Li wank jo’ aj taaqenel re li Kristo sa’ tuqtuukilal

Wanko sa’ jun kutan naq “eb’ laj taaqenel re li Kristo sa’ tuqtuukilal”¹ yookeb’ chixk’ulb’aleb’ k’iila paay chi ch’a’ajkilal. Chalen chaq xtiklajik, eb’ li neke’xpaab’, neke’xloq’oni, ut neke’xch’olob’ xyaalal li Jesukristo neke’xk’ul li yale’k-ix, li rahilal, ut li ch’a’ajkilal.² Jo’kan ajwi’ li wixaqil, xMary, ut laa’in naqak’ul. Chiruheb’ li chihab’ xnume’ xe’kam naab’aleb’ li qamiiw re tzoleb’aal, li qochb’een re mision, eb’ lix chaab’il ixaqil, ut li qech aj k’anjel, malaj jo’ naxye li Awa’b’ej Russell M. Nelson, ke’xchoy lix tzolb’al toj sa’ xjunpak’alil li tz’apleb’ t’ikr. Xe’wan li ke’k’iiresiik sa’ li paab’aal li xe’el sa’ xb’ehileb’ li sumwank.

Naraho’ qach’ool naq xkam jun qimam li wan 23 chihab’ re sa’ jun toch’e’k sa’ b’eleb’aal ch’iich’. Wankeb’ ajwi’ li qamiiw, qakomon, ut qech aj k’anjel li ke’xnumsi ninqi yajel.

Naq neke’chal xyalb’al qix, nokoyaab’ak ut naqasik’ xk’amb’al li qiiq chiqib’il qib’.³ Naraho’ qach’ool chirix li k’a’ru ink’a’ taatz’aqloq ru ut eb’ li b’ich li ink’a’ te’b’ichamanq.⁴ Li ani chaab’ileb’ xch’ool neke’xk’ul li rahilal sa’ li yu’am a’in. Eb’ li rahil xam aran Maui sa’ Hawai, xtz’e li saq’e aran Chile, ut li releb’aal saq’e aran Canada, a’aneb’ reetalil li nimla rahilal neke’xnumsi li chaab’ileb’ xch’ool chi jo’q’ehaq.

Naqil sa’ li Q’ol Nim Xtz’aq naq li Qaawa’ kixk’utb’esi chiru laj Abraham naq eb’ li musiq’ej wankeb’ chi junelik. Laj Abraham kixtaw xna’leb’ chirix li yu’am naq maji’ nokoyo’la, li k’ojob’ank chi junxilaj, li Yo’ob’tesink, lix sik’b’al ru jun aj Tojol-ix, ut li yu’am a’in, a’an li xkab’ xwanjik li winq.⁵ Laj Tojol-ix kixye:

“Taqayiibʼ jun ruchichʼochʼ saʼ li teʼruuq wiʼ chi wankebʼ aʼin;

“Ut taqayalebʼ rix rikʼin aʼin, re taqil ma teʼxbʼaanu chixjunil li kʼaʼaq re ru li bʼarwan tixtaqlahebʼ wiʼ li Qaawaʼ lix Dios.”⁶

Chiqajunilo wanko anajwan sa’ li xkab’ xwanjik li qab’eenik sa’ xjayal jun awa’b’ejihom re loq’alil jo’ xcha’al lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al. Osob’tesinb’ilo rik’in xtaql qach’ool ut wankeb’ sa’ qab’een li yale’k-ix re li yu’am. A’an a’in li kutan k’eeb’il re naq taqakawresi qibʼ chixkʼulbʼal li Dios.⁷ Osob’tesinb’ilo rik’in li qanawom chirix li Jesukristo ut lix k’anjel sa’ li k’uub’anb’il na’leb’. Nokoru chi ok choq’ komon re lix Iglees li k’ojob’anb’il wi’chik— Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Jo’ aj taaqenel re li Kristo sa’ tuqtuukilalnaqayal qaq’e chixpaab’ankileb’ lix taqlahom. Chalen chalen ch’a’aj li b’e choq’ reheb’ li neke’taaqenk re. Ch’a’aj ajwi’ choq’ re li Kolonel xb’aanunkil chi tiik lix ruchich’och’il k’anjel.

