2010–2019
Ekkewe mettoch Iteiten ran Esemuch
October 2017


Ekkewe Mettochun Iteiten ran Esemuch

Tipetekison usun ion kich me an Kot popun fan itach mi auchea.

Pokiten ai angang non ewe British Misin nupwen ai emon anuon, ua pwapwaiti atakirikirin British. Fan ekkoch a enikinik ngeni an emon aukuku an ekiek usun manau. Ar anapanapa summer ina ew usun awewen. British summer ir mi mwochomwoch me soun ekkesiwin. Emon sou mak a aukuku an apasa, “Ua sani British Summer. Ina ewe ran non ewe ier ua fokkun sani.”1 Emon British manga ua fokkun sani a nom non echo sasing an neonmang me pwata seni won an we pet non ew sosoran me apasa ngeni noun kewe konak, “Onee! Ai nuku sia kon mouruchou iwe summer a fen much.”2

Mi wor ew mettoch non ei kapasen urumot mi nonno ngeni manauach me won ei fonufan mi ning. Ekkewe pukefel ra affata pwe manauach mi auchea won fonufan mi fokkun mwochomwoch. Kich mi tongeni apasa pwe ach anonno ngeni manau esemuch, ach fansoun won fonufan a chok mwoch usun British summer.3

Fan ekkoch an aramas popun me fis ra pwan awewetiw non ekkoch foun mesen mak mi tipetekison. Ewe soufos Moses a marita non ew manau ekkoch aramas ikenai repwe ara pwe ew manau tufich. A mak non ewe Pearl of Great Price, ewe Samon, a amonnata Moses ngeni wisan mi affatetiw, a mut ngeni I epwe kuna mwochomwochen uruon fonufan me ekkewe noun aramas minne ra foruta.4 An Moses pwenuweni mi ekis amairu pwe I a sinei pwe aramas ese wor popur, minne use fen ekieki.”5

Mwirin, non an Kot aponuwa ngeni och memefin namotmwan Moses a mefi, a affata An ennetin popun: A apasa pwe iei An angang me An ning—an epwe apwonueta ewe manau fochofoch me manau esemuch an aramas.”6

Kich meinisin sia nonnofengen me mwen Kot. An nongonong mi fatoch. Non ewe Puken Mormon, sia aneani, “Meinisin ra nonno chok ngeni Kot,” mi pachenong “chon me pwechepwech, chon fotek me chon ngaseno, mwan me fefin.”7 Iwe ir meinisin ewe Samon a tingor repwe feito ren.8

Ion a ekieki pwe mi tekia me non an ewe Sam we kokkot pokiten nonnomun usun i chon ia, i emon met, menni fonu a feito seni, an kapas, ika pisekisek iwe mi ennet mwan me ese weweiti an ewe Samon ennetin popun fan iten noun Samach won Nang kewe semirit.9

A fen ngaw pun, non ach ei fansoun napengeni non kinikinin mwicheich meinisin, sia kuna namanam tekia me sikasini ra chewno nupwen tipetekison me wisach ngeni Kot a ngaweno. Napengeni mwicheich rese weweiti nongonong mi mecheres me rese weweiti pwata sia nom won ei fonufan. Ennetin tipetekison, minne mi auchea ach sipwe apwonueta an ewe Samon popun, ese kon pwano.10

Mi auchea ach weweiti watten an Kraist tipetekison, wenechar, napanapan, me an mirit usun mi pwano me non ekkewe pukefel. Ese murino ach wewengaweiti auchean ach sipwe sopweno ne achocho ach sipwe angei ekkei mettoch murino usun Kraist me nikinik iteiten ran, akkaewin tipetekison.11

Ekkewe pukefel mi fatafatoch pwe nupwen ei manau mi mwochomwoch, nge mi fokkun auchea. Amulek, ewe emon misineri chienan Alma me non ewe Puken Mormon, a apasa, “Ei manau iei ewe fansoun an aramas repwe monneta ne churi Kot; ewer, nengeni ewe ranin ei manau ina ewe ran an aramas repwe fori ar kewe angang.”12 Sise mochen, usun nei we manga, ne mour non unusen ei manau.

