2012
Meʻa Mahuʻinga ʻe Taha ki ha Fāmili Fiefia
ʻOkatopa 2012


Pōpoaki ʻa e Kau Palesitenisī ʻUluakí

Meʻa Mahuʻinga ki ha Fāmili Fiefiá

ʻĪmisi
Palesiteni Dieter F. Uchtdorf

Naʻe kamata ʻe he tangata faʻu tohi ʻiloa Lūsia ko Leo Tolositoí ʻene tohi talanoa ko e Anna Karenina, ʻaki e ngaahi leá ni: “ʻOku tatau kotoa e ngaahi fāmili fiefiá; ʻoku mamahi e fāmili loto mamahi kotoa pē ʻi ha founga kehekehe.”1 Neongo ʻoku ʻikai ke u fakapapauʻi tatau mo Tolositoi ʻoku tatau kotoa e ngaahi fāmili fiefia kotoa, ka kuó u ʻilo ha meʻa ʻe taha ʻoku faitatau ai e tokolahi: ʻoku nau takitaha moʻona pē hono fakamolemoleʻi mo fakangaloʻi e ngaahi tō nounou ʻa e niʻihi kehé mo e fekumi ki he leleí.

ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ko kinautolu ʻoku ʻi he ngaahi fāmili loto mamahí, ʻoku nau faʻa nofo pē ʻo tukuakiʻi, ʻita fakamolokau, pea hangē ʻoku ʻikai ke nau lava ʻo fakangaloʻi e ngaahi kovi ʻo e kuohilí.

“ʻIo, ka …” ko e lea ia ʻoku kamataʻaki ʻe kinautolu ʻoku loto mamahí. ʻOku pehē ʻe ha taha ia, “ʻIo, ka ʻoku ʻikai ke ke ʻilo ʻa e lahi ʻo ʻene fakamamahiʻi aú.” ʻOku pehē leva ʻe ha taha kehe, “ʻIo, ka ʻoku ʻikai ke ke ʻiloʻi ʻene angakoví.”

Mahalo ʻokú na fakatou tonu; pea mahalo ʻokú na fakatou hala.

ʻOku lahi e ngaahi tuʻunga ʻo e faihalá. ʻOku lahi e ngaahi tuʻunga ʻo e loto mamahí. Ka ko e meʻa ʻoku ou fakatokangaʻí ʻoku tau faʻa fakatonuhiaʻi ʻetau ʻitá mo fakafiemālieʻi hotau konisēnisí ʻaki ʻetau nofo pē ʻo huʻuhuʻu ki he ngaahi taumuʻa ʻa e niʻihi kehé ʻokú ne fakahalaʻi ʻenau ngaahi tōʻongá ʻo pehē ʻoku ʻikai makātakiʻi pea ʻoku siokita kae ʻi he taimi tatau pē ʻoku tau hikiʻi hake ʻetau ʻuhingá tokua ʻo pehē ʻoku maʻa mo haohaoa.

Ko e Kulī ʻa e Pilinisí

ʻOku ʻi ai ha talanoa motuʻa mei Uēlesi mei he senituli 13 ʻo kau ki ha pilinisi ne foki ki hono ʻapí ʻo ʻilo ʻene kulií kuo toto atā hono matá. Ne fakavave atu e tangatá ki fale, ʻo ne moʻutāfuʻua, heʻene sio kuo pulia hono kiʻi foha ne kei pēpeé pea kuo mafuli hono kiʻi mohengá. ʻI heʻene fuʻu ʻita lahí, ne unuhi ʻe he pilinisí ʻene heletaá ʻo tamateʻi ʻene kulií. Hili ha kiʻi taimi nounou mei ai kuó ne fanongo ki he tangi hono fohá—naʻe kei moʻui pē e pēpeé! Naʻe tokoto ʻi he tafaʻaki e valevalé ha ulofi kuo mate. Ko hono moʻoní, ne maluʻi ʻe he kulií ʻa e pēpē ʻa e pilinisí mei ha ulofi fekai.

