Veiwaseitaka na Kosipeli

Eda maroroya na noda ivakadinadina mai na noda bulataka, masulaka, ka kaukauwa tiko e na lotu, ka dau maroroya na ivakaro kecega ni Kalou. Ni oqori sa sala ni kena mai tiko kei na veituberi ni Yalo Tabu, ni sa i koya oqo e dua vei ira na icocovi sau levu me taukena e dua na lewenilotu.

Vata kei na ivakadinadina oqo, ni sa i koya oqo na noda itavi kece sara me da kila na noda musuki keda e na noda vakadinadinataka na Nona cakacaka Tabu na Turaga e na veigauna e soli kina vei keda na galala me da vakaraitaka kina. Ni kevaka eda vakayacora oqo vakataki keda sa na levu na veivakalougatataki me da vakavulica kina na kosipeli, e na veisiga kei na veigauna, se e veivanua ga o tu kina. Ni kevaka eda bulataka tiko, ni kevaka eda vakarautaka tiko, ni kevaka eda vakasaqara tiko, na veituberi ni Yalo Tabu e na solia vei keda na kila ka ni veivakavulici. Nanuma vinaka, ni vosa era vosa ga, e na veivakavulici ni kosipeli, vakavo walega ke sala vata kei na Yalo ni Turaga. …

Sa noda itavi me da kauta mai i vuravura na itukutuku dina, ka vakaraitaka i vuravura ni lomani veivakavulici ni kosipeli i Jisu Karisito e rawa ni kunei kina na isau ni taro kece ni veileqa era vakararawataki tu kina na kawa tamata e vuravura.³

E dodonu me da ciqoma na veivakagalalataki ni kauta na kila ka ni kosipeli vei ira kecega—kivei ira na itokani lewenilotu vakamalumalumutaki tu, veiira talega na itokani sega ni lewenilotu tu vakavuli, ira era veiqaravi tu vakaivalu, vakabisinisi, ki vei ira eda tu veivolekati kei ira noda itokani voleka.

E solia na ivakatakila oqo na Turaga vua na Parofita: “Raica era sa lewe vuqa sara na veimata tamata, na ilawalawa kei na veimata Lotu e vuravura; era sa vakamatabokotaki e na nodra ivadi qaseqase na tamata. Ia era sa lovaki ira ka vakaisini ira; ia era sa sega ga ni kila rawa na ka dina, ni ra sega ni kila na vanua me ra vakasaqara kina.” (V&V 123:12.)⁴

Sa sega ni qai rogo tale na domo ni veisureti kivei ira na yalodina ki na utodra kei na domo i koya na italai dina ni vunautaka na kosipeli i Jisu Karisito.⁵

O na nanumi (Elder Charles A. Callis) tiko ni tukuna vei keda o koya ni dua na gauna e a lako cake kina i Montana me sikova e dua na turaga o koya a vakacavara mai na nona kaulotu mai Ireland. Ni oti nona vakasaqarai koya na turaga oqo, e na gauna oqo, e sa qase sara kina o koya, vakaraitaki koya vua ka tarogi koya sara “Sa i iko beka na daukaulotu o a kaulotu e na vica na yabaki sa oti mai Ireland?” E sauma mai na turaga ka vaka, Io, “Sa vinaka,” e tukuna tale yani o koya, “O iko beka na turaga o a tukuna e na nomu vosa ni veitalatala e na vanua ni Kaulotu, o a tukuna ni a sega ni taucoko nomu kaulotu e na loma ni tolu na yabaki mai kea baleta ni rawa ga mo papitaisotaka ga e dua na gone-duka ni Irish? E dina ni o tukuna vakaoqori?” “Io, au se nanuma tiko ni’u a tukuna sara ga vaka-ko ya.” Tukuna sara o Brother Callis, “Sa vinaka, au vinakata me’u vakaraitaki au vei kemuni. O au o Charles A. Callis e na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. O au na gone lailai-duka ni Irish o a papitaisotaka e na gauna o se kaulotu voli kina mai Ireland.” E dua na tamata sa yaco me iapositolo e na Lotu ka matanitu ni Kalou.⁶

