Yalololoma, Yalodina e na Veiqaravi Vakamatabete

E na veiyabaki sa oti yani e a rua na nanuma e dau vakamatatataka na ibalebale ni matabete. E dua sa ikoya na kaukauwa e solia mai na Tamada Vakalomalagi vua e dua na tagane me rawa kina vua me liutaka na veika taucoko sara e okati e na vakabulai ni tamata e na dela ivuravura. Na ikarua ni nanuma e vakamacalataki mai na dua tale na ibalebale ni vakasama ni matabete sa i koya na kaukauwa ka rawa kina vua na Kalou me cakacaka kina vei ira na tamata.²

Sa tu oqo na matabete ni Kalou, sa vakadewai sobu mai vua e dua na tamata kivua e dua tale e na gauna sa vakalesui tale mai kina na Lotu mai vei ira na italai ka ra a vakatalai me ra vakalesuya tale mai na lewa ni cakacaka tabu ni veivakabulai me rawa ni vakayacori vei ira taucoko na yalodina e vuravura. Na matabete ni Kalou e taura na (idola) se ki ni veivakabulai.³

E tukuna na iVakavuvuli vei Pita kei ira tale eso na iapositolo ni dua na kaukauwa e sivia yani na kaukauwa ni tamata ka vakatoka o koya na “idola ni matanitu vakalomalagi,” ka tukuna e na kaukauwa oqo, “Ia na ka kecega ko na vauca e vuravura, e na vauci mai lomalagi” (Maciu 16:19.) Na kaukauwa kei na lewa oqori, era vakayacori kina na veicakacaka tabu vakalotu, sa kilai tu me matabete tabu ka sa dau kunei e na Lotu i Jisu Karisito e na veitabagauna vaka kosipeli e vuravura.⁴

(Na matabete) sa ikoya na lewa me vakaycori kina na cakacaka tabu vakalotu me vaka na kena ivakarau e vakatakila na (Turaga). Na kaukauwa oqo … sa ikoya na dodonu e lesia vei ira na tagane lewenilotu na Turaga me ra veiqaravi e na Yacana me baleta na nodra vakabulai na tamata …

Sa dua na inaki (ni) matabete cecere me vakayacora na veicakacaka tabu vakalotu, me vakaraitaka vei ira na tamata na kila oqori na Kalou ka tukuna na iVakavuvuli e a yaga ka vaka e tukuna na Apositolo o Paula me baleta na isoqosoqo Lotu me da tauatauvata kei na ivakarau ni tamata dina.” (Efeso 4:13.) Ka sa tiko talega oqori na kaukauwa ni matabete me ra vakaitavi e na veicakacaka tabu vakalotu tale eso, me vakataki ira na cauravou oqo e na totoka ni nodra qarava na kena veisoliyaki na sakaramede e na yakavi edaidai. Na Turaga e tukuna, ni Matabete i Eroni, sa ikoya na matabete e taura tu, “ka solia vei kemudrau na kaukauwa kei na lewa ni ilesilesi oqori; io na nodra cakacaka na agilosi dauveiqaravi, na vunautaki ni ivakavuvuli ni veivutuni kei na papitaiso e na tabadromuci e wai me bokoci kina na ivalavala ca,” (V&V 13:1) kei na lewa ni vunau vakayago. Ka me vakaoqo … na matabete e (sa) dodonu me vakaraitaka na inaki ni kena soli na kaukauwa kivei ira era sa lesi me ra vakayacora na veicakacaka tabu vakalotu e dodonu me ra vakayacora na veivakabulai ni sa vakarautaka na Turaga me Nona inaki.⁵

Na Turaga e tiko vakatui e na kedra maliwa na Yalododonu e na vuku ni nona matabete, ka sa lesia kivei ira na tamata.⁶

Dua na ivakatakila levu eda kila me vaka na iwase ni Vunau kei na Veiyalayalati 121, e soli mai na nona veivakauqeti na Turaga kivua na parofita o Josefa Simici, na Turaga e tukuna eso na ka yaga ka vakaibalebale. E tukuna ni matabete e rawa walega ni lewai vakamatau e na ivakavuvuli ni bula savasava, ka kevaka eda vakayagataka na noda ilesilesi ni matabete e na kena sala cala “me da ubia na noda ivalavala ca se me da qaciqacia, dokadoka se viavia lewai ira na tani, se taurivaka e na ivalavala e sega ni dodonu … a sa rarawa na Yalo ni Turaga (Raica V&V 121:37.)…

