2022
Tausia o le Faatuatua i le taimi o le Taua
Fepuari 2022


Tala mai le Au Paia, Voluma 3

Tausia o le Faatuatua i le taimi o le Taua

Ata
woman and her daughter opening the door for a US Army soldier

Ata na tusia e Greg Newbold

O Nellie Middleton, o se tagata o le Au Paia o Aso e Gata Ai e limasefulu-lima tausaga le matua, sa nonofo i Cheltenham ma lana tama teine e ono tausaga, o Jennifer. Ina ia saunia lona fale e faasaga i osofaiga a vaalele mai le ea, sa ia faaaogaina ai lona totogi utiuti o se suisui lavalava e faameafale ai se eria i lona potu i lalo e fai ma se malutaga, sa i ai uma ni meaai, vai, moli suauu, ma se moega uamea laitiiti mo Jennifer. I le mulimuli ai i faatonuga mai le malo, sa ufiufi ai foi e Nellie ona faamalama i mea valavala e talitali ai tioata e felelei solo pe a tupu se osofaiga.1

O le taimi lea, i Cheltenham atoa, sa ūū solo pomu i le ea ma pauu i le eleele ma se pao leotele. O le vavaō taufaafefe na faasolo ina latalata atili atu i le fale o Nellie seia oo ina gatete puipui o lona fale i se pa matautia i le auala lata ane, ma nuti ai faamalama ma faatumulia ai le mea valavala i tioata maamaai.

I le taeao, sa faatumulia auala o le aai i gasu. Sa maliliu ni tagata se toaluasefulu-tolu i pomu ma tuua ai le silia ma le ono selau tagata na leai ni fale.2

Sa faia e Nellie ma isi Au Paia Cheltenham le mea sili sa latou mafaia e tumau ai ina ua uma le osofaiga. Ina ua tuua e le peresitene o le Misiona a Peretania o Hugh B. Brown ma isi faifeautalai Amerika i Matu le atunuu i le toeitiiti atoa le tausaga talu ai, sa tauivi le paranesi laitiiti ma isi e faatumu ia valaauga ma faatautaia polokalama a le Ekalesia. Ona o ese atu lea o alii i le lotoifale i le taua, ma leai ai ni tagata e umia le perisitua e faamanuia le faamanatuga po o le faatautaia aloaia o pisinisi a le paranesi. E lei umi, ae faamalosia le paranesi e faataape.

O se alii matua e igoa ia Afa Fletcher, o le sa umia le Perisitua Mekisateko, sa nofo pe tusa ma le luasefulu maila le mamao, ma sa ia tietie atu i lana uila elea e asiasi i le Au Paia i Cheltenham i soo se taimi na te mafaia ai. Ae o le tele o taimi o Nellie, o le sa avea muamua ma peresitene o le Aualofa i le Paranesi a Cheltenham, o le sa tauaveina le tiutetauave mo le manuia faaleagaga ma le faaletino o le Au Paia i lana eria. Faatasi ai ma le tapunia o le paranesi, sa le mafai e tagata o le Ekalesia ona tauaofia i le fale tele mautotogi sa latou faaaogaina i Aso Sa, o lea na avea ai le potu malolo o Nellie ma nofoaga sa tatalo ai, pepese, ma suesue ai le Aualofa.3

I se po filemu o Novema i le 1943, na faalogoina ai e Nellie Middleton le tatagi mai o le logo o lona faitotoa. Sa pogisa fafo, ae sa lava lona iloa e aua nei kiina ia moli i le taimi na ia tatalaina ai le faitotoa. Ua toeitiiti atoa le tolu tausaga talu mai le taimi muamua na toulu ai pomu a Siamani i talaane o lona fale, ma sa faaauau pea ona faapogisa e Nellie ona faamalama i le po e faasaogalemu ai o ia lava ma lana tama teine mai osofaiga i le ea.

