Mo Kaukauwa, Mo Bulabula, Mo Matai

Au a wilika ena dua na gauna lekaleka sa oti e dua na ivakarau taleitaki ni vakaukauwa yago. Au wilika ni kevaka o yadra cake mai ena mataka lailai, daramaka nomu isulu ni vakaukauwa yago, ka vakasamataka, “Au na dara ga qo, lako i tautuba meu taubale vakalailai, kevaka e vinaka, au na tekivu cici vakalailai,” ena dua na nomu vakaukauwa yago vinaka ka sega mada ga ni o vakila. Ni vakasamataki e dua na ituvatuva rawarawa vaqo ena vukei iko mo tauyavutaka eso na itovo vinaka ni vakaukauwa yago ka qarauna na yagomu. Vei ira e lewe vuqa na tamata, na tikina dredre taudua na tekivu ka qai kitaka tikoga. Kevaka o dau nanuma tiko ni vakaukauwa yago e sega ni vakalougatataka walega na yagomu ia na nomu mona talega kei na vakasama, ena vukei iko mo gadreva sara me tu vakavinaka tu na yagomu. Ni o vakaukauwa yago, ena yaco mo tamata levu nomu igu ka kaukauwa, yalodei, yadra, ka taqomaki.

iVakatakilakila

A stick of wood balancing on a rock. The stick has worms on one end and feathers on the other.

iVakaraitaki mai vei Greg Newbold

Au nanuma na kena italanoa e dua na manumanu ka tekivu me volitaka na vutina me isau ni bacaniqele. E rawarawa na kune kakana ena ivakarau oya, ka nanuma na manumanu ni levu tu na vutina. Ni toso tiko nona volitaka na vutina, sa marautaka na manumanu nona sa sega tale ni dau yadra vakamataka me vaqara bacaniqele. Sa rawa ni dabe toka ena nona sova ena siga taucoko ka sega ni yavalata e dua na tiki ni yagona. Sa qai yaco mai, sa matau sara vua na manumanu na bula oqo ka qai kila ni sa sega tale ni rawa ni vuka ni sa yali kece na vutina.

Na veika oqo e rawa ni yaco vei ira kecega era coko ena dai ni itovo ca, vucesa, se vakayagataki ni veika dau veivakabobulataki. Ena Me iSakisaki ni iTabagone eda wilika kina ni veika oqo ena “vakamavoataka na nomu tiko vinaka vakayago, vakasama, kei na nomu tiko vinaka vakayalo. Era vakacacana na nomu veimaliwai vakamatavuvale kei na itokani ka na vakaluluqataki iko mo bula kilikili. Era na yalana na nomu rawa ni digidigi ga vakai-iko.¹ Ni da bulabula tu ka kania na kakana dodonu ena vukea noda levea na itovo ca oqo. Kevaka a dau vuka tikoga ka vaqara kena na manumanu, ena sega ni yali na vutina. E vakakina, kevaka eda “vuka e tabada” ka dau vakaukauwa yago wasoma, eda sa tara cake kina na kaukauwa me da levea na itovo dau vakamavoataki keda ka vakamalumalumutaki keda.

Me vaka ga na nodra sotava tu eso na dredre ni bula vakayago, eso tale era sotava na dredre ni bula ni lomadra. E rawa ni dredre na bula, ka so na gauna ena yaco mai na nuiqawaqawa, yalolailai, se sega ni vakabauti koya vakaikoya. Ia nanuma tiko ni na veivuke na vakaukauwa yago kei na cakacaka kaukauwa me vinaka tikoga kina na ivakarau ni rai ena bula vakayago kei na bula ni lomada. Na nomu qarauna na yagomu ena vakalougatataka talega na nomu vakasama ka vukei iko mo dau nanuma tiko ni o iko na luve ni Kalou ka rawa ni o yalodei ka mamarau. Era semati kece tu na bula ni lomada, yagoda kei na yaloda. E vakavulica vei keda na Me iSakisaki ni iTabagone: “Sa bibi talega na bulabula ni lomamu ka rawa ni tara na nomu tiko vinaka vakayalo kei na tiko vinaka vakayago. Sa tiki ni bula oqo na noda kune rarawa kei na mosi ni yalo. Ia, kevaka me sa balavu tu ga na nomu rarawa, nuinuikara, yalotaqaya, se lomaocaoca, mo veivosaki kei rau na nomu itubutubu kei nomu bisopi mo vukei kina.²

Na cava na vuna eda dau raica kina ni so na tamata era tu vakavolivoliti keda e levu cake na nodra kaukauwa mai vei keda ka ra mamarau cake? E dua na vuna levu na itovo. Kevaka eda raica na yagoda mai na dua na rai vakayalo ka kila ni oya e dua na “valetabu ka isolisoli ni Kalou,” eda na lomana ka vakatabuya tikoga.³

Vei au, na tabu e kena ibalebale na savasava, susugi, ka kaukauwa. E dua na sala e vukei keda kina na Tamada Vakalomalagi me ka tabu tikoga na yagoda na nona solia mai na Vosa ni Vuku. E vakamacalataki ena Me iSakisaki ni iTabagone: “Ni ko sa talairawarawa ki [na Vosa ni Vuku], o na galala kina mai na veivakabobulataki dau veivakacacani ka lewa na nomu bula. Sa rawa mo taukena na veivakalougatataki ni yago e bulabula, na vakasama cariba, kei na veidusimaki ni Yalo Tabu. Ko na tu vakarau mo qarava sara na Turaga. Kakua ni vakatarai Setani se eso tale mera lawakitaki iko ni ko voroka na Vosa ni Vuku ko na bula marau kina vakalevu cake, kilai vakalevu cake, se rairai vinaka cake.⁴ Ni o muria na Vosa ni Vuku, nanuma ni o sa qarauna ruarua tiko na yagomu kei na nomu vakasama ka na rawa kina vei iko mo “vakavukui ka kila ka vakalevu” (V&V 89:19).

Mo kakua ni vaka na manumanu volitaka na vutina ena nona vucesa, ia tokara nomu ivava ni qito ka bulabula mai. Vakaukauwa yago wasoma. Vakacuruma na yacamu ena qito o dau taleitaka se vakaitokani kei na dua e rawa ni drau dau cici vata ka qarava vata eso na itavi ni veivakabulabulataki. Ni o cakava na veika kaukauwa, sega walega ni o terenitaka tiko na yagomu ia na nomu vakasama talega. Na vakaukauwa yago e vaqaqacotaka talega na lomada. Nanuma na ka bibi duadua e sega ni nomu totolo se na nomu dauqito—ia na nomu dau cakava e veigauna. Ni o dau vakaukauwa yago e veigauna e sega walega ni o na mamarau cake, io o na kaukauwa cake, bulabula, ka matai cake.