An ewe Chon Amanau nenien appirun tipetekison me fangeno fan iten aramas meinisin ina ewe mettochun uruo mi fokkun napanap. Ewe Chon Amanau, I chon ewe Unumon Kot, a mochen feito fonufan pwe epwe emon mwonukon mi tekison me poputani manauan mi pachenong an afanafan me echikara pwin me fefinan me amuchunon a riaffouni metek sise tongeni awewei non Gethsemane me won ewe irapenges an epwe aunusochu An Achasefan. Ei fofforun tong me tipetekison an Kraist me affateno pwe ina an atekisona inisin.13 A fori ei fan iten mwan me fefin meinisin Kot a fen forata.

Semach won Nang ese mochen Noun kewe repwe tipemwaramwar ika fangeta won aanen ar kutta ewe ningen Nang. Nupwen sipwe ennetin ekieki Kot ewe Sam me Kraist Noun we, Ir wesen ion, me met Ra forata fan itach, a aurano kich ren ennetin sufon, mwar, kinisou, me tipetekison.

Tipetekison Mi Auchea non ach Anisi ewe Samon ne Forata An Mwichefen

Alma a eis ei kapas eis non fansoun we mi och ngeni ikenai: “Ika oua fen mefi ew ekkesiwinin netip, me ika oua fen mefi pwe oupwe konu ewe konun tongen ngaseno, upwe eis, ami mi tongeni mefi iei?”14 Alma a sopweno, “Ami mi tongeni apasa, ika oupwe kokko ngeni mano atun ei fansoun, … pwe a naf ami tipetekison?”15

Iteiten fansoun ai anneani usun Alma ewe Kukkun an fangeta wisan we meinapen fonu an epwe afanafana ewe kapasen Kot,16 Ua ingeno. Ennetin a wor an Alma watten kapasen pwarata usun Kot ewe Sam me Jises Kraist me mefi epwe unusen pung Ngenir esap auku. Mi pung met a aucheani me an tipetekison ne fangeta nonnomun me wisan pokiten mi sinei pwe an angang ngeni ewe Samon a nap auchean.

An epwe naf tipetekison non manauach ne anisi forutan ewe Mwichefen mi auchea. Ew awewe non uruon Mwichefen a anisi kich sipwe weweochuti. Non June 1837, [ew ngerou wanupuku inik me fisu] ewe Soufos Joseph a mefi nupwen an nom non ewe Kirtland Temple pwe epwe kori Aposel Heber C. Kimball an epwe angei ewe kapas allimen Jises Kraist ngeni “England … me suki asamen amanau ngeni ena muu.”17 Aposel Orson Hyde me ekkoch ra finita pwe repwe fiti. Pwenuwan me ren Elter Kimball a fokkun amwarar. “Ewe ekiek ren ai kefinita ngeni ew misin mi auchea a kon nap seni ai upwe engino ngeni. … Ua arap ngeni upwe fangeta ren choun minne a nom woi.”18 Nge inamo, a fori ewe misin ren ennetin nuku, nukuchar, me tipetekison.

Fan ekkoch tipetekison wewen pwe sipwe etiwa kokko nupwen sise mefi pwe kich mi naf ngeni. Fan ekkoch tipetekison wewen pwe sipwe nikitu ne angang nupwen sia mefi pwe kich mi tongeni fori wis mi kon amwarar. Sou emwen mi tipetekison ra fen apasa me seni ar nenien appiru ra forano pwe esap ian sipwe angang ia, nge usun ach angang nikitu.19 Fan ekkoch tipetekison wewen pwe sipwe akkufu metekin memef nupwen sia mefi pwe sou emwen me ekkoch souneng ra ngaw ngenikich

Non July 23, [rue me unugat] 1837, [ew ngerou wanupuku inik me fisu] ewe Soufos Joseph a churi Elter Thomas B. Marsh, Presetenin ewe Mwichen Engon me ruemon. Mi fateno pwe Elter Marsh mi ekis mangaw ren an ewe Soufos kori ruemon chon an we mwich ar repwe no ngeni England nge ese tingorei. Nupwen Joseph a churi Elter Marsh, och netipengaw a wesino, iwe ewe soufos a angei ew pwarata mi amwarar. Ina a nom non ewe sopun 112 [ipuku engon me ruwen] ewe Doctrine and Covenants.20 A awora aurour seni nang fiti sufon ngeni tipetekison me angangen misineri. Uwokisin 10 a apasa pwe sipwe tipetekison; iwe ewe Samon ach Kot epwe emweni kich ren poun, me ngeni kich ponuwen ach iotek.”21

Ei pwarata a fis non ewe chok ran Elter Kimball, Hyde, me John Goodson, ir mi ur ren tipetekison, ra afanafana Niwinsefaniton ewe kapas allimen Jises Kraist me non ewe Imwen fan non Vauxhall Preston England.22 Iei ewe aewin fansoun misineri ra afanafana ewe kapas allim mi niwinsefanito me nukun North America non ei kinikinin fansoun. Ar angangen misineri a mwitir ne awora chon papatais me awora chommong souneng.23

Ekkoch kinikinin ewe pwarata ra emweni angangen misineri non ach ei fansoun. Ra apasa non ekis kinikin pwe ion chok sipwe tinano non Itan epwe wor an manaman ne suki asamen Muun we ngeni chommong fonu, ika pwe repwe etipetekisoner me mwen I, me etiwa An kapas, me ausening ngeni mongungun noun ewe Ngun mi Fel.”24

Ewe tipetekison mi auchea ngeni ei angangen misineri a mut ngeni ewe Samon an epwe forata An Mwichefen non ew napanap mi amwarar.

Sia kinisou, pwe sia soposopono ne kuna ei mettoch non ewe Mwichefen ikenai. Chon ewe Mwichefen, mi pachenong ewe tappin mi mamarita, ra fang ar fansoun me auku ar sukun me angang ar repwe angangen misin. Chommong chinnap ra tou seni ar angang me fori ekkoch angangen fangeno ar repwe angang ngeni Kot non met chok ra tongeni kokko ngeni. Sisap mutata ach osukosuk repwe oruka kich seni ach sipwe awesi An kewe popun.25 Tipetekison mi auchea ngeni angangen Mwichefen. Sia tekison ne angang non wisach sia kokko ngeni ren unusen ach tongeni, ekiekich, me pochokunach. Non kinikinin ewe Mwichefen meinisin, mi auchea ne weweiti napanapen Kraist ren tipetekison.

Soposoponon Tipetekison Mi Auchea non ach Aninis ne Amonnata Aramas ne Churi Kot

Ewe mochenin asamonu ewe Samon me fangeta inisich ngeni An mochen26 ese chiwen kon auchea non mwicheich ikenai usun akkom. Ekkoch souemwenin ekkoch namanam ra nuku pwe sia nonnom non ew fonufan minne ach nuku non Kraist ese chiwen och.27

Non chommong tettenin fansoun, ewe manauen tipetekison an mi manaman nuku Kraist me manauen aukukoch an mwicheich ir nongonong mi pochokun.

