2018
Ang mga Espirituhanong Pundasyon sa Simbahan Bahin sa Pinansyal nga Pagpaningkamot sa Kaugalingon
August 2018


Ang mga Espirituhanong Pundasyon sa Simbahan Bahin sa Pinansyal nga Pagpaningkamot sa Kaugalingon

Gipahiangay gikan sa pakigpulong nga gihatag sa 2018 nga Simposyum sa Kasaysayan sa Simbahan “Financing Faith: The Intersection of Business and Religion,” niadtong Marso 2, 2018.

Isip mga lider sa Simbahan, padayon namong gibati ang among dakong responsibilidad sa paggamit sa sagrado nga mga ikapulo ug mga halad sa paagi nga ikahimuot kini sa Ginoo.

Imahe
family walking in front of chapel

Bag-o pa lang duna koy oportunidad sa pagbisita sa Kirtland, Ohio. Niining makasaysayanong dapit, diin daghang talagsaong mga kalihokan sa Pagpahiuli nahitabo, ang mga bisita gidapit sa pagpamalandong sa hugot nga pagtuo ug kabilin sa maisugong mga lalaki ug mga babaye kinsa mipahimutang sa mga pundasyon alang niining importanting buhat sa ulahing mga adlaw. Samtang ang panahon sa Kirtland mao ang higayon sa bag-o ug dili ordinaryong kauswagan ug espirituhanong kalamboan, kadaghanan sa unang mga Santos pobre kaayo ug nagpuyo sa malisud nga mga kondisyon. Misakripisyo sila sa tanan—sa kasagaran ang mabungahon nga mga uma ug maayong pagkaestablisar nga mga propesyon—aron mosunod ni Jesukristo ug sa Iyang propeta nga si Joseph Smith.

Samtang naglakaw ako niining sagrado nga mga yuta, wala nako kapugngi ang pagpamalandong sa talagsaong kalainan nga diha taliwala sa orihinal nga kakabus sa Kirtland ug sa karon nga kauswagan sa Simbahan ug sa iyang daghang henerasyon sa mga miyembro. Ang Ginoo mipanalangin sa Iyang Simbahan ug sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa talagsaong paagi!

Kining abunda nga temporal nga mga panalangin gitukod sa kanunay nga gibalik-balik nga saad sa Dios nga “sanglit kamo maghupot sa akong mga sugo kamo mouswag sa yuta.”1

Kini nga saad importante sa istorya ug sa mga pagtulun-an sa Basahon ni Mormon. Makita kini sa 18 ka lain-laing mga bersikulo, ug sa pito sa 15 ka basahon. Bisan og ang panalangin sa kauswagan nga gihisgutan niini nga mga kasulatan kasagaran bahin sa espirituhanon, naglakip usab kini sa abilidad sa mga katawhan sa Dios nga makatagamtam sa ekonomikanhong kauswagan ug mahimong mapaningkamuton sa kaugalingon sa temporal nga paagi.

Ilabi na, ang temporal nga kauswagan nagagikan sa matinud-anong pagsunod sa pipila ka magiyahon nga mga baruganan nga gipadayag sa Ginoo pinaagi sa Iyang mga propeta ug nahimong kabahin sa inadlaw-adlaw nga kinabuhi ug kultura sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Kini nga mga baruganan naglakip sa balaod sa ikapulo, sa balaod sa puasa, ug sa panginahanglan sa edukasyon, panarbaho, ug pagpaningkamot sa kaugalingon. Ang mga miyembro sa Simbahan gitambagan usab nga magpuyo sumala sa ilang kinitaan, maglikay sa wala kinahanglana nga utang, ug mag-andam alang sa umaabut pinaagi sa pagtigum, lakip sa pagkaon ug kwarta.

Samtang gitudlo kining temporal nga mga baruganan ngadto sa mga miyembro, ang mga lider sa Simbahan miimplementar niini sa dinagko nga paagi alang sa tibuok Simbahan. Sa mga lagda sa panalapi ug pamuhunan, ang Simbahan yanong nagsunod sa doktrina ug mga lagda nga gitudlo ngadto sa mga miyembro niini. Hisgutan nako karon kining upat ka baruganan.

