2 Nīfai 4–5

Te ke lau ‘i he 2 Nīfai 4 ‘o kau ki he anga hono ui mai ‘e Līhai hono hakó ke ne fai kiate kinautolu ‘ene akonaki fakaʻosi peá ne toki pekiá. Naʻe ‘ita ‘a Leimana mo Lēmiuela kia Nīfai ‘i he hili ‘a e pekia ‘a Līhaí koeʻuhí ko “hono valokiʻi kinautolu ‘e he ‘Eikí” (vakai, 2 Nīfai 4:13–14). Naʻe hohaʻa ‘a Nīfai koeʻuhí ko e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi meʻa naʻe fai ‘e hono ongo tokouá, mo hono ngaahi vaivaí mo ‘ene ngaahi angahala ‘aʻaná, naʻe tohi ai ‘e Nīfai ‘a e ngaahi ongo naʻe ‘i hono lotó ‘i he lea mahinongofua mo fakapunake (vakai, 2 Nīfai 4:15–35). Hangē ko ia kuo tohi ‘i he 2 Nīfai 5, naʻe fakatokanga ‘a e Eikí kia Nīfai mo kinautolu naʻa nau poupou kiate iá ke nau hola meia Leimana mo Lēmiuela mo e ngaahi foha ‘o ‘Isimelí. Hili ‘enau mavaeua ko ‘ení, naʻe nofo ‘a e kau Nīfaí ‘i he māʻoniʻoni mo e fiefia, ka ko kinautolu naʻa nau nofo mo Leimana mo Lēmiuelá, naʻa nau motuhi fakalaumālie kinautolu mei he ‘Eikí. Naʻe hanga ‘e he mateakiʻi ‘e Nīfai ‘a e ‘Eikí ‘o fakamālohia ia ke ne ikunaʻi ‘a e angahalá mo e loto-foʻí. Naʻe tohi leva ‘e Nīfai ‘a e anga ‘o ‘ene “nofo ‘i he fiefia” mo hono kakaí (2 Nīfai 5:27).

Fakakaukau ki ha taimi naʻá ke maʻu ai ha akonaki pe faleʻi mei hoʻo faʻeé, tamaí, pe kau takí. Naʻá ke fai nai ki he faleʻi ko iá? Ko e hā hono ‘uhingá, pe ko e hā ‘a e ‘uhinga naʻe ‘ikai te ke fai ai ki he faleʻi ko iá? ‘Okú ke fakameʻapangoʻia nai ʻi he ‘ikai te ke fai ki aí? Naʻe tohi ‘e Nīfai ‘i he 2 Nīfai 4:1–11, ‘a e akonaki mo e tuku tāpuaki fakaʻosi ‘a Līhai ki hono fāmilí. Lau ‘a e 2 Nīfai 4:4–5, pea kumi ki he akonaki naʻe tuku ‘e Līhai ki heʻene fānaú ‘a ia ‘oku ʻi ai foki ʻene kaunga kiate koe. Kuo fai atu nai ‘e hoʻo mātuʻá, kau mēmipa ‘o e fāmilí pe kau takí ha akonaki tatau kiate koe?

ʻĪmisi

Ko hono puke ʻe Līhai ‘a e ʻū lauʻi peleti palasá

1. Hiki ha lisi ki hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ‘o ha niʻihi ‘o e ngaahi tāpuaki kuo hoko ‘i hoʻo moʻuí koeʻuhí ko hoʻo fanongo ki he faleʻi ‘a kinautolu ‘oku nau tokanga atu kiate koé. Ko e hā ha ngaahi tāpuaki kuó ke maʻu koeʻuhí ko hoʻo talangofua ki he ngaahi fekau ‘a e ʻEikí?