Faatasi ai ma ona moli na tape, sa tatala ai e Nellie le faitotoa. Sa tu se alii talavou i lana fasitepu i luma, o ona foliga o se ataata. Sa ia faaloaloa atu lona lima ma faailoa lemu atu o ia lava o Uso Ray Hermansen. O lana tautala sa iloagofie o ia o se Amerika.4

Ata
hand holding a tray containing sacramental bread

Na pei e i ai se patu i le faai o Nellie. Ina ua faataape la latou paranesi, sa naunau lava o ia ma isi tamaitai i Cheltenham e taumamafa e le aunoa i le faamanatuga. E lei leva ona auina atu e le Iunaite Setete ni fitafita i Egelani e sauni ai mo se osofaiga tuufaatasi e faasaga ia Nazi Siamani. O le taimi lava na oo atu ai i le mafaufau o Nellie e faapea o nisi o fitafita Amerika sa pou i lona taulaga atonu o ni Au Paia o Aso e Gata Ai o e mafai ona faamanuia le faamanatuga, sa ia talosagaina lona uso fai, o Makareta, e vali se ata o le Malumalu o Sate Leki ma tuu i totonu o le taulaga. I lalo ifo o le ata sa i ai se savali: “Afai e i ai se fitafita e fiafia i le ata o loo i luga, o le a ia maua se faafeiloaiga mafanafana i le 13 Saint Paul’s Road.”5

Pe na vaai lenei tagata Amerika i lana pepa lautele o i ai se savali? Pe na i ai ia te ia le pule e faamanuia ai le faamanatuga? Sa faatalofa i ai Nellie ma aumai fiafia o ia i totonu.

O Ray o se fitafita e luasefulu-tausaga o le Au Paia o Aso e Gata Ai mai Iuta ma o se ositaulaga i le Perisitua Arona. E ui ina sa sefulu maila le mamao o le mea sa pou ai o ia, ae sa faalogo o ia e uiga i le atavali o le Malumalu o Sate Leki mai se isi tagata o le Ekalesia ma maua mai lona livi e asiasi ai i le tuatusi. Sa savali atu o ia i le fale o Nellie, o le mafuaaga lea na ia taunuu ai ua pogisa. Ina ua ta‘u atu e Nellie ia te ia e uiga i lona manao e ai ma inu i le faamanatuga, sa ia fesili atu pe o afea e mafai ona sau ai o ia e faataunuu le sauniga ia te ia.

I le aso 21 o Novema, sa faafeiloaia ai e Nellie, lana tama teine, ma isi tamaitai e toatolu ia Ray i la latou sauniga o le Aso Sa. Sa tatalaina e Nellie le sauniga i le tatalo a o lei usuina e le vaega le “Maeu le Poto ma le Alofa.” Ona faamanuia lea e Ray ma tufaina le faamanatuga, ma sa tuuina atu e tamaitai uma e toafa ni molimau o le talalelei.

E lei umi ae faalogo isi fitafita o le Au Paia o Aso e Gata Ai e uiga i sauniga i Saint Paul’s Road. O nisi Aso Sa, sa matua tumu le potu malolo o Nellie ma sa tatau ai i tagata ona nonofo i luga o le faasitepu.6

Pe a lolomiina le voluma 3, o le a maua se lisi atoa o galuega o loo ta‘ua i le saints.ChurchofJesusChrist.org.

Faamatalaga

  1. Jennifer Middleton Mason, “Sisters of Cheltenham,” Ensign, Oke. 1996, 59–60; Mason, Oral History Interview, 4–7, 9–10, 17–18.

  2. “Victims Trapped in Wrecked Homes,” Cheltenham (England) Chronicle and Gloucestershire Graphic, Dec. 14, 1940, 2; Elder, Secret Cheltenham, 55; Mason, Oral History Interview, 16; Hasted, Cheltenham Book of Days, 347; “Over 600 Homeless after Raid,” Cheltenham (England) Chronicle and Gloucestershire Graphic, Dec. 21, 1940, 3.

  3. British Mission, Manuscript History and Historical Reports, Sept. 1–2, 1939; Jan. 10 and 18, 1940; Mason, “Sisters of Cheltenham,” 59; Mason, Oral History Interview, 10–12, 21, 26–27

  4. Mason, Oral History interview, 10–11, 14–15; Hermansen, Oral History interview, 46; Mason, “Sisters of Cheltenham,” 60.

  5. Mason, Oral History Interview, 11–13; Donnelly, Britain in the Second World War, 103; Mason, “Sisters of Cheltenham,” 59–60.

  6. Mason, “Sisters of Cheltenham,” 60; Mason, Oral History interview, 11–12; Nellie Middleton to Carol C. Seal, Mar. 26, 1945, Nellie Middleton and Jennifer M. Mason Papers; Cheltenham Branch, Minutes, Nov. 20, 1943.