2016
ʻOku talamai ʻe ha kakai ʻe niʻihi ʻoku fie maʻu ke ʻi ai haku kaungāmeʻa ʻoku ʻikai ke mau tuʻunga moʻui tatau kae lava ke fakamālohia au. ʻOku moʻoni nai ʻeni?
October 2016


Ngaahi Fehuʻi mo e Tali

“ʻOku talamai ʻe ha kakai ʻe niʻihi ʻoku fie maʻu ke ʻi ai haku kaungāmeʻa ʻoku ʻikai ke mau tuʻunga moʻui tatau kae lava ke fakamālohia au. ʻOku moʻoni nai ʻeni?

Ko e aofangatukú, ʻoku hoko hono fakamālohia hoʻo ngaahi tuʻunga moʻuí mei he ako mo hono moʻui ʻaki e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, pea ʻe lava ʻa e kaungāmeʻá ke tokoni pe fakafeʻātungiaʻi koe ʻi hoʻo fai iá. ʻOku ʻi ai ha ivi tākiekina lahi ʻo e kaungāmeʻá kiate koe—ʻi he anga hoʻo fakakaukaú, leá, mo e tōʻongá pea mo e tokotaha ʻokú ke hoko ki aí. ʻOku fokotuʻu mai ʻe he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, “Fili hao kaumeʻa ʻoku nau mahuʻingaʻia ʻi he ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga kiate koé koeʻuhí ke mou lava ʻo fefakamālohiaʻaki mo fepoupouaki ʻi hono moʻui ʻaki ʻa e ngaahi tuʻuinga moʻui ʻoku māʻolungá” ([2011], 16). ʻOku tokoni atu e faʻahinga kaungāmeʻa ko ʻení ke ke moʻui ʻaki e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, tauhi hoʻo ngaahi tuʻunga moʻuí, mo hoko ko ha taha lelei ange.

Neongo ia, he ʻikai maʻu ʻe he kakai kotoa pē ʻoku mou feohí ha tuʻunga moʻui tatau mo koe pe hoko ko ha kāingalotu ʻo e Siasí. ʻOku mahuʻinga ke anga fakakaumeʻa ki he taha kotoa pea mo fai kiate kinautolu e meʻa tatau naʻe mei fai ʻe he Fakamoʻuí kiate kinautolú—ʻi he ʻofa mo e angaʻofa. Te ke lava ʻo hoko “ʻi he kakai tuí ko e [faʻifaʻitakiʻanga], ʻi he lea, mo e ʻulungaanga, mo e ʻofa, mo e faianga, mo e tui, mo e māʻoniʻoni” (1 Tīmote 4:12). Te nau fakatokangaʻi e founga ʻoku tāpuekina ai koe ʻi hoʻo moʻui ʻaki e ngaahi tuʻunga ʻulungaanga māʻolungá, pea te ke lava ʻo fakalotolahiʻi kinautolu ke nau fai e meʻa tatau, ʻi hoʻo hoko ko e faʻifaʻitakiʻangá.

Fekumi ki he fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní—pea lototoʻa ke fakahoko ʻEne ngaahi ueʻí—ʻi hoʻo fili ho ngaahi kaungāmeʻá mo feinga ke fakamālohia hoʻo ngaahi tuʻunga moʻuí.

Ngaahi Kaungamēʻa Moʻoní

Naʻá ku manavasiʻi ʻi hoku ʻuluaki taʻu he ako lotolotó telia naʻa ʻikai ke u lava ʻo maʻu ha kaungāmeʻa te nau fakaʻapaʻapaʻi ʻeku ngaahi tuʻunga moʻuí. Naʻá ku kaungāmeʻa lelei mo haku kaungā-kalasi ʻi he ʻosi pē ha taimi nounou, peá u talaange ki ai ko ha Māmonga au. Naʻá ne fehuʻi mai kau ki ai, peá u ʻoange leva ki ai ha kiʻi tohi Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú. Talu mei he ʻaho ko iá mo e ʻikai toe kapekape ʻi heʻema feohí. Kapau ko ho kaungāmeʻá ko ha kaungāmeʻa moʻoni, te nau fakaʻapaʻapaʻi hoʻo filí mo tokoni ke ke tauhi hoʻo ngaahi tuʻunga moʻuí.

Senitila M., taʻu 13, Puenosi ʻAealesi, ʻĀsenitina

Muimui ʻi he Faleʻi ʻa e Kau Palōfitá

ʻOku faingataʻa he taimi ʻe niʻihi ke tekeʻi ʻa e ʻahiʻahí kapau ʻoku tau feohi mo ha kaungāmeʻa ʻoku nau fai ha ngaahi fili kovi pe feinga ke tau fai ha ngaahi fili ʻoku kovi. Kuo ʻosi talamai ʻe he kau palōfitá ʻi he tohitufa Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú ʻe hanga ʻe he kaungāmeʻá ʻo “tākiekina hoʻo tōʻonga fakakaukaú mo e ngāué, pea ʻe tokoni foki ke ne fakapapauʻi mai pe te ke hoko ko ha tokotaha fēfē” ([2011], 16). Te u pehē ʻoku totonu ke tau maʻu ha kaungāmeʻa ʻoku nau fie fakaʻapaʻapaʻi ʻetau ngaahi tuʻunga moʻuí pea mo mahuʻingaʻia ke tau tauhi ʻetau ngaahi tuʻunga moʻuí.