E sega ni dua na tamata me dodo liga me vukea e dua tale me na sega ni rawata vakaikoya na dodonu cecere ni veivakabulai baleta na nona lomasoli me vukei ira na tani. Ia oqo, mo ni nanuma vinaka, eda lewe ni Lotu tiko se sega; io eda sa luvena kece sara na Tamada. O ira na so tale na luve i Tamada, sai ira oqo ka dodonu me da nuiqawaqawataki ira. Era talei vakaidina talega vua, me vakataki ira ga era sa lewe ni Lotu tu oqo. Kevaka e dua vei keda e vakarautaki koya ki na cakacaka ni nodra vakauti mai o ira oqori ki na lomanibai, sa kaya na Turaga, ni na rawata ga na bula (raica V&V 4:4).⁷

Na uto ni veika ka da vakatoka me Vakarisito e rawa ni kune e na ivolavola itukutuku i koya a vola na Kosipeli i Joni ka tukuna kina na ivakadinadina ni Nona cakacaka tabu me vaka e iVakabula kei Vuravura. Oqo na nona veimalanivosa:

“Ni sa lomani ira na kai vuravura vakaoqo na Kalou sa solia kina na luvena e dua bau ga sa vakatubura, me kakua ni rusa ko ira kecega era sa vakabauti koya, me ra rawata ga na bula tawamudu.” (Joni 3:16.)

Io me vaka sa tukuni ni veiqaravi lagilagi e rawa me da vakayacora eke e na bula vakaiyalayala oqo, sa i koya na lomasoli ni noda solibula kei keda e na nodra tiko vinaka o ira tale na so. Na vanua ni solibula kei na veiqaravi ni bula vakalougatataki vakaoqo e sa vakamacalataka na Parofita o Josefa Simici:

“E dua na Lotu e sega ni vinakata kina na solibula e na veika kecega, e na sega ni rawata na kaukauwa e ganita me vakatubura kina na vakabauta me rawa kina na bula kei na veivakabulai. …

“E na vuku ni solibula oqo, kei koya oqo ga, e sa vakatabuya kina na Kalou na tamata me marautaka na bula tawamudu.” [Lectures on Faith (1985), 69.]

Kevaka e rawa me da vakayacora vei keda kei na noda bula ga vakataki keda na ivakavuvuli e rawa kina vei keda me da taura na icocovi lagilagi, eda na okati kina ni da yalomatua. Sa i Penijamini na Tui e a vakavulici ira na nona tamata e na iotioti ni nona vosa ni vakadre:

“… e na nomuni qaravi ira tiko na wekamuni, ko ni sa qaravi Koya tiko na nomuni Kalou.” (Mosaia 2:17.)

Sa ivakaraitaki ni nona loloma e dua, o ya mai na ka e solia, kevaka me dua e soli koya dina, sa ivakadinadina ni vauci tu e na nona bula na loloma o koya oqo ka sa vakarau tu me dau soli ka. …

Na Parofita o Josefa Simici e na nona sa rui lomana na dina e a vakatakilai vua sa vakavuna na nona lomasoli me soli bulataka kece i vuravura na veika kece e taukena tu, ka sega talega ni bureitaka nona bula, me yacova kece na ivakataotioti me rawa ni tukuni yalotaka me ivakadinadina ka me rawa ni rogoci kina e na veimatanitu kece e vuravura. …

Au lako tu vakaveisiko ki na dua na Iteki e na vica na vula sa oti, au a kerei me’u vakatarogi ira e dua na ilawalawa cauravou me ra kacivi ki na Daukaulotu ni Iteki. E a tukuna vei au na Peresitedi ni Iteki ni dua vei iratou na cauravou se qai vakasukai mai valenibula e na dua na gauna balavu e a qaravi tu kina mai na mate ni wawale ni yago kei na vakasama e a sotava e na veiqaravi vakaivalu. Au sotavi koya e na gauna ni veitarogi, ka’u tarogi koya sara, “Na cava o vinakata kina mo lako e na kaulotu?”

