2019
Ngaahi Meʻa Fakaofo ʻe Lava ke Fai ʻe he Sinó
ʻAokosi 2019


Ngaahi Meʻa Fakaofo ʻe Lava ke Fai ʻe he Sinó

ʻĪmisi
Amazing Things the Body Can Do

Ko ha fakatupu fakaofo ho sinó mei ho ʻulú ki ho louhiʻivaʻé. Koeʻuhí ko ia, te ke lava ai ʻo tā valivali, kaka moʻunga, ʻakapulu, niti, ifi fuluta, mo fai ha ngaahi ʻekitivitī fakafiefia kehe.

Hangē ko hono fakamatalaʻi ʻe he palōfitá ʻi he peesi 50, “Ko ho sinó, pe ko e hā pē hono ngaahi meʻafoaki fakanatulá, ko ha fakatupu fakaofo ia ʻa e ʻOtuá. … Fakalaulauloto ki he fakaofo ʻo e meʻa ʻokú ke mamata ki aí ʻi hoʻo vakai atu ki he sioʻatá … ko ha fānau ʻa e ʻOtuá, naʻá Ne fakatupu ʻi Hono tataú.”

ʻOku mālohi e ngaahi hui ʻo e tangatá. ʻOku fua ʻe he fanga kiʻi hui iiki ʻe 26 ʻi ho vaʻé e mamafa ʻo ho sinó ʻi hoʻo foʻi manga kotoa pē.

ʻE lava ke toe moʻui pē e hui kuo fasí.

ʻE lava ke faitaaʻi ʻe he meʻafaitā mamafa taha ʻo e kuonga ní ha megapixels ʻe 400 ka ʻe lava ʻe he mata ʻo e tangatá ʻo mamata ki ha megapixels ʻe 576.

ʻE lava ke fakafaikehekeheʻi ʻe he mata ʻo e tangatá ha ngaahi lanu kehekehe ʻe lauiafe, pea ʻe lava ke nāmuʻi ʻe homou ihú ha ngaahi nanamu kehekehe ʻe lauiafe. 

ʻOku fakatahaʻi ʻe he mata ʻe uá ha ongo ʻata kehekehe ʻe ua, ʻa ia ʻoku tokoni ia ke fakaloloto hoʻo vakaí. ʻAhiʻahiʻi ia ʻaki haʻo kuikui ha foʻi mata ʻe taha pea feinga ke ala ki ha meʻa siʻisiʻi ofi atu kiate koe.

Ko e kakai kuí ʻoku liliu e ʻata ʻi heʻenau fakakaukaú kae lava ke nau ongoʻi lelei ange e alá pe fanongó.

ʻOku lava ke fakatupu ʻe homou ʻatamaí ha ʻuhila feʻunga ke fakamaamaʻi ha kiʻi foʻi ʻuhila fuo siʻi.

Ko e fanongó ʻa e ongo vave taha ʻo e tangatá. ʻE lava ke ʻiloʻi ʻe homou ʻatamaí ha ongo ʻo tuʻo 10 ange hono vavé ʻi he pete ʻa e matá, naʻa mo ha sēkoni pē ʻe 0.05.

ʻOku tā tuʻo lahi ange e mafú he tuʻo tolu pilioná ʻi hano fakaʻavalisi ʻo ha moʻui. ʻA ia ʻoku lahi hake ia he tuʻo 100,000 he ʻaho.

ʻOku pamu ʻe homou mafú ha lita ʻe 5.5 ʻo e totó he miniti ʻe taha. ʻA ia ko e fakaʻavalisi ʻo e moʻuí, te ne pamu ha meimei talamu toto ʻe 1.5 miliona—ʻo feʻunga ia ke fakafonu ha kongokonga lēlue ʻe 200.

ʻOku ʻoatu ʻe he totó e ʻosikena mei he maʻamaʻá ki he ngaahi ʻōkani kehé. ʻOku toʻo ʻe he totó e kāponi taiokisaití ki he maʻamaʻá ke mānava ʻaki ki tuʻa.

ʻOku tufaki ʻe he totó e maʻuʻanga ivi mei he halanga meʻakaí.

ʻOku ʻave ʻe he totó e penu ʻo e sinó ki he kofuuá mo e ʻaté ke fakafaʻahinga pea tukuange ki tuʻa.

ʻOku fakaʻaongaʻi ʻe hoʻo sisitemi maluʻí e lama hangē ko e ʻetinotí mo e ngaahi ʻōkani hangē ko e lama ʻo e fatafatá mo e ʻatepilí, ke maluʻi koe mei he ngaahi vailasi fakatuʻutāmakí mo e siemú.

ʻI he taimi ʻoku fakatokanga ai ha fakatuʻutāmaki ki ho ʻatamaí, ʻoku tukuange leva e ʻetilenaliní, ʻa ia ʻokú ne fakavaveʻi e tā ʻa e mafú, fakalahi e mānavá, fuolahi ange e tamaʻimatá, pea tāpuni ho halanga meʻakaí ke fakaʻatā e ngaahi uoua kehé ke ngāue ʻi ha mālohi lahi ʻaupito.

ʻI hoʻo maʻu e fakamatala mei ha ongoʻanga ʻe taha, ʻoku fononga e fakaʻilongá mei ho neavé ki ho ʻatamaí ʻo laka hake he maile ʻe 100 he houa (kilomita ʻe 160 he houa).

ʻOku tukuange ʻe he kilí ha meʻa ke ne fakafepakiʻi e siemú pea hoko ia ko ha ʻuluaki maluʻi ki he fanga kiʻi meʻamoʻui valevale hūhūkiá. Ko e lahi taha ʻo e siemu ʻoku pā ki he kilí, ʻoku vave pē ʻenau maté.

ʻE lava ke toʻo ha konga ho kilí mei ha tafaʻaki ʻe taha ʻo ho sinó ke fakatupulaki ʻi ha konga ʻe taha. Ko e ʻōkani lahi taha ia ʻi he sino ʻo e tangatá pea ʻokú ne toutou fakafoʻou pē ʻe ia ia.

ʻOku fatongia ʻaki ʻe he ʻaté ha ngaahi founga ngāue makehe ʻe 500 tupu. ʻOku mahuʻinga ʻaupito ia ʻo aʻu ki he tuʻunga ʻo ka toʻo ha vahe tolu ʻe ua ʻo e ʻaté tuʻunga ʻi ha tafa pe kafo, ʻe toe tupu pē ia ki hono tuʻunga totonú ʻi ha uike pē ʻe fā pe lahi hake.

Ko e toputapu tahá, ko e lava ʻe hotau sinó ʻo maʻu e mālohi fakatupú—ke fakatupu e moʻuí.

Tā fakatātaaʻi ʻe Hugo Herrera