Seminelí
‘Iuniti 15: ‘Aho 4, ʻAlamā 8–10


‘Iuniti 15: ‘Aho 4

ʻAlamā 8–10

Talateú

Hili ‘a e akonaki ‘a ‘Alamā ‘i Seilahemala, Kitione, mo Mīlekí, pea tali ‘e ha kakai tokolahi ‘a ‘ene pōpoakí, naʻe ‘ikai tali ‘e he kakai ‘o ‘Amonaihaá ‘a ‘ene pōpoakí pea nau kapusi ia ki tuʻa mei honau koló. Ka neongo iá, naʻe toe foki ‘a ‘Alamā ki ‘Amonaihā ‘i haʻane talangofua ki ha fekau ‘a e ‘Eikí. Naʻe teuteu ‘e he ‘Eikí ‘a ‘Amuleki ke ne tali ‘a ‘Alamā ‘i ‘Amonaihā pea kau fakataha mo ia ‘i he fakamoʻoni ki he kakaí. Naʻe fakatokanga ‘a ‘Alamā mo ‘Amuleki ki he kakai ‘o ‘Amonaihaá kapau ‘e ‘ikai te nau fakatomala, ‘e fakaʻauha ‘a kinautolu. Naʻe fai talangofua ‘a ‘Amuleki ki he ‘Otuá ‘o ne ngāue ʻaki hono ongoongó, mo e ‘iloa hono hingoá, mo hono mālohí ke poupouʻi ‘a e palōfita ko ‘Alamaá mo fakamoʻoniʻi ‘a Sīsū Kalaisi.

ʻAlamā 8

Naʻe talangofua ‘a ‘Alamā ‘o ne foki ki ‘Amonaihā ‘o ne teuteuʻi ai ‘a ‘Amuleki ke malanga.

Hili hono akoʻi ‘e ‘Alamā ‘a e ongoongoleleí ‘i Seilahemala mo Kitioné (vakai, ʻAlamā 5–7), naʻá ne fononga leva ki Mīleki. Lau ‘a e ʻAlamā 8:4–5, pea kumi ke ‘iloʻi ‘a e anga hono tali ‘e he kakai ‘o Mīlekí ‘a e akonaki ‘a ‘Alamaá. (ʻOku ‘uhinga ‘a e kupuʻi lea ko e “lakanga toputapu ‘o e ‘Otuá” ‘i he ʻAlamā 8:4 ki he lakanga fakataulaʻeikí, ‘o hangē ko ia te ke ʻilo ki ai ‘i he ʻAlamā 13.)

Hili hono fakaʻosi ‘e ‘Alamā ‘ene malanga ‘i Mīlekí, naʻá ne fononga leva ki ‘Amonaihā ke malanga ai. Naʻá ne faingataʻaʻia ‘aupito ai koeʻuhí ko e kakai ‘oku nofo aí. Ako ki he ngaahi tā mo e ngaahi potufolofola ko ‘ení, hili ia peá ke hiki hano hingoa fakanounou ‘o e fakatātā takitaha, ‘o fakamamafaʻi ‘a e meʻa naʻe hoko kia ‘Alamā lolotonga ‘ene ‘i ‘Amonaihaá.

ʻĪmisi
Ko e tangutu ʻa ‘Alamā ‘i he kelekelé

ʻAlamā 8:8–13.

ʻĪmisi
Ko ʻAlamā mo e ‘āngeló

ʻAlamā 8: 14 –16

ʻĪmisi
ʻAlamā mo ‘Amuleki

ʻAlamā 8:18–26.

Fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ko ‘ení (ʻoku ‘ikai fie maʻu ke ke hiki hoʻo ngaahi talí);

  • Ko e ‘āngelo ko ia naʻe hā mai kia ‘Alamaá, ko e ‘āngelo tatau pē ia naʻe hā mai ‘i muʻa kiate ia mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá. Kuo fakafiemālie fēfē nai ‘a e ngaahi lea ‘a e ‘āngeló kia ‘Alamaá (vakai, ʻAlamā 8:15)?

  • Ko e hā nai ha ʻuhinga ka faingataʻa ai ke toe foki ‘a ‘Alamā ki ‘Amonaihā (vakai, ʻAlamā 8:16)?

Neongo ‘a e faingataʻa ‘a e fekaú, ka “naʻá ne foki fakavavevave leva ki he fonua ko ‘Amonaihaá” (ʻAlamā 8:18). Naʻe akoʻi ‘e Palesiteni Hauati W. Hanitā ‘oku ‘ofa ‘a e ‘Eikí ‘i he talangofua peheé: “Ko e moʻoni ‘oku ‘ofa ‘a e ‘Eikí ‘i he loto fakapapau ke talangofua taʻeveiveiua ki heʻene akonakí, ‘i ha toe meʻa kehe” (“Commitment to God,” Ensign, Nov. 1982, 58).

  1. Fili ha meʻa ‘e taha pe lahi ange ‘i he ngaahi meʻa ko ‘ení. Hili ia peá ke hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ha founga ‘oku lava ‘o tāpuekina ai ‘a e tokotaha fakafoituituí ‘i heʻene talangofuá.

    1. Naʻe ‘amanaki ke ‘alu atu ha finemui ki he akó, pea kole ange ‘e heʻene faʻeé ke ne tui ha sote ‘oku taau mo feʻunga angé.

