Konifelenisi Lahi
Tau Angamaheni ʻAki e Ngāue Leleí
Konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2022


Tau Angamaheni ʻAki e Ngāue Leleí

Kapau te tau tuʻu maʻu mo taʻe-faʻa-ngāue ʻi he fai leleí, ʻe tokoni hotau ʻulungaanga fakafonuá ke tau nofo maʻu ʻi he hala ʻo e fuakavá.

Te u houngaʻia maʻu pē ʻi hoku ngaahi fatongia ʻi he Siasí he kuó ne ʻave au ke u nofo ʻi he ngaahi fonua kehekehe. Naʻá ma vakai ʻi he ngaahi fonua takitaha ko ʻení ki ha faikehekehe lahi mo ha kakai makehe mo hanau ngaahi taufatungamotuʻa mo e tukufakaholo kehekehe.

ʻOku tau maʻu kotoa pē ha ngaahi ʻulungaanga fakafonua mo e tukufakaholo ʻoku fakataautaha, mei hotau fāmilí, pe mei he kolo ʻoku tau nofo aí, pea ʻoku tau fakaʻamu ke tauhi kotoa ʻa e ngaahi meʻa ko ia ʻoku fenāpasi mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. ʻOku mahuʻinga ʻa e ngaahi taufatungamotuʻa mo e tukufakaholo ʻoku langaki moʻuí ki heʻetau feinga ke nofo maʻu ʻi he hala ʻo e fuakavá, pea ko e ngaahi meʻa ʻoku hoko ko ha fakafeʻātungiá, ʻoku totonu ke tau siʻaki kinautolu.

Ko e taufatungamotuʻá ko e founga ngāue pe tōʻonga moʻui ia ʻoku faʻa angamaheni ʻaki ke fakakaukau ʻaki ki ha tokotaha, anga fakafonua, pe tukufakaholo. Ko e taimi lahi, ko e ngaahi meʻa ʻoku tau fakakaukauʻi mo fakahoko maʻu peé ʻoku tau fakatokangaʻi ʻoku angamaheni pē ia.

Tuku ke u fakatātaaʻi atu ʻeni: ʻOku saiʻia hoku uaifi ʻofeina ko Petulisá, ʻi he inu ʻo e niú mo kai hono kakanó. ʻI heʻema fuofua ʻaʻahi ki Pupelā, Mekisikoú, naʻá ma ʻalu ki ha feituʻu ʻo fakatau ai ha foʻi niu. Hili hono inu e foʻi niú ʻe hoku uaifí, naʻá ne kole ange ke nau fahi e foʻi niú pea ʻomai e kakanó ke ne kai. ʻI he taimi ne ʻomai aí, ne lanu kulokula e kakanoʻi niú ia. Ne nau afuhi ʻaki ia e pauta polo fifisí! Niu melie mo e polo fifisi! Ne ngali kehe ia kiate kimaua. Ka naʻá ma toki ʻiloʻi kimui, ko maua pē ia naʻe foʻou ki ai e meʻá ni, ʻa hono kai ʻaki e niú e polo fifisí. He ʻoku ʻikai ko ha meʻa foʻou ia ʻi Mekisikou; ko ha meʻa angamaheni ʻaupito pē ia.

Ne mau maʻu meʻatokoni ʻi ha ʻaho ʻe taha mo ha ngaahi kaungāmeʻa ʻi Palāsila, pea nau ʻomai ha ʻāvoka. Naʻá ma kamata afuhi ʻaki ia e māsimá, pea talamai ʻe homa ngaahi kaungāmeʻá, “Ko e hā hoʻomo meʻa ʻoku ʻaí? Ne mau ʻosi fakasuka e foʻi ʻāvoká!” ʻĀvoka fakasuka! Ne ngali kehe ʻaupito ia kiate kimaua. Ka naʻá ma toki ʻilo ko kimaua naʻe ngali kehé, ko e ʻikai ke ma kai e ʻāvoka fakasuká. Ka ʻi Palāsilá, ʻoku angamaheni pē ʻa e ʻāvoka afuhi ʻaki e meʻi suká.

Ko e meʻa ko ia ʻoku angahameni ki ha niʻihí ʻoku ngali kehe ia ki ha niʻihi kehe, ʻo makatuʻunga pē ʻi heʻenau ngaahi taufatungamotuʻá mo e tukufakaholó.

