2012
ʻE Founga Fēfē ʻEku ʻIloʻi Kuo Fakamolemoleʻi Aú?
ʻAokosi 2012


ʻE Founga Fēfē ʻEku ʻIloʻi Kuo Fakamolemoleʻi Aú?

ʻĪmisi
ʻEletā Tad R. Callister

ʻI he taimi naʻá ku hoko ai ko ha palesiteni fakamisioná, naʻe faʻa fai mai ʻe he kau faifekaú ʻa e ongo fehuʻi ko ʻení: (1) ʻE anga fēfē haʻaku ʻiloʻi kuo fakamolemoleʻi ʻeku ngaahi angahalá? pea mo e (2) Kapau kuo fakamolemoleʻi au, ko e hā nai e ʻuhinga ʻoku ou kei ongoʻi halaia aí?

ʻI he taimi naʻe fai mai ai e ongo fehuʻi ko iá, ko ʻeku tali angamahení naʻe pehē, “Kapau te ke ongoʻi ʻa e Laumālié—ʻi he taimi ʻokú ke lotu aí, lau e folofolá, akoʻí, fakamoʻoní, pe ʻi ha toe taimi kehe—ko e fakamoʻoni ia kiate koe kuo fakamolemoleʻi koe pe, pe ʻoku lolotonga fakahoko e founga ʻo e fakamaʻá, he ʻoku ʻikai lava ʻa e Laumālié ʻo nofo ʻi ha tāpanekale ʻoku taʻemāʻoniʻoni” (vakai, ʻAlamā 7:21). ʻI he ngaahi meʻa lahi, ʻoku fie maʻu ha taimi lahi ki he founga ʻo e fakamaʻá koeʻuhí ʻoku fie maʻu ha taimi ki he liliu hotau lotó, ka ʻi he vahaʻa taimi ko iá, te tau lava ʻo hoko atu ʻi he loto falala ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ki heʻetau fakalakalaká ʻa ia ʻoku hāsino ia he ʻi ai Hono Laumālié.

ʻĪmisi
ʻE Founga Fēfē ʻEku ʻIloʻi Kuo Fakamolemoleʻi Aú?

Tā fakatātā ʻa Scott Snow

ʻOku ʻi ai e kakai ʻe niʻihi ʻoku nau fai tuʻutuʻuni fefeka pē kiate kinautolu ʻo laka ange ia ʻi he ʻEikí. Ko e moʻoni, kuo pau ke tau fakatomala ke feʻunga mo e mālohi fai fakamaʻa mo fakamolemole ʻo e Fakaleleí, ka ko ʻetau fakatomalá pē, ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha meʻa ko ha tokotaha ʻuli ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá. ʻOku ʻikai ha fakaʻilonga ʻuliʻuli ʻi hotau kiaʻi vaʻe toʻomataʻú ʻokú ne pehē “angahala ʻo e 2008” pe ko ha fakaʻilonga melomelo ʻi mui ʻi hotau telinga toʻohemá ʻoku pehē “faihala ʻo e 2010.” Naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ʻa e mālohi ʻo e fakamaʻa fakalūkufua ʻo e Fakaleleí ʻi Heʻene folofola, “Neongo ʻa e tatau ʻo hoʻomou angahalá mo e kula-ʻahoʻahó, ʻe hoko ia ke hinehina ʻo hangē ko e ʻuha hinaekiakí” (ʻIsaia 1:18). Ko e mana ia ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.