Na itotogi kevaka eda vakayagataka vakatawa dodonu na noda matabete sa ikoya na kena tasogo o lomalagi ka rarawa na Yalo ni Turaga. Ni sa yali vei keda na Yalo Tabu sa kau tani talega mai vei keda na lewa ni matabete ka da sa tu sara ga oi keda vakataki keda “me caqeta na matanimoto,” ni da sa rarawataka na nodra veivunauci kei na nodra ivakasala na noda iliuliu. Eda sa qai vakacacani ira na yalododonu, ka kena ibalebale na vakalelewa ka na kena itinitini na vala kei na Kalou, kei na kena tauri keda na kaukauwa ni butobuto kevaka eda sega ni veivutuni ka vuki tani mai na sala ca oqori. (Raica V&V 121:37–38.)

Na itovo e ciqomi kina na veiliutaki ni matabete sa vakamacalataki vakavinaka e na ivakatakila oqo. E dua me veiliutaki e na Lotu vata kei na itovo e sega ni veivakasaurarataki, ia me vakayacori e na veivakauqeti, na vosota vakadede, na yalomalua, na yalomalumalumu kei na loloma sa sega ni veivakaisini. Kevaka e dua sa bula vakaivakarau ka vunau vakadodonu sara e na veivakauqeti ni Yalo Tabu; ia me lomani koya tale e vunauca kevaka e sega e na okata o koya me kena meca.(Raica V&V 121:41–43.) E na noda ilesilesi taucoko vakamatabete e dodonu me da kua ni guilecava ni bisinisi ni lotu kei na matanitu ni Kalou o ya na nodra vakabulai na tamata, kei ira taucoko e da liutaki ira era luvei Tamada ka sa na dau vukei keda o Koya e na noda tovolea me da vakabulai ira taucoko.

E dua na ivakaraitaki totoka ka uasivi, e na nona vakatara na Turaga me da qaravi ira era gadreva na noda veivuke. Me vaka a volai tu e na nodra Cakacaka na Apositolo, e na nodrau sotava o Pita kei Joni e dua na tamata lokiloki sa davo tu e na matamata ni valetabu me kere ka ni loloma, me sosomitaka na nona sega ni solia vua e dua na ilavo, na iapositolo o Pita, o na nanuma, ni tukuna vua, “A siliva kei na koula e sega ni tu vei au; ia na ka ga sa tu vei au ka’u na solia vei iko: E na yaca i Jisu Karisito na kai Nasereci mo tucake ka lako.” (Cakacaka 3:6.)

E na qai muria e dua na itukutuku e na ivola tukutuku ni veika e a yaco o ya. Sa tauri koya o Pita e na ligana imatau ka sa tubera cake. (Raica Cakacaka 3:7.) Nanuma ga o Pita ni se sega ni rauta na nona vakaroti koya me lako, qai taura na ligana ka tubera cake.

E dodonu me da vakaoqo, e na noda veiqaravi vei ira na yalododonu era sa tarabe se lomalomarua, sega walega ni o ira era vakaitutu e na matabete ka ra dau vakalelewa, veivakaraici ka dau veivakacalai. E dodonu, me da vakataka na iapositolo o Pita, tauri ira e na ligadra, vakauqeti ira, ka solia vei ira na lewa matau ni veitaqomaki kei na vakarokoroko e na vukudra me yacova ni ra sa tubu sivia na nodra veika dredre ka sa rawa ni ra tu e yavadra ka dei.

Oqori na sala e rawa ni kauta mai na matabete ni Kalou na veivakabulai kei na dau sikovi ira era malumalumu tu, ni na rawa me yaco me ra kaukauwa.⁷

Na veika eda rawata … e na qai vakarautaki vakatikina e na levu ni noda lomani ira o ira eda vakasaqara me da liutaka ka qarava. Na gauna eda sa lomani ira dina kina e na rawa ni biuta tani na ivakarau ca e dau gumatuataka na noda veiwekani vakamata tamata. Ni da sa lomani ira dina na tani eda na qai vakayacora na veika ko ya me vukei ira se tara na nodra bula tawamudu ka sega ni vakaceguya na noda gagadre me vakilai na kena bibi.⁸

Me vaka e dua na gone tagane yabaki tinikarua, O Jisu ni oti na nodrau kunei koya o Josefa kei Meri e na valetabu, e a sauma na nodrau vakatataro e na dua na taro vaka ibalebale: “Drau sa sega beka ni kila ni sa kilikili kei au me’u tiko e na vale nei Tamaqu?” (Luke 2: 49.) Na cava e vakaibalebaletaka e na vale nei Tamana?