Non fansoun ikenai, mi watteno apochokunen namanam tekia, an emon etekia inisin, me ita ekkewe ir mi “ennet” minne fan ekkoch a esenipato an ese naf ennetin tipetekison. Ekkoch ra ara pwe ekkewe auchean pwapwa ikenai mi pachenong “sipwe ennet, pochokun, me angoch ne for mettoch—nge akkaewin, kosap anongonong won ekkoch aramas … pokiten en pwisin ka tongeni finata met kopwe fori.”28

Ekkewe pukefel ra pesei ew kokkot mi sokono. Ra apasa pwe sipwe chon kunon Jises Kraist mi ennet. Ei mi pachenong ach awora ew pochokunen memefin ach sipwe pung ngeni Kot me ew ekiek usun manau mi tekison. King Benjamin a aitikich pwe inisin aramas ina i ewe chon koum ngeni Kot me a pesei pwe mi auchea sipwe fang inisich “ngeni ekkewe pesepesen ewe Ngun mi Fel.” A awewei, me nein ekkoch, pwe an epwe pwonuta sipwe “fangoch, mosonoson, tipetekison, songomang, [me] uren tong.”29

Ekkoch ra aeangawa ewe kapas ennetin pwe ew apwapwan inisin aramas me ekkewe napanap ir mi sokono seni tipetekison, kirekiroch, umoumoch, omusomus, me mosonoson. Sia tongeni apwapwai ach pwisin sokono usun noun Kot ren ach sisap aea ennetin pwe ew inetipengen ach sisap usun Kraist.

Non ach kutta tipetekison, ewe internet ikenai a aweiresi ach sipwe suseni namanam tekia. Ru awewe ina an emon fori mettoch mi nusmwan ne fori ekkoch repwe “ingeitir” ika afeiengawa ekkoch ren ar angawer me won internet. Ew pwan awewe ina ewe “humblebrag.” A wewen pwe usun ew kapasen an emon tekison ika angawa [ika sasing] nge ennetin popun pwe a mochen ekkoch repwe afani met mi sikasini.”30 Ekkewe soufos ra fen fonou kich usun namanam tekia me affatano ekkewe namotmwanin mettochun ei fonufan.31

Ewe ngawenon kapas sufon a napeno ina pwan ew aurek. Ekkewe nongonongen pungun finata esemuch a annuku kich pwe sipwe asufonu chommong finien emon minne sisap tipew ngeni. Iei osukosuk me aninifengen ra soun angawa “ekkewe kianin nikinik mi fateno pwe mi och.”32 Mi namot ngeni kich aukukoch me tipetekison.

Alma a fonou pwe esap wor “nuapas non namanam tekian netipemi,” non “am ekieki pwe ouwa murino nap seni pwan emon,” me ariani ewe mi tipetekison ewe a “fetan mwirin ewe tetten mi fel an Kot.”33

Ua fen kuna ew ennetin kirekiroch me nein aramasen namanam meinisin ekkewe ir mi tipetekison me mefi pwe repwe pung ngeni Kot. Chommong me neir ra tapweno mwirin Micah ewe soufosun ewe Testamen nom, ewe a affata, “Iei ussun met a mochen pwe sipwe fori: sipwe fori met mi wenewen, sipwe pwarano ach tong ennet o sipwe chiechi fengen me ach God non tekisoson?”34

Nupwen sia ennetin tipetekison, sipwe iotek fan iten omusomusen tipis me omusano ekkoch. Sia tongeni aneani non Mosaia, Alma a aitikich pwe fan chommongun ach aier, ewe Samon epwe amusano ach tipis.35 Nge, a fateno me non an ewe Samon iotek,36 nupwen sisap amusano an ekkoch tipis, sia pwisin uweikichenong fan nemenien kapung.37 Pokiten ewe Achasefan an Jises Kraist, ren ach aier ach kewe tipis repwe musuno. Nupwen sisap amusano ekkewe ra tipis ngeni kich, sia amam an ewe Chon Amanau we Achasefan. Ach songotam me ach sisap amusano ekkoch me ach sisap ekieki nefinach non ew napanap usun Kraist epwe ennetin wakichenong fan nemenien kapung. Songotam epwe apwangapwangano ngunuch.38