Neongo ʻoku fakamamahi e talanoá ni, ka ʻokú ne fakatātaaʻi mai ha meʻa. ʻOkú ne fakaʻatā mai ta ʻoku malava pē ko e anga ko ia ʻetau fakakaukau atu ki he ʻuhinga ʻoku fai ai ʻe he niʻihi kehé ha faʻahinga tōʻongá ke ʻikai fenāpasi ia mo e moʻoniʻi meʻa ʻoku hokó—taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻikai ke tau fie ʻiloʻi ki he moʻoní. ʻOku lahi ange ʻetau loto ke fakatonuhiaʻi ʻetau ʻitá ʻaki ʻetau pipiki ki heʻetau lotoʻitá mo e tāufehiʻá. Taimi ʻe niʻihi ʻoku laulau māhina pe lau taʻu ʻa e ʻita ko ʻení. Taimi ʻe niʻihi ʻoku tukulotoʻi ia he kotoa ʻetau moʻuí.

Ko ha Fāmili Kuo Vaetuʻua

Ne ʻikai lava ʻe ha tamai ke fakamolemoleʻi hano foha koeʻuhí ko ʻene mavahe mei he hala kuo akonekina ia ki aí. Ne ʻi ai ha ngaahi kaungāmeʻa ʻo e tamasiʻí ne ʻikai saiʻia ai e tamaí, pea naʻá ne fai ha ngaahi meʻa lahi naʻe fepaki mo e fakakaukau ʻene tamaí. Naʻe tupu heni ha tō kehekehe ʻa e tamaí mo e fohá, pea ko e taimi pē naʻe fuʻu lahi ai e tamasiʻí, naʻá ne mavahe leva mei ʻapi pea ʻikai toe foki ki ai. Ne hāhāmolofia ke na toe talanoa.

Ne ongoʻi tonuhia nai e tamaí? Mahalo.

Ne ongoʻi tonuhia nai e fohá? Mahalo pē.

Ko e meʻa pē ʻoku ou ʻiló naʻe vaetuʻua mo loto mamahi e fāmili ko ʻení he naʻe ʻikai lava ke fefakamolemoleʻaki e fohá mo e tamaí. Ne ʻikai lava ke na fakangaloʻi e ngaahi manatu fakamamahi ʻo e kuohilí. Ne na fakafonu hona lotó ʻaki e ʻitá kae ʻikai ko e ʻofá mo e fakamolemolé. Ne na takitaha sītuʻa mei he faingamālie ke tokoniʻi e moʻui ʻa e taha ko eé ki he leleí. Ne hā ngali fuʻu lahi mo mamaʻo hona vaá ʻo na hoko ai ko ha pōpula fakalaumālie ʻi hona takitaha loto.

Meʻa mālié, kuo ʻomi ʻe heʻetau Tamai Taʻengata poto ʻi Hēvaní ha founga ke ikunaʻi ʻaki ʻa e loto hīkisia ko ʻení. Ko e Fakalelei maʻongoʻonga mo taʻefakangatangatá ʻa e tumutumu ʻo e fakamolemolé mo e fakaleleí. ʻOku mahulu hake hono mahuʻingá ʻi he meʻa ʻoku mahino kiate aú, ka ʻoku ou fakamoʻoni ʻaki hoku lotó mo e laumālié kotoa ki hono moʻoní mo hono mālohi kāfakafá. Naʻe foaki ʻe he Fakamoʻuí ʻEne moʻuí ko ha totongi huhuʻi maʻa ʻetau ngaahi angahalá. ʻOku tau maʻu ʻa e fakamolemolé ʻo fakafou ʻiate Ia.

ʻOku ʻIkai Ha Fāmili ʻe Haohaoa

ʻOku ʻikai ha taha ʻiate kitautolu ʻe haohaoa. ʻOku tau fai kotoa pē ha fehalaaki, kau ai koe mo au. Kuo tau kafo kotoa pē. Kuo tau fakalaveaʻi kotoa ha niʻihi.

ʻOku lava ke tau maʻu ʻa e hākeakiʻí mo e moʻui taʻengatá tuʻunga ʻi he feilaulau ʻa e Fakamoʻuí. ʻI heʻetau tali ʻEne ngaahi foungá mo ikunaʻi ʻetau hīkisiá ʻaki hono fakavaivaiʻi hotau lotó, te tau lava leva ʻo ʻomi e fefakaleleiʻakí mo e fefakamolemoleʻakí ki hotau fāmilí mo ʻetau moʻui fakatāutahá. ʻE tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ke lahi ange ʻetau fakamolemolé, loto fiemālie ange ke fononga mo ia ʻi he maile ʻe ua, ke ʻuluaki kole fakamolemole neongo kapau naʻe ʻikai ko hatau foʻui, mo siʻaki ʻa e ngaahi mamahi motuʻá pea ʻikai toe manatu ki ai. Fakafetaʻi ki he ʻOtuá, ʻa ia naʻá Ne foaki Hono ʻAlo pē Taha Naʻe Fakatupú, kae pehē ki he ʻAló, ʻa ia naʻá Ne foaki ʻEne moʻuí maʻatautolu.