E na dua tale na ivakatakila e solia kina na Turaga na ibalebale ni nona taro na gonetagane oqori. Kivei ira na italatala qase era a soqoni vata e Kirtland, Ohio, e vakaraitaka vei ira na levu ni nodra itavi me vaka ni da taura tu na matabete tabu kei na kena ilesilesi ni italatala qase. “Ia ni dou sa lesi mo dou itini, dou sa nona mata na Turaga; ia na ka kecega dou sa vakayacora me vaka na nona ivakaro dou sa vakayacora kina na loma ni Turaga.” (V&V 64:29.)

Ni sa yaco e dua me taura na itutu ni matabete, e sa yaco o koya me itini ni Turaga. E dodonu me nanuma o koya ni nona ilesilesi me sa mata ni Turaga. Oqori na cava na kena ibalebale me gumatua ki na ilesilesi ni matabete. Vakasamataka na iVakavuvuli ni tarogi kemuni yadudua, me vaka a cakava vei Josefa kei Meri na gonetagane oqo, Drau sa sega beka ni kila ni sa kilikili kei au me’u tiko e na vale nei Tamaqu? Na ka kecega dou sa vakayacora me vaka na nona ivakaro dou sa vakayacora na loma ni Turaga.⁹

Ni da veiqaravi e na yaca ni Turaga, vaka e dua na vakaitutu e na matabete, eda sa vakayacora tiko e na yaca kei na vuku ni Tamada Vakalomalagi. Na matabete sa ikoya na kaukauwa e cakacaka kina na tamata e na vuku ni Tamada Vakalomalagi.

… Au domobula ni so vei ira na noda italatala qase era sega tu ni kila oqo, ni gauna era sa vakaitavitaki me vaka e dua na italatala qase ni Lotu … se vaka na bete levu, ko ya me vaka ni dina ga era sa vakayacora na cakacaka tabu, na Turaga e na vukudra e sa cakacaka vei ira era veiqaravi kina. Au sa dau vakasamataka e dua na vuna eda sega ni dau vakayacora vakavinaka kina na noda itavi vakamatabete baleta ni da sega ni kila ni da vakaitutu e na matabete. E cakacaka tiko vei keda e na kaukauwa ni matabete tabu. Au sa dau gadreva me rawa ni tiko taucoko vei ikeda na yalo ni vakila na veika oqo ka vakavulici ira na noda gone me baleta na ibalebale dina ni vakaitutu e na matabete ka vakayacora vakavinaka na itavi e baleta.¹⁰

Na cava na ibalebale ni veitabaki e na liga e ulumu? Laivi au me’u kauti iko ki na ikatolusagavulu kaono ni wase ni Vunau kei na Veiyalayalati ka wilika vei iko e dua na tikina oqori o a wilika vakatotolo beka ka sega ni raica na kena ibalebale. Oqo e dua na ivakatakila e soli mai vei Josefa Simici na Parofita kivei Edward Partridge, na imatai ni Bisopi me dabe vakailiuliu. Oqo na ka e tukuna na Turaga: “Au sa lesi (Edward Partridge) na noqu tamata me tabaka na ulumu ka solia vei iko na Yalo Tabu, ko koya na Dauniveivakacegui; raica e na vakatakila vei iko ko koya na veika kecega ni noqu matanitu.” (V&V 36:2.)

O sa raica na cava e tukuna o Koya—ni gauna ga o vakayacora kina e dua na itavi vakaveiqaravi e na lewa ni nomu matabete e sa vaka ga e tabaka tiko na Turaga e Ligana na uluna na tamata o tabaka tiko o iko na ligamu e uluna me rawa kina vei iko mo solia na veivakalougatataki ni bula, bulabula ni yago, tiko bulabula, matabete se cava ga e baleta. Kei na gauna cava ga eda cakacaka taka kina na noda matabete, eda sa vakayacora me vaka ga sa tu vata kei keda na Turaga, ka mai tu vei keda, sa vukei keda me da vakayacora na cakacaka tabu oqori.¹¹