Unang Baruganan: Ang Balaod sa Ikapulo

Sa usa ka pagpadayag nga nadawat ni Joseph Smith niadtong Hulyo 8, 1838, ang Ginoo misugo nga “kinsa kadto nga adunay ikapulo mobayad sa ikanapulo sa ilang tanan nga mga tubo sa matag tuig.” Gipasabut usab nga kining maong instruksyon alang sa tanang mga Santos “ang balaod ngadto kanila hangtud sa kahangturan.”2

Ang balaod sa ikapulo nadawat nianang adlawa isip usa ka sugo gikan sa Ginoo ug sa pagka-establisar pag-usab sa balaan nga balaod nga gisunod kaniadto sa katawhan sa Israel. Timailhan kini sa pakigsaad nga gihimo sa Ginoo sa Iyang katawhan—nga kon sila magpabilin nga matinud-anon ngadto niini, Siya mopanalangin kanila sa espirituhanon ug sa temporal nga paagi. Karon, ang balaod sa ikapulo padayon nga importante nga gisunod sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, bisan asa pa sila magpuyo, sa ilang sosyal nga kahimtang, o sa ilang materyal nga mga sirkumstansya. Mao usab kini ang pundasyon sa pinansyal nga kalig-on sa Simbahan.

Sukad sa akong pagkatawag ngadto sa Presiding Bishopric, wala gayud mohunong ang akong katingala sa hugot nga pagtuo ug pagkamaunungon sa mga miyembro sa Simbahan sa ilang pagsunod niini nga balaod. Kon wala ang ikapulo, dili makahimo ang Simbahan sa pagtuman sa balaan nga misyon niini. Sa usa ka pakigpulong sa halandumong kinatibuk-ang komperensya, si Presidente Gordon B. Hinckley (1910–2008) mipahayag: “Mapasalamaton kaayo ko sa balaod sa ikapulo. Alang kanako, kanunay kini nga nagbalik-balik nga milagro. Nahimong posible kini pinaagi sa hugot nga pagtuo sa mga tawo. Mao kini ang plano sa Ginoo sa paggahin og kwarta alang sa Iyang gingharian.”3

Nianang sama nga adlaw niadtong 1838, si Joseph nakadawat og laing pagpadayag diin ang Ginoo miklaro nga ang paagi sa paggamit sa ikapulo kinahanglang aprobahan ug ipangalagad. Mipahayag Siya, “Ipahigayon na kini pinaagi sa usa ka konseho, nga naglangkob sa Unang Kapangulohan sa akong Simbahan, ug sa obispo ug sa iyang konseho, ug pinaagi sa akong halangdon nga konseho; ug pinaagi sa akong kaugalingon nga tingog ngadto kanila, miingon ang Ginoo.”4 Ang “obispo ug sa iyang konseho” ug ang “akong halangdon nga konseho” nga gipasabut niining gipadayag mao ang Presiding Bishopric karon ug ang Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles.

Sa atong panahon, kini nga mga instruksyon nga anaa sa seksyon 120 sa Doktrina ug mga Pakigsaad padayon nga gitarung sa paggamit. Matag unang Biyernes sa Disyembre, ang Unang Kapangulohan, ang Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, ug ang Presiding Bishopric magmiting aron susihon ug aprobahan ang pag-apud-apod sa sagradong mga pundo sa Simbahan gikan sa gibana-bana nga mga ikapulo ug mga halad alang sa mosunod nga tuig. Ang pagpahigayon sa mao nga konseho nagsiguro nga ang mga desisyon nahimo pinaagi sa espiritu sa pagtinambagay, pagpadayag, ug panaghiusa.

Isip mga lider sa Simbahan, padayon namong gibati ang among dakong responsibilidad sa paggamit sa sagrado nga mga ikapulo ug mga halad sa paagi nga angay ug makapahimuot sa Ginoo. Sa gipahayag pag-ayo ni Elder David A. Bednar sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, “Kami naghunahuna gayud sa kasagrado sa diyot sa babayeng balo.”5 Si Presidente Hinckley midugang:

“Ang kwarta nga nadawat sa Simbahan gikan sa matinud-anong mga miyembro gipahinungod. Mao kini ang panudlanan sa Ginoo. … Ang mga pundo diin kami responsable naglakip sa sagrado nga pagsalig nga pagadumalahon uban sa hingpit nga pagkamatinuoron ug kaligdong, ug uban sa hilabihan nga pagbantay isip gipahinungod sa mga tawo.

