“Sohānisipeki, ʻAfilika Tonga,” Liahona, Māʻasi 2023.
ʻOku ʻi Heni ʻa e Siasí
Sohānisipeki, ʻAfilika Tonga
Naʻe tūʻuta ʻa e kau fuofua faifekau mei he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻi ʻAfilika Tonga ʻi he 1852. Kuo ikunaʻi ʻe he kāingalotú ʻa e ngaahi palopalema fakamatakalí mo e ngaahi ʻulungaanga fakafonuá talu mei he ngaahi taʻu ko iá, kae tanumaki ʻa e uouangatahá mo e anga fakakaumeʻá. Ko e ʻaho ní, ʻoku maʻu ʻe he Siasí ʻi ʻAfilika Tonga ha:
-
kāingalotu ʻe toko 69,400 (fakafuofuaʻi)
-
siteiki ʻe 17, uooti mo e kolo ʻe 195, misiona ʻe 4
-
temipale ʻe 2 (Sohānisipeki mo Tepeni) mo e 1 naʻe fanongonongo ki (Keipi Tauni)
Faitāpuekina ʻe he Ongoongoleleí
ʻOku pehē ʻe Timakatisou Lamaisa (lotomālié) ʻi he fāʻofua ki ai hono fakafotu ua ko Tutó (toʻohemá) mo hono fakafotu ko Lisi Mohotisá (toʻomataʻú), ʻoku tāpuekina fakataha ʻe hono moʻui ʻaki e ongoongoleleí ha toʻu-tangata ʻe tolu.
Faitaaʻi ʻe Papama Tungela
Ngaahi meʻa lahi ange fekauʻaki mo e Siasí ʻi ʻAflika Tonga
-
Ngaahi moʻoniʻi meʻa, sitētisitika, mo e hisitōlia ʻo e Siasí ʻi ʻAfilika Tongá.
-
Ko hono fakahoko ʻe ha tangata mei ʻAfilika Tonga ʻene taumuʻa ke ʻalu ki he temipalé.
-
ʻOku ʻi ai ha ivi tākiekina tuʻuloa ʻo e Tohi ʻa Molomoná ki he kāingalotu ʻi ʻAfilika Tongá.
-
ʻOku foaki ʻe he Siasí ha ngaahi saliote teketeke mo ha ngaahi tokoni ki he fefonongaʻakí ki ha kiʻi potu fonua ʻi ʻAfilika Tonga.
-
Ko hono fakatapui ʻeʻEletā Lainolo A. Lasipeni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e temipale hono ua ʻi ʻAfilika Tongá.
-
ʻOku vahevahe ʻe he kāingalotú ʻenau ngaahi aʻusia mei he ngaahi taʻu 1980 tupú, ʻi he taimi naʻe fuofua fakatahaʻi ai e ngaahi kolo ʻo ʻAfilika Tongá.
Ko e ako folofola fakatāutahá ko ha konga ia ʻo e moʻuí ki he Kāingalotu ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻi ʻAfilika Tongá, ʻo tatau mo e Kāingalotu ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻi he māmaní.
ʻOku toe hoko foki hono ako fakafāmili ʻo e folofolá ko ha meʻa ʻoku fakamuʻomuʻa ʻaupito ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí ʻi ʻAfilika Tongá.
Ko ha fāmili ʻoku ʻeveʻeva ʻi he matātahí, ofi ki Keipi Tauní, mo e Mauniteni Teipoló (Table Mountain) mei mui.
Ko ha kulupu ʻo ha kau fafine ʻoku nau fakatahataha ofi ki he Temipale Durban South Africa kimuʻa ʻi hono fakatapuí.
Ko ha tamai ʻi ʻAfilika Tonga, ʻokú ne akoʻi ʻene fānaú ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻa e Siasí ʻoku ʻi he ʻinitanetí.
Naʻe fakatapui ʻa e Temipale Durban South Africa ʻi he ʻaho 6 ʻo Fēpueli 2020.
Ko e fakafeʻiloaki ʻa ʻEletā Loni A. Lasipeni mo hono uaifí ki he kāingalotú, hili ha fakataha ʻi ʻAfilika Tonga.