Subʼuk-ib’ saʼ sahil chʼoolejil chirix li Kristo

Sa’ li Ak’ Chaq’rab’ nokotzolok chirix laj Bartimeo li mutz’, li ki’elajin chiru li Jesus naq tixk’e jun sachb’a-ch’oolej re. “Li Jesus kixye re: Ayu, laa paab’aal xkolok aawe. Ut chi junpaat ki’ok chi ilok.”¹

Sa’ jalan chik hoonal, jun winq aran Betsaida kiroyb’eni k’iraak. A’b’anan, li sachb’a-ch’oolej a’in ink’a’ ki’ux sa’ junpaat. Li Jesus kirosob’tesi wiib’ sut rub’elaj naq “kik’iraak.”²

Sa’ roxil li seraq’, li apostol aj Pablo “ox wa kitz’aaman chiru li Qaawa’” sa’ xch’a’ajkilal,³ a’b’an, a’ yaal li naqanaw, moko kik’eeman ta re li kixtz’aama.

Oxib’ chi kristiaan. Jalan jalanqeb’ xnumsihom.

Ninpatz’ a’in: K’a’ut naq wankeb’ li neke’xk’ul sa’ junpaat li sachb’a-ch’oolej neke’royb’eni, a’ut wankeb’ chik li toj neke’royb’eni li Qaawa’?⁴ Ink’a’ naqanaw k’a’ut, a’b’an us xyeeb’al naq naqanaw ani nokoxra”⁵ ut ani “naxbʼaanu chixjunil li kʼaʼaq re ru choqʼ re qachaabʼilal ut xsahil qachʼool.”⁶

Li Dios, li naril li rosoʼjik chalen chaq saʼ lix tiklajik,⁷ naxye, “Laa chʼaʼajkilal ut laa tawasinkil yal chiru jun chʼina kʼamok taawanq”⁸ ut taaq’axtesiiq “choqʼ re laa chaabʼilal.”⁹

Re qatenq’ankil chixtawb’al ru k’a’ru aj-e li yale’k, li Elder Orson F. Whitney kixye: “Maajun li rahilal taqanumsi chi moko li yale’k yal maak’a’aq aj-e. A’an naxk’e qatzolb’al. … Chixjunil … li naqakuy [chi chaab’il] … nokoxkawresi, naxsaqob’resi ru qach’ool, naxnimob’resi li qaam, ut naxnimob’resi lix q’unal qach’ool ut li qarahom. … A’ rik’in li raho’k ut li rahob’tesiik, li kawil k’anjel ut li rahilal, naq naqak’ul qatzolb’al koochal wi’ arin chixk’ulb’al, ut li tooxtenq’a chi wulak jo’eb’ [li qachoxahil na’ qayuwa’].”¹⁰

Li apostol aj Pablo kixtaw ru naq “taahilanq rik’in lix wankil li Kristo” sa’ xch’a’ajkilal, ut kixye sa’ tuulanil, “Xb’aan naq jo’q’e maak’a’ inmetz’ew, toja’ naq q’axal kaw wib’.”¹¹

Eb’ lix ch’a’ajkilal li yu’am neke’xyal qix.¹² Li Kolonel ajwi’ “kixtzol paab’ank” ut kitz’aqob’resiik re ru “sa’ xk’ab’a’ li rahilal xkanaak wi’.”¹³

Ut sa’ junaq kutan a’an tixye, “Laa’in kinsaqob’resi aawu, kinsik’ aawu sa’ lix k’atleb’aal li tawasiik.”¹⁴

Xpaab’ankileb’ lix santil ajom li Dios naxk’e xyo’onihom li aamej lub’lu ut naxloch li kawil ch’oolej sa’ xq’ehil li yot’e’k ut li rahilal.¹⁵

Naab’al chihab’ chaq, li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixwotz li chaab’il na’leb’ a’in: “Naq naqil chixjunil rik’in li junelikil ilom, k’a’jo’ naq taaseeb’ob’resiiq li qiiq.”¹⁶

Jalam-uuch

Li xHolly ut laj Trey Porter.

