Jolomil ch’utub’aj-ib’
Chak’oxla li k’a’ru re choxa!
Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2023

Chak’oxla li k’a’ru re choxa!

Xb’aan li Awa’b’ej Russell M. Nelson

Awaʼbʼej re Lix Iglees li Jesukristo rehebʼ laj Santil Paabʼanel saʼ Rosoʼjikebʼ li Kutan

Li k’a’ru nekesik’ ru xb’aanunkil anajwan tixk’ut b’ar texwanq sa’ li junelik q’e kutan, k’a’ru chi tz’ejwalej teek’ul sa’ li wakliik chi yo’yo, ut ani aj-ik’in texwanq sa’ li junelik q’e kutan.

Ex was wiitz’in, ninb’antioxi naq ninru chi aatinak eerik’in anajwan. Rik’in naq tiixin chik, wulaj wulaj nink’ul li ak’ na’leb’, wan naq ch’ina-us, ut wan naq ch’a’aj. Oxib’ xamaan chaq anajwan, xinrahob’tesi lix tib’el li wix. Jo’kan ut, us ta xin’aatinak jun cient sut chi xaqxo sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’, xink’oxla naq sa’ li kutan a’in, tinb’aanu chi chunchu. Nintz’aama naq li Musiq’ej tixk’am li waatin toj sa’ lee ch’ool sa’ li kutan a’in.

Toje’ xinninq’ehi lin chihab’ 99, ut rik’in a’an, ak xtikla li chihab’ jun cient re lin yu’am. Wankeb’ li neke’patz’ok we, k’a’ru xinb’aanu re naq xnajto’ roq lin yu’am. Maare us raj wi’chik naq te’xpatz’ raj we, “K’a’ru li xintzol sa’ li yu’am a’in, chiru ka’ch’in chik ma jun cient chihab’?”

Moko tz’aqal ta li hoonal re tinsume chi us li patz’om a’an, a’ut nawaj raj xwotzb’al jun na’leb’ mas nim xwankil li xintzol.

Laa’in xintzol naq mas ch’ina-us lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios choq’ qe, naq tz’aqal nim xwankil li k’a’ru naqab’aanu sa’ li yu’am a’in, ut naq a’ xb’aan lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel naq naru na’uxman lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaYuwa’.1

Naq yookin chixnumsinkil li nimla rahilal yookin chireek’ankil chalen naq xintoch’ wib’, mas wi’chik naq ninb’antioxi li Jesukristo ut li xnimal ru maatan li kixk’e re xtojb’al rix li qamaak. K’oxlahomaq a’an! Li Kolonel kixnumsi “li rahilal ut ch’a’ajkilal ut xyalb’al rix, li jar paay wan,”2 re naq taaruuq a’an chixk’ojob’ankil li qach’ool, chiqak’irtesinkil, ut chiqakolb’al jo’q’e naqaj ru.3 Li Jesukristo kixye resil li k’a’ru kixk’ul aran Getsemani ut aran sa’ li Calvario: “A’ rahilal a’an kinixk’e laa’in, li Dios ajwi’, li q’axal nim wi’chik chiru chixjunil, chi siksotk xb’aan xrahil ut chi elk inkik’el ruuchil tiqob’.”4 Sa’ xk’ab’a’ li toch’olal xink’ul, k’iila sut xink’oxla rix “lix nimal ru lix Dios laj Israel.”5 Naq yookin chi usaak, li Qaawa’ xk’utb’esi lix wankilal chiwu, rik’in tuqtuukilal ut chi ch’olch’o ru.

Sa’ xk’ab’a’ naq li Jesukristo kixtojeb’ rix li maak, tz’aqal re ru lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’. Naq naqataw ru lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios, ink’a’ chik muqmu chiqu k’a’ut naq wanko sa’ li yu’am a’in, ut k’a’ru taqak’ul moqon. Sa’ xk’ab’a’ a’an, naru naq laa’o taqasik’ ru chan ru naq taawanq li qayu’am arin sa’ ruchich’och’, ut b’ar toowanq sa’ li junelik q’e kutan. Li jo’maajo’il na’leb’ li nayehok “Chexwa’aq, chex’uk’aq, ut chisaylanq sa’ eech’ool, xb’aan naq wulaj tookamq, ut usaq choq’ qe”6 a’an jun reheb’ li tik’ti’ q’axal nim sa’ chixjunil li ruchich’och’.