E dabe ka vakasama toka, dede vakalailai sa qai sauma mai na taro ka vaka, “E na gauna au lako ki na kino vuli ivalu, o ya se qai matai ni gauna me’u biuta kina na neitou matanivale. Au raica ni vou vei au na ka kecega. Au raica na veitemaki e na veiyasana kece ka veisureti tu na ivalavala ca. Sa gadreva noqu bula na veivakaukauwataki me’u rawa ni vakanadakuya kina na ivalavala ca, ka’u cuva vua na Tamaqu Vakalomalagi ka masuti Koya e na vakabauta me solia vei au na kaukauwa me’u sotava rawa kina na veitemaki ni vuni ca. Rogoci au noqu Kalou ka solia vei au na kaukauwa au gadreva. Ni sa mai cava na vuli ivalu, rogoca na kacakacabote ni dakai lelevu ni vanua e sa vakadeitaka na itukutuku ni o mate sa voleka sara ka vakawasoma na kena vakarogotaki tiko e na neimami bula. Au sa rere vakalevu, ka sautanini na yagoqu kece. Au masuta na Kalou me’u vakaukauwataki, ka solia vei au na kaukauwa, ka qai sobuti au e dua na vakacegu e se bera ni’u bau sotava e liu. … Au a vakaitavitaki sara me’u yamata (scout) a kena ibalebale oqo me’u na liu tiko vei ira na Mataivalu tauri dakai ka so na gauna era sa tu wavokiti au na meca. Ka’u kila deivaki ni tikoga e dua na kaukauwa e vuravura e rawa ni vakabulai au, ka’u masuta na kaukauwa ko ya me maroroi au, me vakabulai au, e rogoca na Kalou noqu masu ka vakalesui au bula tale ki na noqu kabani.”

Ni oti sa qai kaya mai vei au, “Brother Lee, sa dodonu me’u vakavinavinakataka na veika kece oqo. Sa ka e takiveiyaga sara na veika e rawa me’u kitaka oqo me’u lako ka matataki Jisu Karisito, ka vakatavulici ira na tamata e na veivakalougatataki kece au ciqoma e vale ni’u se gone.”

E na noqu rogoca na ivakamacala ni vakabauta mai vua na gonetagane ko ya, au a qai vakatautauvatataka kei ira na so au rogoca ni ra kaya ni nodra vakasama e na nodra lako ki na buturara ni kaulotu era na rawata mai kina na vuli, vuravura, era na rawa ni raica kina, era na rawata mai kina e so na kila ka taleitaki e rawa me vukei ira yadua. …

Na qaciqacia ni rawata na ka me toso cake kina e sega ni lako mai e na vakavuvuli dina, ia e lako ga mai vua e dua e rau veimecaki kei na dina. …

O koya na tamata e lomana tu me mai rawata na toso i liu kei na rawa ka me baleti koya ga vakaikoya e na sega ni kunea na bula marau, e na tu e matana e na veigauna kece na veika kecega e vakasukai ni sega ni vinaka kina na bula vakanuinuitaki me na vakarusa na nona sasaga kece kei na veika me taukena. Na tamata e veiqaravi e na yalo e sega ni viavialevu sa i koya e na tamata mamarau.⁸

E rawa me da raica ka vakadinadinataka e na noda cakacaka vakadaukaulotu e vakaraitaki vinaka ki na na kedra roka na cauravou kei na goneyalewa [era lako] … kina veivakataotioti kece kei vuravura, o ya mai na nodra sega ni viavialevu e na veiqaravi era tucake tu kina me ra ivakadinadina e na veigauna kece kei na veivanua kecega e na nodra itavi tabu ki na Lotu me ra vunautaka na kosipeli.⁹

Alama … kei iratou na luvei Mosaia eratou a lako e na kaulotu ka ratou vakayacora e dua na cakacaka ni veiqaravi vakaulotu levu… ka raici iratou na tacina, kei iratou na luvei Mosaia o Alama, ni ratou sa lako vaka ki na vanua o Saraemala.

