2015
Naʻa Nau ʻIloʻi ʻa Siosefa
Tīsema 2015


Naʻa Nau ʻIloʻi ʻa Siosefa

Ko ha tangata fēfē nai ʻa Siosefa Sāmita, ʻa e Palōfita ʻo hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí? ʻOku tau lava ʻo ako lahi ange fekauʻaki mo ia ʻi heʻetau lau ʻa e meʻa ne vahevahe ʻe kinautolu ne fetaulaki mo iá pea mo kinautolu naʻa nau ʻiloʻi lelei iá.

Kakai Taʻesiasi Naʻa Nau Fetaulaki mo Siosefá

ʻĪmisi
illustration of Joseph Smith and people he met

Tā fakatātā ʻa Brooke Smart

Naʻe fiefia ha konga lahi e kakai taʻesiasi ne nau fetaulaki mo Siosefá. Hangē ko e ʻaʻahi ʻa Siosaia Kuinisī kia Siosefa Sāmita ʻi Nāvuú, ko ha tokotaha ako ne ʻosi mei Hāvati mo ʻamanaki ke hoko ko e pule kolo ʻo Positoní. Naʻá ne pehē ko Siosefa ko ha “tokotaha mahuʻinga ke fakamatalaʻi,” ko ha tangata kuo poloʻi ke taki, “ʻoku fakafōtunga ʻaʻapa ngofua … ʻa ia ʻoku fakaenatula pē ke talangofua ki ai.” Naʻá ne pehē mahalo ʻe lave ʻa e ngaahi tohi ʻi he kahaʻú kia Siosefa Sāmita ko ha tokotaha “tākiekina mālohi ʻi he ikuʻanga ʻo e kakai hono fonuá.”1

Kau Papi Ului Foʻou Ne Fetaulaki mo Iá

ʻĪmisi
illustration of Joseph Smith and people he met

Naʻe toe fakamatalaʻi ʻe he kau papi ului ne fuofua fetaulaki mo Siosefá ʻa ʻenau tanganeʻiá. Hili ha ʻaho ʻe nima e tūʻuta atu ʻa Viliami Keleitoni mei ʻIngilaní, naʻá ne tohi mai ki ʻapi: “Ko e tokolahi ʻo kimautolu ne [mau] ʻi heni ʻanepō mo e tokoua ko Siosefá, naʻe fiefia homau lotó ke fanongo kiate ia fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻo e Puleʻangá, ko ha tangata ʻofeina ia mo fakamaheni ngofua pē ʻo hangē ko ha taha ʻiate kimautolu. ʻOku mau ʻofa lahi ʻiate ia pea ʻe tatau pē mo kimoutolu.”2

Ne pehē ʻe Mele ʻĀlisi Kēnoni Lamipeti, ʻa ia naʻá ne taʻu 14 ʻi he taimi naʻá ne aʻu mai ai ki Nāvuú, “naʻe ʻi ai ha niʻihi tokolahi ʻo e kau takí ke talitali ʻa e kāingalotu ne folau mai [he vaká]. ̄Naʻe kau ʻi he kau folau ko iá ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá. Naʻá ku ʻiloʻi ia ʻi he taimi pē naʻá ku sio ai kiate iá, pea ʻi he momeniti pē ko iá ne u maʻu ai ʻeku fakamoʻoni ko ha Palōfita ia ʻa e ʻOtuá.”3

Kakai Naʻa Nau ʻIloʻi Lelei Iá

ʻĪmisi
illustration of Joseph Smith and people he met

Ko Sione M. Peeniselá, ko ha mēmipa ia kimuʻa ʻo e Siasí, ko ha toketā. Naʻá ne nofo ʻi he ʻapi ʻo e fāmili Sāmitá ʻi ha ngaahi māhina. Naʻá ne pehē naʻe maʻu ʻe Siosefa Sāmita ha “ʻatamai mālohi,” ivi lahi, “ha mahino mo ha ʻilo lahi ki he natula ʻo e tangatá,” “fakakaukau mokomoko” “sio lōloa ki he kahaʻú,” mo “[ʻofa] ʻi he fakamaau totonú.” “Naʻe anga-ʻofa mo fietokoni, loto fiefoaki, feohi mo loto fiefia, pea naʻá ne maʻu ha ʻatamai faʻa fakakaukau mo ʻilo lahi. ʻOku faitotonu, lea hangatonu, taʻe ilifia mo ʻikai moʻui fakafalala pea tauʻatāina mei he fakangalingalí [fōtunga kākaá] ʻo laka ia ʻi ha toe tangata te ke ʻilo.”4

Naʻe tanganeʻia ʻa Hauati Kōlei, ko e taha ʻo e kau kalake ʻa Siosefá, ʻi he malava ko ia ʻa e Palōfitá ke feʻiloaki mo e faʻahinga kotoa pē ʻo e kakaí—kau toketā, kau loea, kau faifekau, mo e niʻihi kehe—ne nau haʻu ke “fai ha ngaahi fehuʻi mamafá.” Naʻá ne hiki ʻo pehē “naʻe mateuteu maʻu pē [ʻa Siosefa] ki ha faʻahinga tūkunga pē. … Naʻá ku toʻaʻia moʻoni, ʻi heʻeku vakai atu ki heʻene anga fakafaingofuá, ʻo aʻu ki heʻene ʻi he haʻohaʻonga ʻo e kau ʻiloʻiló, mo ʻene mateuteu fakaeʻulungaanga ʻi heʻene tali ko ia ʻenau ngaahi fehuʻí.”5

Naʻe pehē ʻe Taniela D. Makaʻafa, ʻa ia naʻá ne taki ki mui ʻi he taha ʻo e kau fononga saliote toho-tangata ki he teleʻa Sōleki Sití: “Ko ʻeku fakamoʻoní, ko ha Palōfita moʻoni ia ʻa e ʻOtua moʻuí; pea ko e lahi ange ʻeku fanongo ki heʻene ngaahi leá mo mamata ki heʻene ngaahi ngāué, ko e lahi ange ia ʻeku tui naʻá ne mamata moʻoni ki he ʻOtua ko e Tamaí mo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí.”6

Kau Palōfita Naʻa Nau ʻIloʻi Iá

ʻĪmisi
illustration of Joseph Smith and people he met

Naʻe pehē ʻe Sione Teila ʻa ia naʻá ne hoko ko e Palesiteni hono tolu ʻo e Siasí: “Kapau te ke ʻeke kia Siosefa pe naʻe fōtunga fēfē ʻa e tangata ko ʻĀtamá, te ne talaatu vave pē; te ne fakahā atu hono māʻolungá mo hono fōtungá pea mo e meʻa kotoa pē fekauʻaki mo ia. Kapau te ke ʻeke ange pe ko e faʻahinga tangata fēfē ʻa Pita, Sēmisi pea mo Sione, naʻá ne mei tala atu. Koeʻuhí ko e hā? Koeʻuhí kuó ne mamata kiate kinautolu.”7

Naʻe hoko ʻa Siosefa F. Sāmita, ʻoku fohaʻaki (nephew) ʻe he Palōfitá, ko e Palesiteni hono ono ʻo e Siasí. Naʻá ne hiki ʻo pehē: “Naʻe mahutafea ʻa [Siosefa Sāmita] ʻi he anga haohaoa mo fakaʻeiʻeiki taha ʻo e tangatá, ʻa ia naʻe faʻa eʻa ia ʻi he ngaahi fakafiefia leleí—ʻi he ʻakapulú, ʻi he tau fangatua mo hono ngaahi tokouá … pea naʻe fiefia ai; … naʻá ne fonu fiefia; naʻá ne fonu ʻi he nēkeneka; naʻá ne fonu ʻi he ʻofa pea ʻi he ngaahi ʻulungaanga fakaʻeiʻeiki kotoa ʻokú ne ngaohi ke maʻongoʻonga mo lelei e tangatá, pea ʻi he taimi tatau ʻokú ne anga fakafaingofua mo taʻehalaia; … naʻá ne maʻu ʻa e mālohi ʻi he ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá ke ne maʻu foki e mahino ki he ngaahi taumuʻa ʻa e Māfimafí. Ko e ʻulungaanga ia ʻo e Palōfita ko Siosefa Sāmitá.”8

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Josiah Quincy, “Joseph Smith at Nauvoo,” Figures of the Past from the Leaves of Old Journals, 3rd ed. (1883), 376–400; vakai foki, Richard L. Bushman, “The Character of Joseph Smith,” BYU Studies, vol. 42, no. 2 (2003), 29–30.

  2. Bushman, “The Character of Joseph Smith,” 33.

  3. Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2007), 574.

  4. Ngaahi Akonaki: Siosefa Sāmita, 577.

  5. Bushman, “The Character of Joseph Smith,” 29.

  6. Ngaahi Akonakí: Siosefa Sāmita, 578.

  7. Ngaahi Akonakí: Siosefa Sāmita, 578.

  8. Ngaahi Akonakí: Siosefa Sāmita,578.