Kalavini W., taʻu 16, ʻAlesona, USA

Manatuʻi Hoʻo Ngaahi Tuʻunga Moʻuí

ʻE hanga ʻe he kaungāmeʻa ʻoku ʻikai ke mou ʻi he tuʻunga moʻui tataú ʻo fakavaivaiʻi mo holoki hoʻo ngaahi tuʻunga moʻuí. Ko e taimi naʻá ku fuofua hiki ai ki hoku ʻapiako foʻoú, naʻá ku feinga ke tali au ʻaki ʻeku talaange ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ʻe lea ʻaki ʻe he kakai ʻoku mau feohí. Naʻe meimei ngalo ʻiate au ha niʻihi ʻo ʻeku ngaahi tuʻunga moʻuí ʻi heʻeku feinga ke tatau mo e taha kotoá. Kuó u ʻiloʻi he taimí ni, te ke fie maʻu ha ngaahi kaungāmeʻa ʻoku nau poupou mo maʻu e tuʻunga moʻui tatau mo koé kae lava ke ke langaki hoʻo ngaahi tuʻunga moʻuí. ʻOku ou fakamālō ʻi he fāifai peá u maʻu ha kaungāmeʻa hangē ko iá he ʻoku nau fakamanatu mai ʻeku ngaahi tuʻunga moʻuí.

Lōkani J., taʻu 15, ʻIutā, USA

Ko ha Tāpuaki ʻa e Ngaahi Kaungāmeʻa Leleí

Kapau ʻoku ʻikai ke mou maʻu ha tuʻunga moʻui tatau mo ho kaungāmeʻá, ʻe toe faingataʻa ange ke fakamālohia hoʻo tuʻunga moʻuí. ʻOku tokoni maʻu pē hono lau e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú ke u fili ha kaungāmeʻa lelei ʻoku nau fakaʻapaʻapaʻi aú. ʻOku ou teuteu he taimí ni ke u ngāue fakafaifekau, pea ʻoku ou ʻiloʻi ʻoku tokoni ʻeku feohi mo e kakai ʻoku nau maʻu e tuʻunga moʻui tatau mo aú ke u tuʻu maʻu ʻi he ongoongoleleí.

Nea M., taʻu 19, Puenosi ʻAealesi, ʻĀsenitina

Piki ʻi he Vaʻa Ukameá

Ko e meʻa tonu ʻokú ke fie maʻú ke ʻi ai hao ngaahi kaungāmeʻa ʻoku nau maʻu ha tuʻunga moʻui ʻoku lelei. ʻE fie maʻu ke ke feohi mo ha kaungāmeʻa ko ē te nau tokoniʻi koe ke ke tauhi e ngaahi fekaú mo fakaʻaiʻai koe ke ke moʻui māʻoniʻoní. Pikimaʻu ʻi he vaʻa ukameá, ʻa ē ʻoku fakatau ki he fuʻu ʻakau ʻo e moʻuí, kae ʻikai ko e fuʻu fale lahi mo ʻataʻataá. ʻE fakaiku hoʻo feohi mo e kau taʻeangatonú ki he ngaahi ʻahiʻahí. ʻAi hao kaungāmeʻa lelei te nau tākiekina koe ke ke moʻui ʻaki e ongoongoleleí.

ʻEni P., taʻu 13, ʻIutā, USA

Pukepuke ke Māʻolunga Hoʻo Ngaahi Tuʻunga Moʻuí

ʻOku ʻikai ke faʻa fakamālohia ʻe he kaungāmeʻa ʻoku kehe ʻenau tuʻunga moʻuí, hoʻo tuʻunga moʻuí, ka ʻi hoʻo hoko ko honau kaungāmeʻá, te ke lava ʻo tā ha sīpinga lelei ke nau muimui ai. Ko e taimi ʻokú ke maʻu ai ha ngaahi kaungāmeʻa ʻoku mou tui tataú, te ne lava ke fakalotolahiʻi koe ke ke tauhi hoʻo ngaahi tuʻunga moʻuí ke māʻolunga pea mo tokoni ke ke taukaveʻi ʻa e meʻa ʻoku totonú.

Uāleni S., taʻu 14, ʻOlikoni, USA

Lotua ke ke Maʻu ha Ngaahi Kaungāmeʻa

Naʻá ku faʻa lotu hili ʻeku hiki mo hoku fāmilí ki ha siteiti foʻoú, ke u maʻu ha ngaahi kaungāmeʻa te u lava ʻo talanoa mo kinautolu kau ki he ongoongoleleí. Naʻá ku ongoʻi ne fakafiemālieʻi au ʻi heʻeku lotú, pea ʻosi ha ngaahi māhina siʻi mei ai kuó u maʻu ha ngaahi kaungāmeʻa lelei ʻaupito. Te u lava ʻo falala te nau poupouʻi au, pea kuo nau ʻosi tokoniʻi au ke u fakatupulaki ha ʻofa lahi ange ki he ongoongoleleí. ʻOku ou ʻiloʻi ʻoku mahuʻinga e ngaahi kaungāmeʻá pea te nau lava ʻo ʻai ke faingofua ange ʻetau moʻui ʻaki e ongoongoleleí.

Sala P., taʻu 16, Lio ti Senelo, Palāsila