Naʻe tohi ‘e Nīfai ‘i he 2 Nīfai 4:12–35, ‘a e “ngaahi meʻa ‘o [hono] laumālié” (2 Nīfai 4:15). Lau ‘a e 2 Nīfai 4:15–16, pea kumi ki he ngaahi meʻa naʻe fiefia ai ‘a Nīfaí.

Fakakaukau ki he ngaahi meʻa lelei ‘oku nau ‘omi ‘a e fiefiá kiate koé. Fakakakato ‘a e kupuʻi lea ko ‘ení ‘aki ha ngaahi tali kehekehe: ‘Oku fiefia hoku laumālié ‘i he .

2. Hiki ki hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha meʻa ‘okú ke pehē ‘oku ‘uhinga ki ai ‘a e fiefia ‘i he ngaahi meʻa ‘a e ‘Eikí.

Naʻe pehē ‘e Nīfai ‘oku “fakalaulauloto ‘a hoku lotó” (2 Nīfai 4:15) ki he ngaahi folofolá. ‘Oku ‘ikai ke ‘uhinga pē ‘a e fakalaulaulotó ki he fakakaukau loto mo fakakaukau fakamātoato ki he ngaahi folofolá, ka ke fakaava foki mo hotau lotó ki he fakahā mo e ‘ilo.

Naʻe aʻusia ‘e Nīfai ha ngaahi taimi ‘o e fiefia lahi ‘i heʻene moʻuí, neongo iá, naʻá ne fehangahangai mo ha ngaahi taimi faingataʻa foki. Toe vakai ki he 2 Nīfai 4:12–13 ke ke ‘iloʻi ai ha ngaahi faingataʻa naʻe fehangahangai mo Nīfai ‘i he taimi ko ia ‘o ‘ene moʻuí.

Lau ‘a e 2 Nīfai 4:17–18, peá ke kumi ki ha toe meʻa naʻá ne fakatupu ‘a e loto-mamahi ‘a Nīfaí. ʻI hoʻo laú, fakakaukau ki he ngaahi fakaʻuhinga ko ‘ení: ‘Oku ‘uhinga ʻa e loto-mamahí ki he ongoʻi feifeiʻavale pe ongoʻi ʻoku ‘ikai hato mahuʻinga. ‘Oku ‘uhinga ‘a e kakanó ki he vaivai ‘i hotau tuʻunga fakamatelié. ‘Oku ‘uhinga ‘a e faingofua ‘aupitó ki hono ‘ākilotoa pe ko hono feingaʻi kita mei he tafaʻaki kotoa pē, ke fakafaingataʻaʻiaʻi pe fakafiufiuʻi. Neongo ‘a e ongoʻi loto-mamahi ‘a Nīfai koeʻuhí ko ‘ene ngaahi angahalá, ka ‘oku ‘ikai totonu ke pehē naʻá ne halaia ‘i ha ngaahi maumaufono mamafa.

Fakakaukau ki ha taimi ‘i hoʻo moʻuí ‘a ia naʻá ke ongoʻi ai ‘o hangē ko e ongoʻi ‘e Nīfaí (hangē ko ha taimi naʻe mole ai ha taha ‘okú ke ‘ofa ai, pe ko e ‘ita ha niʻihi kehe ‘iate koe koeʻuhí ko hoʻo muimui ki he ‘Eikí, pe ko haʻo fehangahangai mo ha faingataʻa pe loto-foʻi, pe ko haʻo ongoʻi loto-mamahi koeʻuhí ko hoʻo angahalá, ngaahi vaivaí, mo e ngaahi ‘ahiʻahí). Lau ‘a e 2 Nīfai 4:19, pea kumi ‘a e ngaahi kupuʻi lea ‘oku nau fakamatala ki he ‘amanaki lelei ‘a Nīfai neongo ‘ene ngaahi loto-mamahí. ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻa Nīfai ʻi heʻene pehē “ʻoku ou ʻiloʻi ʻa ia ʻoku ou falala ki aí”? Te ke falala lahi ange fēfē ki he ‘Otuá?

