Era sa Toso Tiko ki Liu na Lewenilotu e Haiti, Tudei sara ena Kosipeli
Ena gauna a ravuti Haiti kina ena Janueri ni 2010 e dua na uneune, a vakusakusa yani ki vale o Jean-Elie René me vakadeitaka ni ratou sa tu vinaka tu na nona matavuvale. Ena nona yaco yani, e a raica ni sa tagi tu e gaunisala e dua vei iratou na tolu na luvena tagane, ka rawa talega me rogoca na nona qoqolou tiko mai ena ruku ni tikitiki ni iyaya vakacacani ka tu kina e liu na nodratou vale vakamatavuvale.
A vakamuria yani na tama yabaki 32 oqo na tagi ka tekivu vakekeli yani ena ibinibini tikitiki ni iyaya ni vale sa qeqera tu oqo me yacova ni sa kunei luvena tagane yabaki lima ka vakakina na yagoi watina bukete, ka se vakarurugi luvedrau vula ciwa tikoga mai na kasura ni nodratou doka ni vale.
E vakaitavi tiko o Baraca Rene vaka-vunivola ni Tabanalevu na Leogane, ena iteki na Port-au-Prince Haiti. Dina ga ni rau sa mai takali yani vua na watina, luvena ka se buketetaki tiko ka vakakina na nona vale, a sega ni kudruvaka se cudruvaka na ka sa yaco tu vua. Ena vuqa na siga ni oti na uneune e dau tiko ga o Baraca Rene, e valenilotu, ni tenea tiko na luvena lailai, kei rau talega na luvena tagane tale e rua e yasana, ena nona vukei bisopi tiko ena cicivaki ni veivakacokotaki vei ira na lewe ni tabanalevu kei ira na tani ka sa mai yaco yani me nodra vale ni tu vakawawa na valenilotu.
E veitarai mosimosi sara na italanoa baleti Baraca Rene, ia e sega ni o koya duadua ga. O ira talega na lewenilotu wavokiti Haiti era a vakaleqai vakaca talega ena veivakarusai ni uneune 7.0 vakaiyanaqa oqo, ia a vakaitavi ena vakaraitaki ni nodra kaukauwa na lewenilotu tubu tiko mai e Haiti na veivakarusai levu oqo. Me vakataki Baraca Rene—e vuqa vei ira na lewenilotu—makawa kei ira na kena ka vovou—era a tucake yani ki na veibolebole ka ra kune vakacegu kei na veikauwaitaki mai na nodra yalodina kei na talairawarawa.
Vakadinadinataki ena gauna ni Vakatovolei
Ena gauna taucoko ni nodra vakatovolei, era a tudei tu ga ena kosipeli na lewe ni Lotu e Haiti ena gauna vata era tomana tiko kina na nodra veimaroroi kei na veivaqaqacotaki vakaiira ka vakakina vakaitikotiko.
“E dina ga ni ra sa yali yani na veika kece keimami taukena, na neimami iyau mada ga vakayago kei na neimami matavuvale. Ia a sega ni vakarusai na neimami vakabauti Jisu Karisito,” a kaya o Yves Pierre-Louis, na bisopi ni Tabanalevu na Leogane. “Sa dua na madigi vinaka na neimami rawa ni raica rawa kina se keimami mataqali tisaipeli vakacava sara mada i Karisito.”
O ira sara mada ga na iliuliu ni matabete era a ivakaraitaki vinaka ni vakabauta kei na ivakadinadina ena nodra lamata cake ka sotava na bolebole, na nodra vulica me ra vakayacora vinaka tikoga na nodra ilesilesi ena gauna dredre ka vukei ira era vakaleqai tu, a kaya o Elder Francisco J. Viñas ena Vitusagavulu, na Peresitedi ni iWasewase na Caribbean.
“Era vakayagataka na nodra idola vakamatabete ena noda vakalougatataki na lewenilotu kei ira era sega,” e a kaya. “Era cakacaka vakamatabose ka ra ciqoma na veidusimaki ni Yalo ena nodra sotava na veibolebole ena veisiga veitaravi.”
A vakavuna e dua na veibolei levu na veika sa mai yaco tu ni oti na veivakarusai ni uneune, vakabibi vei ira na bisopi e Haiti, e a kaya o Prosner Colin, na peresitedi ni iTeki na Port-au-Prince Haiti. Era a mai vakaitavitaki tu kina ena nodra wanonovi kei na vukei e drau vakadrau na lewe ni tabanalevu, ka vakakina o ira na nodra dui lewe ni matavuvale o ira na bisopi kei ira na iliuliu ni Lotu.