ʻOku lava ke tau ongoʻi e ʻofa ʻa e ʻOtuá kiate kitautolú he ʻaho kotoa pē. ʻOku ʻikai nai totonu ke tau foaki ʻo kiʻi lahi ange ki hotau kāingá ʻo hangē ko hono akoʻi ʻi he himi manakoa ko ʻení “Kuo Lahi Hoku Tāpuakí”?2 Kuo fakaava ʻe he ʻEikí ʻa e matapaá ke fakamolemoleʻi kitautolu. Meʻa ní ʻoku ʻikai nai totonu ke siʻaki ʻetau siokitá mo e loto-hīkisiá ka tau kamata ke fakaava ʻa e matapā mohu tāpuaki ʻo e fakamolemolé kiate kinautolu ʻoku tau fefaʻuhi mo iá—tautautefito ki he kotoa hotau fāmili tonú?

Ko hono fakaikú, ʻoku ʻikai tupu ʻa e fiefiá mei he haohaoá ka mei hono moʻui ʻaki e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakalangí, ʻo aʻu ki he fanga kiʻi meʻa īkí. Kuo fanongonongo ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē: “Ko e fiefia ko ia ʻi he moʻui fakafāmilí ʻoku meimei ke toki aʻusia pē ia ʻi he taimi kuo langa ai ʻa e fāmilí ʻi he ngaahi akonaki ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí. ʻOku faʻu mo pukepuke ʻa e nofo-malí mo e fāmili ʻoku fiefiá ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e tuí, lotú, fakatomalá, faʻa fakamolemolé, fakaʻapaʻapá, ʻofá, manavaʻofá, ngāué, pea mo e ngaahi ʻekitivitī ʻoku fakatupulakí.”3

ʻOku fokotuʻu ʻa e fakamolemolé ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi moʻoni mahinongofua ko ʻení, pea fakavaʻe ʻaki e palani ʻo e fiefia ʻa ʻetau Tamai Hēvaní. Koeʻuhí ʻoku fakafehokotaki ʻe he fakamolemolé ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoní, ʻokú ne fakafehokotaki ai mo e kakaí. Ko ha kī ia, ʻokú ne fakaava e ngaahi matapā ʻoku tāpuní, ko ha kamataʻanga ia ʻo ha hala ʻo e faitotonú, pea ko ha taha ia hotau ngaahi ʻamanaki lelei ʻanga fisifisimuʻa taha ki ha fāmili fiefiá.

Fakatauange ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ke tau faʻa fakamolemole lahi ange ʻi hotau fāmilí, pea tau fefakamolemoleʻaki lahi ange, pea naʻa mo ʻetau fakamolemoleʻi lahi ange pē kitautolu. ʻOku ou lotua ke tau aʻusia ʻa e fakamolemolé ko ha founga lelei ia ʻoku faitatau ai ʻa e ngaahi fāmili fiefia tokolahi.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Leo Tolstoy, Anna Karenina, liliu ʻe. Constance Garnett (2008), 2.

  2. “Kuo Lahi Hoku Tāpuakí,” Ngaahi Himi, fika 126.

  3. “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” Liahona, Nōvema 2010, 129; ko e toki tānaki atu hono fakamamafaʻí.

Ko e Faiako mei he Pōpoaki ko ʻEní

“ʻI hoʻo teuteu e lēsoni takitaha, fehuʻi hifo pē kiate koe pe ko e hā e founga ʻoku tatau aim e tefitoʻi moʻoní [mo ha] meʻa naʻe aʻusia ‘e he kau mēmipa ʻo e fāmilí pe kalasí ʻi heʻenau moʻuí” (ʻOku ʻIkai Ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻI he Faiakó [1999], 209). Fakakaukau ke fakaafeʻi mai ha kau mēmipa ʻo e fāmilí ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia fakaʻofoʻofá pe ko ha meʻa ne nau fakahoko ʻi he fakamolemolé. Aleaʻi e ngaahi aʻusia ko ʻení, ʻo fakamamafaʻi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e fakamolemolé. Fakaʻosi ʻaki haʻo fakamoʻoni ki he mahuʻinga ʻo e fefakamolemoleʻakí.

Tā fakatātaaʻi ʻo e ʻatá ʻe David Stoker