Laa’o li ralal xk’ajol

Ma jultik eere li k’a’ru kik’ulman rik’in li profeet aj Samuel naq li Qaawa’ kixtaqla sa’ rochoch laj Isai re xyulb’al li ak’ rey re Israel? Laj Samuel kiril laj Eliab, li xb’een yo’lajenaq chiru laj Isai. Chanchan naq laj Eliab nim li roq ut li rilob’aal chanchan rilob’aal aj jolominel. Laj Samuel kiril ut kixk’oxla naq k’ub’k’u chik ru xna’leb’. Moko yaal ta pe’ a’an, ut li Qaawa’ kixye re laj Samuel: “Maak’e reetal chan ru na’ilok, chi moko li xnimal li roq; … li winq naril chan ru na’ilok junaq, a’b’an li Qaawa’ naril li ch’oolej.”¹

Ma jultik eere li k’a’ru kik’ulman rik’in li tzolom aj Ananias naq kitaqlaak xb’aan li Qaawa’ chirosob’tesinkil laj Sawlo? Nawb’il chaq ru laj Sawlo xb’aan lix b’aanuhom, ut laj Ananias kirab’i resil laj Sawlo ut li xnimal rahob’tesink ut taaqenk kixb’aanu rik’ineb’ laj santil paab’anel. Laj Ananias kirab’i ut kixk’oxla naq maare ink’a’ us naq taarula’ani laj Sawlo. Moko yaal ta pe’ a’an, ut li Qaawa’ kixye re laj Ananias, “A’an jun k’uleb’aal sik’b’il ru choq’ we, re xk’amb’al lin k’ab’a’ chiruheb’ laj Gentil, ut chiruheb’ li rey, ut eb’ li ralal xk’ajol laj Israel.”²

K’a’ru lix ch’a’ajkilal laj Samuel ut laj Ananias sa’eb’ li wiib’ chi na’leb’ a’an? Ke’ilok rik’ineb’ li ru ut ke’ab’in rik’ineb’ lix xik, ut xb’aan a’an, ke’xtz’ileb’ rix li ras riitz’in yal ka’ajwi’ rik’in li k’a’ru ke’ril ut ke’rab’i.

Naq eb’ laj tz’iib’ ut eb’ laj Fariseo ke’ril li ixq li kitawe’ chi yumb’eetak, k’a’ru ke’ril? Jun ixq tz’aj ru, jun aj maak li xk’ulub’ li kamsiik. Naq li Jesus kiril, k’a’ru kiril? Jun li ixq li kit’ane’ sa’ ruq’ xq’unal xmetz’ew li tib’elej a’b’an li naru chi waklesiik chaq rik’in li jalb’a-k’a’uxlej ut lix tojb’al rix li maak xb’aan a’an. Naq eb’ li kristiaan ke’ril li centurion, li yaj xmoos rik’in li sikil, k’a’ru ke’ril? Maare ke’ril jun kristiaan maak’a’ xna’aj aran, jun aj jalanil tenamit, li ani naru neke’xmajewa. Naq li Jesus kiril, k’a’ru kiril? Jun winq li wan xk’a’uxl chirix lix k’irajik jun reheb’ li komon sa’ lix junkab’al, li kixsik’ li Qaawa’ chi saq ru xch’ool ut rik’in paab’aal. Naq eb’ li kristiaan ke’ril li ixq li yoo chi elk xkik’el, k’a’ru ke’ril? Maare jun li ixq tz’aj ru, li ani naru na’isiman aran. Naq li Jesus kiril, k’a’ru kiril? Jun ixq yaj, xjunes, ut tz’eqtaananb’il xb’aan jun na’leb’ li ink’a’ naru xjalb’al xjunes rib’, li naroyb’eni naq taak’irtesimanq ut taak’ulub’aaq wi’chik.