‘I he hoko atu hoʻo akó, kumi ki ha ngaahi fakamoʻoni ‘o e tefitoʻi moʻoni ‘o e ongoongoleleí ‘a ia ‘oku pehē ‘oku tokoniʻi ‘e he ‘Otuá ‘a kinautolu ʻoku nau falala kiate Iá.

3. Tali ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ‘a e ngaahi fehuʻi ‘i he saati ko ‘ení:

Lau ‘a e 2 Nīfai 4:34–35, pea fakaʻilongaʻi ‘a e ngaahi kupuʻi lea ‘oku fakahā ai ‘a e falala ‘a Nīfai ki he ‘Eikí.

4. Hiki ki hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha meʻa kuó ke ʻilo mei hoʻo ako ʻa e 2 Nīfai 4:17–35 mo e ngaahi founga te ke lava ai ‘o fakatupulekina hoʻo falala ki he Eikí.

Fakakaukau ‘i hoʻo ako ‘a e 2 Nīfai 5, ki he ngaahi palopalema mo e ngaahi fili faingataʻa te ke aʻusia pe kuó ke aʻusiá. Naʻe pehē ‘e Nīfai ‘i he vahe ko ‘ení, naʻe “feinga [hono ongo tokouá] ke toʻo ‘eku moʻuí” (2 Nīfai 5:2). Fakatokangaʻi ange ‘i he 2 Nīfai 5:1 ‘a e meʻa naʻe fai ‘e Nīfai ke fakaleleiʻi ʻaki ‘a e palopalemá. Peá ke fakaʻilongaʻi ‘i hoʻo folofolá ‘a e meʻa naʻe fai ‘e he ‘Eikí ke tokoniʻi ‘a Nīfai ‘i he 2 Nīfai 5:5.

ʻĪmisi

kulupu ‘o e kau Nīfaí

Naʻe tupu mei he fakatokanga ko iá, ‘a e ‘alu atu ‘a Nīfai mo “kinautolu [kotoa pē] ‘a ia naʻa nau tui ki he ngaahi fakatokanga mo e ngaahi fakahā ‘a e ‘Otuá” (2 Nīfai 5:6) mei he fonua ‘o honau ‘uluaki tofiʻá. Naʻa nau fononga “ʻi ha ngaahi ‘aho lahi” (2 Nīfai 5:7) pea nau nofo ‘i he fonua naʻa nau ui ko Nīfaí. ‘Oku fakamahinoʻi mai ‘e he meʻa naʻe hoko ko ‘ení ʻoku maʻu ‘a e maluʻí ‘i he talangofua ki he ngaahi fakahā ‘a e ‘Otuá.

Lau ‘a e fakamoʻoni ko ‘eni meia ‘Eletā Paula V. Sionisoni ‘o e Kau Fitungofulú: “ʻOku ‘ikai te tau ofo ‘i he taimi ‘oku tau fehangahangai ai mo e ngaahi faingataʻa mo e ‘ahiʻahi lahi, ‘oku ‘ikai tuku ‘e he ‘Eikí ke tau taufā holo ‘o kumi hotau halá ‘iate kitautolu pē. Ko hono moʻoní, ‘oku feʻunga ‘aupito ‘a e ngaahi fakahinohino ‘oku ‘atā ke maʻu ‘e kitautolu takitaha kapau te tau fanongo. Kuo mou maʻu ‘a e meʻafoaki ‘o e Laumāie Māʻoniʻoní ke ne tataki mo ueʻi hake ‘a kimoutolu. ‘Oku mou maʻu a e ngaahi folofolá, mātuʻá, kau taki ‘o e Siasí mo e kau faiakó. ‘Oku mou maʻu foki mo e lea ‘a e kau palōfitá, kau tangata kikité, mo e kau tangata maʻu fakahā ko ia ʻoku nau moʻui ‘i hotau kuongá. ʻOku lahi fau e ngaahi fakahinohino mo e tataki [fakalangi] ʻoku lava ke tau maʻú, pea he ʻikai ke ke fai ha ngaahi fuʻu fehālaaki ʻi hoʻo moʻuí tuku kehe kapau te ke fili ke liʻaki e fakahinohino ʻoku ʻoatú” (“The Blessings of General Conference,” Ensign,Nov. 2005, 51).

5. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha fakatokanga kuó ke maʻu mei he ‘Eikí, ko ‘Ene kau palōfitá, pe kau taki kehe ‘o e Siasí. Ko e hā ha meʻa ‘okú ke fai ke tali ‘a e fakatokanga ko iá? Kuo tokoniʻi fēfē koe ‘e hoʻo tali lelei ‘a e fakatokanga ko iá ‘i hoʻo moʻuí, pea te ne tokoniʻi fēfē koe ‘i he kahaʻú?

Naʻe hili hono fakamatalaʻi ‘e Nīfai ‘a e ngaahi meʻa naʻe hoko ne tupu ai ‘a e mavahevahe ‘a e fāmili ‘o Līhaí, naʻá ne fakamatalaʻi leva ‘a e anga ‘o e moʻuí ‘i he “kakai ‘o Nīfaí” (2 Nīfai 5:9). Lau ‘a e 2 Nīfai 5:27, pea fakaʻilongaʻi ‘a e ngaahi kupuʻi lea ‘oku nau fakamatalaʻi ‘a e anga ‘o e moʻui ‘a e kau Nīfaí. Ko e hā hoʻo fakakaukau ki he ʻuhinga ʻo e nofo “ʻi he fiefiá”?

6. Lau fakalelei ‘a e 2 Nīfai 5:10–18, 26, pea fakaʻilongaʻi ‘i hoʻo folofolá ‘a e meʻa naʻe maʻu pe naʻe fai ‘e he kau Nīfaí ‘a ia naʻe tuʻunga ai ‘enau fiefiá. Fili ha taha ‘o e ngaahi meʻa ko iá, peá ke hiki ki hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha founga ne tokoni ai ‘a e ngāue pe tōʻonga fakakaukau ko iá ki hoʻo fiefiá. Hangē ko ‘ení, kapau te ke fili ʻa e foʻi moʻoni ko ia naʻe langa ‘e he kau Nīfaí ha temipale (vakai, 2 Nīfai 5:16), te ke lava ‘o tohi ‘a e founga kuo ‘omi ai ‘e he temipalé ha fiefia lahi ange kiate koe pe ko ho fāmilí.

Ko e ngaahi ngāue mo e ngaahi tōʻonga fakakaukau kuó ke maʻú, ko e konga ia ‘o hono moʻui ‘aki ‘o e ongoongolelei ‘a Sīsū Kalaisí. ‘E lava ke ke hiki ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ki hoʻo folofolá ‘i he tafaʻaki ‘o e 2 Nīfai 5:27: ‘I he hoko ‘a e ongoongolelei ‘a Sīsū Kalaisí ko ‘etau tōʻonga moʻuí, ‘oku tau tupulaki ai ‘i he fiefia. Naʻe hoko ‘eni ki he kau Nīfaí, lolotonga ha taimi ‘o e faingataʻaʻia lahi. Vakavakaiʻi hoʻo moʻuí peá ke fakapapauʻi ha meʻa te ke fai ke ke moʻui kakato ange ai ‘i he founga ‘o e fiefiá. Hiki ia ki ho‘o tohinoa ki hoʻo ako folofolá pe ki hoʻo tohi folofolá. ‘Oku tataki atu koe ki he fiefiá ‘e he ngaahi tefitoʻi mo‘oni kuó ke ako ki ai ‘i he ‘aho ní.

7. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘aho ní ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

   Kuó u ako ‘a e 2 Nīfai 4–5 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

   Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: