Jolomil ch’utub’aj-ib’
Li rajom li Dios a’an xk’amb’al aab’e sa’ laa wochoch
Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2024


Li rajom li Dios a’an xk’amb’al aab’e sa’ laa wochoch

Chixjunil li kixk’uub’ li Yuwa’b’ej choq’ reheb’ li ralal xk’ajol raarookeb’ xb’aan nak’anjelak re qak’amb’al chiqajunilo sa’ qochoch.

Nawaj xb’antioxinkil eere lee tij naq yookin chixtawb’al inna’leb’ chirix lin b’oqb’al, li xk’eeman rik’in xtz’uumal re li Awa’b’ej Nelson, re k’anjelak jo’ lix apostol li Qaawa’ Jesukristo. Maare nekek’e reetal xnimal lin tuulanob’resinkil, ut naq a’in jun hoonal re nimla jalaak ut tz’ile’k-ix chi anchal ch’oolej. Yaal naq usilanb’ilin chi k’anjelak chiru li Kolonel, yalaq ta b’ar wankin, ut chi sumk’anjelak eerik’in re xwotzb’al li chaab’il esil re lix evangelio re yo’onink.

Jo’kan ajwi’, nayeeman naq chirix li junjunq chi apostol toje’ b’oqb’il, natawman xna’ li rixaqil li jwal sachso xch’ool. Maare ink’a’ nayeeman a’an, a’b’an chiwix laa’in, maare yaal a’an. Nink’oxla naq us ta maa’ani chik wan qik’in lix na’ li wixaqil, toj sachso xch’ool.

Wiib’ oxib’ po chaq, naq li wixaqil ut laa’in yooko chirula’aninkil jalan chik li tenamit sa’ li qak’anjel choq’ re li Iglees, jwal eq’la kin’aj ut kin’ilok sa’ xventaanil li ochochnal. Taq’a, kink’e reetal naq ramro li b’e ut wan jun aj ilol tenamit li naxjal xb’eheb’ li b’eleb’aal ch’iich’ naq neke’wulak chiru li ramleb’. Sa’ xtiklajik, wiib’ oxib’ ajwi’ li b’eleb’aal ch’iich’ yookeb’ chi nume’k ut neke’jale’ xb’e. A’b’an rik’in xnumik li hoonal ke’ok chi tamk, ut ke’xaqli li b’eleb’aal ch’iich’ chiru li ramleb’.

Chalen sa’ li ventaan, kink’e reetal naq laj ilol tenamit naxnima rib’ rik’in lix wankil chixramb’aleb’ ut chixjalb’aleb’ xb’e li kristiaan. Chanchan naq naseeb’o’ a’an, ut naq ok raj re chi xajok rajlal sut naq nawulak jun b’eleb’aal ch’iich’ chiru li ramleb’. Naq neke’josq’o’ laj ch’e’ol b’eleb’aal ch’iich’ chirix li ramleb’, laj ilol tenamit ink’a’ naxtenq’aheb’ chi moko naxtoq’ob’aheb’ ru. Yal naxb’aqb’aqi xjolom ut naxk’ut chi ruq’ naq te’xsutq’isi rib’.

Ex wamiiw, wech tzolom sa’ xb’ehil li yu’amej, li xchaq’al ru na’leb’ kixk’uub’ li qaYuwa’, a’ ajwi’ li “ch’ina-usil” na’leb’ kixk’uub’,1 a’an xkawresiman re xk’amb’al eeb’e sa’ lee rochoch, ink’a’ re xramb’al eeb’e.2 Maa’ani xyiib’ank re junaq ramleb’ ut xk’ehok re li ani naxaqli aran re xjalb’al eeb’e ut eesutq’isinkil. Relik chi yaal, yaal lix ka’pak’alil li na’leb’ a’an. Li Dios rajlal yoo chesik’b’al. A’an “naraj naq chixjunileb’ li ralal xk’ajol te’xsik’ ru sutq’iik rik’in a’an,”3 ut naxb’aanu chixjunil li naru chiru re eetenq’ankil chi sutq’iik.

Li qaYuwa’ aj rahonel kixjolomi lix yo’ob’tesinkil li ruchich’och’ a’in re xk’eeb’al qe li hoonal re yalok q’e ut yale’k-ix sa’ li yu’am, li hoonal re roksinkil xtaql li qach’ool li k’eeb’il xb’aan li Dios re xsik’b’al ru a’an,4 li hoonal re tzolok ut k’iik, sachk, xjalb’al qak’a’uxl, xraab’al li Dios ut li qas qiitz’in, ut re sutq’iik rik’in a’an.

Kixtaqla lix raarookil Alal sa’ li t’anenaqil ruchich’och’ a’in re xnumsinkil chixjunil li naxnumsi li winqilal arin, re xk’utb’al li b’e chiruheb’ li ralal xk’ajol li Dios, ut re xtojb’aleb’ rix. Li xnimal ru xmaatan li Kristo re tojok-ix narisi chixjunileb’ li ramleb’ re li kamk sa’ tib’elej ut sa’ musiq’ej li tixjach raj qu rik’in li qajunelikil ochoch.

Chixjunil li kixk’uub’ li Yuwa’b’ej choq’ reheb’ li ralal xk’ajol raarookeb’ xb’aan nak’anjelak re qak’amb’al chiqajunilo sa’ qochoch.

Chan ru neke’xk’ab’a’i lix taql li Dios, a’ eb’ lix profeet, li k’uub’anb’il na’leb’ a’in sa’eb’ li loq’laj hu re li k’ojob’ank wi’chik? Neke’xk’ab’a’i li k’uub’anb’il na’leb’ re li tojb’al-ix,5 re uxtaan,6 re sahil chʼoolejil,7 ut re li kolb’a-ib’, li nak’eeman re chixjunileb’, “xbʼaan lix kikʼel li Junaj Yoʼlajenaq chiwu.”8

Li rajom lix nimla k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej chirix li sahil ch’oolejil a’an lix sahil aach’ool arin, anajwan, ut chi junelik. Li rajom maawa’ a’an xramb’al lix sahil aach’ool ut aak’eeb’al chi ch’a’ajko’k ut chi xuwak.

Li rajom lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej chirix li tojb’al-ix a’an ajwi’ lix tojb’al aawix laa kolb’al rik’in lix rahilal ut lix kamik li Jesukristo,9 laa wach’ab’ankil chiru lix preexil li maak ut li kamk. Li rajom maawa’ a’an aakanab’ankil jo’ chanru ak wankat.

Li rajom lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej chirix li uxtaan a’an xyeechi’inkil li uxtaan naq nakatq’aj rik’in a’an ut nakawoxloq’iheb’ laa sumwank re tiikilal chiru a’an. Li rajom maawa’ a’an risinkil li uxtaan ut xyeechi’inkil li rahilal.

Li rajom lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej chirix li kolb’a-ib’ a’an laa kolb’al sa’ li choxahil awa’b’ejihom re loq’alil naq nakak’ul “li yaal chʼolobʼanbʼil chirix li Jesus”10 ut nakaq’axtesi chixjunil laa waam re a’an.11 Li rajom maawa’ a’an aatz’eqtaanankil.

Ma naraj naxye a’in naq nokoru chixb’aanunkil yalaq k’a’ru naqaj sa’ li qayu’am? Naq maak’a’ na’ok wi’ li naqasik’ ru xb’aanunkil rik’in xtaql li qach’ool? Naq naru te’qak’ul malaj te’qatz’eqtaana lix taqlahom li Dios? Ch’olch’o naq ink’a’. Jun reheb’ lix b’oqom ut lix tz’aam li Jesus li kixk’e chi kok’ aj xsa’ chiru xk’anjel sa’ li ruchich’och’, a’an naq taqajal qak’a’uxl ut toochalq rik’in a’an.12 Li k’a’ru nak’ub’elank re chixjunileb’ lix k’utum re wank chi taqenaq ut chi saq wi’chik qu13 a’an jun b’oqok re chaab’ilob’resink-ib’, re jalaak rik’in paab’aal chirix li Kristo, re nimla jalaak saʼ chʼoolej.14

Li Dios naraj naq taqajal chi tz’aqal li qaq’etq’etil, naq taqisi li ruchich’och’il winq,15 naq “tooxik, ut chalen anajwan ink’a’ toomaakob’q chik.”16

Wi naqapaab’ naq li rajom lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej a’an qakolb’al, xtojb’al qix, quxtaanankil, ut chi jo’kan xsahob’resinkil qach’ool, k’a’ru b’i’ li rajom li Alalb’ej li k’anjelanb’il wi’ li nimla k’uub’anb’il na’leb’ a’in?

Li Alalb’ej ajwi’ naxye qe: “Xbʼaan naq xinkubʼe chaq saʼ choxa moko re ta xbʼaanunkil li wajom laaʼin, re bʼan xbʼaanunkil li rajom li kitaqlank chaq we.”17

Li rajom li Jesus a’an ajwi’ li rajom li Yuwa’b’ej aj k’ehonel! A’an naraj xk’eeb’al chi uxmank naq chixjunileb’ li ralal xk’ajol lix Yuwa’ te’xk’ul lix jayalihom li k’uub’anb’il na’leb’—li junelik yu’am rik’ineb’ a’an. Maa’ani ramb’il chixk’ulb’al li santil eechanihom a’in.

Wi wan rajlal aak’a’uxl naq maajo’q’e tatwulaq, malaj naq lix xwankil lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo li maak’a’ roso’jik nak’anjelak sa’ xyu’ameb’ chixjunileb’ chik, a’b’an ink’a’ sa’ laa yu’am, ink’a’ nakataw ru chi tz’aqal. Maak’a’ roso’jik naraj naxye maak’a’ roso’jik. Maak’a’ roso’jik nak’anjelak sa’ laa yu’am ut sa’ xyu’ameb’ li nakara.18

Laj Nefi kixch’olob’ li xchaq’al ru na’leb’ a’in: “Aʼan maakʼaʼ naxbʼaanu, kaʼajwiʼ wi taawanq choqʼ re xchaabʼilal li ruchichʼochʼ; xbʼaan naq naxra li ruchichʼochʼ, joʼkan naq naxqʼaxtesi tzʼaqal lix yuʼam re naq taaruuq chixjilosinkil chaq chixjunilebʼ li winq rikʼin a’an. Joʼkan naq maajun naxtaqla naq inkʼaʼ teʼxkʼul li kolbʼa-ibʼ xbʼaan.”19

Li Kolonel, li Chaab’il aj Ilol Karneer, naxik chixsik’b’aleb’ lix karneer sachenaqeb’ toj reetal naq naxtaweb’ chixjunjunqaleb’.20 A’an “inkʼaʼ naraj naq teʼwanq ani teʼosoʼq.”21

“Ye’b’il li wuq’ aj uxtaan eere, ut ani taa’ajoq re chalk, a’an tink’ul.”22

“Ma wan ani yaj sa’ eeyanq? Kʼamomaqebʼ chaq. Ma wan ani yeeq roq, malaj mutzʼ, malaj tochʼol roq, malaj poʼbʼil xxaqalil, malaj saqlep rix, malaj chaqi xtibʼel, malaj tzʼap xik, malaj ani tawasinbʼil chi yalaq chan ru? Kʼamomaqebʼ chaq, ut tebʼinkʼirtesi, xbʼaan naq nintoqʼobʼa eeru.”23

A’an ink’a’ kixtz’eqtaana li ixq yoo chi elk xkik’el; ink’a’ kirisi rib’ chiru li saqlep rix; ink’a’ kixtz’eqtaana li ixq kitawe’ chi yumb’eetak; ink’a’ kixtaqlaheb’ chi elk li yotʼbʼileb’ xchʼool—maak’a’ naxye k’a’ru ke’maakob’k wi’. Ut ink’a’ tatxtz’eqtaana laa’at chi moko eb’ li nakara naq nakak’am rik’in a’an jun yotʼbʼil chʼoolej ut jun tuulanil musiqʼej. Maawa’a’an li rajom xch’ool chi moko xk’uub’ahom, chi moko xna’leb’, rajom, malaj xyo’onihom.

Ink’a’ b’i’, moko naxxaqab’eb’ ta li ramleb’; narisiheb’ b’an. Ink’a’ nakatxkanab’ chirix kab’l; nakatxb’oq b’an chi ok.24 Chixjunil lix k’anjel a’an jun xyo’yookil ch’olob’ankil li rajom a’an.

Wan ajwi’ lix mayej aj tojol-ix, li ch’a’aj chiqu xtawb’al ru, naxq’ax ru qaruchich’och’il seeb’al re tawok-u. A’b’anan, ut aajel ru li “a’b’anan” a’in, laa’o naqataw ru, naru naqataw ru, li santil ajom re kolok wan sa’ lix mayej aj tojol-ix.

Li tz’apleb’ t’ikr re li santil ochoch kiqʼicheʼ sa’ xyi naq kikam li Jesus chiru krus, reetalil naq teeto chik li b’e re wulak rik’in li Yuwa’b’ej—choq’ reheb’ chixjunil li te’xsik’ a’an, te’xpaab’ a’an, te’xk’e riiqeb’ sa’ xb’een, ut te’xk’ul lix iiqleb’ a’an sa’ xb’eeneb’ rik’in li sumwanjik.25

Sa’ jalan chik aatin, li Yuwa’b’ej ink’a’ kixk’eheb’ li ramleb’ sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’. Maajun wa kixb’aanu; maajun wa tixb’aanu. Ma wan li k’a’ru tento taqab’aanu, li taqlahom tento taqapaab’, li qawanjik tento taqajal? Wan. A’b’an rik’in li rusilal, naru naqab’aanu a’an, maak’a’ li ink’a’ naru naqab’aanu.

A’an a’in li chaab’il esil! K’a’jo’ naq ninb’antioxiheb’ li yaalil na’leb’ a’in. Lix k’uub’ahom, lix na’leb’, li rajom, li rajb’al, ut lix yo’onihom li Yuwa’b’ej, a’an aak’irtesinkil, xk’eeb’al aatuqtuukilal, ut xk’amb’al aab’e, ut eb’ li ani nakara, sa’ laa wochoch. Ninch’olob’ xyaalal a’in sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, li Ralal, amen.

Eb’ li raqalil

  1. Russell M. Nelson, “Chak’oxla li k’a’ru re choxa!,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2023.

  2. Chi’ilmanq 2 Nefi 26:25, 27.

  3. Jolomil K’anjenel Hu: Li k’anjelak sa’ lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, 1.1, Biblioteca del Evangelio.

  4. Chi’ilmanq Moises 7:33.

  5. Chi’ilmanq Jakob 6:8; Alma 12:30.

  6. Chi’ilmanq Alma 42:15.

  7. Chi’ilmanq Alma 42:8, 16.

  8. Moises 6:62.

  9. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 45:4.

  10. Tzol’leb’ ut Sumwank 76:50–70.

  11. Chi’ilmanq Omni 1:26.

  12. Chi’ilmanq Mateo 4:17.

  13. Chi’ilmanq Mateo 5–7. Qayehaq, sa’ Mateo 5:43–44, li Kolonel kixk’ut chiruheb’ lix tzolom naq moko tz’aqal ta naq “taara laa was aawiitz’in ut xik’ taawil li xik’ na’ilok aawe.” Re xtaaqenkil a’an, tento ajwi’ “taara li xik’ na’ilok aawe.”

  14. Chi’ilmanq Mosiah 5:2. Re naq taaruuq taak’anjelaq li ruxtaan li Jesukristo sa’ li qayu’am, tento toosutq’iiq rik’in a’an. Laj Alma li alalb’ej kixk’ut naq li xnimal ru “ink’a’ raj taaruuq taak’ehe’q chi uxmank li k’uub’anb’il na’leb’ re li tojb’al-ix, ka’ajwi’ wi … te’xjal xk’a’uxl … ; xbʼaan naq wi ta moko joʼkan ta taatenebʼaaq, li uxtaan inkʼaʼ raj taaruuq chi kʼanjelak” (Alma 42:13).

  15. Chi’ilmanq Mosiah 3:19.

  16. Jwan 8:11.

  17. Jwan 6:38.

  18. Chi’ilmanq Russell M. Nelson, The Atonement,” Ensign, noviembre 1996, 35: “Maak’a’ roso’jik lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo—maak’a’ roso’jik. Kiwan ajwi’ chi maak’a’ roso’jik rik’in naq chixjunileb’ li winq te’kole’q chiru jun li kamk li ink’a’ raj taa’oso’q. Maak’a’ roso’jik sa’ xk’ab’a’ lix nimal li rahilal kixnumsi. Maak’a’ roso’jik sa’ li kutan kiwan wi’, rik’in naq kik’ehe’ xraqik li mayej re xul, li kiwan choq’ reetalil a’an. Maak’a’ roso’jik sa’ xnimal ru—kib’aanuman jun sut choq’ re chixjunileb’. Ut li ruxtaan lix tojb’al rix li maak wan choq’ re xk’ihaleb’ li winq li maak’a’eb’ roso’jik, jo’ ajwi’ xk’ihaleb’ li ruchich’och’ li yiib’anb’ileb’ xb’aan a’an. Maak’a’ roso’jik rik’in naq ink’a’ naru chi b’ismank xb’aaneb’ li winq, chi moko naru chi tawmank ru.”

  19. 2 Nefi 26:24.

  20. Chi’ilmanq Lukas 15:4.

  21. 2 Pedro 3:9; chi’ilmanq ajwi’ Tzol’leb’ ut Sumwank 18:11–12.

  22. 3 Nefi 9:14.

  23. 3 Nefi 17:7; chi’ilmanq ajwi’ raqal 6.

  24. Naq li Jesukristo kixk’ut naq wankeb’ li ink’a’ te’eechaninq re li rawa’b’ejihom li choxa, a’an kixch’olob’ chi saqen ru naq moko a’an ta rajom a’an, a’an b’an a’ yaal li neke’xsik’ ru eb’ a’an (chi’ilmanq Mateo 7:13–14, 21–25).

  25. Chi’ilmanq Mateo 27:50–51; Hebreos 9:6–12.