Sa’ chixjunileb’ li na’leb’ a’in, li Qaawa’ kirileb’ li kristiaan chi wan xloq’aleb’, ut kixtenq’aheb’ chixjunjunqaleb’. Jo’ laj Nefi ut laj Jakob li riitz’in, ke’xye:

“Naxb’oqeb’ chixjunil chi chalk rik’in … , q’eq ut saq, moos ut ach’ab’anb’il, winq ut ixq, ut najultiko’ re li maak’a’eb’ xnawom chirix li Dios; ut juntaq’eeteb’ chixjunil chiru li Dios.”³

“Ut li jun chi aamej juntaqʼeet xloqʼal saʼ rilobʼaal chiru li jun chik.”⁴

Ink’a’ taxaq taqakanab’ naq li qilob’aal, li qab’ib’aal, malaj eb’ li qaxiw toohe’xjalb’ehi, chiqate b’an li qaam ut li qak’a’uxl ut chiqatenq’aheb’ li wankeb’ chiqasutam jo’ kixb’aanu a’an.

Wiib’ oxib’ chihab’ chaq, li wixaqil xIsabelle kixk’ul jun xk’anjel jalan b’ayaq sa’ rilb’aleb’ li komon. Kipatz’e’ re naq taarula’ani jun li ixq xmalka’an ak cheek chik re li qateep, jun komon ixq li wan b’ayaq xyajel ut xb’aan naq xjunes nawan ki’ok chi raho’k xch’ool sa’ lix yu’am. Ramro xsa’ li rochoch rik’ineb’ t’ikr; nujenaq rik’in k’a’aq re ru; ink’a’ naraj naq te’rula’ani, ut kixk’ut chi saqen naq “maak’a’ naru naxtenq’a wi’ junaq chik ras riitz’in.” Chi sa xch’ool, xIsabelle kixye, “Hehe’, wan! Naru nokohaatenq’a laa’o wi nokohaakanab’ chi chalk aawula’aninkil.” Ut kixb’aanu ajwi’ a’an li xIsabelle rik’in paab’aal.

B’ab’ay chik hoonal chirix a’an, li chaab’il komon ixq a’in kicho’e’ li roq, li ki’ajman wi’ ru naq taajalmanq lix lanb’al li roq rajlal kutan, ut ink’a’ naru chixb’aanunkil a’an xjunes rib’. Chiru k’iila kutan xIsabelle kiwulak sa’ li rochoch, kixch’aj li roq ut kixjal lix lanb’al. Maajun wa kiril li k’a’ru yib’ ru; maajun wa kirutz’ li k’a’ru chu. A’an ka’ajwi’ kiril jun xchaq’al ru xrab’in li Dios li naraj ru rahe’k ut ile’k.

Chiru xnumikeb’ li chihab’, laa’in ut naab’aleb’ chik li kristiaan noko’osob’tesiik rik’in lix maatan xIsabelle re li ilok jo’ li Qaawa’ na’ilok. Us ta laa’at jun awa’b’ej re oqech malaj li nak’uluk sa’ li rokeb’aal li teep, li rey re Inglaterra malaj yal ch’ina k’im laa wochoch, ma nakanaw li raatinob’aal malaj ink’a’, ma nakapaab’eb’ li taqlahom malaj ch’a’aj a’an chawu, a’an tixk’e lix chaab’il tzakemq sa’ lix chaab’il sek’ choq’ aawe. Li tumin, li xb’onol li tib’elej, li xtusulal li wank, li tenamit, li tiikilal, ma nawb’il aawu, malaj yalaq k’a’ chik chi na’leb’ moko aajel ta ru choq’ re a’an. A’an naril li aamej; narileb’ chixjunil jo’ ralal xk’ajol li Dios.

Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixye:

“Li xik’ na’ilok nasaho’ xch’ool rik’in li eetalink xb’aan naq naxjach qu ut naxjal li qak’a’uxl chiqix ut chirixeb’ li qas qiitz’in. K’a’jo’ xrahil rilb’al naq naqoxloq’i wi’chik li eetalink chiru roxloq’inkil qib’ chiqib’il qib’.

