2010–2019
Ewe Iotekin Nuku
April 2019 Mwichenapen Mwichefen


Ewe Iotekin Nuku

Ika sipwe fini me met sia etiwa non ewe esinesin, sia atopu ach ekiek esemuch, sia chok aucheani nonnomuch ikei me iei.

Ekis mwochomwochen fansoun me mwen An Irapenges, Jises a kekito me mwen Pilate non ewe nenien kapung. “En ewe Kingen Jews?” Pilate a eisini. Jises a ponueni: Ai muu esapw won ei fonufan. … Ua [feito] non ei fonufan, pwe upwe pwarata [usun] ewe ennet. Meinisin mine ra sinei ewe ennet repwe rong ai kapas.”

Pilate a kapas urumot ne eis, “Met wewen Ennet?”1

Non fonufan ikenai, ewe kapas eis “Met wewen ennet?” a tongeni aweiresi ekiek ren ekiekin ei fonufan.

Kunaen Google ren “Met wewen ennet?” a wor nap seni minion ponuan. A wor chommong wewen won nouch kewe cell phone nap seni ekkewe puk me nenien pistor. Sia nom ekis mi chommong wewen mettoch me chommong ekiek. Kapasen sosot me esit mi chok itin ngeni kich non fansoun meinisin.

Feito tori ei wewe ngaw ikenai, sisap osukosuk pwata napengeni ra kun ngeni ewe kapas a katou seni Protagoras ngeni ekkewe kukkun Socrates non 2,500 ier a no: “Met mi ennet ngonuk,” a apasa, “mi ennet ngonuk, me met mi ennet ngeni ei mi ennet ngeni ei.”2

Ennet seni ewe Kapas Allimen Jises Kraist mi Niwinsefanito

Feioch ren ewe kapas allimen Jises Kraist mi niwin sefanito, sia ennetin tipetekison ne pwarata pwe mi wor ekkoch mettoch mi wesewesen unusoch me ennet chapur. Ekkei ennet ese much pwe kich mi chok taitap meinisin noun Kot nengin me at.

Ekkewe Pukfel ra ait ngeni kich, “Ennet wewen pwe mettoch sia sinei ren met ir usun iei, me met ir usun me nom, me met repwe usun non fansoun mwach.”3 Ennet a usun chok met mwirin me mwan, a anapano usun napanapen nonomun emon me emon kich non manauach.

Jises a apasa, “Ngang ewe aan, ewe ennet, me ewe manau.”4 Ennet a aiti ngeni kich ewe aan ngeni manau ese much, me a chok feito seni ach Chon Amanau, Jises Kraist. Ese wor pwan eu aan.

Jises Kraist a aiti kich usun met epwe nonomuch me, pokiten An we Achasefan me Manau sefan, a ngeni kich omusomusen ach tipis me manau ese much won ewe pwan epekin ewe minen epit. Ei mi wesewesen ennet.

A aiti kich pwe ese nifinifin ika pwe kich mi tufich are osupwang, siin are siinengaw, weires are mecheres. Nap seni, nouch aramas mine ra apochokuna ach nuku non ewe Samon Jises Kraist, finata mi pung nap seni ngaw, me anneasosichi An kewe annuk. Nupen sia apwapwai ewe fefeitan kaeo ren sinei me safei, ewe ennet an Kot a fokkun napono seni met mi wor.

Non sokofesenin ewe ennet ese much, mi wor ekkoch mettoch epwe orukano ekiekin noun Kot semirit seni ewe ennet. An ewe chon koum anini mi chok nonno fansoun meinisin. Oupwe ausening ngeni ekkei, mi poporaus ukukun 2,000 ier me nom:

“[Kese] tongeni sinei mettoch [kese] kuna. … [Met emon a fori] ese tipis.”

