Saʼ xbʼehil li kʼaʼru tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ

Sa’ 1947 ke’ninq’ehiman li jun cient chihab’ chalen chaq lix k’ulunikeb’ li xb’eenil aj pahol b’e sa’ li ru taqʼa Lago Salado. Ke’wan k’iila ninq’e chiru li chihab’ a’an, ut maak’a’jo’ rajlankileb’ li b’antoxink ke’q’axtesiik choq’ reheb’ lix tiikil tzolom li Jesukristo li ke’xpa ru li b’e, ke’xyiib’ li kab’l, ke’raw li iyaj sa’ li chaqi ch’och’, ut ke’xxaqab’eb’ li k’aleb’aal.

Li Awa’b’ej J. Reuben Clark, xb’een aj tenq’ aj k’ehol na’leb’ sa’ li Xb’eenil Awa’b’ejil, kixk’e jun aatin jwal ch’ina-us chirixeb’ laj pahol b’e a’in tiikeb’ chi paab’ank sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 1947.

Sa’ li raatin, li Awa’b’ej Clark ki’aatinak b’ayaq chirixeb’ li ke’jolomin re lix b’eenikeb’ saʼ xjayal li rokebʼ saqʼe, jo’ laj Brigham Young, laj Heber C. Kimball, laj Wilford Woodruff, laj Parley P. Pratt, ut wankeb’ naab’al chik. A’b’anan, li rajom maawa’ xyeeb’al resil lix chaab’ilaleb’ li kristiaan a’in jwal nawb’ileb’ ru. Kixjayali b’an li raatin rik’ineb’ li aamej kaweb’ xch’ool li moko na’nookeb’ ta ru chi moko tz’iib’anb’il ta xk’ab’a’eb’ sa’ resilal li Iglees. A’an kixk’ab’a’i li raatin “Eb’ li wankeb’ sa’ li b’eleb’aal aj ch’otonel.”¹

Li Awa’b’ej Clark kixch’olob’ chi tzoltzo lix chaab’ilaleb’ ut lix ch’a’ajkilaleb’ laj pahol b’e li ke’wan sa’ li b’eleb’aal aj ch’otonel re li junjunq chi ch’uut re b’eleb’aal li ke’xq’ax ru li helhookil ch’och’. A’an kixnima ruheb’ li chaab’il kristiaan a’an xb’aan naq rajlal kutan, rajlal xamaan, ut rajlal po ke’xnuq’ li poqs eek’asinb’il xb’aaneb’ li b’eleb’aal neke’xik chiruheb’—ut xb’aan naq ke’numta sa’ xb’eeneb’ li k’iila ramleb’ ke’xk’ul sa’ li b’e.

Li Awa’b’ej Clark kixye, “Eb’ li wankeb’ sa’ li b’eleb’aal aj ch’otonel ke’xtiikisi rib’ chi uub’ej, tawasinb’ileb’ ut lub’luukeb’, wan naq tawajenaq xch’ooleb’, kamb’ileb’ xb’aan lix paab’aaleb’ naq li Dios naxraheb’, naq yaal li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik, ut naq li Qaawa’ yoo chixk’amb’aleb’ xb’e ut chixb’eresinkileb’ laj Jolominel wankeb’ chaq chi uub’ej.”²

Kixraq li raatin rik’in jun na’leb’ jwal natoch’ok ch’oolej: “Reheb’ li tuulanil aamej a’in, ninqeb’ xpaab’aal, ninqeb’ xtiikilal chi paab’ank, ninqeb’ xwankil sa’ xkawresinkil jun b’e maak’a’jo’ xtz’aq chiqu, nink’e lin rahom ut li woxloq’ihom.”³

Sa’ 1990, li Awa’b’ej Howard W. Hunter, Awa’b’ej re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol sa’ li kutan a’an, ki’aatinak chirix li xninqal ru xb’aanuhomeb’ li komon maak’a’ rajlankileb’ re li Iglees li neke’k’anjelak chi k’eek’o xch’ooleb’ ut chi wankeb’ xpaab’aal, ut li ink’a’ neke’b’antioxiik chi moko neke’nimaak ru chi k’utk’u.

Li Awa’b’ej Hunter kixye:

“Kiyeeman [chirix li saajil ut tuulanil aj taqlanel aj Moroni]:

““Wi ta chixjunilebʼ li winq wanjenaqebʼ, ut keʼwan, ut junelik teʼwanq, joʼ chanchan laj Moroni, kʼehomaq reetal, kichiqʼman raj chi junajwa tzʼaqal lix wankilal xbʼalbʼa; relik chi yaal, laj tza maajoʼqʼe raj taawanq xwankil saʼ xbʼeen xchʼoolebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq” (Alma 48:17).