Ko e fē ʻa e ngaahi taufatungamotuʻa mo e tukufakaholo ʻoku tau angamaheni ki ai ʻi heʻetau moʻuí?

Ne pehē ʻe Palesiteni Nalesoni: “ʻOku tau faʻa fanongo ʻi he ngaahi ʻahó ni ʻo kau ki ʻha meʻa angamaheni foʻou.’ Kapau ʻokú ke loto-moʻoni ke tali lelei ha meʻa angamaheni foʻou, ʻoku ou fakaafeʻi kimoutolu ke toe lahi ange ʻa hono fakatafoki homou lotó, ʻatamaí, mo e laumālié ki heʻetau Tamai Hēvaní pea mo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí. Tuku ke hoko ia ko hoʻomeʻa angamaheni foʻoú” (“Ko ha Meʻa Angamaheni Foʻou,” Liahona Nōvema 2020, 118).

Ko e fakaafe eni maʻá e taha kotoa pē. ʻOku tatau ai pē pe ʻoku tau masiva pe tuʻumālie, ako pe ʻikai ke ako, motuʻa pe talavou, mahamahaki pe moʻui lelei. ʻOkú Ne fakaafeʻi kitautolu ke tuku ʻa e ngaahi meʻa angamaheni ʻi heʻetau moʻuí ke hoko ia ko e ngaahi meʻa te nau tokoniʻi kitautolu ke tau nofo maʻu ʻi he hala ʻo e fuakavá.

ʻOku ʻikai ke ʻi ai ha fonua ia ʻe maʻu kotoa ai e meʻa ʻoku leleí pe fakaʻofoʻofá. Ko ia ai, hangē ko e akonaki ʻa Paula mo e Palōfita ko Siosefa Sāmitá:

“Kapau ʻoku ai ha meʻa ʻoku māʻoniʻoni, fakaʻofoʻofa, pe ongoongo lelei pe feʻunga mo hono vīkivikiʻí, ko e ngaahi meʻa ia ʻoku mau fekumi ki aí” (Ngaahi Tefito ʻo e Tuí 1:13).

“Kapau ʻoku ai ha lelei pe ha meʻa ke fakamālōʻia, tokanga ki he ngaahi meʻa ko iá” (Filipai 4:8).

Fakatokangaʻi ange ko ha akonaki ʻeni, ka ʻoku ʻikai ko ha fakamatala pē.

ʻOku ou loto ke tau kiʻi fakakaukau ki heʻetau ngaahi taufatungamotuʻá mo e anga ʻenau tākiekina hotau ngaahi fāmilí.

ʻOku kau ʻa e fā ko ʻení ʻi he ngaahi ʻulungaanga fakaofo ʻoku totonu ke angamaheni ʻaki ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí:

  1. Ko hono ako fakataautaha mo fakafāmili ʻo e ngaahi folofolá. Ko e fatongia ia ʻo e taha kotoa pē ke ne ako e ongoongoleleí, ke ului ai ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí. Ko e fatongia ʻo e mātuʻá ke akoʻi e ongoongoleleí ki heʻenau fānaú (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 68:25; 93:40).

  2. Lotu fakafoʻituitui mo fakafāmili. ʻOku fekauʻi kitautolu ʻe he Fakamoʻuí ke tau lotu maʻu pē (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:38). ‘Oku fakaʻatā ʻe he lotú ke tau fetuʻutaki fakataautaha mo ʻetau Tamai Hēvaní, ‘i he huafa ‘o Hono ‘Alo ko Sīsū Kalaisí.

  3. ʻAlu ʻi he uike kotoa pē ki he houalotu sākalamēnití (vakai, 3 Nīfai 18:1–12; Molonai 6:5–6). ʻOku tau fai ia ke manatuʻi ʻa Sīsū Kalaisi ʻi heʻetau maʻu e sākalamēnití. ʻI he ouaú ni, ʻoku fakafoʻou ai ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí ʻenau fuakavá ʻaki hono toʻo kiate kinautolu e huafa ʻo e Fakamoʻuí, ke manatu maʻu ai pē kiate Ia, mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20: 77, 79).

  4. Kau ʻi he ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí ʻOku fakatahaʻi mo silaʻi ʻe he ngāué ni ʻa e ngaahi fāmilí ki he taʻengatá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:15).

Ko e hā ʻetau ongoʻi ʻi heʻetau fanongo ki he ngaahi meʻa ʻe fā ko ʻení? ‘Oku nau hoko nai ko ha konga ʻo ʻetau moʻui angamahení?

ʻOku ʻi ai mo ha ngaahi tukufakaholo lahi kehe ʻe lava ke hoko ko ha konga ʻetau moʻui angamaheni kuo tau ohi maí, ko ia ʻoku tau tuku ke lāngilangiʻia ʻa e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí.

Te tau fakapapauʻi fēfē pe ko e hā e ngaahi meʻa ʻe angamaheni ʻi heʻetau moʻuí mo hotau fāmilí? ʻOku tau maʻu ha sīpinga maʻongoʻonga ʻi he folofolá; ʻia Mōsaia 5:15ʻoku pehē: “ʻOku ou fakaʻamu ke mou tuʻu maʻu mo taʻe-faʻa-ngāue, pea fonu maʻu pē ʻi he ngaahi ngāue leleí.”

ʻOku ou saiʻia ʻi he ngaahi leá ni, koeʻuhí he ʻoku tau ʻiloʻi ko e ngaahi meʻa ko ia ʻoku tau toutou fakahokó ʻoku hoko ia ko e meʻa angamaheni ʻi heʻetau moʻuí. Kapau te tau tuʻu maʻu mo taʻe-faʻa-ngāue ʻi he fai leleí, ʻe tatau leva ʻetau ngaahi taufatungamotuʻá mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, pea te nau tokoni ke tau nofo maʻu ʻi he hala ʻo e fuakavá.

Naʻe toe faleʻi mai foki ʻe Palesiteni Nalesoni ʻo pehē: “Tali lelei hoʻo meʻa angamaheni foʻoú ʻaki hoʻo fakatomala fakaʻahó. Feinga leva ke fakatupulaki ʻa e maʻá ʻi he fakakaukaú, leá, pea mo e ngāué. Ngāue fakaetauhi ki he niʻihi kehé. Maʻu ha fakakaukau ʻoku taʻengatá. Fakahoko totonu ho ngaahi uiuiʻí. Pea neongo pe ko e hā e ngaahi pole ʻokú ke fehangahangai mo iá, kāinga ʻofeina, moʻui ʻi he ʻaho taki taha ke moumateuteu ange ke feʻiloaki mo homou Tupuʻangá” (“Ko ha Meʻa Angamaheni Foʻou,” 118).

ʻOku ʻikai ke toe foʻou kiate au mo hoku uaifi ko Petulisá he taimí ni, ʻa hono kai ʻaki e niú e polo fifisí mo e ʻāvoká ʻaki e suká—he ko hono moʻoní, ʻokú ma saiʻia ai. Neongo iá, ko e hākeakiʻí ko ha meʻa fakalaumālie ia ʻoku mahuʻinga lahi ʻaupito ange ia ʻi he ʻahiʻahiʻi ʻo e meʻakaí; ko ha kaveinga ia ʻoku fekauʻaki mo ʻitāniti.

ʻOku ou lotua ʻe fakaʻatā kitautolu ʻe heʻetau angamahení ke tau lava ʻo aʻusia ʻa e tuʻunga “fiefia ʻoku ʻikai hano ngataʻangá” ʻa ia naʻe talaʻofa maʻanautolu ʻoku nau tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá (Mōsaia 2:41 pea ʻi hono fai iá, te tau lava ʻo pehē, “Pea naʻe hoko ʻo pehē naʻa mau nofo ʻi he fiefiá” (2 Nīfai 5:27).

Siʻoku kāinga, ʻoku ou fakamoʻoni ki he kau tangata ʻe toko 15 ʻoku tau poupou‘i ko e kau palōfita, kau tangata kikite, mo e kau tangata ma‘u fakahā, kau ai ʻa hotau palōfita ʻofeiná ko Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni. ʻOku ou fakamoʻoni ʻoku moʻoni e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. ʻOku ou fakamoʻoni ʻo tautautefito kia Sīsū Kalaisi, ko hotau Fakamoʻuí mo e Huhuʻí, ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.