Edaidai, kivei kemuni na tagane lewe ni Lotu: Sa tu vei kemuni na dodonu mo ni taura na cava e vakatokai me matabete ni Kalou. … E so sa tabaki na uludra e na liga me ra taura kina na kaukauwa kei na lewa, ia era sega ni ciqoma. Na cava era sega ni ciqoma kina? Na Turaga sa tukuna vei keda e rua na ka: baleta ga ni ra sa rui domona na veika ni vuravura oqo ka kena ikarua ni ra sa dokai ira kina ko ira na tamata (raica V&V 121:35). O na qai vakasamataka lesu tale me baleti ira na nomu itokani se wekamu ka raica na vuna ni so era lutu ka malumalumu e na veika vakayalo ka o na qai kunea na kena isau mai na dua vei rau na ka oqo. E dua vei rau, ni ra sa rui domona na veika ni vuravura oqo—e ilavo beka? itutu vakaitikotiko? Se na veika e na vuravura vakavuli? Se me ra dokai ira kina ko ira na tamata ni ra sega ni bau vakaleqai na lomadra vata na veika e na Lotu. Io, kevaka mo sa na iliuliu e na Lotu ka taura tu na veidodonu oqo, e dodonu mo taura na kena isau.¹²

Kemuni na taciqu, sa soli e ligamuni e dua na veivakabauti, sega walega me nomuni na lewa mo ni cakacaka kina e na yaca ni Turaga, ia me dou vakarautaki kemudou me vaka dou sa savasava koi kemudou sa taura na matabete ni Kalou o koya oqori na kaukauwa ni Kalou Cecere sa vakatakilai vei iko me vaka ni o sa vakaitavi e na veicakacaka tabu ni matabete. Kakua ni lako ki na vanua o na madua kina ni na raici iko na Peresitedi ni Lotu.¹³

E dodonu me da tukuna, “Na vuna au taura kina na matabete ni Kalou bula, au sa dua na nona mata na Tamada Vakalomalagi ka taura na matabete e na qai rawa ni cakacaka o Koya vei au; Au sega ni rawa ni vakatorosobutaka e dua me vakayacora eso na ka, oqori ni’u a vakayacora beka vakakina na kena veibasai baleta na noqu rai muria tiko na matabete ni Kalou.”…

Kemuni na taciqu, keitou vakararavi vei kemuni mo ni vakayacora vakavinaka na nomuni itavi vakamatabete ni Kalou…Me da vakanamata ki na veika tawamudu, ia na ka kecega sa kitaka, sa vakacaucautaka kina na Kalou, ka tukuna vei koya ga, oqori “mai na gauna oqo ka lako yani, vata kei na nona vukei au na Kalou, Au na sega ni vakaogai au e na so na itavi qaravi vata vakavo ke vukei au meu toso iliu ki na veika au na rawata kei na bula tawamudu, me na yaco me’u lesu tale ki na iserau i Tamaqu Vakalomalagi.”¹⁴

Kemuni na veitacini e na matabete, ni o ni sa lesi ki na dua na itutu, oi kemuni na tama ni vuvale e tu vei kemuni e dua na dodonu mo ni taukena na veivakalougatataki ni matabete, ka tiko talega na dodonu mo ni taura na ivakatakila ni Yalo Tabu me tuberi ka vakasalataki iko kevaka o bula tiko me na qai dolava na Turaga na katuba ni lomalagi vei iko ka solia vei iko na veidusimaki se veivakasalataki me baleta vakatabakidua na ilesilesi o sa kacivi kina. Kemuni na veitacini, na sala me da ciqoma oqori, mo bulataka. O na qai vakadonui.¹⁵

Nanumi ira na yalayala totoka ni Turaga kivei kemuni kevaka sa uasivi sara na nomuni loloma vei ira na tamata kecega ka qarauna me savasava tiko ga na nomu vakanananu; ia e na taucoko sara kina na nomu vakabauta e na mata ni Kalou; kei na ivakavuvuli ni matabete e na qai vakamakaretaki e yalomu me vaka na tegu mai lomalagi.

“E na sala vata voli ga kei iko na Yalo Tabu; ia na nomu itikotiko sa itikotiko ni yalododonu kei na dina sa tudei sara; raica na nomu lewa sa lewa e sega ni mudu; ia kevaka sa sega ni taurivaki vakatani sa na tudei tu ga me tawamudu.” (V&V 121:45–46.)