“Raica eratou a tiko talega na luvei Mosaia oqo e na imatai ni gauna a nairai kina na agilosi vei Aiama; a sa marau vakalevu sara o Alama ni sa raici iratou na wekana oqo, vakabibi ni ratou sa wekana tale e na vuku ni Turaga; io sa kaukauwa sara na nodratou vakabauta na ivakavuvuli dina; eratou sa tamata yalomatua ka dauwilika vagumatua na ivolatabu, me ratou kila kina na vosa ni Kalou.

Ia e sega ni o koya walega oqori; eratou sa gumatua sara e na masumasu, kei na lolo; ka sa tu vei iratou na yalo ni parofisai, kei na yalo ni vakatakila, ia ni ratou sa veivakatavulici, eratou veivakatavulici e na kaukauwa kei na ilesilesi ni Kalou.” [Alama 17:2–3.]

Vakaevei oqo, o sa [kila] na iwalewale mo rawata kina na veivakatavulici e na kaukauwa kei na veivakadonui ni Kalou? Mo kaukauwa e na kila na dina, ka tamata yalomatua e na kila na ka, dau vakasaqaqara vagumatua na ivalanikalou kecega mo rawa ni kila kina na Vosa ni Kalou.¹⁰ Ia e se sega ni o koya tancalee. Me da damasu, ka dau lolo ka me da rawata na yaio ni parofisai; ka ni da sa velcayas tancoko oqori, eda sa velvakayulici ena kayk wa keina lewa ni ka.

E kaya … na Turaga: “Io au sa vakaroti kemudou talega mo dou veivakavulici vaka i kemudou e na ivakavuvuli ni matanitu,” ka qai vakuria “ia mo dou gumatua sara e na veivakavulici; raica au na qai vakalougatataki kemudou sara”(V&V 88:77–78). Au a tovolea me’u vakadewataka na ibalebale ni veivosa oqori “vagumatua” kei “loloma.” Vagumatua, e vakamacalataka na ivola vosa, ni “vosota vakadede, veibeitaki e na maqosa ni vakarorogo,” ia sa veibasai kei na vucesa, se vakasabusabu, se veivakaduiduitaki. …

… Au vakabauta na ibalebale dina ni “loloma” e tukuna tu e na i ka va ni wase e na Vunau kei na Veiyalayalati me vaka na Nona yalayala na Turaga vei ira era vakaitavitaki ka sega ni vakacauoca e na cakacaka ni veivakalotutaki: “… ia, ko koya sa gumatua me curumaka na nona isele takelo ka ia na tatamusuki, me kumuna vata me kakua kina ni rusa, me rawata ga na bula.” [V&V 4:4.] Na veivakabulai ni “loloma” na kaukauwa ni nona sorovaki bula na Turaga e rawa me soli vei ira na dausolisoli ka vakatalega kina vei ira era sa dautaura na isolisoli ni veivakabulai vakatabui ni kosipeli.¹¹

Oqo, na kena iotioti, oqo e dua na ka e vaka vei au ni ka e bibi toka, se sa bibi sara ga mai na veika tale e so:

“Raica e na soli vei kemudou na Yalo Tabu ni dou sa kerea e na vakabauta; ia mo dou vunau walega e na veivakauqeti ni Yalo Tabu.” [V&V 42:14.]