“Gibati namo ang dakong responsibilidad nganha kaninyo kinsa mihatag niini nga mga kontribusyon. Gibati gani usab namo ang mas dakong responsibilidad ngadto sa Ginoo nga tag-iya niini nga kwarta.”6

Dili kita institusyon sa panalapi o komersyal nga korporasyon. Kita ang Simbahan ni Jesukristo, ug kini nga Simbahan walay laing tumong kay sa gitudlo sa Ginoo Mismo ngadto niini—sa ato pa, sa pagdapit sa tanan sa “pagduol ngadto kang Kristo, ug paghingpit diha kaniya,”7 pinaagi sa “pagtabang sa mga miyembro nga motuman sa ebanghelyo ni Jesukristo, mopundok sa Israel pinaagi sa misyonaryo nga buhat, moatiman sa kabus ug sa timawa, ug pagtabang sa kaluwasan sa mga patay pinaagi sa pagtukod og mga templo ug pagpahigayon sa puli nga mga ordinansa.”8

Pinaagi sa lagda, ang sagrado nga mga pundo sa ikapulo giaprobahan ug gigahin sa pagsuporta sa espirituhanon ug relihiyoso nga misyon sa Simbahan. Gastuhon kini sa pagsuporta sa unom ka importante nga mga bahin: (1) pagsangkap ug pagmintenar sa mga dapit sa pagsimba alang sa labaw sa 30,000 ka mga kongregasyon sa tibuok kalibutan; (2) pagpangalagad sa mga programa sa Simbahan sa welfare ug humanitarian nga tabang, lakip sa labaw sa 2,700 ka proyekto niadtong 2017; (3) pagsangkap sa mga programa sa edukasyon, lakip sa mga eskwelahan sa Simbahan, unibersidad, ug sa mga programa sa seminary ug institute; (4) pagsuporta sa atong tibuok kalibutan nga misyonaryo nga mga kalihokan, lakip sa 420 ka misyon ug sa mga kapanguhaan nga gikinahanglan sa gibana-bana nga 70,000 ka misyonaryo; (5) pagtukod ug pagdumala sa dul-an 160 ka templo sa tibuok kalibutan, uban sa daghan pa nga umaabut, ug sa pagpangalagad sa nagkadako nga family history ug programa sa pagpreserbar sa mga rekord; ug (6) pagsuporta sa kinatibuk-ang administrasyon sa Simbahan.

Mapasalamaton ko sa balaod sa ikapulo. Tinubdan kini sa mga panalangin, sa espirituhanon ug temporal, alang sa Simbahan ug alang sa matag miyembro niini.

Imahe
wheelchairs donated in India

Niadtong Hulyo 2016, ang LDS Charities midonar og 280 ka wheelchair ug hand-powered nga mga tricycle sa Karimnagar, India. Sukad niadtong 2001, ang LDS Charities miapud-apod og sobra sa 500,000 wheelchairs sa 133 ka nasud.

Ikaduhang Baruganan: Pagpaningkamot sa Kaugalingon ug Kaugalingnan

Ang personal nga kabubut-on mao ang usa sa labing mahinungdanon nga mga gasa sa Dios. Importante kini sa atong yutan-ong kauswagan ug sa atong mahangturong kaluwasan. Pinaagi sa pagpaningkamot sa kaugalingon sa temporal ug sa espirituhanong paagi, ang mga anak sa Dios mouswag sa ilang abilidad sa paghimo og mga pagpili nga kinaugalingon ug sa ingon makatuman sa tumong sa ilang pagkalalang.

Busa, dili ikatingala nga ang mga propeta sa atong dispensasyon walay hunong nga midapit sa mga miyembro sa Simbahan nga mahimong mapaningkamuton sa kaugalingon. Ang mga pulong ni Presidente Hinckley maayo kaayo pagkasulti:

“Nag-awhag ko kaninyo … nga tan-awon ang kahimtang sa inyong mga panalapi. Awhagon ko kamo sa paghinay-hinay sa inyong mga galastuhan, disiplinaha ang inyong mga kaugalingon sa inyong mga pagpamalit aron kutob sa mahimo makalikay sa utang. Bayari ang utang sa labing daling panahon, ug himoa ang inyong kaugalingon nga gawasnon gikan sa pagkaulipon.