“[O ira na bisopi] era tomana na nodra veivuke,” a kaya o Peresitedi Colin . “E ra kila tu ni ra sa vakayalia e levu sara na ka, ia sa tu vei ira na kosipeli. Era vakauqeti ira na [lewenilotu] me ra tomana na nodra bula kilikili.”
A yaco o Bisopi Pierre-Louis me dua na iliuliu vakaitikotiko ni oti na uneune. Ena loma ni veimacawa kei na veivula ni oti na vakacaca e Haiti, e a solia tu na nona bula ki na nodra qaravi na lewenilotu ka vakakina o ira era sega ni lewenilotu e Leoganeni nodra leqa na drau vakadrau.
“Sai koya na dauveiqaravi vakasakiti ka yalolokomi duadua ko qai bau sotava,” a kaya o Chad Peterson, e dua na vuniwai mai Arizona ka vakayagataka eso na nona gauna vata kei Bisopi Pierre-Louis vakavolodia ni oti na uneune.
Vakabauta me Baleta na Gauna Oqo kei na Veigauna Muri Mai
E levu sara na italanoa era sa mai wasei me baleti ira na lewenilotu ena veiyasai Haiti, ka mai vakauti ira yani ena nodra gauna ni vakatovolei, na nodra vakabauta na Turaga.
“E dina ga ni ra a mai vakaleqai sara vakalevu na Yalododonu e Haiti, ia era vakasinaiti tu ena inuinui me baleta na veisiga muri mai,” a kaya o Elder Wilford W. Anderson ena Vitusagavulu ena nona vosa ena koniferedi raraba ni Epereli 2010. “Me vakataki ira na ivuvu e liu ena 1846, sa kakavorovoro na utodra ia e kaukauwa vinaka tu na yalodra. O ira talega era vakavulica tiko vei keda ni marau kei na reki era sega ni yaco mai ena veika e dau yaco vei ira ia era vua ga ni vakabauta na Turaga.”
E dua na ivakaraitaki ni talairawarawa kei na vakabauta vata vaka o ya a kune, ni oti sara ga na uneune, ena kena a vakayacori tale na soqoni ni Lotu ka sega ni dua na ka me vakalatilati kina.
Dina ga ni yaco tu na veivakarusai levu ena nodra vanua, era yaco ga yani na lewenilotu e Haiti ki lotu ena nodra isulu vulavula ni Sigatabu, ka ra matadredredre vinaka tu. Sai koya na kosipeli ka yaco me ivakaukauwa ni nodra bula me ra vakararavi kina me dreti ira laivi mai na nodra rarawa kei na yaluma.
“E dina ga ni ra sa mai vakayalia na nodra vale, cakacaka kei ira nodra lewe ni matavuvale, era se dauloloma, veivakadinati ka ivakarau vinaka tikoga. E vakasakiti na nodra vakabauta,” a kaya o Baraca Peterson.
Nikua, e se tomani tikoga na s‘raka ni Lotu e Haiti. E tubu tikoga na iwiliwili ena gauna ni sakaramede, a kaya o Peresitedi Colin, ka ra tomana tikoga na tamata e Haiti na nodra taracake tale tiko na nodra veiitikotiko.
“Era vakayacora vakavinaka tale tikoga na lewenilotu na nodra itavi ena nodra qaravi ira tiko na tani,” e a kaya. “Era sikovi ira; era vakasaqara tiko na madigi ni cakacaka me baleti ira ka baleti ira talega na tani.”
E kaya o Berthony Theodor, e dua na kai Haiti ka dairekita ni welefea ni Lotu, ni o koya kei ira na veiiliuliu ni Lotu ena gana oqo kei na veigauna muri mai era rawata e levu sara na ka vivinaka mai na veika ka yaco ena vakacaca levu oqo.
“A neimami na madigi me keimami qaravi ira na tani, ka me keimami vakaraitaka vakadua tale vei ira na neimami lomani ira,” e a kaya. “Sa yaco me keimami kila vakadua tale ni keimami sega ni tu taudua e vuravura, ka ni keimami sa lewe ni dua na mata tamata ni Turaga.”
E a kaya o Baraca Theodor ni uneune—se veivakaleqai cava ga—ena sega ni rawa ni kauta laivi mai vei ira na lewenilotu e Haiti na nodra vakacegu kei na reki.
“Sa noqu ivakadinadina ni Turaga ena sega vakadua ni guilecavi ira na Luvena,” e a kaya. “E kila na vanua au tu kina, na ka e yacovi au tu. Ena sega vakadua ni laivi au meu tu taudua tu.”