Ia oqo, keitou rawa ni solia vei iko na iyaya ni cakacaka e baleta na ituvatuva ni veiqaravi ni kaulotu mo vakaraitaka se vulica na kosipeli, e tiko kece sara e kea. Sa vakavo kevaka me vakayacora vakakina na daukaulotu kivei koya me masu vagumatua, e na sega ni rawata me taura na Yalo Tabu, me rawa ni vunautaka kina na kosipeli o ya na ka e na vakaraitaka o Nifai [ni a] kaya:

“Ko’i au ko Nifai, au sa sega ni rawa ni vola taucoko na veika a vakatavulici vei ira na noqu tamata; au sega soti ni maqosa e na volavola me vaka e na vosa; ia ko koya sa vosa e na kaukauwa ni Yalo Tabu, na kaukauwa ni Yalo Tabu e na vakadewa ki na yalodra na luveni tamata.” (2 Nifai 33:1.)

… Ni sa tiko vei iko na Yalo Tabu ka vakarorogo kina, ka liutaki mai vua, ka vakacaucautaka vata kei na Yalo ni veivakadodonutaki, sa i koya oqo vei kemuni yadua sa kacivi ki na Nona veiqaravi sa dodonu mo ni marautaka, mo na qai rawa ni kila ka liutaki mai vua, kei na nomu vosa kece e na sala vata kei na kaukauwa ni Yalo Tabu, kevaka e sega ni tiko sa na dredre sara vua e dua me qasenivuli uasivi ni kosipeli i Jisu Karisito.¹²

Na gaunisala vinaka duadua e na vuravura me vakayacori me ra malele kina na tamata ki na kosipeli mai na nodra tutaka na veika talei kei na ivakarau o koya e namaki tu mai vei ira era tukuna ni ra lewenilotu. Sa i koya sara ga oqori na imatai ni ka me na lauta nona bula e dua e vulagi. E na rawa vakacava vei keda, eda tukuna tiko ni da lewenilotu me da vakayacora ka ivakaraitaki ni da lewena dina na Lotu? …

… E sega ni dua na tamata, turaga se marama, me vakavulica na kosipeli kevaka e sega ni rawa ni tutaka e na nona bula. Na imatai ni ka mo cakava mo rawa ni vakadonui kina mo dua na daukaulotu sa i koya mo ivakaraitaki ni ivakavuvuli ni kosipeli ko vakatavulica. Bau dua mada na gauna mo vakasamataka ni dua na tamata ivalavala ca e rawa me qasenivuli vinaka ni veivutuni? O kila ni rawa me dua e dauniveivakavulici vinaka me baleta na kena maroroi na Siga Tabu ka vakatabui ni kevaka e sega tu mada ga ni maroroya na Siga Tabu ka vakatabuya o koya vakaikoya? O rawa ni kila ni o rawa ni veikatavulici me baleta e dua mada ga na ivakavuvuli ni kosipeli ka sega tu ni o vakabauta ni dodonu mo bulataka ki na nomu bula?¹³

[E kaya] o Jisu: “Ia mo dou dulaka cake na nomudou rarama me cilavi vuravura. Raica sa i au ga na rarama mo dou dulaka cake me vaka dou sa raica ni’u a kitaka. Ia dou sa raica ka vakadinadinataka ni’u a masu vei Tamaqu.” (3 Nifai 18:24.) Sa noda itavi me da “dulaka cake” tu i vuravura na veika e a mai cakava vei keda o Jisu: na veisorovaki, na ivakaraitaki e mai biuta tu kei na ivakavuvuli kece e mai solia vei keda yadudua kei ira na Nona parofita, e na gauna makawa kei na gauna oqo. E vakaroti keda talega na iVakavuvuli: “Me caudre vakakina na nomudou rarama e na matadra na tamata, me ra raica na nomudou ivalavala vinaka, ka vakarokorokotaka na Tamamudou sa tiko mai lomalagi.” (Maciu 5:16.) …