“Kabahin kini sa temporal nga ebanghelyo nga atong gituohan. Unta ang Ginoo mopanalangin kaninyo … nga han-ayon ang inyong mga panimalay. Kon nabayaran na ninyo ang inyong mga utang, kon aduna kamoy kwarta nga natigum, bisan og gamay lamang kini, dayon kon ang mga unos maghaguros sa inyong palibut, aduna kamoy kasilongan alang sa inyong [pamilya] ug kalinaw sa inyong mga kasingkasing.9

Si Presidente Russell M. Nelson mihatag usab og gibug-aton sa mga panalangin sa pagpaningkamot sa kaugalingon sa dihang miingon siya: “Sa pagtrabaho nga dunay tumong, ang mga Santos makaangkon og bag-ong pagtamud kon kinsa sila ug sa ilang mahangturong bili. Ang pagkamatarung, kaugalingnan, pagdaginot, kakugi, ug pagpaningkamot sa kaugalingon mahimong personal nga mga tumong. Kini nga mga hiyas makausab og mga kinabuhi.”10

Sama sa maalamon nga pagbadyet diha sa panimalay nga makapahimo sa indibidwal nga mga miyembro ug sa mga pamilya nga mamintenar ang kaugalingnan, ang mabinantayon nga pagdumala sa panalapi mao ang yawe sa abilidad sa Simbahan nga maglihok nga magkinaugalingon. Kini nagsunod sa balaan nga sugo nga gihatag pinaagi ni Joseph Smith nga “pinaagi sa kaalam [sa Ginoo], … ang simbahan unta mobarug ibabaw sa tanan nga mga linalang nga ubos sa celestial nga kalibutan.”11

Kini nga kaalam makita kaayo sa atong panahon. Nagmaya kita sa kamatuoran nga ang Simbahan nakakab-ot og hingpit nga kaugalingnan sa panalapi ug nakatuman sa iyang misyon nga walay bisan unsa nga matang sa utang. Sama sa gipahayag ni Presidente Hinckley: “Kon dili kita makapadayon sa atong buhat, atong minusan ang atong mga programa. … Dili kita manghulam.”12

Ang mga lagda sa pagdumala sa panalapi gitino sa mga lider sa Simbahan ug mabinantayon nga gigamit sa paghimo sa tinuig nga badyet ug pag-apud-apod sa mga galastuhan. Kini nga mga lagda naglakip sa duha ka yano ug klaro nga baruganan:

  • Una, ang total nga mga galastuhan dili molapas sa gibana-bana nga mga kinitaan.

  • Ikaduha, ang badyet alang sa mga galastuhan sa kalihokan dili mosaka matag tuig nga mas kusog kay sa gipaabut nga mga kontribusyon sa ikapulo.

Imahe
man picking peaches

Ang mga miyembro nga nagpuyo duol nga mga uma nga gipanag-iya sa Simbahan adunay oportunidad sa pagboluntaryo sa pagpamu-po og mga prutas ug utanon. Ang mga abut gikan sa mga uma sa Simbahan nagsuplay sa mga cannary [mga pabrika diin ang pagkaon giproseso og gibutang sa lata] ug sa mga bishop storehouse sa pagtabang sa mga miyembro nga nanginahanglan.

Ikatulo nga Baruganan: Madaginuton nga Pagpuyo

Ang mga miyembro sa Simbahan nakahibalo sa kamatuoran nga sila nagpuyo sa panahon sa mga kalamidad, tungod sa mga binuhatan sa tawo ug sa kabayolente sa kinaiyahan. Ang mga panagna mahitungod sa katapusang mga adlaw klaro, ug maalamon kaayo ang pagpangandam alang sa umaabut—bisan sa posible nga kagutom, katalagman, kanihit sa kwarta, o bisan unsang wala dahuma nga grabe nga sirkumstansya. Ang mga lider sa Simbahan kanunay nga mitambag sa mga miyembro nga magdaginot sa pagpuyo pinaagi sa paghimo og home storage, lakip ang sobra nga tubig, mga pagkaon, tambal, sinina, ug ubang mga suplay nga mahimong kinahanglanon kon dunay emerhensya. Ang mga miyembro gitambagan usab sa “paghinay-hinay sa pagpundo og kwarta pinaagi sa kanunay nga pagtigum og gamay nga bahin sa ilang kinitaan.”13