“Jwal chaab’il li aatin a’an chirix jun winq nawb’il ru ut nim xmetz’ew. … Wiib’ chik raqal chirix a’an wan jun aatin chirix laj Helaman ut eb’ li ras riitz’in, li ke’xb’aanu jun k’anjel ink’a’ jwal nawb’il ru jo’ xk’anjel laj Moroni. Naxye:

““Anajwan kʼehomaq reetal, laj Helaman ut ebʼ lix komon moko keʼkaʼchʼinoʼ ta chiru laj Moroni saʼ xtenqʼankil li tenamit” (Alma 48:19).”

Li Awa’b’ej Hunter kixye, “Sa’ jalan chik aatin, us ta ink’a’ jwal ilb’il ut nawb’il ru laj Helaman jo’ laj Moroni, moko kika’ch’ino’ ta chiru; naraj naxye naq juntaq’eet x’aajelil ru xk’anjel a’an rik’in xk’anjel laj Moroni.”⁴

Toja’ naq li Awa’b’ej Hunter kixye qe naq laa’o ajwi’ ink’a’ tooka’ch’ino’q ta chiruheb’ a’an. A’an kixye: “Wi nekereek’a naq moko nawb’ilaq ta eeru xb’aan li nekeb’aanu chiru li chihab’ a’in malaj chiruheb’ li chihab’ chalkeb’ re, chikawuuq eech’ool. Lix k’ihaleb’ li kristiaan q’axal wi’chik chaab’ileb’ ink’a’ ajwi’ ke’nawe’ ru. Chexk’anjelaq ut chexk’iiq, rik’in paab’aal ut chi ch’anch’o.”⁵

Ninb’antoxi reheb’ li k’iila millon chi komon re li Iglees li yookeb’ anajwan chi chalk rik’in li Kolonel⁶ ut chixtiikisinkileb’ rib’ chiru xb’ehileb’ li sumwank sa’ li b’eleb’aal aj ch’otonel sa’eb’ li ch’uut re b’eleb’aal sa’ li kutan a’in—ut chi yaal ink’a’ neke’ka’ch’ino’ chiru yalaq ani chik. Lee kaawil paab’aal chirix li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesukristo ut lee yu’am q’axtesinb’il ut maak’a’ xq’etq’etil nikinixmusiq’a chi chaab’ilo’k jo’ winq ut jo’ tzolom.

Nekexinra. Nekexwoxloq’i. Nekexinb’antioxi. Ut ninnima eeru.

Jun aatin sa’ lix Hu laj Mormon kixye laj Samuel aj Lamanita naxch’olob’ chi us li naweek’a cherix.

“Kʼehomaq reetal naq lix kʼihalebʼ aʼan wankebʼ saʼ xbʼehil li kʼaʼru tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ, ut nekeʼbʼeek chi tiikebʼ xkʼaʼuxl chiru li Dios, ut kʼeekʼookebʼ xchʼool chixpaabʼankil lix taqlahom ut lix kʼuubʼanbʼil aatin. …

“Relik chi yaal, ninye eere, naq lix kʼihalebʼ aʼan yookebʼ chixbʼaanunkil aʼin, ut yookebʼ chixyalbʼalebʼ xqʼe chi inkʼaʼ nekeʼlubʼ, re teʼruuq chixkʼambʼal li relaʼebʼ li ras riitzʼin chixnawbʼal li yaal.”⁷

Nink’oxla naq li aatin “saʼ xbʼehil li kʼaʼru tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ” na’aatinak chirixeb’ li komon winq ut ixq li neke’xsik’eb’ ut neke’chunla chixk’atqeb’ li ani xjuneseb’ wankeb’ sa’eb’ li ch’utam re li Iglees ut sa’ jalaneb’ chik na’ajej. Neke’xyal xq’e “chixkʼojobʼankilebʼ xchʼool li nekeʼajok kʼojobʼaak xchʼool,”⁸ ut ink’a’ neke’xsik’ b’antioxiik chi moko nimaak-u.

Li aatin “saʼ xbʼehil li kʼaʼru tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ” na’aatinak chirixeb’ li sum aatin ut li kok’al li neke’xxaqab’ xwankil jun sum aatin, jun yuwa’b’ej, malaj jun alalb’ej li wan xb’oqb’al chi jolomink sa’ lix Iglees li Qaawa’ li k’ojob’anb’il wi’chik. Li neke’xb’aanu a’an tiik ru, ch’anch’o, ut moko b’antioxinb’il ta, ut naxk’e chi uxk li rosob’tesinkileb’ k’iila komon ut junkab’al chi k’iila paay ru li ka’ajwi’ k’eeb’ilaqeb’ reetal a’an chi tz’aqal sa’ li junelik q’e kutan.