Upwe pwan fonou kemi seni och napanapen namanam tekia. Ewe Samon, a affata ngeni kich seni ewe soufos Moronai, usun sokofesenin nefinen ewe mi namanam tekia me ewe mi tipetekison: “Mi puch repwe turunufasa, nge repwe netipeta; iwe ai chen a naf ngeni ekkewe mi tipetekison.” Ewe Samon a sopweno, “Ua ngeni aramas apwangapwang pwe repwe tongeni tipetekison; iwe ai chen a naf ngeni aramas meinisin ekkewe ra etipetekisona inisir me mwei; iwe ren aretekisona inisir me mwei, me a wor ar nuku non ngang, iwe upwe fori mettoch mi apwangapwang repwe pochokun ngeni ir.”39

Tipetekison mi pachenong ach kinisou fan iten ach kewe feioch mi chommong me aninis seni nang. Tipetekison esap och mettoch mi affateno ren ach awesi ika akkufu watten osukosuk. Ew esisinen pochokunen ngun. Ewe apinukunuk pwe iteiten ran me iteiten awa sia tongeni anongonong won ewe Samon, angang ngeni I, apwonueta an kewe popun. Iei ai iotek pwe non ei osukosuken fonufan sipwe achocho ngeni ennetin tipetekison iteiten ran. Ew mak ua sani a annomu non ei napanap:

Ewe tesin napapan ina ewe aan.

Emon a weri mettoch kich mi weri me non ewe manau esemuch.40

Ua ennetin apasa ai kapasen pwarata usun ewe Chon Amanau me An Achasefan me auchean ach angang ngeni I non tipetekison iteiten ran. Non iten Jises Kraist, amen.

Esinesin

  1. Katty Lette, non “Town and Country Notebook,” ed. Victoria Marston, Country Life, June 7, 2017, 32; auchean mi kapacheta.

  2. Annie Tempest, “Tottering-by-Gently,” Country Life, Oct. 3, 2012, 128.

  3. Nengeni Konupin 90:4. Ika mi mwochomoch are nangatam ren ierin won fonufan, manauach mi fokkun mochomoch seni ach anonno ngeni manau esemuch. “Meinisin epwe usun ew chok ran me ren Kot, iwe fansoun chok a keuk ngeni aramas” (Alma 40:8). Ewe Aposel Peter a afanafana, “Nge ami pwii kana mi achengicheng, ousap monuki ei mettoch! Ese wor sokkofesenin ew ran me engorou ier me mwen mesen ewe Samol.” (2 Peter 3:8).

  4. Nengeni Moses 1:6–9. Kraist ei a kapas ren pochokun seni nang. (nengeni  Teachings of Presidents of the Church: Joseph Fielding Smith [2013], 47, footnote 11).

  5. Moses 1:10.

  6. Moses 1:39.

  7. 2 Nengeni Niffai 26:33; pwan nengeni Doctrine and Covenants 1:34–35; 38:16; Official Declaration 2.

  8. Doctrine and Covenants 20:37 begins, “Meinisin ion mi etekisona inisin mwen Kot.” A affatatiw ekkewe mettoch mi auchea ren papatais. Pwan nengeni Matthew 11:28.

  9. Nengeni Doctrine and Covenants 20:37.

  10. Kich mi sinei pwe ika sisap aier, angei ekkewe angang mi pin, me feino won ewe aan mi pin a amonna kich ngeni manau esemuch, “ewe pwinin rochopwak [ epwe feito]non minne esap chiwen tongeni wor angang epwe fori”(Alma 34:33).