Kining sama nga baruganan sa temporal nga pagpangandam gigamit usab sa kinatibuk-an sa habig sa Simbahan. Pananglitan, ang mga tipiganan sa mga lugas ug mga bodega nga puno sa mga gikinahanglan sa emerhensya natukod sa tibuok North America. Ang Simbahan nagsunod usab og sistema sa paggahin og porsyon sa mga kapanguhaan niini matag tuig sa pagpangandam sa bisan unsang posible nga mga panginahanglan sa umaabut.

Ang kwarta nga gitigum gidugang ngadto sa mga investment nga gireserba sa Simbahan. Gipuhunan kini ngadto sa mga stock ug bond; sa mga dagkong negosyo nga adunay buhis (ang pipila gikan pa sa unang kasaysayan sa Simbahan sa Utah); komersyal, industriyal, ug residensyal nga kabtangan; ug mga panalapi sa agrikultura. Ang mga reserba sa Simbahan gidumala sa propesyonal nga grupo sa mga empleyado ug mga tigtambag sa gawas. Ang mga risgo gikatag-katag, sumala sa maalamon ug madaginuton nga pagkatinugyanan ug mga baruganan sa moderno nga pagdumala sa investment.

Sa sambingay sa mga talento, ang Ginoo kinsa misugo sa iyang mga sulugoon nga maghimo og subay mipanton sa usa nga wala mamuhunan sa kwarta nga gisalig ngadto kaniya hinoon gitagoan kadto nga kwarta diha sa yuta. Iyang giingnan ang sulugon nga “dautan ug taspukan”14 nga wala mamuhunan niana nga kwarta alang sa resonable nga ganansya. Subay niini nga espirituhanong baruganan, ang reserba nga kwarta sa Simbahan wala ra patulga diha sa banko apan hinoon kini gigamit diin adunay mobalik nga ganansya.

Kining gipuhunan nga mga pundo mahimong magamit sa mga panahon sa kalisud aron sa pagsiguro nga magpadayon, dili mabalda nga buhat sa misyon, mga programa, ug mga kalihokan sa Simbahan ug sa pagtubag sa emerhensya nga mga panginahanglan sa panalapi. Ang mga pundo gikinahanglan usab sa paghatag og dugang nga mga kapanguhaan sa panalapi sa pagsuporta sa misyon sa Simbahan sa pagpangandam sa Ikaduhang Pag-anhi sa Ginoo. Makatabang kini sa pagpadayon sa pagtubo sa Simbahan samtang ang panagna matuman nga ang ebanghelyo ni Jesukristo itudlo ug ang Simbahan matukod sa tanang mga nasud sa yuta. Gipaabut nato nga ang dakong bahin niini nga pagtubo mahitabo sa mga nasud sa kalibutan nga malamboon ug daghan og mga tawo. Ang nagkadako nga panginahanglan sa panalapi gikinahanglan aron sa pagtukod og liboan ka mga meetinghouse, dugang nga mga templo, ug ubang importante nga mga kapanguhaan aron sa pagpanalangin sa mga kinabuhi sa mga miyembro bisan asa man sila. Sa laktud, kining tanang mga pundo anaa nga walay laing rason kon dili ang pagsuporta sa balaang gitudlo nga misyon sa Simbahan.

Ikaupat nga Baruganan: Sa Kaugalingong Pamaagi sa Ginoo

Gipasidan-an ni Pablo ang mga Santos sa Corinto nga ang ilang “pagtuo magasukad dili diha sa kaalam sa mga tawo kondili diha sa gahum sa Dios.”15 Mas nasabtan nako ang kaimportante niini nga baruganan sa dihang ako gitawag nga moserbisyo sa Presiding Bishopric sa Simbahan.