“Li eetalink nokoxk’am chixtz’ilb’al qix chiqib’il qib’ ut chixxik’b’al rilb’al qib’. Yalaq k’a’ chi muxuk malaj rahob’tesink nab’aanuman re junaq kristiaan xb’aan b’ar nachal chaq, lix b’onol xtib’el, li rajom, ma ixq malaj winq, xtzolb’al xwanjik malaj jalan chik na’leb’ naxrahob’tesi xch’ool laj Yo’ob’tesinel qe!”⁵

Moko a’ ta naq laa’in aj Frances; yal aran b’an kinyo’la. Moko a’ ta naq saqin; yal a’an xb’onol lin tz’uumal, malaj xmaak’a’il a’an. Moko a’ ta naq laa’in laj k’utunel; yal a’an li kinb’aanu re xk’iiresinkil lin junkab’al. Moko a’ ta naq laa’in li Setenta; a’an b’an b’ar nink’anjelak sa’ li awa’b’ejihom sa’ li kutankil a’in.

“Sa’ xb’een chixjunil,” jo’ kixjultika qe li Awa’b’ej Nelson, laa’in jun “ralal xk’ajol li Dios.”⁶ Laa’at ajwi’, ut eb’ ajwi’ chixjunil chik li kristiaan wankeb’ sa’ qasutam. Nintz’aama naq chiqaloq’oni wi’chik chi us li xchaq’al ru yaal a’in. A’an naxjal chixjunil!

Maare jalan jalanq li xook’i wi’ chaq; maare wan malaj maak’a’ chaq li tumin naq xook’i; maare jalan jalanq li k’a’ru wan qe, li qatenamit, li xb’onol li qatib’el, li qatzakemq, li k’a’ru nawulak chiqu sa’ li politica, ut wank chik xkomon, maare jalaneb’ chixjunil a’an. A’b’an laa’o ralal xk’ajol a’an, maa’ani ta raj ink’a’. Juntaq’eet li choxahil na’ajej koochal wi’ chaq ut juntaq’eet li qaseeb’al naqak’ul sa’ xk’ab’a’ li rusilal li Jesukristo.

Laj C. S. Lewis kixye chi’ jo’ka’in: “Ch’a’aj b’ayaq li wank sa’ jun li na’ajej b’ar wi’ nakak’e reetal naq li kristiaan, a’anaqeb’ li Dios, ut xk’oxlankil naq junaq li kristiaan li maak’a’ naraj xb’aanunkil, maare taawulaq li kutan naq wi taawil raj li kristiaan a’an, taawaj raj xloq’oninkil chi anchal aach’ool. … Maajun kristiaan yal wan ta chi jo’kan. Maajun wa nakat-aatinak rik’in junaq li kristiaan re li ch’och’ a’in. Eb’ li tenamit, li na’leb’, li k’a’ru nab’aanuman, li ch’uut—eb’ a’in neke’oso’ ut lix yu’am a’an chanchan chik xyu’am jun li ch’ina tz’uq choq’ qe. A’b’an maak’a’ xwankil li kamk sa’ xb’eeneb’ li nokose’ek wi’, li nokok’anjelak wi’, li nokosumla wi’, li naqawech’ rix ut li noko’usa wi’.”⁷