A’an a’in li chaab’il esilal sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios: li k’a’ru nak’ehok xchaab’ilal laa yu’am arin sa’ li ruchich’och’ a’an ajwi’ li k’a’ru taak’ehoq xchaab’ilal laa yu’am sa’ li junelik q’e kutan. Anajwan, re eetenq’ankil re taaruuq teek’ul li xnimal ru osob’tesink taaraj lee Choxahil Yuwa’ xk’eeb’al eere, laa’in nintz’aama cheru naq tex’ok “chixk’oxlankil li k’a’ru re choxa”!7 Xk’oxlankil li k’a’ru re choxa a’an li k’oxlank jo’ chanru li musiq’ej. Li profeet aj Jakob sa’ lix Hu laj Mormon naxk’ut chiqu naq “li k’oxlank jo’ chanru li musiq’ej, a’an yu’am chi junelik.”8

Li qayu’am sa’ ruchich’och’ a’an jun tzoleb’aal re taqatzol xsik’b’al ru li k’a’ru aajel ru sa’ li junelik q’e kutan. Mas naab’al li kristiaan neke’wan sa’ li yu’am a’in chanchan naq maak’a’ k’a’ru taak’ulmanq chirix a’an. A’b’anan, oxib’ paay li k’a’ru teek’ul a’ yaal k’a’ru nekesik’ ru xb’aanunkil anajwan: b’ar texwanq sa’ li junelik q’e kutan, k’a’ru chi tz’ejwalej teek’ul sa’ li wakliik chi yo’yo, ut ani aj-ik’in texwanq sa’ li junelik q’e kutan. Jo’kan ut, chek’oxla li k’a’ru re choxa.

Sa’ li xb’een aatin xinye jo’ Awa’b’ej re li Iglees, xinye eere naq textiklaaq rik’in xk’oxlankil chan ru texraqe’q. A’in naraj naxye naq teejayali eerib’ rik’in li choxahil awa’b’ejihom, ut naq nekesik’ ru xb’aanunkil k’a’ruhaq arin sa’ li ruchich’och’, teek’oxla chi us b’ar texxk’am a’an sa’ li yu’am chalel.9

Li Qaawa’ xk’ut chi ch’olch’o ru naq ka’ajeb’ wi’ li winq ut li ixq li tz’apb’ileb’ sa’ junajil jo’ b’eelomej ut ixaqilb’ej sa’ li santil ochoch, ut li neke’paab’ank reheb’ li sumwank, te’wanq sa’ wiib’al chiru li junelik q’e kutan. A’an kixye, “Chixjunil li sumwank, li kontraat, li b’ak’leb’, li teneb’ank, li xaqab’anb’il aatin, li yeechi’ink, li b’anunk, li junajink, li k’ehe’k sa’ komonil, malaj li oyb’enink, li ink’a’ nab’aanuman, ut na’oken, ut natz’apman rik’in li Loq’laj Musiq’ej re yeechi’ink … wankeb’ xraqik naq kamenaqeb’ li winq.”10

Chi jo’kan, wi nasach qana’leb’ ut naqasik’ ru xpaab’ankileb’ li teleestil chaq’rab’ anajwan, yooko chixsik’b’al ru wakliik chi yo’yo rik’in jun teleestil junxaqalil. Yooko chixsik’b’al ru naq ink’a’ toowanq rik’in li qajunkab’al toj chi junelik.