Nayeeman chi saqen ru sa’ li loq’laj hu naq wankeb’ naab’al li te’xk’ulub’a li na’leb’, “chexwaʼaq, chexʼukʼaq, ut chisahilanq saʼ eechʼool, xbʼaan naq wulaj tookamq.”⁸ Wankeb’ chik li ink’a’ neke’paab’an li neke’xsik’ li rech aj kristiaan li neke’raj aatinak chirix “li ak’ na’leb’ chal re”⁹ ut lix na’leb’eb’ li winq.¹⁰ Ink’a’ neke’xnaw b’ar te’xtaw li yaal.¹¹

Eb’ laj taaqenel re li Kristo sa’ tuqtuukilalink’a’ neke’xk’ameb’ li b’e a’an. Laa’o komon chaab’il qana’leb’, ut k’eeb’ilo chi k’anjelak sa’eb’ li tenamit wanko wi’. Nokorahok, nokowotzok, ut naqab’oqeb’ chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios chixtaaqenkileb’ lix k’utum li Kristo.¹² Naqataaqe lix b’eresihom li qaraarookil profeet, li Awa’b’ej Nelson: naqasik’ ru wank jo’ “aj k’ojob’ahom re li tuqtuukilal, anajwan ut chi junelik.”¹³ Li musiq’ejil na’leb’ a’in naxk’am rib’ rik’ineb’ li loq’laj hu jo’ ajwi’ rik’in li profeetil b’eresihom.

Sa’ 1829 maji’ k’uub’anb’il li Iglees li k’ojob’anb’il wi’chik, chi moko lix Hu laj Mormon. Jun ch’ina ch’uut chi ch’a’ajkilanb’il kristiaan, li ke’eek’asiik xb’aan lix Musiq’ li Dios, ke’xtaaqe li profeet aj Jose Smith. Li Qaawa’ kixk’utb’esi chiru laj Jose Smith li na’leb’ choq’ re xq’ehil li ch’a’ajkilal: “Mexxuwak, ex chʼina teep inkarneer, chebʼaanu li chaabʼil; cheʼxmol ribʼ li ruchichʼochʼ ut li xbʼalbʼa cheru, xbʼaan naq wi kabʼlanbʼilex saʼ xbʼeen insaqoonaq, inkʼaʼ nekeʼru chi numtaak.”¹⁴ A’an kixye ajwi’ reheb’:

“Chexʼiloq wankin wiʼ saʼ li junjunq eekʼoxlahom; miwiibʼan eechʼool, mexxuwak.

“… Tiikaqex chi paabʼank, chepaabʼ lin taqlahom, ut laaʼex teereechani li awaʼbʼejihom re choxa.”¹⁶

Ch’olch’o ru naq li qachoxahil eechanihom ink’a’ najala naq naqak’ul li ch’a’ajkilal. Sa’ Hebreos nayeeman qe naq “toojiloq chi tuqtuuq qach’ool rub’el roq li wan wi’ li usilal; ut chi jo’kan toxqak’ul li ruxtaan ut toxqataw li rusilal re naq tenq’anb’ilaqo tz’aqal sa’ xq’ehil.”¹⁶ Li Jesukristo a’an “xyo’leb’aal li kolb’a-ib’.”¹⁷

Ninra li raatin laj Mormon, li kitz’iib’aak xb’aan laj Moroni, li ralal, re xnimankileb’ ru “li neke’taaqenk re li Kristo saʼ tuqtuukilal … xbʼaan xtuqtuukilal lix bʼeenikeb’ saʼ xyanqebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq.”¹⁸

Choq’ qe laa’o sa’ li Iglees li naqayal qaq’e chi wank jo’ aj taaqenel re li Kristo sa’ tuqtuukilal, nokoroyb’eni jun kutan lemtz’ wi’chik ru wi yooko chixjayalinkil qib’ rik’in li Qaawa’ ut laj Kolol qe, li Jesukristo. Li yale’k-ix ak re li yu’am ut nak’ulman sa’ xyu’am chixjunileb’ li wankeb’ sa’ ruchich’och’. Jo’ xkomon a’an wan li nimla wech’ok-ib’ sa’ xyanqeb’ li tenamit ut li kristiaan.

Rajlal napatz’man reheb’ laj jolominel re li Iglees, “K’a’ut naq jun li Dios tiik xna’leb’ naxkanab’ naq taak’ulmanq li ink’a’ us, choq’ re ajwi’ li ani chaab’il xch’ool?” ut “K’a’ut naq ink’a’ kolb’ileb’ rix li tiikeb’ chi paab’ank ut li wankeb’ sa’ xk’anjel li Qaawa’ chiru li rahilal?”

Ink’a’ naqanaw xsumenkil chixjunil; a’b’an, naqanaweb’ ru li aajel ruhil na’leb’ li nokohe’xtenq’a chixk’ulb’al li yale’k-ix, li rahilal, ut li ch’a’ajkilal rik’in paab’aal ut yo’onihom chirix jun kutan lemtz’ wi’chik ru li nokoroyb’eni. Li eetalil jwal chaab’il wan sa’ li loq’laj hu chirix xnumsinkil li rahilal a’an li aatin kixye li Qaawa’ re li profeet aj Jose Smith naq kiwan jo’ preex sa’ li tz’alam sa’ Liberty.

Li Qaawa’ kixye:

“Wi tzʼaqal li rokebʼaal xbʼalbʼa tixte xʼanchalil li re chawix, chanaw, at walal, naq chixjunil li kʼaʼaq re ru aʼin tixkʼe aanaʼlebʼ, ut taawanq choqʼ re aachaabʼilal.

“Li Ralal li Winq xkubʼe rubʼel chixjunil aʼin. Ma nim tabʼiʼ aawu chiru aʼan?

“… Maaxuwa kʼaʼru taaruuq tixbʼaanu li winq, xbʼaan naq li Dios taawanq aawikʼin chi junelik qʼe kutan.”¹⁹

Ch’olch’o ru naq wan jun qaYuwa’ sa’ Choxa li naxnaw qu ut nokoxra chi junjunqal, ut li naxtaw ru li qarahilal chi tz’aqal re ru. Li Jesukristo, li Ralal, a’an aj Kolol qe ut aj Tojol qix.

Li Awa’b’ej Russell M. Nelson ut li Awa’b’ej M. Russell Ballard ak xe’xka’jultika lix nimal ru li xkab’ xk’uub’lajik Jultika Lin Evangelio.²⁰ K’eek’o inch’ool wochb’eeneb’ a’an. Li ak’ k’uub’lajik a’in, li naxnima xwankil li loq’laj hu, naxye rik’in kawilal:

“Rik’in lix mayej aj tojol-ix, li Jesukristo kixk’ul sa’ xb’een li qarahilal, li qach’a’ajkilal, ut lix majelal li qakawilal. Xb’aan a’in, a’an naxnaw “saʼ li tzʼejwalej chanru xkʼeebʼal xtenqʼankilebʼ lix tenamit joʼ chanru xmajelal lix kawilalebʼ” (Alma 7:12; chiʼilmanq ajwiʼ raqal 11). A’an nokoxb’oq, “Chalqex wik’in,” ut naq toochalq rik’in, a’an naxk’e qahilaal, qayo’onihom, qakawilal, qana’leb’, ut qak’irtesinkil (Mateo 11:28; che’ilmanq ajwi’ raqal 29–30).

“Naq naqakanab’ qib’ chiru li Jesukristo ut lix tojb’al rix li maak, a’an naru tooxtenq’a chixkuyb’al lix yalb’al qix, li qayajel, ut li qarahilal. Naru naqeek’a xsahil qach’ool, qatuqtuukilal, ut xk’ojob’ankil qach’ool. Chixjunil li k’a’ru ink’a’ tiik sa’ li yu’am a’in naru nayiib’aak rik’in lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo.”²¹

Chi sa qach’ool naru nokowan jo’ aj taaqenel re li Kristo sa’ tuqtuukilal.

Sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaYuwa’ re sahil ch’oolejil choq’ reheb’ li ralal xk’ajol, wan li yu’am rub’elaj ut sa’ li ruchich’och’, a’b’an naru ajwi’ taawanq li junelik yu’am, b’ar wi’ tooruuq chirilb’aleb’ wi’chik li qakamenaq. Taatuqub’aaq ru chixjunil li k’a’ru ink’a’ us, ut tz’aqal saqen ru too’iloq rik’in li nawom ut tawom-u maak’a’ xmajelal.

Eb’ laj jolominel re li Iglees ke’xjuntaq’eeta li ilok a’in rik’in jun kristiaan li na’ok sa’ xyi jun k’anjel re teatro oxib’ xjachal.²² Eb’ li maak’a’ neke’xnaw chirix lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej ink’a’ neke’xtaw ru k’a’ru kik’ulman sa’ li xb’een jachal, malaj li yu’am naq maji’ nokoyo’la, ut li na’leb’ li kixaqab’aman aran; chi moko neke’xtaw ru lix k’utb’esinkil ut lix tz’aqlojik ru li k’a’ru nachal sa’ li rox jachal, a’an ajwi’ li xnimal ru xtz’aqlojik ru lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej.

Wankeb’ naab’aleb’ li ink’a’ neke’xk’e reetal naq a’ yaal lix k’uub’anb’il na’leb’ aj rahonel, eb’ li k’oxlanb’ileb’ naq rahob’tesinb’ileb’ chi maak’a’ xmaakeb’, ink’a’ toch’b’ilaqeb’ sa’ roso’jik.²³

Saqen ru li raatineb’ li loq’laj hu: eb’ laj taaqenel re li Kristo sa’ tuqtuukilal li tiikeb’ chi paab’ank, li neke’xtaaqe li Kolonel, ut li neke’xpaab’eb’ lix taqlahom te’osob’tesiiq. Jun raqal ru re li loq’laj hu jwal aajel choq’ reheb’ li tiikeb’ chi paab’ank, maak’a’ naxye li wankeb’ wi’ sa’ li yu’am, a’an jun aatin kixye li rey aj Benjamin re lix tenamit. A’an kixye naq eb’ li neke’paab’ank reheb’ li taqlahom osob’tesinb’ileb’ sa’ chixjunil li k’a’aq re ru sa’ li yu’am a’in ut “nekeʼkʼuleʼ chaq saʼ choxa … [ut] neke’wan rikʼin li Dios saʼ sahil chʼoolejil li maajoʼqʼe naʼosoʼ.”²⁴

Naqak’e reetal naq lix k’ihaleb’ qe qak’ulumeb’ li ruchich’och’il ut li musiq’ejil kaq-sut-iq’ sa’ li qayu’am, wan naq jwal raheb’. Li qaYuwa’ sa’ Choxa li nokoxra ut li Jesukristo, li Ralal, laj jolominel re lix Iglees li k’ojob’anb’il wi’chik, ke’xk’eheb’ li loq’laj hu ut li profeet re qakawresinkil, re qatijb’al chirix li k’a’ru xiwxiw, ut re qabe’resinkil re naq tookawresiiq ut taakole’q qix. Wan naq tento xk’anjelankil li b’eresiik sa’ junpaat, ut wan naq li b’eresiik tixk’e xkolb’al qix sa’ k’iila chihab’ toj chalel. Lix yehom li Qaawa’ re xtikib’ankil li Tzol’leb’ ut Sumwank, tasal 1 nokoxtij “chixkʼeeeb’al qaxik rikʼin li raatinebʼ li profeet.”²⁵

Yeeb’il ajwi’ qe sa’ li tasal 1, “Kawresihomaq eeribʼ, kawresihomaq eeribʼ choqʼ re li kʼaʼru toj chalel.”²⁶ Li Qaawa’ naxk’e xhoonal lix tenamit re naq te’xkawresi rib’ choq’ reheb’ li ch’a’ajkilal te’xnumsi.

Li Qaawa’ kixk’e jun nimla k’utb’esinb’il na’leb’ re li Awa’b’ej Brigham Young sa’ li 14 re enero, 1847, aran Winter Quarters.²⁷ Li k’utb’esinb’il na’leb’ a’in, a’an reetalil naq li Qaawa’ naxkawresi lix tenamit choq’ re li k’a’ru chalel. Ak ke’ok laj santil paab’anel chi xik sa’ xjayaleb’ li tzuul re Lago Salado. Ak ke’xkab’la li santil ochoch re Nauvoo ut ke’xk’ul li k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’. Ak ke’alinasiik chaq sa’ Missouri, ut eb’ laj rahob’tesinel ke’ralinasiheb’ chaq ajwi’ sa’ Nauvoo chiru jun hab’alq’e jwal ke. Li na’leb’ kik’utb’esiman chiru laj Brigham kixk’e xna’leb’eb’ chirix li kawresink-ib’ choq’ re li relikeb’. Li Qaawa’ kixka’jultika naq tento te’rileb’ li neb’a’, li xmalka’an, li maak’a’eb’ xyuwa’, ut lix junkab’aleb’ li wankeb’ sa’ li teep aj pleet reheb’ laj Mormon naq lix k’ihaleb’ laj santil paab’anel yooqeb’ chixk’amb’al li b’e jwal xiwxiw.

Rochb’een xk’eeb’al xkomon chik li na’leb’ re wank chi tiik ru, li Qaawa’ kixka’jultika wiib’ chi na’leb’ li toj neke’k’anjelak sa’ li kutan a’in.

Xb’een wa, a’an kixwaklesi xch’ooleb’ “chixnimankil ru li Qaawaʼ rikʼin bʼichank, rikʼin wajbʼak, rikʼin xajok, ut rikʼin jun tij re nimank loqʼal ut re bʼantioxink.”²⁸

Xkab’, li Qaawa’ kixye naq wi “ra xch’ooleb’, che’xpatz’ xk’ab’a’ li Qaawa’ lix Dioseb’ rik’in tz’aamank, re naq te’saho’q li raameb’.”²⁹

Li wiib’ chi na’leb’ a’in jwal chaab’ileb’ choq’ re li qakutankil laa’o. Li yu’am nujenaq rik’in li nimank-u, li wajb’ak, ut li b’antioxink a’an q’axal osob’tesinb’il. Wi nasaho’ qach’ool ut naqakanab’ qib’ chiru li choxahil tenq’ rik’in tijok, k’eeb’il qawankil re wank jo’ aj taaqenel re li Kristo sa’ tuqtuukilal. Xyalb’al qaq’e chi saho’k junelik naru nokoxkol chiru xtawajik qach’ool sa’ musiq’ej.

Li roso’jik raqal re jun chaab’il b’ich naxch’olob’ li tz’aqal sumehom rik’in ch’ina-usil aatin: “Maak’a’ li rahilal sa’ ruchich’och’ li ink’a’ ta raj naru naxk’irtesi li choxa.”³⁰

Jo’ jun x’apostol li Qaawa’ Jesukristo, laa’in ninch’olob’ xyaalal naq “eb’ laj taaqenel re li Kristo sa’ tuqtuukilal” te’xtaw tuqtuukilal sa’ li yu’am a’in ut te’xtaw rib’ sa’ jun loq’laj junajink-ib’ sa’ choxa. Ninch’olob’ xyaalal lix santilal li Kolonel, ut lix yaalil lix tojb’al rix li maak xb’aan. A’an aj Kolol qe ut aj Tojol qix. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.