Li aatin “saʼ xbʼehil li kʼaʼru tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ” na’aatinak chirixeb’ li ani ke’tz’eqtaanan re li Dios, a’ut yookeb’ chi sutq’iik sa’ tuulanil rik’in,⁹ chixjalb’aleb’ xk’a’uxl, ut chixsik’b’al li wankil aj santob’resinel ut aj k’irtesinel re lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel. Li chalk rik’in li Kristo¹⁰ rik’in sutq’iik sa’ xb’ehileb’ li sumwank chirix li b’eek sa’ maak chiruheb’ “li bʼe inkʼaʼ us xkʼambʼal”¹¹ a’an aajel ru ut kaw. Naq neke’xtiikisi rib’ chi uub’ej rik’in paab’aal ut ink’a’ neke’lub’ chixb’aanunkil li us, yookeb’ chixk’eeb’al xk’ojob’ankil jun xnimal ru k’anjel sa’ xyu’ameb’,¹² “choq’ re chixjunil li tasal tenamit ut chi junelik.”¹³

Li aatin “saʼ xbʼehil li kʼaʼru tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ” na’aatinak chirixeb’ li tiikeb’ chi paab’ank li neke’raj b’ak’e’k rik’in li Kolonel rik’ineb’ li sumwank ut k’ojob’anb’il k’anjel re lix evangelio—a’b’an ink’a’ neke’ruhan xb’aan k’a’ruhaq ink’a’ neke’ru chixb’eresinkil. Ninyeechi’i naq lee rahilal taakotzmanq ut lee tiikilal chi paab’ank ut lee paab’aal re xkanab’ankil eerajom chiru li Dios taaq’ajkamuuq sa’ “li kutan kʼoxlanbʼil xbʼaan li Qaawaʼ.”¹⁴ “Ewu taawanq yaab’ak, a’b’an eq’la a’ chik li sahil ch’oolej.”¹⁵

Li aatin “saʼ xbʼehil li kʼaʼru tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ” na’aatinak chirixeb’ laj jaltesinel ru aatin chiru li ruchich’och’ li neke’k’anjelak chiru li Qaawa’ rik’in xtenq’ankileb’ li kristiaan ut li komon “chirabʼinkil xtzʼaqalil li evangelio saʼ tzʼaqal li raatinobʼaaleb’, joʼ chanru tzʼaqal nekeʼaatinak.”¹⁶ Eb’ lix yaab’ xkux, li raatin k’utb’il chi uq’ej, ut lix tz’iib’anb’il aatin neke’xk’ut li yaal, a’b’an moko k’iho ta naqanaw xk’ab’a’eb’ chi moko nokob’antioxin reheb’. Rik’in li maatan re li jalanil aatinobʼaal li k’eeb’il reheb’, eb’ laj jaltesinel ru aatin neke’k’anjelak chi kaw, chi ink’a’ neke’xk’oxla rib’, ut, chi kok’ aj xsa’, chi ink’a’ nawb’ileb’ ru re xtenq’ankileb’ li kristiaan chixk’ulb’al li musiq’ejil maatan re paab’aal naq neke’ril ut neke’rab’i li raatin li Dios.¹⁷

Li aatin “saʼ xbʼehil li kʼaʼru tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ” na’aatinak chirixeb’ li tiikil winq ut ixq li sumsuukeb’ ut neke’roxloq’i lix sumwank re k’ihank ut xnujob’resinkil li ruchich’och’, ut li k’eeb’ileb’ xmetz’ew ut xkawilal re xyalb’aleb’ xq’e rik’ineb’ lix kok’al sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak. Sa’ jun ruchich’och’ sachso xna’leb’, ch’a’ajkilanb’il, ut jalb’ehinb’il, eb’ li kawil aamej a’in ink’a’ neke’xk’e reetal li ruchich’och’il xyaab’ kuxej re q’etq’etil; neke’xk’e b’an xloq’al lix santilal ut lix nimal ru li yu’amej sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’ re sahil ch’oolejil choq’ reheb’ li ralal xk’ajol.

Wankeb’ li sumal li neke’xpaab’ ajwi’ li Dios us ta lix tiikil ajom lix ch’ooleb’ moko uxb’il ta chan ru malaj jo’q’e neke’royb’eni malaj neke’raj. “Neke’roybʼeni li Qaawaʼ”¹⁸ ut ink’a’ neke’relaji li neke’raj a’ yaal xhoonaleb’ a’an. “Xbʼaan naq chalen chaq saʼ xtiklajik li ruchichʼochʼ inkʼaʼ xeʼrabʼi li winq chi moko xeʼxnaw rikʼin xxikebʼ, chi moko xril junaq xnaqʼ uhej, at Dios, kaʼajat wiʼ laaʼat, chanru xnimal ru li kʼaʼaq re ru kakawresi choqʼ re li ani naʼoybʼenink aawe.”¹⁹

Li aatin “saʼ xbʼehil li kʼaʼru tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ” na’aatinak chirixeb’ li k’iila mil chi aj jolominel ut aj k’utunel reheb’ li kok’al li neke’xraheb’ ut neke’xk’e xtzolb’aleb’ li kok’al re li Iglees rajlal hilob’aal kutan.

K’oxlahomaq lix junelikil toch’om li k’anjel k’eeb’il xb’aaneb’ li chaab’il tzolom a’in—ut li xninqal ru osob’tesihom yeechi’inb’il reheb’ li neke’k’anjelak chiruheb’ li kok’al.

Li Jesus “kixchap jun li ch’ina al, kixk’e sa’ xyiheb’, kixq’alu ut kixye reheb’,

“Ani taak’uluq re junaq ch’ina al jo’ a’in sa’ ink’ab’a’, laa’in tinixk’ul; ut li taak’uluq we, moko laa’in ta tinxk’ul, a’ b’an li kitaqlank chaq we.”²⁰

Li aatin “saʼ xbʼehil li kʼaʼru tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ” na’aatinak chirixeb’ li ani k’eek’o xch’ooleb’ chirilb’aleb’ lix na’ xyuwa’ sa’ xtiixilaleb’, li na’b’ej yoo xwara a’b’an naxk’ojob’ xch’ool li ralal yoo xxiw naq naxkol rix li rochoch chanchan “jun kaqkojl sa’ li rokeb’aal,”²¹ eb’ li komon re li Iglees li jwal eq’la neke’wulak ut jwal ewu neke’xik re xk’eeb’aleb’ ut xxokb’aleb’ wi’chik li chunleb’aal, ut eb’ li musiq’anb’il komon li neke’xb’oqeb’ lix junkab’al, li ramiiw, ut li rech kab’al chi chalk ut chi ilok, chi tenq’ank, ut chi kanaak.²²

Xinye resil yal junjunq reheb’ li ani tiikeb’ chixpaab’ankileb’ lix sumwank ut chixtaaqenkil li Jesukristo jo’ laa’ex li yookex chixtiikisinkil eerib’ chi uub’ej “sa’ xb’ehil li k’a’ru teneb’anb’il sa’ eeb’een.” Wankeb’ k’iila millon chik laj santil paab’anel li neke’xq’axtesi “anchal li raameb’”²³ chiru li Dios sa’eb’ li junkab’al jayalinb’ileb’ rib’ rik’in li Kristo ut sa’eb’ li teep re li Iglees chiru li ruchich’och’.

Nekexrahok ut nekexk’anjelak, nekex’ab’in ut nekextzolok, nekexch’oolanin ut nekexk’ojob’an ch’oolej, ut nekexk’utuk ut nekexch’olob’an rik’in lix wankil li Santil Musiq’ej. Nekexkuyuk sa’ ut nekextijok chi kok’ aj xsa’, k’a’jo’ wi’chik nakawu eemetz’ew sa’ eetuulanil, ut k’a’jo’ wi’chik nekexkana chi ink’a’ nekex’eek’an sa’ xpaab’ankil li Kristo “toj reetal ajwiʼ naq nasaqobʼresiik eeru ut nasantobʼresiik eechʼool, ut nachal li santobʼresiik aʼan xbʼaan xqʼaxtesinkil eechʼool chiru li Dios.”²⁴

Eb’ li wankeb’ sa’ li b’eleb’aal aj ch’otonel, chixjunil li ink’a’ neke’ka’ch’ino’ chiru yalaq ani chik, ut laa’ex li neketiikisi eerib’ sa’ xb’ehil li k’a’ru teneb’anb’il sa’ eeb’een, laa’ex lix kawilal lix Iglees li Kolonel. Jo’ kixye li Qaawa’, “chixjunil li kʼojaribʼaal ut li awaʼbʼejil, li taqlanelil ut li wankilal, taakʼutbʼesimanq ut taakʼeheʼq saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li keʼkuyuk chi kawebʼ xchʼool choqʼ re lix evangelio li Jesukristo.”²⁵

Chi sa inch’ool ninch’olob’ xyaalal naq li qaChoxahil Yuwa’ ut lix Raarookil Alal yo’yookeb’ ut naq ch’olch’ookeb’ ru lix yeechi’ihomeb’, sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Qaawa’ Jesukristo, amen.