  11. Nengeni 3 Nifai 27:27.

  12. Alma 34:32.

  13. Nengeni 1 Nifai 11:26–33; 2 Nifai9:53; Jacob 4:7; Doctrine and Covenants 122:8.

  14. Alma 5:26.

  15. Alma 5:27.

  16. See Alma 4:19.

  17. Joseph Smith, non Heber C. Kimball, “History of Heber Chase Kimball by His Own Dictation,” ca. 1842–1856, Heber C. Kimball Papers, 54, Church History Library; nengeni pwan Orson F. Whitney, Life of Heber C. Kimball, emon Aposel; the Father and Founder of the British Mission (1888), 116.

  18. Heber C. Kimball, “History of Heber Chase Kimball by His Own Dictation,” 54; nengeni pwan Orson F. Whitney, Life of Heber C. Kimball, 116.

  19. Preseten J.  Reuben Clark Jr. a aitikich: “Non ewe angangen ewe Samon, ese auchea ian ka angang ia nge ifa usun ka angang. Non ewe Mwichefenin Jises Kraist ren Aramas mi Pin non Fansoun Soponon, emon a angang ikewe a kokko ngeni, ikewe ese wor emon a kutta ika amam” (non Conference Report, Apr. 1951, 154).

  20. Nengeni The Joseph Smith Papers, Documents, Volume 5: October 1835-January 1838, ed. Brent M. Rogers and others (2017), 412–17. Vilate Kimball a makkei non echo toropwe ngeni punuwan we, Heber C. Kimball, pwe a fen kapini ewe pwarata seni noun “Elder Marshs book as he wrote it from Josephs mouth” (Vilate Murray Kimball to Heber C. Kimball, Sept. 6, 1837, non The Joseph Smith Papers, Documents, Volume 5: October 1835–January 1838, 412).

  21. Doctrine and Covenants 112:10; auchean mi kapacheta.

  22. Nengeni Orson F. Whitney, Life of Heber C. Kimball, 136–37.

  23. Nengeni Orson F. Whitney, Life of Heber C. Kimball, 149.

  24. Doctrine and Covenants 112:21–22; auchean mi kapacheta.

  25. “Nupwen sia tingor ach sipwe wes seni ew wis, ika nonnomuch a siwin a puch ren ach sipwe aurour fengen ngeni ekkewe ra ngeni kich ewe wis iwe mwirin mut ngeni ir repwe finata” (Boyd  K. Packer, “Called to Serve,” Ensign,Nov. 199, 8).

  26. Nengeni “Humility,” non sopun 6 of Preach My Gospel: A Guide to Missionary Service (2004), 120.

  27. Nengeni Charles J. Chaput, Strangers in a Strange Land (2017), 14–15; nengeni pwan Rod Dreher, The Benedict Option (2017).

  28. Carl Cederstrom, “The Dangers of Happiness,” New York Times, July 19, 2015, SR8.

  29. Mosiah 3:19.

  30. English Oxford Living Dictionaries, “humblebrag,” oxforddictionaries.com.

  31. Non ekkoch napanap ei mi nonno ngeni an Alma anapanapa ekkewe ra fen angei “auchean mettoch meinisin, minne ra fen angei ren ar angang weires; … [nge] ra … nuepas me non namanam tekian ne meser” (Alma 4:6). A fen affat pwe emon“chon einga pwisin” mi chok eingeing.

  32. David Brooks, “Finding a Way to Roll Back Fanaticism,” New York Times, Aug. 15, 2017, A23.

  33. Alma 5:53, 54.

  34. Micah 6:8.

  35. Nengeni Mosaia 26:30.

  36. Nengeni Matthew 6:12, 15.

  37. Nengeni Mosaia 26:31.

  38. Usun Nelson Mandela a apasa, “Kapung a usun ach unumi poison iwe mwirin aneanei pwe epwe nieno ekkewe ka oput” (non Jessica Durando, “15 of Nelson Mandela’s Best Quotes,” USA Today, Dec. 5, 2013, usatoday.com).

  39. Ether 12:26, 27; auchean mi kapacheta.

  40. Edmund Vance Cooke, “The Eternal Everyday,” Impertinent Poems (1907), 21.