[Kot esapw efeiochuk, nge] meinisin [nonomun emon me emon] anongonong won an [we] tipachem.”5

“Ese wewefich pwe epwe tongeni wor emon usun … Kraist …[epwe] ewe Noun Kot .”6

“[Met ka nuku eu oreni mi mwaken me a] eu masowen om [ekieki].”7

Ren ewe Niwinsefaniton ewe kapas allim, Kot a ngeni kich ewe aan ach sipwe kaeo me sinei auchean ewe ennetin ngun: sia kaeo seni ekkewe pukfel,seni ach iotek me met mi fis ngeni kich, seni aurouren seni ekkewe soufos me aposel mi manau, me seni emwenien ewe Ngun mi Fel, ewe a tongeni anisi kich ach sipwe “sinei ennetin mettoch meinisin.”8

Ennet mi Pwarano seni ewe Ngun mi Fel

Sia tongeni sinei ekkewe mettochun Kot ika pwe sia nikitu ne kuter. Paul a apasa, “Ekkewe mettochun Kot esor emon a sinei, tiwenon chok a wor ren ewe Ngunun Kot. ... [Pun] ir mi tongeni esin ren ewe ngunu pin.”9

Nengeni ei nios seni Michael Murphy. Seni nikinikin me napanapan, kopwe fokkun nukunukumang ika pwe chunganien foun mesan emon aramas. Iwe nengeni, nupwen kopwe nengeni eu kinikin seni eu napanap mi sokono, kopwe kuna ningochun foforun ei chunga.

Usun chok, sia kuna ewe ngunun ennet an Kot seni ewe napanapen iotekin nuku. Paul a apasa:”Iwe emon ese mwo angei ewe Ngunupin esap tongeni angei ekkewe niffang ra feito seni ewe Ngunun Kot: Ei sokkun aramas ese tongeni weweitir, ese wor namwoter ngeni i, pun aramas ra tongeni weweiti namwoter seni chok ewe Ngunupin.”10

Ekkewe pukfel, ach iotek, ach sinei, ekkewe soufos, me ewe niffangen ewe Ngun mi Fel ra awora ngeni kich manau ren ennet mi auchea non manauach iei won ei fonufan.

Ewe Esinesin seni ewe Foun Maasen Nuku

Sipwe nengeni ewe esinesin ngeni famini pokiten ewe iotekin nuku.

Preseten Gordon B. Hinckley a aiti kich “Ewe Famini: Eu esinesin ngeni Fonufan” fiti ei kapas: “Amen chommong sokkun foffor a fen fis mi ennet, fiti chommong sokkun angang mi chofona mine a asukosuka annuk me met mi auchea, fiti chommong sokkun sosot me enieput a fis non ei fonufan, sia mefi ach sipwe aiti ngeni [kemi].”11

Ewe esinesin a poputa: “Non meinisin aramas—mwan me fefin—mi för non nikinikin Kot. Emon me emon mi eu ngun mi achengicheng noun emon sam me in me won nang, me, usun chok, emon me emon a wor an fetanin napanap me tufich napanap.”

Ekkei mi wesewesen ennet ese much. En me ngang sise chok pusin fisita.

Ua men sani ei kapas: “Non ewe manau me mwen ei manau, ngun at me nengin noun Kot ra sinei me fen ngeni Ii pwe Semer we Ese much me ra etiwa An we kokot.”12

Sia nom me mwen ach uputiw. Manauach emon me emon a nonom non kich tori fefeino. Non ekkoch wewe sise kon weweiti, fefeitan ngunuch me non ewe fonufan akkom a ekesiwini manauach iei.13 Sia etiwa an Kot we kokot. Sia sinei pwe sipwe mefi weires, metek, me riafou me non fonufan.14 Sia pwan sinei pwe ewe Chon Amanau epwe feito me ika pwe sia apungano pwe kich mi nimenimoch, sipwe manau non ewe manau sefan, ani “pwapwa epwe nonom rech [sipwe] ani pwapwa fefeino me ese much.”15

Ewe esinesin a fokkun afat: “Aua pwäratä pwe ewe napanap minne manau mi för mi kefinita seni nang. Aua pwäratä pwe manau mi pin me mi pwan auchea non an Kot we kokkot ese much.”