Jo’kan ut, ex was wiitz’in raarookex inb’aan, chan ru ut b’ar ut ani aj ik’in taawaj wank laa’at sa’ li junelik q’e kutan? A’ yaal eere xsik’b’al ru a’an.11

Naq yookex chixsik’b’al ru, nintz’aama cheru naq tex’iloq toj chi najt—toj sa’ li junelik q’e kutan. Teetaaqe li Jeskristo xb’een wa, xb’aan naq texk’uluq sa’ li junelik yu’am a’ yaal jo’ chanru nekepaab’ a’an, ut lix tojb’al rix li maak kixb’aanu.12 Texk’uluq ajwi’ a’ yaal naq nekepaab’eb’ lix chaq’rab’. Wi nekex’ab’in chiru a’an, wankex sa’ li b’e li tixk’e sahil ch’oolejil sa’ li kutan a’in, ut jun nimla q’ajkamunk sa’ li kutan chalel.

Naq wan junaq ch’a’ajkilal chawu, chak’oxla li k’a’ru re choxa! Naq yookat chixk’ulb’al li aaleek, chak’oxla li k’a’ru re choxa! Naq ra xak’ul sa’ laa yu’am, malaj sa’ ruq’ jun laa komon, chak’oxla li k’a’ru re choxa! Naq nakam anihaq naq toj saaj, chak’oxla li k’a’ru re choxa. Naq wan ani nakana chi yaj chiru naab’al kutan, chak’oxla li k’a’ru re choxa. Naq laatz’anb’ilat xb’aaneb’ li ch’a’ajkilal, chak’oxla li k’a’ru re choxa! Naq nakawoyb’eni usaak chiru junaq toch’olal, jo’ laa’in anajwan, chak’oxla li k’a’ru re choxa!

Naq yookat chixk’oxlankil li k’a’ru re choxa, ch’olch’o naq wan k’a’ru taaka’pak’alinq aawe.13 Naab’al chihab’ chaq, jun wech aj b’anonel xinixq’us, sa’ xk’ab’a’ naq “mas naab’al nink’oxa li santil ochoch” ut wan naq eb’ li wankeb’ xwankil sa’ inb’een xine’xram xb’aan lin paab’aal. A’ut laa’in ninpaab’ naq mas us wi’chik x’el lin k’anjel sa’ xk’ab’a’ naq yookin chixk’oxlankil li k’a’ru re choxa.

Wi nakak’oxla li k’a’ru re choxa, timil timil taa’ok chi jalaak laa ch’ool. Taawaj tijok chik chi kok’ aj xsa’, ut chi anchal aach’ool. Mattijok jo’ raj naq yookat chixyeeb’al xtusulal li k’a’ru taawaj xloq’b’al. Lix na’leb’ li Dios taqenaq wi’chik chiru laa ruchich’och’il na’leb’. Naq a’an tixsume laa tij, naru naq taasachq aach’ool, ut a’an tatxtenq’a chixk’oxlankil li k’a’ru re choxa.

K’oxla li k’a’ru kixye li Qaawa’ re laj Jose Smith sa’ li Tz’alam aran Liberty naq kixpatz’ xtenq’ankil. Li Qaawa’ kixk’ut chiru li Profeet naq li rahilal yoo chixk’ulb’al tixk’e xna’leb’, ut taawanq choq’ re lix chaab’ilal.14 “Wi nakakuy chi us,” chan li Qaawa’, “li Dios tixtaqsi aaloq’al chi taqe’q.”15 Li Qaawa’ yoo chixk’utb’al chiru laj Jose naq tixk’oxla li k’a’ru re choxa, ut naq tixjayali rib’ rik’in li q’ajkamunk tixk’ul sa’ li junelik q’e kutan, ut moko rik’in ta li ch’a’ajkilal yoo chixnumsinkil sa’ li kutan a’an. Sa’eb’ li qatij, naru naq noko’aatinak chi saqen ru rik’in li qaChoxahil Yuwa’—ut tento taqab’aanu chi jo’kan.

Naq laa’at nakak’oxla li k’a’ru re choxa, taataw naq yookat chixnajtob’resinkil aawib’ rik’in chixjunil li k’a’ru na’isink re lix taql laa ch’ool. Yalaq paay chi k’aytesink-ib’—ma juegos electronicos, malaj li b’uulink, malaj li ok sa’ k’as, malaj li droga, malaj li kalaak, malaj li josq’ok, malaj li pornografia, malaj li muxuk, ut toj reetal li tzakemq—naxk’e xrahil xch’ool li Dios. K’a’ut? Xb’aan naq li k’a’ru nakawataw, na’ok chik choq’ aadios. Nakat-ok chixjayalinkil aawib’ rik’in a’an ut ink’a’ rik’in li Dios re taak’ojob’aaq aach’ool. Naq nakayal aawu rik’in li k’aytesink-ib’, chasik’ aatenq’ankil, re musiq’ej, malaj rik’ineb’ laj b’anonel. Maakanab’ naq junaq atawom taaramoq aawu chixtaaqenkil lix chaq’al ru k’uub’anb’il na’leb’ li Dios.

Xk’oxlankil li k’a’ru re choxa tatxtenq’a ajwi’ chixpaab’ankil li chaq’rab’ re saq ru ch’oolej. Maak’a’ chik taapo’resinq re laa yu’am chi mas sa’ junpaat jo’ xq’etb’al li choxahil chaq’rab’ a’in. Choq’ reheb’ li ani xe’ok sa’ sumwank rik’in li Dios, li muxuk-ib’ mas sa’ junpaat naq tixsach laa paab’aal.

Naab’al reheb’ li aaleek mas ra xb’aan laj tza, a’an re naq taaq’et li chaq’rab’ re saq ru ch’oolej. Li wankilal chi k’ehok yu’am a’an li jun chi wankilal re diosilal li naxkanab’ li qaChoxahil Yuwa’ naq eb’ li ralal xk’ajol te’xk’anjela. Xb’aan a’in, li Dios xk’eheb’ li chaq’rab’ q’axal kaw chirix chan ru naq taa’oksimanq li yo’yookil ut choxahil wankilal a’in. Li wank sa’ sum aatin a’an ka’ajwi’ choq’ re jun winq ut jun ixq li sumsuukeb’ chirib’ileb’ rib’.

Wankeb’ naab’al sa’ li ruchich’ch’ ink’a’ neke’paab’ank re a’in, a’b’anan ink’a’ nanawman ru li yaal yal rik’in li k’a’ru neke’xk’oxla li kristiaan. Li Qaawa’ ak xye naq maajun kristiaan li moko saq ta ru xch’ool taa’ok sa’ li choxahil awa’b’ejihom. Jo’kan ut, naq yookat chixsik’b’al laa b’e chirix li chaq’rab’ a’in, chak’oxla li k’a’ru re choxa. Ut wi ak xaq’et li chaq’rab’ a’in, nintz’aama chawu naq taajal aak’a’uxl. Tatchalq rik’in li Kristo, ut taak’ul lix kuyb’al laa maak chi tz’aqal wi nakajal aak’a’uxl chi tz’aqal chirixeb’ laa maak.16

Wi nakak’oxla li k’a’ru re choxa, jalanaq aana’leb’ chirix li yalok-ix ut li ch’a’ajkilal nakak’ul. Wi anihaq li raaro aab’aan naxka’pak’ali li yaal, chak’oxla li k’a’ru re choxa, ut misach lix nawom aach’ool laa’at. Li apostol aj Pablo kixye naq “sa’eb’ li q’e kutan sa’ roso’jik, junjunq te’risi rib’ sa’ li paab’aal, ut te’xik xch’ool chirixeb’ musiq’ej aj sachol b’e, ut lix tzol’leb’eb’ li maa’us.”17

Maaka’ch’in xk’ihal lix b’alaq’ laj tza. Kawresi aawib’. Maasik’ aana’leb’ rik’ineb’ li ani ink’a’ neke’paab’an. Chasik’ aab’eresinkil rik’ineb’ li ani paab’ajel—eb’ li profeet, eb’ laj ilol na’leb’, eb’ laj k’utb’esinel, ut li raatin li Santil Musiq’ej, xb’aan naq a’an “tixye aawe chixjunil li k’a’aq re ru tento taab’aanu.”18 Chab’aanu li musiq’ejil k’anjel li na’ajman ru re naq tatruuq chixk’ulb’al li k’utb’esinb’il na’leb’.19

A’ yaal jo’ nakak’oxla li k’a’ru re choxa, taanimanq laa paab’aal. Naq laa’in toj yookin chixtzolb’al li b’anok, yal 15 dolares nink’ul chiru jun po. Sa’ jun q’ojyin, li xDantzel li wixaqil xpatz’ ma yookin chixtojb’al inlajetqil rik’in xka’ch’inal li tumin a’an. Moko yookin ta. Sa’ junpaat xinjal ink’a’uxl, ut xin’ok chixtojb’al jun dolar rik’in 50 centavo chik rajlal po.

