Vakasoqoni o Isireli sa Veiseyaki

Ena gauna makawa, na Turaga a vakalougatataki Tamada o Eparaama ena dua na veiyalayalati me yaco na nona kawa me ra tamata digitaki.¹ Sa vakamacalataki tu vakavuqa ena ivolanikalou na veiyalayalati oqo. Oqo e oka kina ni na lako mai ena kawa i Eparaama na Luve ni Kalou, ka ra na vakatawani na veivanua eso, era na vakalougatataki na veimatanitu kei na kawatamata e vuravura mai na nona kawa, ka levu tale.² Eso na tiki ni veiyalayalati oqo sa yaco oti, ia na iVola i Momani e vakavulica ni veiyalayalati vaka-Eparaama ena vakavotukanataki walega ena iotioti ni gauna oqo!³ E vakamatatataka talega ni da sa oka talega ki na tamata veiyalayalati ni Turaga.⁴ Sa noda na madigi me da vakaitavi kina vakatamata yadua me vakayacori kina na veiyalayalati oqo. Sa qai dua na gauna totoka oqo!

O ira na kawa i Eparaama, na yavusa taumada kei Isireli makawa era lewe ni matabete ka vakalougatataki ena kosipeli, ia era a mani vukitani. Era vakamatei ira na parofita ka ra cudruvi ira kina na Turaga. E tini na yavusa era a kau vakavesu ki Asiria. E kea era a laki yali tawa macala ka sega ni kilai. (Era sega ni “yali” na yavusa tini oqo mai na mata ni Turaga.) Na vo ni rua na yavusa era bula dodonu tiko vakalekaleka walega, ia mai na nodra vukitani, era a kau vakavesu ki Papiloni.⁵ Ni ra sa lesu mai, sa taleitaki ira na Turaga, ia, era sega ni rokovi Koya. Era a cakitaki Koya ka vosacataka. Sa yalataka vakakina na Tamada dauloloma ia ena yalorarawa, “Ia kau na vakasesei kemudou ki na veimatanitu,”⁶ a sa cakava vakakina—ki na veimatanitu.

Na yalayala ni Kalou ni nodra vakasoqoni na Isireli sa tautauvata vakakina.⁷ Me vakataki Aisea, ka sa parofisaitaka ni iotioti ni gauna ena tala yani na Turaga, e so na “italai gugumatua” vei ira na tamata oqo era sa “veiseyaki ka vukitani.”⁸

Na yalayala veivakasoqoni oqo, era sa umanaki tu ena ivolanikalou, era na yaco kece sara vakaidina me vaka ga na iyalayala ni nodra na veiseyaki na Isireli.⁹

Ni bera na Nona Mate, e a tauyavutaka o Jisu Karisito na Nona lotu. Era oka kina na apositolo, parofita, vitusagavulu, ivakavuvuli, kei na vakailesilesi e so.¹⁰ A qai tala yani na iVakavuvuli na Nona tisaipeli eso ki vuravura taucoko me ra vunautaka na Nona kosipeli.¹¹

Ni oti o ya, na Lotu ka a tauyavutaka na Turaga e a yaco kina na luluqa vakayalo. Sa veisautaki na Nona ivakavuvuli; sa veisautaki na Nona cakacakatabu vakalotu. Sa qai yaco mai na Vukitani Levu ka a parofisaitaka o Paula, ni kila tu ni na sega mada ni lako mai na Turaga ni “na yaco mada e liu na vukitani.”¹²

Na Vukitani Levu oqo sa kena ivakarau tiko mai ena iotioti ni veitabagauna yadua. Na imatai a yaco ena gauna nei Atama. Ka yaco ki na itabagauna nei Inoke, Noa, Eparaama, Mosese, kei na so tale. Era sa lesi vakalou na parofita yadua ena kena vakavulici na veika vakalou kei na vunau ni Turaga o Jisu Karisito. Ena veitabayabaki yadua sa vakayacori na veivakavulici oqo me ra vukei kina na tamata. Ia mai na nodra talaidredre era sa vukitani kina. Sa yaco kina vei ira na itabagauna taumada na kena yalani na nodra gauna kei na vanua. E a lekaleka na nodra gauna ni bula ni a yaco kina na vukitani. Era sa laki vakatikitikitaki toka ki na dua na tiki kei vuravura oqo.