An Semach we kokkot epwe apochokuna pupunu mwan me fefin ar repwe uwouto semirit non ei fonufan me mut ngeni kich ach sipwe kapas non ach sipwe tumunu ekkewe semirit rese mwo uputiw.

Nongonongen ewe Esinesin Mi Chufengenoch

Ika sipwe fini me met sia etiwa non ewe esinesin, sia atopu ach ekiek esemuch, sia chok aucheani nonnomuch ikei me iei. Seni ach ekipwichi ne iotek fan iten ewe esinesin pokiten ewe iotekin nuku, sia wewefichi ifa usun ekkewe nongonong ra angang fengen, aninis fengen, pwarata an Semach we kokot ngeni Noun semirit.16

Kich mi kan mairu nupwen noun ewe Samon kewe soufos ra esinei usun An mochen me, ren ekkoch, kapas eis mi wor? Ennet, ekkoch rese mwitir etiwa neuwen ekkewe soufos,17 nge ekkoch ekipwichi ne ioteki ar ennetin kapas eis—kapas eis epwe wesino ren tipepos me iotekin nuku. Ika pwe ewe esinesin mi affateno me non ew pwan kinikinin fansoun, epwe pwan wor kapa seis, nge repwe chok sokkono seni ekkewe ikenai. Ew popun soufos pwe repwe anisi kich ne awesano ach ennetin kapas eis.18

Me mwen i ewe Presetenin ei Mwichefen, Preseten Russell M. Nelson a apasa: “Soufos a akom kuna met epwe fis. Me mwen i ewe Presetenin ei Mwichefen, Preseten Russell M. Nelson a apasa: Soufos a akom kuna met epwe fis. Soufos ra kuna anen ekkewe mettoch mi amwar me feoich fan iten ekkewe ra ausening ren ar mochen anneasochis.19

Ua pwarata ewe ennet me pochokunen ngun ren an ekkewe Aewin Presetensi me ewe Mwichen Engon me Ruemon Aposel.

Ewe Fonufan A Fetanno

Non manauei, aua kuna eu watten ekesiwin ren nuku non ei fonufan ren chommongun nongonong a aiti kich me non ewe esinesin. Ne anuwoni we me neminafon ai we pupunu, chommong non ewe ei fonufan ra suseni an ewe Samon kewe annuk sia eita ngeni annukun nimenimoch, ewe angangen nisou nefinen chok mwan me fefin ekkewe ra apupunu. Non ai we 20 me 30 ier, chommong ra suseni ewe tumun mi pin ngeni ekkewe monukon rese mwo uputiw, ren ar atai nour a fokkun wateno me ra muttata. Non ekkoch ier kukuto chok, chommong ra suseni an Kot we annuk pwe pupunu amen pin eu chufengen nefinen mwan me fefin.20

Kuna chommong ra suseni ewe kinikin mine ewe Samon a fori me achema ngeni kich ren non ewe fansoun non Capernaum nupwen ewe Chon Amanu a pwarata an we angang me noninen “chommong me nein noun kewe chon kaeo … ra [feino].”

Ewe Chon Amanau a kun ngeniekkewe Engon me Ruemon: “Opwe pwan feino?”

Peter a ponueni:

“Samol, ion am aupwe feinno ren? En chok a wor reom ekkewe kapasen manau ese much.

