Seminelí
‘Iuniti 24: ‘Aho 2, 3 Nīfai 2–5


‘Iuniti 24: ‘Aho 2

3 Nīfai 2–5

Talateú

Naʻe hili pē ha kiʻi taimi siʻi mei he mamata ‘a e kakaí ki he ngaahi fakaʻilonga ‘o e ‘aloʻi ‘o Sīsū Kalaisí, naʻe kamata leva ke ngalo ‘iate kinautolu ‘a e ngaahi fakamoʻoni kuo nau maʻú, pea nau fakafefeka honau lotó. Naʻe tokolahi ‘a e kau Nīfaí mo e kau Leimaná naʻe ‘ikai te nau tali ‘a e ngaahi fakaʻilonga mo e ngaahi meʻa fakaofo kehé pea nau fakaʻau ‘o fai angahala lahi ‘aupito. Naʻe tupu ai ‘o fakaʻau ke lahi ange ‘a e ivi ‘o e kau kaihaʻa ‘a Katianetoní pea nau fakamanamana ke fakaʻauha ‘a e kau Nīfaí. Naʻe tānaki takataha mai ‘e Leikoneose ko e fakamaau lahi ‘o e kau Nīfaí ‘a e kau Nīfaí mo e kau Leimaná māʻoniʻoni kotoa pē peá ne lea ki he kakaí ke nau fakatomala pea teuteu ki he tau. Naʻa nau ikunaʻi honau ngaahi filí koeʻuhi ko ‘enau uouangatahá mo ‘enau falala ki he ‘Eikí. Naʻe fakamoʻoniʻi ‘e he kau Nīfai mo e kau Leimana māʻoniʻoní ‘i he hili honau fakahaofí ki he mālohi ‘o e ‘Otuá ‘i honau maluʻí.

3 Nīfai 2

‘Oku fakataha ‘a e kau Nīfai mo e kau Leimana māʻoniʻoní ke maluʻi kinautolu mei he kau kaihaʻa ‘a Katianetoní

Fakakaukau ki ha ngaahi meʻa fakalaumālie mahuʻinga siʻi kuó ke aʻusia ‘i hoʻo moʻuí. (Manatuʻi ʻoku ‘ikai fie maʻu ke fakaofo pe makehe ‘a e ngaahi meʻa fakalaumālie ‘oku tau aʻuisiá kae toki mahuʻingamālie ia.) ‘Okú ke pehē ko e hā nai ‘a e ‘uhinga ‘oku mahuʻinga ai ke manatuʻi ‘a e ngaahi meʻa fakalaumālie ‘oku tau aʻusiá?

Lau ‘a e 3 Nīfai 2:1–3, pea kumi ki he meʻa naʻe hoko ‘i he kakaí ‘i he taimi naʻe kamata ai ke ngalo ‘iate kinautolu ‘a e ngaahi fakaʻilonga fekauʻaki mo e ‘aloʻi ‘o e Fakamoʻuí. Ko e hā ha meʻa te ke lava ‘o ako mei he fakamatala ko ‘ení ‘o kau ki hono fakatuʻutāmaki ‘o hono fakangaloʻi ‘o e ngaahi meʻa fakalaumalie ‘oku tau aʻusiá?

Ko e tefitoʻi moʻoni ‘eni ‘e taha ‘oku tau lava ‘o ako mei he meʻa naʻe hoko ki he kau Nīfaí kapau ‘e ngalo ‘iate kitautou ‘a e ngaahi meʻa fakalaumālie kuo tau ‘osi aʻusiá, ‘oku tau vaivai lahi ange ai ki he ngaahi ‘ahiʻahi mo e ngaahi kākā ‘a Sētané. Mahalo te ke fie hiki ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ki hoʻo folofolá ‘i he tafaʻaki ‘o e 3 Nīfai 2:1–3. Fakakaukau ‘i hoʻo fai iá ki he ‘uhinga ‘oku lava ai ‘e hono fakangaloʻi ‘o e ngaahi meʻa fakalaumālie ‘oku tau aʻusiá ‘o ngaohi kitautolu ke tau vaivai ange kia Sētané.