ʻOku ʻi ai e taimi ʻoku ou tui ʻoku fakamaʻa ʻetau ngaahi angahalá kimuʻa pea mavahe ʻa e ongoʻi halaiá. Ko e hā nai hono ʻuhingá? Mahalo ʻi he ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá, ʻoku hoko hono manatuʻi ʻo e loto-halaia ko iá ko ha fakatokanga, pe ko ha fakaʻilonga fakalaumālie “ke tuʻu,” ʻoku hoko mai ʻi he taimi ʻoku tau fehangahangai ai mo e ngaahi ʻahiʻahi tataú: “ʻOua naʻá ke foua e hala ko iá. ʻOkú ke ʻiloʻi ʻa e mamahi ʻoku lava ke ne ʻomí.” Mahalo ʻoku ʻuhinga ia ke hoko ko ha maluʻi kae ʻikai ko ha tautea kiate kinautolu ʻoku lolotonga fou atu ʻi he fakatomalá.

ʻE mavahe atu nai ʻetau ongoʻi halaiá? ʻOku pau ʻa e talaʻofa ʻa e ʻEikí ʻi he meʻa ko iá. Naʻe folofola e ʻEikí ki he kau angatonú, ʻe ʻi ai ha taimi “ʻe ʻikai kei ai ha … ongosia, pe ha tangi, pea ʻe ʻikai kei ai ha mamahi: he kuo mole atu ʻa e ngaahi meʻa muʻá” (Fakahā 21:4; toki tānaki atu e fakamamafá).

ʻOku ʻikai te u ʻilo pe ʻe ngalo ʻiate kitautolu ʻetau ngaahi angahalá, ka ʻe ʻi ai e taimi he ʻikai toe faingataʻaʻia ʻa kinautolu kuo fakatomalá mei heʻenau ngaahi angahalá. Naʻe hoko pehē mo ʻĪnosi, ʻa ia “naʻe matafi atu ʻa [ʻene] ongoʻi halaiá” (ʻĪnosi 1:6), pea mo e kau Leimana naʻe uluí, ʻa ia naʻa nau fakamoʻoni ko e ʻEikí kuó Ne “toʻo atu ʻa e ongoʻi halaiá mei hotau lotó” (ʻAlamā 24:10), pea naʻe kalanga ʻa ʻAlamā ʻo pehē, “Naʻe ʻikai te u toe manatuʻi ʻa hoku ngaahi mamahí” (ʻAlamā 36:19; toki tānaki atu e fakamamafá). ʻOku ʻikai ha toe veiveiua naʻa nau manatuʻi kotoa ʻenau ngaahi angahalá, ka naʻe ʻikai ke nau toe faingataʻaʻia ai. Naʻe fakamoʻui ʻe he ngaahi mālohi taʻefakangatangata ʻo e Fakaleleí ʻa e kafo kotoa pē pea fakafiemālieʻi ʻa e konisēnisi kotoa pē ʻaki ʻa e “melino ʻo e ʻOtuá, ʻa ia ʻoku lahi hake ʻaupito ʻi he faʻa ʻiloá” (Filipai 4:7).

ʻOku ngali ʻi ai ha tuʻunga ʻe ua te ne fakatauʻatāinaʻi kitautolu mei he ongoʻi halaiá mo e mamahi kotoa pē. Ko e ʻuluakí ko ʻetau tui taʻeueʻia kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí. ʻI he taimi naʻe fehuʻi ai ʻe ʻĪnosi pe ʻe founga fēfē ha “matafi atu” ʻene ongoʻi halaiá (vakai, ʻĪnosi 1:6–7), naʻe tali ʻa e ʻEikí, “Ko e meʻa ʻi hoʻo tui kia Kalaisí” (ʻĪnosi 1:8). Ko ia ai, ko e toe lahi ange ʻetau ako ʻo kau ki he Fakaleleí mo ngāueʻi ʻa e tui ki he ngaahi mālohi faifakamoʻui ʻo Kalaisí, ko e lahi ange ia ʻetau malava ke fakamolemolé pea mo fakamolemoleʻi ʻa kitautolu foki. Ko hono uá ko hono fakatupulaki ʻo ha ʻulungaanga ʻoku “ʻikai … toe maʻu ha holi ke faikovi, ka ke failelei maʻu ai pē” (Mōsaia 5:2). ʻI he taimi ʻoku hoko ai ʻení, ʻoku ʻikai ke tau toe vakai kiate kitautolu ʻi hotau “tuʻunga fakakakanó” (Mōsaia 4:2) ka ko e ngaahi foha mo e ʻofefine fakatupu fakalaumālie ʻa e ʻOtuá. ʻOku tau fakatokangaʻi ʻoku tau kehe mei he tokotaha naʻe faiangahalá. Ne liliu lahi ʻe Sikulu (Scrooge), ko ha tangata ongoongoa ʻi he talanoa ʻa Sālesi Tikeni ko e A Christmas Carol, ʻa ʻene moʻuí ʻo lava ke ne lea moʻoni ʻo pehē, “ʻOku ʻikai ko e tangata tatau au mo ia kimuʻá.”1

ʻOku tau hoko ko ha tokotaha kehe ʻi he taimi ʻoku tau fakatomala aí. ʻOku tokoni hono ʻiloʻi ʻo hotau tuʻunga foʻoú, fakataha mo ʻetau tui ki he ngaahi mālohi ʻo e fakamaʻa ʻa Kalaisí, ke tau aʻu ki ha tuʻunga te tau lava ʻo lea ai hangē ko ʻAlamaá, “Naʻe ʻikai te u toe manatuʻi ʻa hoku ngaahi mamahí; ʻio, naʻe ʻikai ke toe tauteaʻi hoku lotó ʻi heʻeku manatu ki heʻeku ngaahi angahalá” (ʻAlamā 36:19). Ko ia ai, te tau lava ʻo fiemālie ʻi he moʻoni ko e ʻOtuá te Ne fakamaauʻi kitautolu ʻi he tuʻunga kuo tau aʻu ki aí, kae ʻikai ko e tuʻunga naʻa tau ʻi aí.

Naʻe fai ʻe he ʻAposetolo ko Paulá ha faleʻi langaki moʻui kiate kitautolu kotoa pē kuo faiangahalá ka ʻoku kei feinga ke fakatomalá. Naʻá ne pehē ʻoku totonu ke tau “fakangaloʻi ʻa e ngaahi meʻa ki muí, [ka tau] mafao atu ki he ngaahi meʻa ki muʻá” (Filipai 3:13). ʻI hono toe ʻai ʻe tahá, ʻoku totonu ke tau tuku kimui ʻa e kuo hilí pea tutui atu ki muʻa, ʻo falala ki he mālohi huhuʻi ʻa e ʻOtuá. ʻOku fakahaaʻi ʻetau tuí ʻi heʻetau feinga ko iá. Naʻe hoko atu e faleʻi ʻa Paulá, “ʻOku monūʻia ia ʻoku ʻikai ke valokiʻi ia ʻe hono lotó” (Loma 14:22).

ʻI he taimi lolotongá, kapau ʻoku tau ongoʻi ʻa e Laumālie ʻa e ʻEikí ʻe lava ke tau hoko atu ʻi he ʻiloʻi pau kuo fakamaʻa kitautolu pe ʻoku ngāue ʻa e mana fakalangi ʻo e founga fakamaʻá ʻi heʻetau moʻuí kae ʻoua leva kuo matoʻo atu ʻa e ongoʻi halaiá. ʻOku pau e talaʻofá—kapau te tau fai hotau lelei tahá ke fakatomala, ʻe fakamaʻa kitautolu mei heʻetau ngaahi angahalá pea ʻe matafi atu ʻetau ongoʻi halaiá, koeʻuhí ko e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí he naʻe ʻikai ngata ʻene hifo ʻo maʻulalo ange ʻi heʻetau ngaahi angahalá ka naʻe pehē foki ki heʻetau ongoʻi halaiá. Pea te tau maʻu leva ʻa e melino haohaoá ʻiate kitautolu pea mo e ʻOtuá foki.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Charles Dickens, A Christmas Carol in Prose (1843), 150.