“And we believe and are sure that thou art that Christ, the Son of the living God.”21

Meinisin Rese Kuchoch me non ewe Esinesin

Ra fokkun chommong, kukun me wate, ekkewe ra nukuchar me ennet ngeni ekkewe aiti an ekkewe soufos, usun chok pwan met mi fisingenir ese nom non ewe esinesin ngeni famini: semirit ikenai mine ra nuokus ren kaimufesenin pupunu; sarafo chiener ra turufasei ewe annukun nimenimoch; fefin me mwan mi muufesen ra fokkun riafou pokiten punuwer kewe ese wor ar manauen nukuchar; pupunu mwan me fefin rese tufichin nounou semirit; fefin me mwan ir mi pupunu nge rese taitap ar nuku non ewe kapas allim mi niwinsefanito; mwan me fefin rese pupunu, ren ekkoch wewe, rese tufichin ar repwe pupunu.

Emon chiechiei non 20 ier, ewe ua men fokkun ingeiti, ese pupunu pokiten met akan ekieki ren ekkoch usun pusin ii. A fokkun nukuchar ngeni an kewe pwon non tempel, a anapano an sinei me tufichin sinenap, me a fokkun umoumoch ne angang ngeni Mwichefen me nenian we. A kapas ngeni ei kukuto chok, “ua fokkun noninen me tongei ekkewe aua nom non ei manau mine ra finata resap aneasosichi ewe annukun nimenimoch non ei fonufan ikei ia sia nonom ia. Nge Kraist ese fen eisini kich pwe sisapw non ei fonufan? Mi fen fat pwe an Kot kewe annuk mi sokono seni ekkewe minen ei fonufan.”

Fan chommong ekkewe annuken aramas ra nom nukun ekkewe annuk seni Kot. Me ren ekkewe ra mochen apwapwai Kot, mi namwot epwe wor ach nuku, songomang, me nikitu.22

Punuwei we, Kathy, me ngang aua sinei emon sister ese pupunu, iei a 40 ierin, ewe a fokkun tufich non an tongeni me angang nukuchar non an we wart. I mi pwan aponueta ekkewe annuken Kot. A makei:

“Ua tana pwe eu ran upwe feioch ren emon punuwei me nei semirit. Ngang mi chok chiwen uti. Ekkoch fansoun, manauei akan amefi ngeni ei ai upwe monuki me anaemon, nge ua sotuni ai upwe niktano ekiekin met ese wor rei, me upwe ekieki met mi wor rei me ifa usun ai upwe anisi ekkoch.

“Angang ngeni ai kewe famini, non ai we wart, me non ewe tempel a anisi ei. Use monukuno me akanaemon pokiten ngang chochon, me kich chochon, eu watten famini.”

Mi Wor Emon A Weweiti

Ekkoch repwe apasa, “Kose weweiti met ua nonom non.” Menin usap, nge ua pwarata pwe mi wor Emon mi weweiti.23 Mi wor Emon mi, sinei om chourek, pokiten An fangono manauan me non ewe manaman me won ewe irapenges. Nupwen ka kuta Ii me aneasosich An kewe annuk, ua pwon ngonuk pwe Epwe efeiochuk me angei om kewe chourek mi chou epwe wisen uwei. Epwe ngonuk chienom ese much me ekkoch aanen om kopwe aninis. Auchean, Epwe aurakono ren ewe pochokunen ngunun ewe Ngun mi Fel me asarama ngonuk An we pungun naang. Ese wor finata, me ese wor mettoch, mine epwe amam chiechien ewe Ngun mi Fel are ekkewe feioch ese much a fokkun auchea ngeni ach ekiek.

Ua sinei ewe Chon Amanau mi manau. Ua pwarata pwe Ii ewe popun ennet meinisin mine a fokkun auchea me epwe aunusano meinisin ekkewe feioch mine a pwon ngeni ekkewe ra aneasosichi An kewe annuk. Non iten Jises Kraist, amen.

Esinesin

  1. John 18:33, 36–38.

  2. William S. Sahakian and Mabel Lewis Sahakian, Ideas of the Great Philosophers (1966), 28.

  3. Nengeni Doctrine and Covenants 93:24.

  4. John 14:6.

  5. Alma 30:15, 17.

  6. Ilaman 16:18.

  7. Nengeni Alma 30:17, 23, 27.

  8. Moronai 10:5.

  9. Joseph Smith Translation, 1 Corinth 2:11 [in 1 Corinth 2:11 footnote c1 Corinth 2:14.

  10. 1 Corinth 2:14.

  11. Gordon B. Hinckley, “Stand Strong against the Wiles of the World,” Ensign, Nov. 1995, 100. Preseten Russell M. Nelson a awewe ekkoch uruon ewe esinesin, usun mi poraus seni Sheri Dew non Insights from a Prophet’s Life: Russell M. Nelson (2019), 208:

    “Non ew ran non 1994 ewe Mwichen ekkewe Engon me Ruemon Aposel ra chu non ew ran non ewe rumwen mwich non Salt Lake Tempel me porous usun ekkewe osukosuken famini. Ra ekieki mettoch meinisin seni nonnomun sasingin aramas mi seneno a choweno ngeni chon ungeni famini ren sokopaten nikinik. Ei esap ew minafon aporous fengen, nge non ena ran unusen ewe kokkot a aunusa ei itenap mi auchea.

    “Ekkewe engon me ruemon ra attona sefani nongonong me annuk, usun ekkei mettoch rese tongeni siwin—nongonong—me ekkenan mettoch eni ir—annuk. Ra porous won mettoch ra kuna pwe repwe fis, mi pachenong napenon apupunu nefinen mwan me mwan ika fefin me fefin me an ekkewe ra siwini inisir pung. ‘Nge esap ina amuchunon met am mi kuna,’ Elter Nelson a awewei. ‘Am mi tongeni kuna an ekkoch neni achocho ne aturano nongonong meinisin me auku mwokutukutun nisou. Aua kuna osukosuken sokofesenin mwan me fefin. Aua tongeni kuna meinisin repwe fis.’

    “Ei oporous fengn mi tam, fiti pwan ekkoch non ekkoch fansoun, a emwen ngeni ewe soponon ekkewe Engon me Ruemon repwe ammonata echo toropwe, eni fen ew esinesin, epwe awewetiw an ewe Mwichefen nuku won famini ar repwe ngeni ewe Aewin Presetensi ar repwe ekiek won” (Sheri Dew, Insights from a Prophet’s Life: Russell M. Nelson2019], 208).

  12. An Ewe Famini: Esinesin ngeni ei Fonufan,” Liahona, May 2017, 145.

  13. Preseten Dallin H. Oaks a apasa : “Meinisin ekkewe ngun ra uputiw won ei fonufan ra fini an Semach we kokot me ra fiu fan iten. Chommong me neich sia pwon ngeni Semach we anongonong won met sipwe fori non ei manau. Ekkoch aan mine ese mwo awen pwaa, ach fofor me non ewe nenien ngun a ekesiwini kich non ei manau” (“The Great Plan of Happiness,” Ensign, Nov. 1993, 72).

  14. Nengeni Dallin H. Oaks, “Truth and the Plan,” Liahona, Nov. 2018, 25–28.

  15. Nengeni Abraham 3:26

  16. Preseten Dallin H. Oaks a apasa:

    “Aramas mi Pin mi ekkesiwin ra nuku an ewe famini esinesin, me katou arap ngeni rue me nimu ier a no me iei a chiaku ngeni chommong kapas, ina an ewe Samon apochokun sefan won ennetin ewe kapas allim mi auchea sipwe apochokuna kich seni osukosuk ngeni famini. …

    “Ua pwarata pwe ewe esinesin won ewe famini ew porous en ennet esemuch, ewe mochenin ewe Samon fan iten Noun kewe mi kutta manau esemuch. Ina an ewe Mwichefen afanafan me mwokutukut non ekkewe 22 ier me epwe soposopono non ekan ran mwach. Ekieki epwe ina usun, afanafana, manaueni, me oupwe feioch nupwen oupwe nikitu ngeni manau esemuch.

    “ .. Ai nuku mefiach ngeni me ach aean ewe an famini esinesin in ew ekkewe sossotun ei fansoun. Ua iotek fan iten Souneng meinisin pwe repwe nukuchar non ena sossot” (“The Plan and the Proclamation,” Liahona, Nov. 2017, 30–31).

  17. Preseten Russell M. Nelson a apasa: “Mi wor ekkewe ra etetteni kich non pekin chon koum, nge ekkewe chon koum ir ekkewe rese mut ngeni kich sipwe mefi usun sipwe mefi nge ra mochen sipwe mut ngenir repwe mefi usun ir mi mefi. Ach amuchunon pung pwe ina ewe annukun nimenimoch. Ekkewe engon annuk mi wesen annuk. Rese mwo wesino. … Esap ina ach pung pwe sipwe siwini annuk Kot a fen forano” (in Dew, Insights from a Prophet’s Life, 212).

  18. “Nupwen ewe famini a nom non osukosuk non unusen fonufan, ekkewe ennetun ewe esinesin an famini epwe apochokuna kemi.

    “Ami serafon ekkewe mi sufon uputiwemi mi auchea oupwe weweiti feiengawen met an aramas osukosuk won met wewen apupunu. Ei anini mi pachenong ekkewe kapaseis ika ruemon aramas mwan me mwan ika fefin me fefin mi tongeni pupunu fengen. Ika mi wor ami kapas eis usun mefien ewe Mwichefen won ei ika won ekkoch mettoch mi auchea, ekipwich ne ioteki, iwe mwirin ausening ngeni porous seni ewe soufos non ei Mwichenapen Mwichefen epwene fis. Ekkena afanafan ra feito seni nang, pwan aurour seni ewe Ngun mi Fel, repwe wato unusen weweoch non ami ekiek” (Russell M. Nelson, “Youth of the Noble Birthright: What Will You Choose? [Church Educational System devotional for young adults, Sept. 6, 2013], broadcasts.

  19. Russell M. Nelson, “Stand as True Millennials,” Liahona, Oct. 2016, 53.

  20. Preseten Nelson a apasa: “Annukun muu ra fis pokiten nonnomun aramas me an ekkoch ekiek nupwen ra makkei, makkei sefan, me apochokuna annuk. Ina mwo met fofforun muu epwe foruno, ewe nongonongen ewe Samon usun pupunu me nimenimoch esap tongeni siwin. Chechemeni: tipis, ika mwo mi pung me ren aramas, mi chiwen chok tipis me ne mesen Kot!“ (“Decisions for Eternity,” Liahona, Nov. 2013, 108).

  21. John 6:66–69.

  22. Nengeni Alma 32:41–43; Ua fen mwar ren ei sopun usun ach apochokuna ach nuku, ekkewe nongongen nuku, tipepos me engino minne a mak fengen non ekkewe saingon unungat wokisin.

  23. Nengeni Alma 7:12; Jises Krasit esap chok riaffou faniten ach kewe tipis nge pwan ach apwangapwang:“Iwe i epwe wata won inisin mano, pwe i epwe tongeni epichano ekkewe senin mano minne ra foti noun kewe aramas; iwe i epwe wata won inisin ar apwangapwang, pwe nenukan epwe tongeni ureno ren umoumoch, anongonong won ewe pekin aion, pwe i epwe tongeni sinei anongonong won ewe pekin aion ifa usun an epwe anisi noun kewe aramas anongonong won ar apwangapwang.” (Kapas mi nonnochok wawen ren apwangapwang mi semwen, riaffou, me nafingau.) Nengeni Doctrine and Covenants 88:6: A feitiw fan mettoch meinisin, pwe epwe tongeni weweiti mettoch meinisin, pwe epwe ewe saramen ennet non mettoch meinisin.