Fakalaulauloto ki ha meʻa te ke lava ‘o fai ke tokoniʻi koe ke ke ‘iloʻi pea manatuʻi ‘a e ngaahi meʻa fakalaumālie ‘okú ke aʻusiá. Hiki ha ngaahi fakakaukau ‘e niʻihi ‘a ia ‘okú ke pehē ‘e ‘aonga tahá:

Naʻe fakamatala ‘a Palesiteni Henelī B. ‘Aealingi ‘o e Kau Palesitenisī ‘Uluakí ki he anga hono tokoniʻi ia ‘e heʻene hiki ‘a e ngaahi meʻa fakalaumālie naʻá ne aʻusiá ‘i ha tohinoa. Laineʻi ‘i hoʻo lau ‘a e meʻa naʻá ne aʻusiá, ha ngaahi tāpuaki ‘e niʻihi ‘oku lava ke maʻu mei hono lekooti ‘o e ngaahi meʻa fakalaumālie ‘oku tau aʻusiá.

ʻĪmisi
Palesiteni Henry B. Eyering

Ne u hiki ha ngaahi laine he ʻaho kotoa pē ʻi he ngaahi taʻu lahi. Naʻe ʻikai pē hala ha ʻaho neongo ai pē haʻaku ongosia pe ko ha fuʻu vave ʻeku kamata ngāue he ʻaho hono hokó. Ki muʻa peá u hikí, ne u fakakaukau loto ki he foʻi fehuʻi ko ʻení: “Kuó u mamata nai ki he toʻukupu ʻo e ʻOtuá kuo ala mai ke tokoniʻi kimautolu pe ko ʻemau fānaú pe ko homau fāmilí he ʻahó ni?” ʻI heʻeku tauhi ki aí, ne kamata ke hoko ha meʻa. ʻI hono tuku ʻeku fakakaukaú ki he ʻaho kuo maliu atú, ne u fakamoʻoniʻi e meʻa kuo fai ʻe he ʻOtuá ki he taha ʻo kimautolu ʻa ia ne ʻikai ke u fakatokangaʻi ʻi he ngaahi taimi femoʻuekina ʻo e ʻahó. ʻI he hoko ʻa e meʻa ko iá, pea toutou hokó, ne u ʻiloʻi ko e manatú ʻa e founga ʻoku fakahā mai ai ʻe he ʻOtuá kiate au ʻa e meʻa naʻá Ne faí.

Naʻe tupulaki ʻi hoku lotó ha meʻa naʻe mahulu ange ia ʻi he loto houngaʻiá pē. Naʻe tupulaki ʻa e fakamoʻoní. Ne u ʻiloʻi fakapapau ange ʻoku fanongo mai ʻa ʻetau Tamai Hēvaní ki heʻetau lotú mo tali ia. Naʻe lahi ange ʻeku ongoʻi loto houngaʻiá ʻi hono fakamolū mo fakamaʻa e loto ʻo e kakaí tupu mei he Fakalelei ʻa e Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí. Pea ‘oku lahi ange ‘eku falala ‘oku lava ‘e he Laumālie Māʻoniʻoní ‘o fakamanatu mai kiate kitautolu ‘a e ngaahi meʻa kotoa pē—ʻo aʻu ki he ngaahi meʻa naʻe ‘ikai te tau fakatokangaʻi pe tokanga ki ai ‘i he taimi naʻa nau hoko aí” (“O Remember, Remember,” Ensign peLiahona, Nov. 2007, 67).

  1. Fakamatalaʻi ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha founga kuo tokoniʻi ai koe ‘e hono manatuʻi ‘o e ngaahi meʻa fakalaumālie kuó ke aʻusiá ke ke tauhi maʻu ai ‘a e tuí neongo ‘a e ngaahi feinga ‘a Sētane ke ‘ahiʻahiʻi pe kākaaʻi koé. (‘Oku lava ke kau ai hono manatuʻi ‘o e ngaahi meʻa fakalaumālie kuó ke aʻusiá ‘i hoʻo lekooti ia ‘i ha tohinoa.)

Hangē ko ia kuo tohi ‘i he 3 Nīfai 2:4–19, naʻe ai ha tokolahi ‘o e kau Nīfaí naʻa nau fai atu pē ‘i he fai angahalá pea fakaʻau ke tokolahi ange ‘a e kau kaihaʻa ‘a Katianetoní pea lahi ange mo honau iví. Naʻe fakaʻau ke lahi ange ‘enau anga fakamālohí, pea tupu ai ‘a e kau fakataha ‘a e kau Leimana naʻe uluí mo e kau Nīfaí ke tauʻi kinautolu. Neongo naʻe ʻi ai hano ola ‘o ‘enau tuli ‘a e kau kaihaʻa ‘a Katianetoní mei honau ngaahi fonuá, ka naʻe kei ‘i ha tuʻunga fakatuʻutāmaki pē ‘a e kau Nīfaí mo e kau Leimaná ‘i he hili ha taʻu ‘e 15 mei hono fakahā mai ‘o e ngaahi fakaʻilonga ‘o e ‘aloʻi ‘o Sīsū Kalaisí.

3 Nīfai 3:1–10

‘Oku fie maʻu ‘e he taki ‘o e kau kaihaʻa ‘a Katianetoní ke tukulolo ‘a e kau Nīfaí mo e kau Leimaná

‘Oku tau sio ‘i he 3 Nīfai 3:1–10 ki he sīpinga ngāue ‘a e tēvoló ‘i he taimi ‘e niʻihi ‘o fakafou mai ‘i ha niʻihi kehe ‘ene feinga ke fakavaivaiʻi ‘etau tuí pea taki atu ‘a kitautolu ke tau hē. Naʻe fai ‘e Kitianehai, ko e taki ‘o e kau kaihaʻa ‘a Katianetoní ha tohi kia Leikoneose, ko e fakamaau lahi mo e kōvana ‘o e kakai fakatahataha ‘o e kau Nīfaí mo e kau Leimaná, ke fakalotoʻi ia ke tukulolo ki he kau kaihaʻa ‘a Katianetoní. Lau ‘a e 3 Nīfai 3:2–10, pea kumi ki he ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ‘oku nau fakahā mai ‘a e ngaahi founga ne ngāue ʻaki ‘e Kitianehai ‘i heʻene feinga ke fakavaivaiʻi ‘ene tuí pea taki atu ia ke ne heé… Mahalo te ke fie fakaʻilongaʻi ‘a e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ko ‘ení ‘i hoʻo maʻu kinautolú.

‘Oku akoʻi ‘e he ngaahi veesi ko ‘ení naʻe faʻa ngāueʻaki ‘e Sētane mo hono kau muimuií ‘a e fakahekeheké, ngaahi palōmesi loí, mo e fakamanamaná ke taki atu ‘a e kakaí ke nau hē. ‘Oku mahuʻinga ke ‘iloʻi ‘oku faʻa olopoto maʻu pē ‘a e ngaahi founga ‘a Sētané, pea ‘okú ne lava ‘o ngāue ʻaki hotau ngaahi kaumeʻá mo e kakai ‘oku tau saiʻia aí kae ‘ikai ko hotau ngaahi filí ke ‘ahiʻahiʻi kitautolu. Ka ‘oku kei ‘i ai pē ha ngaahi meʻa ‘oku faitatau ai ‘a e ngaahi taumuʻa mo e ngaahi founga ‘a Kitianehaí mo e anga ‘o e ngāue ‘a Sētane ‘i he ‘ahó ni ke taki atu ‘a e kakaí ke nau hē.

  1. Fili ha taha ‘o e ngaahi founga ‘a Kitianehaí, pea fakamatalaʻi ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ‘a e founga ‘oku lava ke ngāue ʻaki ai ‘e he tēvoló ha founga tatau ki he toʻu tupu ‘o e ‘aho ní. Hiki foki mo ha fakamatala ki ha founga te ke lava ‘o tekeʻi ‘aki ‘a e founga ko iá.

3 Nīfai 3:11–4:33

‘Oku teuteu ‘a e kakai ‘o Leikoneosé ke maluʻi kinautolu, pea nau ikunaʻi ‘a e kau kaihaʻa ‘a Katianetoní

ʻĪmisi
Ko e Tali ‘a Leikoneosé

Naʻe fakatumutumu ‘a Leikoneose ‘i he tohi ‘a Kitianehaí pea fakapapau hono lotó ke teuteuʻi hono kakaí ki haʻanau ‘oho mai. Lau ‘a e ngaahi potu folofola ko ‘ení, pea kumi ki ha founga ‘e fā pe lahi ange naʻe teuteuʻi fakalaumālie mo fakatuʻasino ai ‘e Leikoneose ‘a hono kakaí ke nau lava ‘o tali ‘a e ‘oho mai ‘a e kau kaihaʻa ‘a Katianetoní. (Ko ha fokotuʻu: fakapapauʻi ‘i hoʻo ako ‘a e ngaahi veesi ko ‘ení ‘okú ke ‘iloʻi ‘oku kehe ‘a Kitianehai, ko e taki ‘o e kau kaihaʻa ‘a Katianetoní, meia Kitikitonai, ko e palōfita lahi mo e ‘eikitau pule ‘o e kau Nīfaí.)

  1. Tā ‘i ha peesi ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha laine ‘i lotomālie mei ‘olunga ki lalo. Hiki ‘i ‘olunga ‘i he tafaʻaki ‘e taha ‘o e pēsí ‘a e kuiuʻi lea Ngaahi Teuteu ‘a Leikoneosé pea hiki ‘i ‘olunga ‘i he afaʻaki ‘e tahá ‘a e kupuʻi lea Ngaahi Meʻa Fakaonopooni Tatau. Hiki pe tā hano fakatātā ‘i lalo ‘i he ‘uluʻi tohi “Ngaahi Teuteu ‘a Leikoneosé,” ‘o e ngaahi founga ‘e fā naʻá ke ‘iloʻi ‘a ia naʻe teuteu ai ‘a Leikoneose mo e kau Nīfaí ke tali ha ‘oho maí. Hiki pe tā hano fakatātā ‘i lalo ‘i he ‘uluʻi tohi “Ngaahi Meʻa Fakaonopooni Tatau” ha sīpinga ‘o e ngaahi meʻa fakaonopooni tatau mo ia naʻe fai ‘e Leikoneose ke teuteuʻi ‘a e kakaí. ‘Oku totonu ke fakatātaaʻi mai ‘e he ngaahi meʻa faitatau ko ‘ení ‘a e ngaahi teuteu fakalaumālie mo fakatuʻasino kuo faleʻi kitautolu ke tau fai ‘i he ngaahi ‘aho ki mui ní.

  2. Tali ha fehuʻi ‘e ua pe lahi ange ‘i he ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ke tokoniʻi koe ‘i hoʻo fakakaukau ki ha founga ke ke fakahoko ai ‘a e meʻa kuó ke akó:

    1. Ko e hā ha founga te ke lava ʻo fakamālohia ai homou ‘apí mei he ngaahi ‘ohofi ‘a e filí?

    2. Ko e hā ha founga ʻoku maluʻi ai kitautolu ‘e haʻatau fakataha ko e fāmilí, ngaahi kolo pe uōtí?

    3. Ko e hā nai ‘a e ‘uhinga ‘oku hoko ai ‘a e ako fakaʻaho ‘o e folofolá ko ha founga mahuʻinga ia ki hono fakamālohia koé?

    4. Ko e fē nai ha taimi kuo tokoniʻi ai koe ‘e he lotú ke ke maʻu ha ivi fakalaumālie ke ikunaʻi ‘a e faingataʻá mo e fakatuʻutāmakí?

    5. ʻOku lava fēfē ke hoko ʻa e fakatomalá ko ha founga teuteu ki he kahaʻú?

    6. Ko e hā ha ‘uhinga ‘okú ke pehē ‘oku mahuʻinga makehe ai ‘i he ‘ahó ni ‘a e fili ke muimui kiate kinautolu ‘oku nau maʻu ‘a e laumālie ‘o e kikité mo e fakahaá?

Lau ‘a e 3 Nīfai 4:7–12 ke ke ‘iloʻi ‘a e meʻa naʻe hoko ‘i he taimi naʻe ‘ohofi ai ‘e he kau kaihaʻa ‘a Katianetoní ‘a Leikoneose mo hono kakaí. ‘Oku tau ‘iloʻi mei he fakamatala ko ‘ení, ko e taimi ko ia ‘oku tau teuteuʻi fakalaumālie mo fakatuʻasino ai ‘a kitautolú, te tau lava ai ‘o ikunaʻi ‘a e ngaahi faingataʻá ‘i he ivi ‘o e ‘Eikí.