Isip Bishopric, magtinambagay kami sa pagtuon sa mga isyu, mogamit sa among personal nga mga kahibalo, mga kasinatian ug sa mga bahin nga naantiguhan. Apan sa katapusan ang among mga desisyon gihimo pinaagi sa espiritu sa pag-ampo ug sa kanunay nga pagtinguha sa pagpadayag sa kabubut-on sa Ginoo. Samtang among ikonsiderar ang maong mga butang sama sa dinagko nga mga timailhan sa ekonomiya ug pag-analisar sa panalapi, ang among pinakaimportante nga tumong mao ang pagtuman sa among mga responsibilidad sa paagi nga makapadayon sa mga plano sa Ginoo ug sa sagrado nga misyon sa Simbahan sa pagdapit sa tanan sa pagduol ngadto ni Kristo. Kini nga tumong makab-ot lamang ug maimplementar pinaagi sa inspirasyon ug sa gahum sa Iyang priesthood. Gihatagan sa sugo sa pagbuhat sa mga butang sa pamaagi sa Ginoo, kini nga calling mipuno nako sa pagpaubos sa matag adlaw.

Imahe
family at family history center

Panapos

Pipila ka mga tawo usahay mohulagway sa Simbahan karon nga usa ka gamhanan ug mauswagon nga institusyon. Tingali tinuod kini, apan ang kalig-on sa Simbahan dili lamang masukod sa gidaghanon o sa kaanindot sa mga building niini o sa gihuptan niini nga kwarta ug real estate. Si Presidente Gordon B. Hinckley sa makausa miingon, “Kon ang tanan nasulti ug nabuhat na, ang mao lamang tinuod nga katigayunan sa Simbahan mao ang hugot nga pagtuo diha sa mga tawo niini.”16 Ang yawe sa pagsabut sa Simbahan “mao ang pagtan-aw niini dili usa ka tibuok kalibutan nga korporasyon, apan ang minilyon nga matinud-anon mga miyembro sa liboan ka mga kongregasyon sa tibuok kalibutan nga nagsunod ni Kristo ug sa pag-atiman sa usag usa ug sa ilang mga silingan.”17

Sa laing pagkasulti, ang Simbahan mahitungod sa tanang tawo. Mahitungod kini sa indibidwal nga mga miyembro nga nabugkos sa komon nga mga pagtuo ug mga pakigsaad. Sila mao ang kusog ug umaabut niini. Mapasalamaton kaayo ko sa mga pagpadayag nga gihatag sa Ginoo panahon sa unang mga adlaw sa Pagpahiuli mahitungod sa balaod sa ikapulo, pagpaningkamot sa kaugalingon ug kaugalingnan, madaginuton nga pagpuyo alang sa mga Santos sa kaugalingong pamaagi sa Ginoo. Mopamatuod ko nga kini nga mga baruganan mao ang tinubdan sa dakong espirituhanon ug temporal nga mga panalangin sa mga miyembro sa Simbahan, sa ilang mga pamilya, ug sa Simbahan sa kinatibuk-an. Kini nga mga baruganan magpadayon sa paggiya sa atong mga lakang ug pagsuporta sa misyon sa Simbahan hangtud mobalik ang Manluluwas.

Mubo nga mga Sulat

  1. Tan-awa, pananglit sa, 2 Nephi 1:20.

  2. Doktrina ug mga Pakigsaad 119:4.

  3. Gordon B. Hinckley, “Of Missions, Temples, and Stewardship,” Ensign, Nob. 1995, 53.

  4. Doktrina ug mga Pakigsaad 120:1.

  5. David A. Bednar, “Ang mga Tamboanan sa Langit, Liahona, Nob. 2013, 20.

  6. Gordon B. Hinckley, “Latter-day Saints in Very Deed,” Ensign, Nob. 1997, 85.

  7. Moroni 10:32.

  8. Handbook 2: Administering the Church (2010), 2.2.

  9. Gordon B. Hinckley, “To the Boys and to the Men,” Ensign, Nob. 1998, 54.

  10. Russell M. Nelson, “In the Lord’s Own Way,” Ensign, Mayo 1986, 27.

  11. Doktrina ug mga Pakigsaad 78:14.

  12. Gordon B. Hinckley, “To the Boys and to the Men,” 54.

  13. Handbook 2, 6.1.1.

  14. Tan-awa sa Mateo 25:14–30.

  15. 1 Mga Taga-Corinto 2:5.

  16. Gordon B. Hinckley, “The State of the Church,” Ensign, Mayo 1991, 54.

  17. “The Church and Its Financial Independence,” Hulyo 12, 2012, mormonnewsroom.org.