Li wixaqil, li xJill, ut laa’in toje’ xqak’e reetal xyaalalil li na’leb’ a’in sa’ xyu’am li xHolly ut laj Rick Porter, chirix naq kikam li ralaleb’ aj kab’laju chihab’ sa’ jun li xam. Chi k’atb’ileb’ li ruq’ ut li roq xb’aan xyalb’al xq’e chixkolb’al lix raarookil yum, li xHolly, sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak, kixch’olob’ xyaalal li nimla tuqtuukilal ut sahil ch’oolejil kixhoy li Qaawa’ sa’ xb’een lix junkab’al sa’ lix rahilaleb’; kiroksiheb’ aatin jo’ sachb’a-ch’oolejil, xnimal ru, ut chaab’il.

Jalam-uuch

Laq’lookeb’ li ruq’ re k’iraak.

Li nimla rahil ch’oolej kixnumsi li na’b’ej a’in xjala rik’in nimla tuqtuukilal rik’in li k’oxlahom a’in: “Eb’ li wuq’ laa’in moko neke’kolok ta A’aneb’ b’an li ruq’ li Kolonel! Ruuchil rilb’aleb’ lin toch’olal jo’ xjultikahom li k’a’ru ink’a’ naru ninb’aanu, ninjultikaheb’ lix toch’olal li Kolonel.”

Lix ch’olob’ahom li xHolly naxtz’aqob’resi ru lix yeechi’ihom li qaprofeet: “Wi nakak’oxla li k’a’ru re choxa, jalanaq aana’leb’ chirix li yalok-ix ut li ch’a’ajkilal nakak’ul.”¹⁷

Li Elder D. Todd Christofferson kixye: “Nink’oxla naq li yalok q’e re numtaak sa’ xb’een ut k’iik rik’in li ch’a’ajkilal kiwulak chiqu naq li Dios kixk’ut lix k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’ chiqu rub’elaj li yu’am a’in. Tento taqak’ul li yalb’a-ix a’an anajwan rik’in qanawom naq li qaChoxahil Yuwa’ tooxtenq’a. A’b’an aajel ru naq taqasik’ a’an. Chi maak’a’ li Dios, li raak’ab’il lix numsinkil li raho’k ut rahob’tesiik tooxk’am sa’ li tawasiik, xsachik li yoʼonink, ut li k’ahil josq’il.”¹⁸

Re kole’k chiru lix q’ojyinal li ch’i’ch’i’ ut re xtawb’al li tuqtuukilal, li yo’onihom, ut li sahil ch’oolejil sa’eb’ ajwi’ li kawil ch’a’ajkilal, tinwotzeb’ oxib’ li choxahil na’leb’ jo’ b’oqom.

Jun—naniman li paab’aal rik’in xk’eeb’al li Jesukristo jo’ xb’eenil.¹⁹ “Chexʼiloq wankin wiʼ saʼ li junjunq eekʼoxlahom,” kixye; “miwiibʼan eechʼool, mexxuwak.”²⁰ Li Awa’b’ej Nelson kixye:

“Taqak’ul li junelik yu’am a’ yaal jo’ chanru naqapaab’ [li Kristo], ut lix tojb’al rix li maak kixb’aanu.”²¹

“Naq yookin chixnumsinkil li nimla rahilal yookin chireek’ankil chalen naq xintoch’ wib’, mas wi’chik naq ninb’antioxi li Jesukristo ut li xnimal ru maatan li kixk’e re xtojb’al rix li qamaak. K’oxlahomaq a’an! Li Kolonel kixnumsi “li rahilal ut ch’a’ajkilal ut xyalb’al rix, li jar paay wan,” re naq taaruuq a’an chixk’ojob’ankil li qach’ool, chiqak’irtesinkil, ut chiqakolb’al jo’q’e naqaj ru.”²²

Kixye ajwi’: “Sa’ xk’ab’a’ li toch’olal xink’ul, k’iila sut xink’oxla rix “lix nimal ru lix Dios laj Israel.” Naq yookin chi usaak, li Qaawa’ xk’utb’esi lix wankilal chiwu, rik’in tuqtuukilal ut chi ch’olch’o ru.”²³

“Sa’ li ruchich’och’ teek’ul li rahilal, a’b’anan kawaq eech’ool,” kixye li qaKolonel; “Laa’in xinq’ax ru xwankil li ruchich’och’.”²⁴

Wiib’—naniman xlemtz’unkil li yo’onink naq naqil li qajunelikil eechanihom.²⁵ Naq ki’aatinak chirix li wankilal re xk’eeb’al “qilob’aal chirix li saachamil rosob’tesihom yeechi’inb’il xb’aan li qaYuwa’ … sa’ xyi li qayu’am rajlal kutan,” li Hermana Linda Reeves kixye: “Ink’a’ ninnaw k’a’ut naq wank qe k’iila yalb’a-ix, a’b’an nink’oxla naq xb’aan naq li qamaatan jwal nim, … jwal sa, ut xb’aan naq naxq’ax ru qanawom, sa’ li kutan taqak’ul wi’ li maatan a’an, maare taqaj raj xyeeb’al re li qaYuwa’ aj rahonel ut aj uxtaan, “Ma yal a’an chixjunilli ki’ajman chaq?” … Maak’a’ raj naxye … li xoorahob’tesiik wi’ arin wi, sa’ roso’jik, li yalb’a-ix … nokoxkawresi choq’ re li yu’am maak’a’ roso’jik … sa’ lix awa’b’ejihom li Dios?”²⁶

Li Awa’b’ej Nelson kixwotz li na’leb’ a’in: “K’oxla li k’a’ru kixye li Qaawa’ re laj Jose Smith sa’ li Tz’alam aran Liberty naq kixpatz’ xtenq’ankil. Li Qaawa’ kixk’ut chiru li Profeet naq li rahilal yoo chixk’ulb’al tixk’e xna’leb’, ut taawanq choq’ re lix chaab’ilal. “Wi nakakuy chi us,” chan li Qaawa’, “li Dios tixtaqsi aaloq’al chi taqe’q.” Li Qaawa’ yoo chixk’utb’al chiru laj Jose naq tixk’oxla li k’a’ru re choxa, ut naq tixjayali rib’ rik’in li q’ajkamunk tixk’ul sa’ li junelik q’e kutan, ut moko rik’in ta li ch’a’ajkilal yoo chixnumsinkil sa’ li kutan a’an.”²⁷

Laj Jose kisaqob’resiik ru naq xjala xna’leb’, jo’ na’ilman sa’ li hu a’in kixtz’iib’a re jun ramiiw: “Chirix naq tz’aptz’ookin sa’ xtz’akil li tz’alam chiru oob’ po, chanchan naq q’axal q’un chik inch’ool chirix a’in jo’ maajun wa wanjenaq. … “Nink’oxla naq maajun wa kinru raj chireek’ankil li naweek’a anajwan wi ta ink’a’ kinrahob’tesiik rik’in li ink’a’ us kinrahob’tesiik wi’.”²⁸

Oxib’—naniman li wankilal naq naqajayali qib’ rik’in li sahil ch’oolejil.²⁹ Sa’ li hoonal q’axal aajel ru ut q’axal ra chalen li xtiklajik toj’ sa’ li roso’jik, li Kolonel ink’a’ kixka’ch’inob’resi rib’, a’b’an kiruk’ li kʼahil sekʼ.³⁰ Chan ru naq kixb’aanu? Naqatzol, “[Li Kristo] kixkuy li krus … naq naxnaw naq … toxtaw nimla sahilal,”³¹ ut “kixsubʼ rib’ li rajom li Kʼajolbʼej saʼ li rajom li Yuwaʼbʼej.”³²

Jalam-uuch

Li Kristo sa’ Getsemani.

Li aatin “sub’uk” jwal naxtoch’ inch’ool. Ki’ajsiik ink’a’uxl naq kintzol naq sa’ Kastiiy, “sub’uk” najaltesiman ru jo’ “nuq’b’il”; sa’ Aleman, jo’ “k’uxinb’il”; ut sa’ Chino, jo’ “lanb’il.” Chi jo’kan, naq jwal kaweb’ ut raheb’ li ch’a’ajkilal, najultiko’ we lix yeechi’ihom li Qaawa’, naq “maajun paay chi chʼaʼajkilal taqanumsi, kaʼajwiʼ naq subʼbʼilaqo [nuq’b’ilaqo, k’uxinb’ilaqo, ut lanb’ilaqo] saʼ sahil chʼoolejil chirix li Kristo.”³³

Nawil eerik’in li sahil ch’oolejil a’in, “li naxq’ax ru … lix tawom ru li winqilal,”³⁴ us ta maji’ isinb’il lee k’ahil sek’. Ninb’antioxi eere naq yookex chixpaab’ankileb’ lee sumwank ut chi xaqliik jo’ aj yehol nawom chirix li Dios.³⁵ Ninb’antioxi eere naq yookex chixye’b’al eeruq’ re osob’tesink, us ta “wan rahilal inkʼaʼ ilbʼil saʼ lee chʼool.”³⁶ Xb’aan naq wi teeyeechi’i lix tenq’ li Kolonel reheb’ lee ras eeriitz’in, laa’ex ajwi’ teek’ul, jo’ kixk’ut li Awa’b’ej Camille N. Johnson.³⁷

Anajwan ut, choosutq’iiq sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak b’ar wi’ xqil li sachb’a-ch’oolej naq kitenq’aak lix junkab’al li xHolly Porter xb’aan li Qaawa’.³⁸ Naq chunchuukin aran, xk’oxlankil k’a’ raj ru tinye re xk’ojob’ankileb’ xch’ool li chaa’il junkab’al a’in ut eb’ li ramiiw, kichal a’in sa’ ink’a’uxl: “Oksi li raatin li Kolonel.”³⁹ Jo’kan ut naq ninraq li waatin anajwan jo’ kinb’aanu sa’ li hilob’aal kutan a’an, rik’in li raatin a’an, “li nakʼirtesink re li aamej tochʼenaq.”⁴⁰

“Chalqex wik’in chejunilex li lub’luukex ut tawajenaqex xb’aan lee riiq, ut laa’in texinhiltasi.”⁴¹

“Joʼkan ajwiʼ tinkotz li iiq li kʼeebʼil saʼ xbʼeen lee tel, re naq inkʼaʼ ajwiʼ texruuq chireekʼankil cherix, naq toj wankex chi moosil; … re naq teenaw chi chʼolchʼo naq laaʼin, li Qaawaʼ Dios, nawulaʼanihebʼ lin tenamit saʼ lix chʼaʼajkilalebʼ.”⁴²

“Ink’a’ texinkanab’ chi maak’a’ eena’ eeyuwa’; tinchalq eerik’in.”⁴³

Rik’in sahil oxloq’, ninch’olob’ xyaalal naq yo’yo li qaKolonel ut naq “ch’olch’ookeb’ ru lix yeechi’ihom.”⁴⁴ Choq’ eere li nanumta eek’a’uxl malaj “tawasinbʼilex chi yalaq chan ru,”⁴⁵ ninch’olob’ xyaalal naq li qaChoxahil Yuwa’ narab’i lee tz’aam⁴⁶ ut junelik taasumenq rik’in xnawom tz’aqal re ru.⁴⁷ “Li Dios chixkʼehaq eere,” jo’ xk’e re lin junkab’al sa’ xq’ehil li ch’a’ajkilal, “naq seebʼaq lee riiq,”⁴⁸ kaʼajwiʼ naq “subʼbʼil ribʼ saʼ sahil chʼoolejil chirix li Kristo.”⁴⁹ Sa’ lix santil k’ab’a’ li Jesukristo, amen.