Li qajunkab’al x’osob’tesiik chi wank sa’ jalan jalanq chi tenamit ut chi na’leb’; eb’ li qakok’al xe’osob’tesiik xb’aan naq xe’sumla rik’ineb’ li jalan jalanq xch’uutil tenamiteb’. Ninwulak chixk’eeb’al reetal naq lix evangelio li Jesukristo a’an li natuqub’an ru chixjunil. Naqa naqaq’alu chi tz’aqal, “Li Musiq’ej tz’aqal naxch’olob’ xyaalal re li qamusiq’ naq laa’o ralal xk’ajol li Dios.”⁸ Li xchaq’al ru yaal a’in nokorach’ab’, ut chixjunil li eetalink ut li k’ehok eetal li maare naxrahob’tesi li qach’ool laa’o ut li qasumwanjik chiqib’il qib’ ka’ajwi’ naq “sub’b’il rib’ … [rik’in] li Kristo.”⁹ Tikto nakana chi saqen ru naq laa’o, jo’eb’ ajwi’ li qas qiitz’in, “maawa’ ab’lex chik, chi moko aj jalanil tenamitex; wankex b’an chik choq’ rech tenamiteb’ laj santil paab’anel, ut lix junkab’al li Dios.”¹⁰

Toje’ xwab’i li awa’b’ej re uq’ej sa’ jun reheb’ li uq’ej li jalan jalanq raatinob’aaleb’ chi aatinak chirix a’in, jo’ kixb’aanu li Elder Gerrit W. Gong, jo’ li tz’aqonk sa’ li sumwank.¹¹ Ch’ina-us li na’leb’ a’in! Laa’o komon sa’ xch’uuteb’ jun siir li kristiaan li neke’xyal xk’eeb’al li Kolonel ut eb’ lix sumwank sa’ xyi lix yu’ameb’ ut neke’xyal xyu’aminkil li evangelio rik’in sahil ch’oolej. Jo’kan ut, sa’ xna’aj rilb’al qib’ rik’in li lem li moko tuqtu ta ru re li ruchich’och’, li evangelio naxtaqsi li qilob’aal ut nokoxk’e chirilb’al qib’ rik’in li lem li tz’aqal re ru reheb’ li qaloq’laj sumwank. Naq naqab’aanu a’an, noko’ok chirisinkil li xtz’ilb’al qix ut lix xtz’ilb’aleb’ rix li qas qiitz’in, li naxtenq’aheb’ ajwi’ li jalan chik chirisinkil li xtz’ilb’aleb’ rix a’an ut li xtz’ilb’al qix neke’xb’aanu,¹² k’a’jo’ xchaq’al ru li na’leb’ a’in. Chi jo’kan ut, naqataaqe lix b’oqom li qaraarookil profeet: “Ex was wiitz’in, tento taqak’e reetal chan ru naq naqil qib’ chiqib’il qib’! Tento taqak’e reetal chan ru naqaatinaheb’ ut noko’aatinak chirixeb’ li ani wankeb’ sa’ li qochoch, sa’ li iglees, sa’ li qatrab’aaj, ut sa’ li internet. Sa’ li kutan a’in, laa’in nintz’aama naq taqaatinaheb’ li qas qiitz’in rik’in chaab’ilal ut santilal.”¹³

Chiru li b’enwa’leb’ a’in, rik’in lix musiq’ li b’oqok a’an, nawaj xjunajinkil lin teneb’ankil rik’ineb’ li re li kok’al:

Ninch’olob’ xyaalal naq li ani naqak’ab’a’in jo’ li qaChoxahil Yuwa’ a’an tz’aqal li qaYuwa’, li nokoxra, li naxnaw ruheb’ li ralal xk’ajol chi tz’aqal re ru, li wan xk’a’uxl chirixeb’ chixjunjunqal ut naq tz’aqal juntaq’eeto sa’ rilob’aal a’an. Ninch’olob’ xyaalal naq jo’ chanru naqil qib’ chiqib’il qib’ naxk’ut reetalil li k’a’ru naqataw ru ut li qarahom chirix lix mayej ut lix tojb’al rix li maak xb’aan li Ralal, a’ li qaKolonel Jesukristo. Nintz’aama naq, jo’ a’an, tooruuq chixraab’aleb’ li qas qiitz’in xb’aan naq a’an li k’a’ru chaab’il, ut ink’a’ yal re xk’utb’al naq maare nekeb’aanu li us malaj yal re naq k’ulub’anb’ilaqex. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.