Ma xjalman li Iglees xb’aan naq laa’o xqatoj li lajetqil? Ch’olch’o naq ink’a’. A’b’anan, lix tojb’al li lajetqil xinixjal laa’in. Sa’ li kutan a’an xintzol naq naqatoj li lajetqil xb’aan naq wan qapaab’aal, moko xb’aan ta naq wan qatumin. Naq xin’ok chixtojb’al li lajetqil, x’ok chi teemank sa’ inb’een li rilob’aal li choxa. Chirix a’an naab’al sut us xin’el sa’ lin trab’aaj, ut nink’oxla naq a’an xb’aan naq xqatoj li qalajetqil.20

Re xtojb’al li lajetqil, tento taawanq li qapaab’aal, a’ut a’an naxnimob’resi ajwi’ li qaapaab’al chirix li Dios ut chirix li Ralal a’an.

Wi nakasik’ ru xyu’aminkil li tiikilal sa’ laa yu’am sa’ li ruchich’och’ b’ar nanumta wi’ li muxuk ut li wech’ok-ib’, taanimanq laa paab’aal.

Wi nakanumsi laa hoonal sa’ li santil ochoch, taanimanq laa paab’aal. Ut li k’anjelak ut loq’onink sa’ li santil ochoch tatxtenq’a re taak’oxla li k’a’ru re choxa. Li santil ochoch a’an xna’aj li k’utb’esink. Aran nak’utman chawu chan ru naq taak’am li b’e toj sa’ jun choxahil yu’am. Aran nakatnach’ok chaq rik’in li Kolonel, ut nakat-ok chireek’ankil lix wankil a’an. Aran nak’ame’ aab’e re taaruuq taatuqub’eb’ li ch’a’ajkilal sa’ laa yu’am, us ta mas ninqeb’ li ch’a’ajkilal a’an.

Eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel ut eb’ li sumwank sa’ li santil ochoch wankeb’ xwankil sa’ li junelik q’e kutan. Yooko chixkab’lankileb’ mas chik li santil ochoch, re naq taaruuq teek’uleb’ li osob’tesink a’in sa’ lee yu’am. Anajwan nasaho’ inch’ool chixyeeb’al resileb’ li santil ochoch li te’kab’lamanq sa’eb’ li 20 tenamit a’in.

  • Savai’i, Samoa

  • Cancún, Mexico

  • Piura, Peru

  • Huancayo, Peru

  • Viña del Mar, Chile

  • Goiânia, Brasil

  • João Pessoa, Brasil

  • Calabar, Nigeria

  • Costa del Cabo, Ghana

  • Luanda, Angola

  • Mbuji-Mayi, República Democrática del Congo

  • Laoag, Filipinas

  • Osaka, Japon

  • Kahului, Maui, Hawai

  • Fairbanks, Alaska

  • Vancouver, Washington

  • Colorado Springs, Colorado

  • Tulsa, Oklahoma

  • Roanoke, Virginia

  • Ulaanbaatar, Mongolia

Li Qaawa’ yoo chixtaqlankil naq te’kab’lamanq li santil ochoch a’in, re naq laa’o taqak’oxla li k’a’ru re choxa. Li Dios yo’yo. Li Jesus a’an li Kristo. Lix Iglees a’an ak xk’ojob’aman wi’chik re naq te’osob’tesiiq chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios. Ninch’olob’ xyaalal a’in sa’ lix santil k’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

  1. Chi’ilmanq Jwan 6:38.

  2. Alma 7:11.

  3. Chi’ilmanq Alma 7:12.

  4. Tzol’leb’ ut Sumwank 19:18.

  5. 2 Nefi 9:40.

  6. 2 Nefi 28:7.

