Jun xam eek’anb’il chi ink’a’ ilb’il

Ex was wiitz’in, chirix naq xin’aatinak sa’ li ch’utam a’in sa’ octubre 2022, xink’e reetal jun na’leb’ li ra choq’ we. A’an a’in li na’leb’: wi ink’a’ us li aatin nakak’e sa’ li ch’utam a’in, isinb’ilaqat sa’eb’ li ch’utam chalkeb’ re. Nekeril naq sa’ li ch’utam a’in xe’xk’e inhoonal chi aatinak sa’ xtiklajik. A’b’an li ink’a’ nekeril, a’an naq xe’xk’e rub’el woq jun li ra’al li truuq tinrisi chi junpaat. Wi ink’a’ us na’el li waatin anajwan, ink’a’ taqil qib’ toj sa’ wiib’ oxib’ chik li ch’utub’aj-ib’.

Rik’in li musiq’ej re li xchaq’al ru b’ich xb’icha li coro a’in, wan li na’leb’ li toj ak’ xtzolb’al choq’ we, ut chi tenq’anb’ilin x’baan li Qaawa’, tinwaj xyeeb’al eere anajwan. Chi jo’kan, tz’aqal jo’ qas qiitz’in qib’ yooqin chi aatinak eerik’in.

Li k’a’ru jwal ra li ak xink’ul, a’an lix kamik li wixaqil li jwal raaro inb’aan, li xPat. A’an tz’aqal li xnimal ru ixq li ninnaw ru sa’ lin yu’am—tz’aqal tz’aqal jo’ ixaqilb’ej ut na’b’ej, ut maataninb’il ajwi’ xsaqal ru xch’ool, xchaab’ilal raatin, ut xmusiq’ejil na’leb’. Sa’ jun li ch’utam junxil, kixk’e jun li raatin chirix “Xnujob’resinkil lix b’isb’al laa yo’ob’tesinkil.” Naq nawil laa’in, li xPat xtz’aqob’resi xb’isb’al lix yo’ob’tesinkil a’an chi jwal us wi’chik chiru li truuq raj chiru yalaq ani. A’an tz’aqal xrab’in li Dios, reetalil jun ixq re li Kristo Jwal usilanb’ilin sa’ xyanqeb’ li winq naq xinru chixnumsinkil 60 chihab’ rochb’een. Wi toj tinkanaaq jo’ k’ulub’ejin, li qatz’apb’al sa’ junajil tinixkanab’ chixnumsinkil li junelik q’e kutan rochb’een.

Jun chik lin na’leb’ li ak xink’ul, a’an li xtikla 48 hoonal chirix lix muqb’al chaq li wixaqil. Sa’ li hoonal a’an, xin’oksiik sa’ b’anleb’aal sa’ xk’ab’a’ jun lin kawil yajel. Xinkana aran waqib’ xamaan, ut chiru kaahib’ xamaan sa’ xtiklajik, jwal ninsutq’i sa’ li cuidados intensivos, ut sa’ reek’ankil wib’.

Anchal chixjunil li xink’ul chi sa’ li b’anleb’aal sa’eb’ li kutan a’an ak nasach sa’ lin ch’ool. A’b’an li ink’a’ nasach sa’ lin ch’ool, a’an jun li b’e xink’am toj chirix li b’anleb’aal, anchal toj chire ajwi’ li junelik q’e kutan. Ink’a’ naru tinye arin chixjunil li xink’ul aran, a’b’an naru tinye naq jun raqal, a’an jun intaqlankil re naq tinq’ajq sa’ lin k’anjel chi jwal aajel wi’chik ru, jwal q’axtesinb’il wi’chik wib’, jwal k’oxlanb’il li Qaawa’, jwal paab’anb’il li raatin inb’aan.

Xweek’a naq yookin chixk’ulb’al choq’ we laa’in jun li na’leb’ li ak kik’utb’esiman chiruheb’ li Kab’laju 200 chihab’ chaq anajwan:

“Laa’at taach’olob’ xyaalal lin k’ab’a’ … ut laa’at taataqla li waatin toj sa’ xmaril li ruchich’och’. …

“… Wulaj wulaj, ut rajlal kutan chi’elq lix yaab’ aakux re xtijb’aleb’, ut naq taa’ok q’ojyin me’war li ani wankeb’ sa’ li ruchich’och’, xb’aan laa yehom. …

“Waqlin[,] … paqo laa krus, [ut] taaqehin.”¹

Ex was wiitz’in, chirix naq xink’ul a’an, ninyal inq’e chixpaqonkil lin krus chi anchal chik inch’ool, ut chixsik’b’al b’ar truuq tintaqsi xyaab’ inkux jo’ apostol rik’in aatinak sa’ q’unal jo’ ajwi’ sa’ q’usuk, chiru li eq’la, li kutan, ut toj sa’ li q’ojyin.

Anajwan, truuq tinye roxil li na’leb’ xink’ul naq yookin chixk’ulb’al li sachk, li yajel, ut li yot’ik ch’oolej. Li na’leb’ a’an, a’an xnawom ut xb’antioxihom inch’ool chirix lix kawil tij li Iglees a’in—a’an lee tij laa’ex—li x’osob’tesink we laa’in. Junelik tinb’antioxi li tz’aamank xe’xb’aanu k’iila mil choq’ we li, jo’ li xmalka’an li naab’al natz’aamank,² xe’xpatz’ xtenq’ li choxa choq’ we. Xink’uleb’ li osob’tesink re li tijonelil ut eb’ li wech aj tzolonel re li secundaria xe’xkuy xsa’ choq’ we, ut chi jo’kan ajwi’ xe’xb’aanu k’iila teep. Ut xtz’iib’aman lin k’ab’a’ maare sa’ chixjunileb’ li santil ochoch re li Iglees.

Naq jwal nink’e li b’antioxink, ninye raatin laj G. K. Chesterton, li kixye naq “tz’aqal xnimal li qana’leb’, a’an li b’antioxink; ut li b’antioxink, a’an li sahil ch’oolej tamresinb’il rik’in li sachb’a-ch’oolej.”³ Rik’in “xsahil inch’ool sa’ ka’kab’il rik’in xsachik inch’ool,” ninb’antioxink cheru ut chiru lin Choxahil Yuwa’, li xrab’i lee tij ut xinrosob’tesi sa’ lin yu’am.

Ex was wiitz’in, ninch’olob’ xyaalal naq li Dios narab’i chixjunileb’ li qatij ut naxsumeheb’ a’ yaal jo’ chanru li b’e li ak xtusub’ choq’ re xtz’aqob’resinkil qe qu. Nink’e reetal naq sa’ li hoonal naq yookex chi tijok choq’ re lin kawilal, wankeb’ ajwi’—ut wankin ajwi’ laa’in—li yookeb’ chi tijok choq’ re xkawilal li wixaqil. Ninch’olob’ xyaalal naq xe’ab’iman xwiib’al ru li tij a’an ut xe’sumeek xb’aan jun li Choxahil Yuwa’b’ej aj uxtaan, us ta eb’ li tij choq’ re li xPat ink’a’ xe’sumeek jo’ li xintz’aama chaq laa’in. Ka’ajwi’ li Dios naxnaw k’a’ut naq ink’a’ neke’sumeek li qatij jo’ chanru naqaj—a’b’an ninch’olob’ xyaalal eere naq ab’inb’ileb’ ut sumenb’ileb’ jo’ chanru lix rahom ut lix nawom sa’ li junelik q’e kutan.

Wi ink’a’ “nokosach rik’in patz’ok,”⁴ naru tootijoq yalaq jo’q’e ut yalaq b’ar, ut naru taqapatz’ li jo’ k’ihal naqaj. Sa’ loq’laj hu naxye naq tento taqab’aanu li “tijok chi junelik.”⁵ Chan laj Amulek, tento tootijoq ajwi’ chirixeb’ “li ani wankeb’ chiqasutam,”⁶ rik’in xpaab’ankil naq “jwal nak’anjelak li tijok chi anchal xch’ool jun li [tenamit] tiik xch’ool.”⁷ Us raj naq taqaye li qatij chi ab’inb’il wi nokoru chi wank sa’ qajunes.⁸ Wi ta ink’a’ naru a’an, taqab’aanu raj li tijok chi muqmu sa’ li qach’ool.⁹ Jun li qab’ich naxye naq li tijok, a’an “li eek’anb’il chaq sa’ ch’oolej—jun xam ink’a’ ilb’il,”¹⁰ ut li Jesus kixye naq tento taab’aanumanq chiru li Dios Yuwa’b’ej sa’ xk’ab’a’ li Ralal.¹¹

Ex raarookil wamiiw, li tijok, a’an li qahoonal kʼaʼjoʼ xsahil,¹² li tz’aqal “rajom li aamej,”¹³ ut li loq’onink jwal ch’olch’o naqab’aanu.¹⁴ Tootijoq raj sa’ qajunjunqal, sa’ qajunkab’al, ut sa’eb’ li ch’uut yalaq xnimal.¹⁵ Tento tootijoq re naq kolb’ilaq qix chiru li aaleek,¹⁶ ut wi naqeek’a naq ink’a’ raj tootijoq, naru taqanaw naq ink’a’ eek’asinb’ilo xb’aan li Dios, li jwal naraj aatinak rik’ineb’ li ralal xk’ajol yalaq jo’q’e. Relik chi yaal, wan naq a’an tz’aqal aj tza li naxyal xramb’al qu chi tijok.¹⁷ Naq ink’a’ naqanaw chan ru tootijoq chi moko k’a’ru tootijoq wi’, tento taqatiqib’, ut tookanaaq sa’ xb’aanunkil, toj reetal naq li Santil Musiq’ej nokoxb’eresi sa’ li tij li na’ajman xk’eeb’al.¹⁸ Maare chi jo’kan taqab’aanu naq yooko chi tijok chirixeb’ li xik’ neke’ilok qe ut li neke’rahob’tesink qe.¹⁹

Sa’ yalaq tijul naqak’e, naru taqab’aanu jo’ kixb’aanu li Kolonel, li kitijok rajlal rajlal. A’b’an sa’ lin k’a’uxl laa’in, jwal nintz’il rix k’a’ put naq aajel ru li tijok choq’ re li Jesus. Ma ink’a’ tab’i’ tz’aqal re ru? K’a’ru kitijok wi’? Ak xinnaw naq a’an ajwi’, qochb’een laa’o, kiraj xsik’b’al li rilob’aal lix Yuwa’, li raatin, ut li rusilal.²⁰ K’iila sut, na’el sa’ tenamit re naq sa’ xjunes tixte ru li choxa rik’ineb’ lix tij.²¹ Wan ajwi’ naq wankeb’ wiib’ oxib’ li rochb’een naq natijok. Toja’ naq naxsik’ xtenq’ li choxa choq’ reheb’ li molam li neke’tam chiru junaq li tzuul. Wan naq li tijok naxk’e xlemtz’unkil ru lix t’ikr.²² Wan naq naxk’e xlemtz’unkil li rilob’aal.²³ Wan naq naxaqliik re naq taatijoq, wan naq nawiq’la, ut jun sut kit’ane’ chi huphu sa’ li tijok.²⁴

Naq laj Lukas naxch’olob’ xkub’ik li Jesus toj sa’ xtojb’al rix li maak, naxye naq kitijok chi “jwal anchal wi’chik xch’ool.”²⁵ Chan ta wi’ ru naq li ani ak tz’aqal re ru taaruuq chi tijok chi jwal anchal wi’chik xch’ool? Taqak’oxla naq junelik natijok chi anchal xch’ool, a’b’an sa’ xb’aanunkil li mayej re xtojb’al rix li maak, ut sa’ lix nimajwal rahilal a’an, jwal kawaq wi’chik lix tz’aam sa’ tijok, naq lix mayej jwal aal yoo chirisinkil xkik’el ruuchil tiqob’.

Chi k’eeb’il reetalil lix q’axb’al ru li kamk xb’aan li Kristo, ut lix maataninkil we wiib’ oxib’ chik li xamaan malaj po sa’ li yu’am a’in, chi tiik inch’ool ninch’olob’ xyaalal naq tz’aqal yaal li junelik q’e kutan, ut naq aajel ru xkawresinkil qib’ choq’ re.

Ninch’olob’ xyaalal naq sa’ xk’ulunik li Kristo, tento nawb’ilaq qu xb’aan—ink’a’ jo’ komon li yal xmayo’ ru xk’ab’a’ sa’ xhuhileb’ li kub’iha’ ; jo’ b’an tzolom li kaw xch’ool, li kaw xpaab’aal, li naroxloq’iheb’ lix sumwank. Aajel ru a’in choq’ qe chiqajunilo, maare anchal took’ule’q rik’in li aatin li naxye: “Maajun wa xinnaw eeru,”²⁶ malaj li naxye jo’ jaltesinb’il ru xb’aan laj Jose Smith: “[Laa’at] maajun wa xanaw li wu.”²⁷

A’b’an li jwal us, a’an naq wan li qatenq’ankil—naab’al ajwi’. Tento taqapaab’ naq yaaleb’ li anjel ut li sachb’a-ch’oolej, ut li yeechi’inb’il xb’aan li santil tijonelil. Tento taqapaab’ naq yaal lix maatan li Santil Musiq’ej, lix tenq’eb’ li qakomon sa’ qab’een, ut lix wankilal lix rahom li Kristo. Tento taqapaab’eb’ li k’utb’esinb’il na’leb’ ut tento too’ab’inq chiruheb’ li profeet, aj ilol na’leb’, ut aj k’utb’esinel ut li Awa’b’ej Russell M. Nelson. Tento taqapaab’ naq rik’in li tijok ut li tz’aamank, ut lix tiikilal li qayu’am, naru tootaqe’q chi yaal sa’ “li Tzuul Sion, … lix tenamit li yo’yookil Dios, li choxahil na’ajej, li q’axal sant chiru chixjunil.”²⁸

Ex was wiitz’in, naq naqajal li qak’a’uxl chirix li qamaak ut nokojilok rik’in li “k’ojarib’aal re uxtaan,”²⁹ ut naqakanab’ chiru li Dios aran li lemoox re lix tz’aam li qach’ool, taqak’ul li uxtaan ut tookuye’q sa’ ruq’ li qaChoxahil Yuwa’, ut li Ralal tz’aqal xtiikilal ut xsaqal ru. Aran, rochb’een laj Job ut chixjunileb’ laj paab’anel li xe’yale’ rix, taqil jun li ruchich’och’ li ink’a’ naru taqataw ru xchaq’alil ru.³⁰ Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.