Naʻe lava ‘e Leikoneose mo hono kakaí ‘o ikunaʻi ‘a e kau kaihaʻa ‘a Katianetoní pea nau fakaʻauha ‘a e kau taki ‘o e kau kaihaʻá. Naʻa nau ikuná koeʻuhí ko e kau takimuʻa naʻa nau filí (vakai ki he 3 Nīfai 3:19; 4:17), mo ‘enau talangofuá (vakai ki he 3 Nīfai 3:21; 4:18), pea mo ‘enau falala ki he ‘Otuá (vakai ki he 3 Nīfai 4:30–31). Lau ‘a e 3 Nīfai 4:30–33, pea kumi ki he anga hono tali ‘e he kakaí ‘a ‘enau ikunaʻi ‘a e kau kaihaʻa ‘a Katianetoní. Ko e hā ha ‘uhinga naʻe fakahā ‘e he kakaí ko e tupuʻanga ia ‘o honau fakahaofi mei he kau kaihaʻa ‘a Katianetoní? Ko e tefitoʻi moʻoni ‘eni ’e taha ‘oku fakaʻaliʻali mai ‘e he ngaahi veesi ko ‘ení: ʻOku tokoniʻi kitautolu ke tau loto-fakatōkilalo ‘e heʻetau ‘iloʻi ‘a e angalelei mo e ‘aloʻofa ‘a e ‘Otuá ‘i hotau fakahaofi mei he ngaahi faingataʻá.

3 Nīfai 5

‘Oku toe fokotuʻu ‘a e melinó ‘i he lotolotonga ‘o e kakaí, pea ‘oku fakamatalaʻi ‘e Molomona ‘a ‘ene fakanounouʻi ‘a e ngaahi lekōtí

ʻĪmisi
Ko e Fakanounouʻi ʻe Molomona ʻa e Ngaahi Peletí

Fakakaukau ki ha founga kuo tākiekina ai ‘e ha meʻa fakalaumālie fakafoʻituitui kuó ke aʻusia ‘a hoʻo tuí, ko hoʻo ngaahi holí, pe ko hoʻo tōʻonga moʻuí hili ‘a e meʻa fakalamālie naʻá ke aʻusia ko iá. Lau ‘a e 3 Nīfai 5:3–4, pea kumi ki he meʻa naʻe fai ‘e he kau Nīfaí koeʻuhi ko e tokoni mo e ngaahi tāpuaki naʻa nau maʻu mei he ‘Eikí. Fakatokangaʻi ange, ko e taha ‘o e ngaahi founga ‘o hono tali ia ‘e he kakaí, ko ‘enau malangaʻaki ‘a e ongoongoleleí ki he kakai kehé.

Naʻe fakamatalaʻi ‘e Molomona ‘i he 3 Nīfai 5:14–26, ‘a e ‘uhinga ki heʻene fakanounouʻi ‘a e lekōtí. Lau ‘a e 3 Nīfai 5:12–13, pea kumi ki he meʻa naʻe lea ʻaki ‘e Molomona ‘o kau ki hono fatongia ki hono hiki ‘ene fakanounouʻi ‘o e ngaahi lekooti ʻa Nīfaí.

‘Oku tau ako mei he ngaahi veesi ko ‘ení, ‘oku ʻi ai hotau fatongia ‘i heʻetau hoko ko e kau ākonga ‘a Sīsū Kalaisí ke akoʻi ki he kakai kehé ‘a e hala ki he moʻui taʻengatá. Ko e taha ‘o e ngaahi founga mahuʻinga taha te tau lava ‘o fakahā ai ‘etau fakafetaʻi ki he ‘Eikí koeʻuhi ko e meʻa kuó Ne fai maʻatautolú, ko ‘etau tokoni ki he kakai kehé ke nau haʻu kiate Ia ‘o maʻu ‘a e ngaahi tāpuaki kuó Ne teuteu maʻanautolú.

  1. Hiki ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha ngaahi founga ‘e niʻihi te ke lava akoʻi ai ki he kakai kehé ‘a e hala ki he moʻui taʻengatá ‘i hoʻo hoko ko ha ākonga ‘a Sīsū Kalaisí. Fakakaukau foki ki ha ngaahi taimi te ke lava ai ‘o akoʻi ‘eni ki he kakai kehé.

  2. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘ahó ni ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    Kuó u ako ‘a e 3 Nīfai 2–5 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: