2016
Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au: Ko hono Akoʻi ʻo e Ngaahi Tefitoʻi Meʻa Mahuʻingá ʻi ʻApí
Sune 2016


Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au: Ko Hono Akoʻi ʻo e Ngaahi Tefitoʻi Meʻa Mahuʻingá ʻi ʻApí

Konga 2

ʻOku nofo ʻa e ongo faʻu tohí ʻi ʻIutā, USA.

Te ke lava ʻo ʻomi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e nāunau fakalēsoni ʻa e toʻu tupú ki homou ʻapí ʻi he muimui ki he ngaahi sīpinga ʻa e ongo mēmipa ko ʻení.

ʻĪmisi
family on a walk

Hangē ko e toutou akonaki mai ʻa e kau palōfitá, “Ko ʻetau lavameʻa fakatāutahá, pe faka-Siasí, ʻoku makatuʻunga ia ʻi heʻetau tokanga faivelenga ki hono moʻui ʻaki ʻo e ongoongoleleí ʻi ʻapí.”1

Ko hono moʻui ʻaki ʻo e ongoongoleleí ko e founga lelei taha ia ki hono ako pea mo akoʻi ʻo e ongoongoleleí. ʻI heʻetau moʻui ʻaki e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakatokāteline ko ʻení, te tau ʻoatu ai hotau ngaahi fāmilí mo kitautolu ke toe ofi ange ki he Laumālié. Te tau lava ʻo ako mo akoʻi lelei taha ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he tokoni ʻa e Laumālié. ʻE tataki kitautolu ki he ngaahi founga lelei taha ʻo e ako ki heʻetau ngaahi fie maʻú mo e ngaahi tūkungá pea te tau tupulaki, mo hotau ngaahi fāmilí, ʻo toe ofi ange ki he Fakamoʻuí.

Siulai: Ngaahi Ouaú mo e Fuakavá

ʻĪmisi
taking the sacrament

ʻOlunga: Tā fakatātaaʻi ʻo e taá ʻe David Stoker

ʻOku hanga ʻe he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e ngaahi fuakava toputapú—ngaahi fepalōmesiʻaki ʻoku tau fakahoko mo e Tamai Hēvaní—ʻo ʻomi ha ngaahi tāpuaki mālohi ki heʻetau moʻuí. Ko e founga ʻe taha ke tau sio loto ai ki he ʻuhinga ʻo e ngaahi ouaú, ko haʻatau lau kinautolu ko ha ngaahi makamaile ʻi he hala ʻoku tau foki atu ai ki he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní—moʻui taʻengatá. ʻOku tau nofo maʻu ʻi he hala ko iá ʻaki ʻetau tauhi e ngaahi fuakava kuo tau fakahokó.

Hangē ko ʻení, ʻoku fakamatala ʻe ha finemui ʻa e founga ʻo ʻene nofo maʻu ʻi he hala ʻo e fuakavá: “Naʻe tuʻo taha e kole tokoni mai ha taha ʻo hoku kaungāakó. Naʻe ʻikai ke u fuʻu fakakaukau lahi ki ai, naʻá ku fakahoko pē ʻa e tokoni naʻá ne fie maʻú. Ka ʻi he hili iá, naʻe fakamanatu mai ʻe he Laumālié kiate au ko ʻeku tokoni ko ia ke fua ʻene kavengá, naʻá ku tauhi ai ʻeku ngaahi fuakava naʻá ku fakahoko ʻi hoku papitaisó (vakai, Mōsaia 18:8–10). ʻOku ou fakamālō ko e ngaahi faingamālie ʻoku ʻomi ʻe he Tamai Hēvaní kiate au ʻi he ʻaho kotoa pē ke u fili ai ke ʻalu ʻi he hala ʻo e fuakavá.”

Mahalo te ke feinga fakafāmili, ke ʻilo e ngaahi ouau ʻoku fie maʻu ki he mēmipa takitaha peá ke vakaiʻi pe ʻoku lelei fēfē hoʻo tauhi e ngaahi fuakava kuó ke fakahokó. Hangē ko ʻení, ko e hā ʻoku hā mai ʻi hoʻo teuteu ke maʻu e ouau ʻo e sākalamēnití fakauiké fekauʻaki mo hoʻo tauhi pau ki hoʻo ngaahi fuakavá? ʻE lava ke akoʻi koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ki he founga ke ke fakalakalaka aí.

ʻAokosi: Nofomalí mo e Fāmilí

ʻĪmisi
temple wedding

Ko e nofomalí mo e fāmilí ʻoku mahuʻinga ia ki heʻetau fiefiá mo e palani ʻa e Tamai Hēvaní ki hotau fakamoʻuí. Ko e fāmilí ko e tefitoʻi ʻiuniti mahuʻinga taha ia ʻi taimi mo ʻitānití.

ʻE lava ke faingofua hono akoʻi ʻo e fānaú kau ki he nofomalí mo e fāmilí, ʻo hangē ko hano vahevahe ha aʻusia fakatāutaha. Naʻe vahevahe ʻe ha fefine kei talavou ʻa e founga naʻá ne houngaʻia ai heʻene sila ʻi he temipalé:

“ʻOku ou manatuʻi ʻeku tangutu toko taha pē ʻi loto he loki silesitialé ʻi he temipalé. Naʻá ku hohaʻa, he naʻe ʻikai ke mahino pe te u sila nai ʻi he temipalé he ʻaho ko iá koeʻuhí ko ha taʻefemahinoʻaki ʻi he fetuʻutakí fekauʻaki mo e ngaahi lekomeni naʻe fie maʻu ki hoku kaumeʻa ʻokú ma teu malí.

“Naʻe kamata ke u lotu fakamātoato ki he ʻEikí ke Ne fakangofua kimaua ke ma sila ʻi Hono temipalé he ʻaho ko iá. ʻI heʻeku fai iá, naʻe haʻu ha fakakaukau kiate au: Neongo ʻokú ke toko taha pē ʻi he loki silesitialé, ka ʻoku fakalangi e nāunau fakasilesitialé ia koeʻuhí heʻikai pē te ke toko taha ʻi ai. Te ke ʻi ai mo ho fāmili taʻengatá pea mo ho fāmili fakalangí. Ko e ʻuhinga ia ʻokú ke sila aí.

“Hili ha miniti ʻe fāngofulu mo ha tā telefoni, naʻe lava ke u sila mo hoku husepānití. Naʻe lōmekina au ʻe he ongoʻi houngaʻiá mo e nongá. Naʻe ʻuhingamālie ange ʻa e ouaú kiate au koeʻuhí ʻoku lava ke ma kamata ha moʻui fakasilesitiale mo e ʻOtuá ʻa ia he ʻikai pē te ma teitei tuēnoa.”

Ko e hā ha ngaahi aʻusia kuó ne akoʻi koe ʻo fekauʻaki mo e fatongia ʻo e nofomalí mo e fāmilí ʻi he palani ʻa e Tamai Hēvaní? ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ke ke manatua mo vahevahe ʻa e ngaahi aʻusia ʻoku tāú. Neongo pe ko e hā e tūkunga ʻoku ʻi ai ho fāmilí, ʻe lava ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻo akoʻi koe ki he founga ke ke fakaʻaongaʻi ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e nofomalí mo e fāmilí ʻi hoʻo moʻuí.

Sepitema: Ngaahi Fekaú

ʻĪmisi
mother teaching son

Ko e ngaahi fekaú ko e ngaahi fono mo e ngaahi fie maʻu ia kuo foaki mai ʻe ha Tamai Hēvani ʻofa ke tāpuekina ʻaki ʻetau moʻuí.

Ko ha founga mālohi ʻe taha ki hono ako iá ko e fekumi ʻi he folofolá ʻo ako e ngaahi tāpuaki ʻe hoko mai ʻi he talangofuá, ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe he tokotaha kei talavou ko ʻení:

“ʻI he taimi ʻoku ou ako ai ha fekau, ʻoku ou saiʻia ke u lau e ngaahi folofola kotoa pē te u lava ʻo maʻu fekauʻaki mo iá peá u faʻu ha lisi ʻo e ngaahi tāpuaki ʻoku talaʻofa mai ʻe he Tamai Hēvaní ki heʻeku talangofuá. Ko e lahi ange ako kau ki he ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa maí, ʻokú ne fakamālohia ai ʻeku fakamoʻoni ki he ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ʻiate aú pea mo Hono finangalo ke tāpuakiʻi aú.”

Ke ako pe akoʻi fekauʻaki mo e ngaahi fekaú, te ke lava ʻo laukonga mo hoʻo fānaú mei he lēsoni 4 ʻi he vahe 3 ʻo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí, ako e ngaahi potufolofola ʻoku fekauʻaki mo iá, pea faʻu haʻo lisi pē ʻaʻau ʻo e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa maí. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi e founga ko ʻení ke ke ako ai ki he ngaahi tāpuaki ʻoku felāveʻi mo ha taha pē ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.

ʻOkatopa: Hoko ʻo Anga Faka-Kalaisi Ange

ʻĪmisi
woman with Christ

Fakaikiiki mei he Woman Healed, tā ʻe J. Kirk Richards

Lolotonga e ngāue fakafaifekau ʻa Kalaisí, naʻá Ne folofola mai, “Ko ia ke haohaoa ʻa kimoutolu he ʻoku haohaoa ʻa hoʻomou Tamai ʻoku ʻi he langí” (Mātiu 5:48). ʻOku tau feinga ki he haohaoá ʻi he taimi ʻoku tau ngāue ai ke fakatupulaki ha taha ʻo e ngaahi ʻulungaanga ʻo Kalaisí pea feinga ʻaki ʻEne tokoní ke tupulaki ʻi he tafaʻaki ko iá. Naʻe kamata ha talavou ʻe taha ʻi he ngāue faivelengá.

“Naʻá ku fie maʻu ke fakatupulaki ha ʻulungaanga faka-Kalaisi, ko ia ne u ako ʻeku folofolá mo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí. ʻI he vahe 6 ʻo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí, naʻá ku maʻu ai ha sīpinga naʻe fokotuʻu mai ke fakatupulaki ʻaki e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalaisí peá u fakakaukau ke u ʻahiʻahiʻi ia kae ngāue ʻaki e lelei ʻo e faivelengá. ʻUluakí, naʻá ku hiki ʻeku fakaʻuhinga pē ʻaʻaku ki he faivelengá pea mo ʻeku ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo iá. Hili iá ne u lau leva e ngaahi folofola naʻe fokotuʻu mai fekauʻaki mo e faivelengá peá u hiki ʻeku ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi tali naʻá ku maʻu ʻi hono lau iá. Hili ko iá naʻá ku fokotuʻu leva ha taumuʻa ke u toe faivelenga ange ʻi heʻeku akó pea ʻoku ou ongoʻi loto vēkeveke mo maau ange ʻi heʻeku lotu ʻi he pō kotoa ke u faivelengá.”

ʻI hoʻo feinga ke fakatupulaki mo akoʻi hoʻo fānaú ki he founga hono fakatupulaki e ʻulungaanga faka-Kalaisí, ʻe lava e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻa e Siasí ʻo tokoni ke ke ʻilo e feituʻu ke ke kamata mei aí. ʻOku ʻomi maʻu pē ʻe he folofolá e tā sīpinga ʻa Kalaisí, pea ʻoku ʻomi ʻe he ngaahi maʻuʻanga tokoni hangē ko e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí ha ngaahi sīpinga ʻe ala tokoni ke tau fokotuʻu ai ha ngaahi ʻulungaanga ʻo e akó mo fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa. ʻI he taimi ʻoku fakaʻaongaʻi fakataha aí, ʻoku tokoni e folofolá mo e ngaahi maʻuʻanga tokoní ke tau fakaʻaongaʻi e meʻa ʻoku tau akó koeʻuhí ke tau hoko ʻo hangē ange ai ko Kalaisí.

Nōvema: Moʻui Fakafalala Fakalaumālie mo Fakatuʻasino pē Kiate Kita

ʻĪmisi
mother and daughter in the kitchen

ʻOku ʻuhinga e fakatupulaki ʻo e moʻui fakafalala pē kiate kitá ki hono fakamālohia ʻetau tauʻatāina ke tau tokangaʻi pē kitautolu mo hotau ngaahi fāmilí pea fakahoko hotau lelei tahá ke maʻu ha ngaahi founga ki hono fakaleleiʻi ʻetau ngaahi palopalemá. ʻOku fakalahi ʻetau malava ke ngāue ʻi hotau ngaahi ʻapí, Siasí, mo hotau tukui koló ʻi heʻetau hoko ʻo moʻui fakafalala ange kiate kitautolu peé. Ko e founga lelei taha ki hono akoʻi e ngaahi fakakaukau ko ʻení ko e hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga, hangē ko e fakamatala ʻa e mēmipa ko ʻení:

“Talu pē mei fuoloa ʻeku manatuʻi e ʻāpongipongia ʻeku faʻeé ʻi he ʻaho kotoa pē ʻo ako e folofolá. Kuó u mamata ki heʻene fakatupulaki ha mālohi fakalaumālie ʻa ia ʻoku tokoni kiate ia ke ne matuʻuaki e ngaahi faingataʻá. ʻOkú ne falala ki heʻene fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní ke hoko ko hano poupou. Kuó u ongoʻi ʻene malava ke tokangaʻi homau fāmilí ʻaki hono mālohinga fakalaumālié, Kuó u siofi ʻene fakapatisetí, feilaulauʻi ʻene ngaahi fie maʻú, fekumi fakaakó, mo fakahā ʻene anga fakatōkilaló ʻi ha ngaahi founga naʻá ne lava ai ʻo feau ʻemau ngaahi fie maʻu fakapaʻanga ʻa e fāmilí mo kei ʻi ʻapi pē mo ʻene fānaú ʻi he tuku e akó. ʻOku ou fie maʻu e faʻahinga mālohi ko ia ʻokú ne maʻú, pea ʻoku ou fakamālō lahi ki heʻene tā sīpingá ʻoku akoʻi mai ai e founga ke u maʻu iá.”

Te ke hoko fēfē ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ange ʻo e moʻui fakapotopotó ki hoʻo fānaú? Kapau ʻoku teʻeki ke ke ʻilo lahi ki he ngaahi tafaʻaki ʻo e moʻui fakafalala pē kiate kitá, te ke lava ʻo fakaafeʻi hoʻo fānaú ke nau ako fakataha mo koe, pea ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ia.

Tīsema: Ko Hono Langa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní

ʻĪmisi
man teaching

“Ko hai ʻokú ne ʻiloʻi naʻa kuó ke hoko ai koe ki he puleʻangá koeʻuhí ko ha kuonga peheni?” (ʻĒseta 4:14). Ko e faʻahinga fehuʻi ʻeni te ke lava ʻo fai kiate koe mo hoʻo fānaú ʻi hoʻo ʻiloʻi ho ngaahi fatongia ki hono langa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá.

Naʻe ako e mēmipa ko ʻení ke falala ki he ʻEikí ke Ne tokoniʻi ia hono langa e puleʻangá: “ʻOku ou manatuʻi hono akoʻi au heʻeku ongomātuʻá mei heʻeku kei siʻí ke mau tali maʻu pē homau ngaahi uiuiʻí koeʻuhí ʻoku ʻomi ia mei he ʻEikí. Lolotonga ʻeku ʻi he kolisí naʻe ʻomi kiate au ha fatongia ko e palesiteni Fineʻofa. Naʻá ku ongoʻi lōmekina, ka naʻe ʻikai pē ke u fakakaukau ke u tali ʻikai. Ko ia, naʻá ku kamata ʻaki e taʻú ʻeku tokangaʻi ha kakai fefine ʻe toko teau tupu, taukei siʻisiʻi pē, mo e tui ʻe toki fakaaʻu ʻe he ʻEikí ʻa e faikehekehé. Hili ha taʻu ʻe taha naʻe tukuange au. ʻI he foki ʻeku manatú ki he ngaahi fakahaá, ʻa ia naʻá ku ʻiloʻi pau ai e lēsoni ke fakahokó pe tokoni ke vahevahé, pe ko e ngaahi taimi lahi naʻe feimeʻatokoni mai ai ha taha maʻaku koeʻuhí naʻá ku fuʻu moʻua ke ngaohi ha meʻatokoni, pe ko e ngaahi tohi fakalotolahi ne u maʻú, naʻá ku ʻiloʻilo pau naʻe fakamālohia ʻe he ʻEikí ʻeku ngaahi feinga ke langa e puleʻangá.”

ʻI hoʻo fakakaukau mo hoʻo fānaú ki he ngaahi founga ke langa ai e puleʻanga ʻo e ʻOtuá, manatuʻi ke ke ʻoange ha poupou mo ha faingamālie ke nau ngāue ai. Mahalo te mou fie alēlea ki ha ngaahi founga te mou ngāue ai ki he niʻihi he ngaahi fatongia ʻokú ke maʻú. Ko e hā mo ha toe founga kehe te ke lava ʻo tokoni ai ke ʻunuakiʻi e ngāué ki muʻá? Pe ko e fē pē feituʻu ʻokú ke ngāue aí, ʻoku mahuʻinga hoʻo ngaahi feingá. Hangē ko e lea ʻa Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa ko e Tokoni Ua ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí, “Kau tangata, mou tuʻu ke vāvāofi pea hikiʻi hake ʻa e feituʻu ʻoku [mou] tuʻu aí.”2

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Spencer W. Kimball, “Living the Gospel in the Home,” Ensign, Mē 1978, 101; vakai foki, L. Tom Perry, “Discipleship,” Liahona, Jan. 2001, 72.

  2. Dieter F. Uchtdorf, “Hiki Hake ʻa e Feituʻu ʻOkú ke Tuʻu Aí,” Liahona, Nōvema 2008, 56.