Sa gadrevi kina na vakalesui mai ni veika kecega. Erau sa qai lesia na Kalou kei Jisu Karisito na Parofita o Josefa Simici me parofita ni itabagauna oqo. Sa vakalesui kece mai vua na kaukauwa vakalou ni veitabagauna sa oti.¹³ Na itabagauna oqo ni taucoko ni gauna ena sega ni yalani na kena gauna se kena vanua. Ena sega ni tini ena vukitani ka na robota na vuravura.¹⁴

Erau a parofisaitaka o Pita kei Paula, ni veika kece sara ena vakalesui mai ena itabagauna oqo. O koya gona, ena yaco vakaidina, ka tiki tiko ni vakalesui mai oqo, na nodra vakasoqoni na Isireli veiseyaki ka sa waraki makawa tiko.¹⁵ Ena yaco taumada oqo ena qai tadu mai na iKarua ni Lako mai ni Turaga .¹⁶

Na ivakaro oqo ni veivakasoqoni sa dua vei ra na ivakavuvuli bibi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. E kaya kina na Turaga: “Au na solia vei kemudou e dua na ivakatakilakila … io au na vakasoqoni ira vata mai na noqu tamata na Isireli era sa veiseyaki tu meu tauyavutaka tale na noqu Saioni ena kedra maliwa.”¹⁷ Na tadu mai ni iVola i Momani sa ivakatakilakila ki vuravura taucoko ni sa tekivutaka na Turaga na nodra vakasoqoni vata mai na Isireli ka sa yaco kina na Nona veiyalayalati vei Eparaama, Aisake, kei Jekope.¹⁸ Eda sega walega ni vakavulica na ivakaro oqo, ia eda sa vakaitavi tiko kina. Eda sa veivuke tiko ki na nodra vakasoqoni mai na tamata digitaki ni Turaga ena yasa ruarua ni ilati.

Na i Vola i Momani sa iusutu ni cakacaka oqo. E vakatakila na ivakaro ni vakasoqoni oqo.¹⁹ E vakavuna me ra vulica na tamata na veika e baleti Jisu Karisito, vakabauti na Nona kosipeli, ka lewena na Nona Lotu. E dina, ni kevaka e sega na iVola i Momani, na yalayala ni nodra vakasoqoni na Isireli ena sega ni yaco.²⁰

Kivei keda, sa ka bibi na yaca vakaturaga i Eparaama. E cavuti vakalevu cake ena ivolanikalou ni Vakalesuimai mai na kena ena iVolatabu.²¹ Sa semati tu o Eparaama kivei ira taucoko na lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai.²² Sa vakadeitaka kina na Turaga na veiyalayalati vaka-Eparaama ena noda gauna vei Parofita Josefa Simici.²³ Ena valetabu, eda ciqoma kina na veivakalougatataki cecere, ni da sa kawa i Eparaama, Aisake, kei Jekope.²⁴

Na itabagauna ni taucoko ni gauna oqo sa raica tu mai na Kalou ni sa gauna ni vakasoqoni, mai lomalagi ka vakakina e vuravura. Sa kila tu o Pita, ni oti na vukitani, ena yaco na veivakalesui mai. O koya a tu vata kei na Turaga ena Ulunivanua ni Mataliataki, ka kaya:

“O koya mo dou qai veivutuni, ka saumaki mai, me bokoci kina na nomudou ivalavala ca, me yaco kina na gauna ni vakacegu mai na mata ni Turaga; …

“Ko koya e dodonu me tiko mada ga mai lomalagi, me yaco mada na gauna ena caka tale me vinaka kina na ka kecega ka vosa kina na Kalou, ena gusudra kece na parofita yalosavasava ena gauna makawa.”²⁵

Ena gauna oqo, na Turaga sa talai iratou mai na iapositolo o Pita, Jemesa, kei Joni vata kei na “idola ni [Nona] matanitu kei na kaukauwa me vunautaki yani kina na ivakavuvuli dina ena iotioti ni gauna,” ka yaco me “vakasoqona vata na ka kecega, mai lomalagi kei vuravura.”²⁶

Ena yabaki 1830, a vulica kina o Parofita Josefa Simici mai vua e dua na agilosi vakalomalagi o Ilaija, ni sa tu vua na idola ni kena vakayacori “me vukica na veika kece me vinaka tale.”²⁷

Ni mai oti e ono na yabaki, e a vakatabui na Valetabu mai Kirtland. Ni sa ciqoma oti na Turaga na valetabu o ya, era a qai tadu mai na italai vakalomalagi vata kei na idola ni matabete. A rairai mai o Mosese ²⁸ “ka solia mai … na idola ni nodra vakasoqoni na Isireli mai na yasana e va kei vuravura, kei na nodra liutaki na yavusa tini mai na vualiku.