Na veimataqali leqa cava ga e rawa me da sotava e na draki ni veiliutaki e na vanua me da vakasaqara kina na toso cake ni ivalavala ni tamata bula, sa dua na ka dredre me da vakawa na kaukauwa ni ivakaraitaki—me wiliki tiko kina na nodrau ivakasala kei na ivakaraitaki ko irau na itubutubu vei ira na luvedrau me baleta na bibi ni vakamau e na Vale Tabu se lesu mai e na kaulotu e na rogo vinaka sa i koya e caudre tu yani na nona yalomatua e vu mai na veisau sa mai yaco ki na nona bula ka kauta mai na kaukauwa ni kosipeli.¹⁴

“Oi kemudou na rarama kei vuravura; na koro sa tara toka e na dua na delana.” [Raica Maciu 5:14.] Na cava na kena ibalebale? …

… E dua ga na Yalododonu e na loma ni Lotu, se veiqaravi e na mataivalu, se bula raraba ni lewenivanua, se lewenivanua vakabisinisi e sega ni raici me vaka beka ni lewe duabau ga, ia me vaka sara ga na kena irairai ni Lotu edaidai. E dua e a tukuna vakaoqo: “Mo qarauna nomu ivukivuki, baleta ni rawa me o iko taudua na ivakaraitaki ni ivakavuvuli ni cakacaka vakalotu e lewe vuqa na tamata e rawa mera vuli mai kina.” Eke na Turaga e vakaroti keda ni bulataka na ivakarau dei ni Lotu e dodonu me laurai ni cecere cake mai na ivakarau vakavuravura.¹⁵

Au a tiko mai Korea e na dua na gauna wale tikoga oqo [1954], ka dua na turaga totoka keirau a sota e na vanua o ya na yacana ko Dr. Ho Jik Kim. O koya … e dua na Daunivakasala ki na matanitu. O koya e dua talega vei ira na iliuliu ni veikoronivuli ni vuli toro cake mai kea, ka tu voliti koya e na gauna oqo e lewe tolusagavulu kava na lewenilotu vou, vuqa vei ira era vulivinaka. Keitou veitalanoa ni rauta me rua na auwa, e na kena sasagataki me rawa e dua na yavu me rawa ni tauyavutaki kina na itekitekivu ni kena qaravi na cakacaka ni kaulotu e na vanua o Korea. E tukuna vei keitou me baleta na nona tavuki ki na Lotu. “Na ka e dreta na yaloqu ki na Lotu,” e vakamacalataka, “o ya e na noqu a sureti ki na nodrau vale e lewerua na lewenilotu erau cakacaka tiko e na Cornell University…. Na ka e sa rui uqeti au vakalevu na mataqali bula vakavuvale eratou bulataka tiko. Au sega ni bau lako ki na dua na vuvale me tauvata kei na kena oqo ni sa rui kamikamica na bula veimaliwai vakaveiwatini, tama kei tina kei ira na luvedrau. Au raici iratou e na nodratou lotu ka masu vakavuvale. Au sa vakadrukai dina ka sa vakatekivu me’u vakaqaqa na veika e baleta na nodratou Lotu. E na dua na bogi ni oti na noqu vakasaqaqara tiko me dua na gauna balavu ka sa vaka me uqeti mai na noqu gagadre me’u lewena na isoqosoqo vakako ya, au kila ni dodonu me tiko rawa e dua na noqu ivakadinadina. Au tekiduru ka masu volekata na loma ni bogi taucoko au qai taura kina e dua na ivakadinadina me baleta na cakacaka oqo sa ka vakalou dina ga. Me kakua ga ni guilecavi ni tekivutaki mai na ivakaraitaki cecere ni dua na vuvale eratou bulataka e dua na bula vakavuvale e namaka na kosipeli mai vua e lewenilotu ni Yalododonu dina.¹⁶