Na veivosa ni veivakauqeti oqori mai vua na Turaga, ka’u na cavuta tale me vakavotuya e lomada yadua na nomuni itavi me vaka e dua na vakaitutu e na matabete kei na veivakalougatataki e na qai nomuni kevaka o ni vakayacora vakavinaka na nomuni ilesilesi vakatalai ni Kalou sa Cecere Sara.¹⁶

Na vakaitutu e na matabete era sa ivakatawa dina ni vale cecere kei Saioni. O kemuni o ni sa biu tu mo ni veiliutaki e na veitaba ni Lotu ka dau vakaraica na veika rerevaki ni dau vakasagai vuravura, na ka e laurai kei na ka e sega ni laurai. O kemuni na lewe vica na taura tu na matabete, sa vaka na ivakatawa ni sipi, lewenilotu e na veivanua taucoko. Na nomu itavi e levu. E do donu mo ni dau sikovi ira na lewenilotu vou ka veimaliwai kei ira ni ra sa curu mai ki na Lotu; vakasaqarai ira na dau vakasaqara na dina ka kauti ira mai kivei ira na daukaulotu; dau nanuma vakalevu na nodra gagadre na luveniyali kei na yada. Vakabibi ga, me vakayacori ka qarauni kemuni me kakua ni tauvi kemuni na duka ni vuravura, me vaka a tukuna o Jemesa na iapositolo, “na lotu savasava ka sega ni cala.” (Jemesa 1:27.) Mo ni raica me kakua ni tubu vakalevu na ivalavala ca ka raica ni o ira taucoko na lewenilotu era sa cakacaka vakaukauwa me yaco me ra dei e na Lotu. Mo ni vakavulica na ivakavuvuli dodonu e na qai rawa oqori vei ira na lewenilotu, iliuliu kei na qasenivuli me ra kila na qaravi ira vakavinaka…

Sa soli vei kemuni na vakatulewa e na itavi ni nodra qarauni na qele ni sipi se tabana, tikina, tabana levu, se iteki o ni veiliutaki kina. E dodonu mo ni tama, ka dau ia tiko na veivakavulici vei ira na tama me baleta na itavi e dodonu me ra qarava e na nodra vuvale ka soli ira yani me vaka ni ra sa lesi ki na vei itavi duidui e na Lotu, me ra dau itataqomaki ni vakabauta.¹⁷

Na kaukauwa dina ni Lotu qo e tiko e na kaukauwa kei na lewa ni matabete tabu ka sa solia vei keda e na gauna oqo na Tamada Vakalomalagi. Kevaka eda vakayacora vakadodonu na kaukauwa oqori ka gumatuataka na noda ilesilesi ni matabete, eda na raica kina ni toso i liu na cakacaka ni kaulotu, ka na saumi na ikatini, na yavu ni tiko vinaka e na tubu cake, na noda veivale e dau taqomaki ka bula kei na bula savasava e na kedra maliwa na itabagone e Isireli e na taqomaki.¹⁸

E na vica na yabaki sa oti au a lako ki na koniferedi ni iteki e na vanua sa tiko kina na Manti Temple e na ceva kei Utah. Sa dua na bogi buto, cagicagi ka lutu talega na wai cevata. Me vaka ni keimami sa suka ka gole yani ki na vale nei peresitedi ni iteki, keitou kelea na motoka ka raica cake na valetabu ni toka e delana. Me vaka ni keitou dabe toka e tarai keitou na totoka ni rairai ni valetabu ni rarama ka caliva mai na wai cevata kei na buto ni bogi, e tukuna vei au na peresitedi ni iteki eso na ka e sa rui vakaibalebale sara ga. E tukuna, ni valetabu oqori, me vaka na kena dau rarama, e sega ga ni vaka me sivia na kena totoka ni rarama e na gauna ni draki ca se me dua na gauna me kabukabuwa kina na vanua. Me kilai na bibi ni ka oqori, e rawa ni’u kaya vei iko ni sega ni bibi vei iko na kosipeli i Jisu Karisito e na gauna ni draki ca se e na gauna o sotava kina na dredre. Sega e na kaukauwa ni matabete, e tu vei iko, e na vinaka sara mai na veika e yaco e na nomu vale, dua na tauvimate bibi, se so na lewa lelevu oqori e dodonu me vakayacori, se dua na ualuvu levu, se kama se dausiga ni so na kena mataqali. Ni sa tu e na kaukauwa ni matabete, ka sa kaukauwa ni Kalou Cecere, sa ikoya na kaukauwa me vakayaco ira na cakacaka mana kevaka sa tukuna na Turaga me vakakina, ia kevaka sa kena ivakarau vei keda me da vakayagataka na matabete oqori, e dodonu me da vakayacora e na bula kilikili. Na kena tawa rawa ni kilai na ivakavuvuli sa ikoya na kena sega ni rawati na kalougata ni kena tauri na matabete.¹⁹