“Ia ni sa oti oqo, sa rairai mai ko Ilaisa ka mai solia na lewa kei na kaukauwa me vakayacori kina na ivakavuvuli a tukuni vei Eparaama, raica a tukuni vua ni ra na kalougata na veitabatamata kecega ena vukuda kei ira na noda kawa.”²⁹

Sa yaco mai o Ilaija ka sa vakaraitaka: “Raica sa yaco mai na gauna me vakayacori kina na vosa a tukuna ko Malakai—a yalataka ni na talai mai e liu ko [Ilaija], ena qai yaco e muri na siga ni Turaga sa levu ka rerevaki—”Raica ena vagolea ko koya na lomadra na qase vei ira na gone, kei na lomadra na gone vei ira na nodra qase; io deu na lako mai ka cudruva na vanua ena veivakarusai.”³⁰

A yaco na veika oqo ena ika 3 ni Epereli, 1836,³¹ sa yaco kina na ka a parofisaitaka o Malakai.³² Era sa vakalesui mai na idola tabu ni itabagauna oqo.³³

Ena loloma vakalou, na veisureti “lako mai vei Karisito”³⁴ sa rawa talega me vagolei yani vei ira na mate ka ra sega tu ni kila na kosipeli.³⁵ E tiki ni nodra vakavakarau o ya na nodra vakaitavi na tamata e vuravura. Eda na vakalewena na itukutuku ni kawa, vola na itukutuku ni matavuvale, ka vakayacora na cakacakatabu vakalotu cecere ni nodra vakasoqoni na tamata yadua ki vua na Turaga ki na nodra matavuvale.³⁶

E vuravura, sa ka bibi na cakacaka ni kaulotu ki na nodra vakasoqoni mai na Isireli. E a dodonu me kau iliu na kosipeli kivei ira na“sipi ni mataqali nei Isireli era sa yali tu.”³⁷ Sa yaco sara kina, me ra lako yani na italai ni Turaga me ra vunautaka yani na Vakalesui mai. Sa ra lako yani ki na veivanua na daukaulotu me ra laki vakasaqarai ira na Isireli sa veiseyaki; era laki kauti ira mai ena qara vatu; era laki qolivi ira mai me vaka ena gauna makawa.³⁸

Na digidigi ni lako vua na Karisito e sega ni baleta na itikotiko vakatamata; sa baleta sara ga na solibula yadudua. E rawa ni ra kau na tamata “[me] ra na qai kila na Turaga”³⁹ ka ra tiko ga e nodra vanua. E dina, ena gauna taumada ni Lotu, na curuvou e okati talega kina na biu vanua. Ia oqo, sa yaco tiko na vakasoqoni oqo ena veimatanitu yadua. Sa vakarota na Turaga na kena tauyavutaki o Saioni⁴⁰ ena veiyasana yadua sa solia o Koya me ra laki sucu ka itaukei kina. Sa parofisaitaka na ivolanikalou ni o ira na tamata “era na vakasoqoni vata ki na nodra vanua ka ra na vakataudeitaki ena vanua kecega sa yalataki vei ira.”⁴¹ Na veimatanitu yadua sa vanua ni vakasoqoni kina o ira na kena tamata.⁴² Na nodra vanua ni vakasoqoni na Yalododonu kei Brazil o ya mai Brazil; na vakasoqoni ni Yalododonu kei Nigeria o ya mai Nigeria; na vanua ni vakasoqoni ni Yalododonu kei Korea o ya mai Korea, ka sa vakaoqo. O Saioni “ko ira na yalosavasava.”⁴³ O Saioni na vanua era tiko kina na Yalododonu. Na veika vakaivola, veitaratara, kei na ivavakoso era sa tuvanaki ki na nodra raica na lewenilotu na vunau, idola, cakacakatabu vakalotu, kei na veivakalougatataki ni kosipeli, se vanua cava ga.

Na tataqomaki vakayalo ena dau vakatau tiko ki na ivakarau ni nona bula e dua, e sega ni vanua e vakaitikotiko kina. O ira na Yalododonu ni veivanua kece era na vakalougatataki vakatautauvata mai vua na Turaga.

Sa ka dina na cakacaka oqo ni Kalou Cecere. E bula tiko o Koya. O Jisu na Karisito. Oqo na Nona Lotu, sa vakalesui mai me vakayacori kina na kena inaki vakalou, oka kina na vakasoqoni ni Isireli sa yalataki tu. Sa parofita ni Kalou edaidai o Peresitedi Gordon B. Hinckley, au sa vakadinadinataka ena yaca i Jisu Karisito, emeni.