  7. Us wi’chik naq taqajal qak’a’uxl ut too’usaq sa’ musiq’ejil arin, naq wan li qamusiq’ rik’in li qajunxaqalil, chiru naq taqab’aanu sa’ li yu’am chalel, chirix li qakamik naq yooko chiroyb’eninkil li qawaklijik chi yo’yo. Jo’ kixye laj Amulek reheb’ laj Tzoramita li xe’sach xb’e, “Li yu’am a’in a’an lix q’ehil re naq te’xkawresi rib’ li winq chixk’ulb’al li Dios” (chi’ilmanq Alma 34:32–35).

  8. 2 Nefi 9:39.

  9. Chi’ilmanq Mosiah 4:30, b’ar wi’ li rey aj Benjamin naxye reheb’ lix tenamit, “Wi ink’a’ nekeril eerib’, ut lee k’a’uxl, ut lee raatin, ut leeb’aanuhom, ut ink’a’ nekex’ab’ink chiru lix taqlahom li Dios, ut ink’a’ nekexkana sa’ li paab’aal … , tento tex’oso’q.”

  10. Tzol’leb’ ut Sumwank 132:7; tiqb’il xkawil li aatin.

  11. Ch’olch’o naq us ta wan xtaql laa ch’ool, ink’a’ naru nakamin ru lix taql xch’ool jalan, ut li k’a’ru na’ux rik’in a’an. Laa’in mas naq kiwaj tz’ape’k sa’ junajil rik’in lin na’ inyuwa’. A’b’anan, ki’ajman ru naq tinwoyb’eni toj reetal naq eb’ a’an ke’xsik’ ru xk’ulb’al lix loq’laj tiqib’ankil naq numenaq 80 chihab’ wankeb’ re. Chirix a’an, ke’tz’ape’ sa’ junajil jo’ b’eelomej ut ixaqilb’ej, toja’ naq laa’o, li ralal xk’ajol, xootz’ape’ sa’ junajil rik’ineb’ a’an.

  12. Sa’eb’ li loq’laj hu, k’iila sut naxye naq li maatan re li junelik yu’am ka’ajwi’ naru nak’ule’ sa’ xk’ab’a’ lix k’ulub’ejil, li ruxtaan, ut li rusilal li Kolonel Jesukristo (chi’ilmanq, jo’ eetalil, Moroni 7:41; chi’ilmanq ajwi’ 2 Nefi 2:6–8, 27).

  13. Chi’ilmanq 2 Nefi 2:11.

  14. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 122:7.

  15. Tzol’leb’ ut Sumwank 121:8.

  16. Chi’ilmanq Isaias 1:16–18; Tzol’leb’ ut Sumwank 58:42–43.

  17. 1 Timoteo 4:1. Li raqal jun chik naxye, “Rik’in ka’pak’alil jo’eb’ laj tik’ti’, chi k’atb’il li reek’ob’aal xch’ooleb’ rik’in tiqwal ch’iich’” (raqal 2). Laj Pablo kixye ajwi’ naq “chixjunileb’ li te’raj wank xchoxahil yu’am rik’in li Kristo Jesus te’rahob’tesiiq” (2 Timoteo 3:12).

  18. 2 Nefi 32:5; tiqb’il xkawil li aatin. Wi tootz’aamanq, taaruuq taqak’ul “chi tasal tasal li k’utb’esinb’il na’leb’, chi tasal tasal qanawom” (Tzol’leb’ ut Sumwank 42:61).

  19. Chi’ilmanq Russell M. Nelson, “Li k’utb’esinb’il na’leb’ choq’ re li Iglees ut choq’ re qayu’am,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2018.

  20. A’in ink’a’ naraj naxye naq junelik nak’ulman a’in. Wankeb’ li maajun wa neke’xtoj xlajetqil, a’ut us neke’el sa’ lix trab’aaj, ut wankeb’ li neke’tojok re, ut ink’a’ us neke’el. Li yeechi’ihom, a’an naq eb’ li rilob’aal li choxa te’teemanq choq’ re li ani natojok re li lajetqil. Jalan jalanq li osob’tesink te’k’ule’q xb’aan a’an.