    2. ‘Oku fakatukupaaʻi ha taulaʻeiki foʻou ‘e heʻene pīsopé pe palesiteni fakakoló ke ne ngāueʻi ke maʻu hono pale fakalāngilangi ki he Fatongia ki he ‘Otuá.

    3. ‘Oku ongoʻi ‘e ha ongo faifekau hono ueʻi kinaua ke na ‘aʻahi ki ha fāmili ‘oku māmālohi ‘i he Siasí, pea ‘oku teʻeki kau ‘a e faʻeé ki he Siasí.

Te ke lava ‘o hiki ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ʻi hoʻo folofolá ‘i he tafaʻaki ‘o e ʻAlamā 8:18–20: Kapau te tau tali vave ‘a e folofola ‘a e ‘Eikí, te Ne tokoniʻi kitautolu ke tau fakahoko ‘Ene ngaahi fekaú.

  1. Hiki ha fakamatala ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá ‘o kau ki ha taimi naʻá ke ongoʻi ai naʻe tokoniʻi koe ‘e he ‘Eikí ke ke māʻoniʻoni mo talangofua ange neongo ‘a e ngaahi faingataʻá.

Lau ‘a e ʻAlamā 8:27–32, pea kumi ki ha ngaahi founga lahi ange naʻe tokoniʻi ai ‘e he ‘Eikí ‘a ‘Alamā ke ne fai ‘a e meʻa naʻe fekau kiate ia ke ne faí.

ʻAlamā 9

Naʻe fakatokanga ‘a ‘Alamā ki he kakai ‘o ʻAmonaihaá ke nau fakatomala pea teuteu ki he hāʻele mai ‘a Sīsū Kalaisí.

‘Oku tohi ‘i he ʻAlamā 9 ‘a e ngaahi feinga ‘a ‘Alamā ke ne akoʻi ki he kakai ‘o ‘Amonaihaá ‘a e fie maʻu ke nau fakatomala pea huhuʻi ‘a kinautolu ‘e he Fakamoʻui, ko Sīsū Kalaisí. Naʻe feinga ‘a ‘Alamā ke ne tokoniʻi ‘a e kakai fai angahala ko ‘ení ke nau ‘iloʻi ‘a e fie maʻu ke nau fakatomalá, ko ia naʻá ne kalanga ai kiate kinautolu ke nau manatu ki he ngaahi meʻa kuo fai ‘e he ‘Otuá maʻanautolu mo ‘enau ngaahi tamaí.

Kumi ‘i he ʻAlamā 9:8–10, 13 ki hono toutou ngāue ʻaki ‘o e foʻi lea ko e manatu mo e fakangaloʻi. ‘Okú ke pehē naʻe mei kehe fēfē ‘a e moʻui ‘a e kakai ‘o ‘Amonaihaá kapau naʻa nau manatuʻi ‘a e ngaahi meʻa naʻe lea ki ai ‘a ‘Alamaá?

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: ‘Okú ke pehē ko e hā ‘a e ‘uhinga ‘oku mahuʻinga ai ke ke manatuʻi ‘a e ngaahi meʻa fakalaumālie kuo hoko kiate koe ‘i he kuohilí? Hili ia peá ke hiki ha fakamatala ‘o kau ki ha meʻa fakalaumālie naʻe hoko kiate koe ‘a ia ‘oku ‘ikai te ke loto ke fakangaloʻi.

Hili ‘a e kalanga ‘a ‘Alamā ki he kakai ‘o ‘Amonaihaá ke nau fakatomalá, naʻá ne akoʻi leva kinautolu ‘oku totonu ke nau teuteu ki he taimi ‘e hāʻele mai ai ‘a e Fakamoʻuí ki he māmaní. Lau ‘a e ʻAlamā 9:26–27, pea fakaʻilongaʻi ‘a e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ko ia ‘oku nau tokoni ke mahino ange kiate koe ‘a e ngaahi ‘ulungaanga ‘o e Fakamoʻuí. (Ko hono ‘uhinga ‘o e foʻi lea ko e angatonú ko e faitotonu mo e fakamaau totonu.) Ko e hā ha meʻa ‘oku akoʻi atu ‘e he ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ko ‘ení ‘o kau ki he Fakamoʻuí? Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi he uike ka hokó ke ke fakakaukau ai kiate kinautolu.

ʻAlamā 10

‘Oku fakamatala ‘a ‘Amuleki ki he meʻa naʻe hoko kiate ia mo ha ‘āngeló peá ne naʻinaʻi ki he kakaí ke nau fakatomala.

Siakaleʻi ‘a e fakamatala ko ia ‘okú ne fakamatalaʻi lelei taha ‘a e anga hoʻo ‘ā hake ‘i he pongipongi ko ʻení:

  • Naʻá ku ‘ā ‘iate au pē, pea naʻe ‘ikai ke tatangi ha fafangu pe ui au ʻe ha taha.

  • Naʻá ku ‘ā he ‘uluaki tatangi pē ‘a e fafangú pe ko hono ‘uluaki ui mai aú.

  • Naʻe tatangi tuʻo lahi ‘a e fafangú, pe naʻe tuʻo lahi hono ui au peá u toki ‘aá.

Lau ‘a e ʻAlamā 10:6, pea kumi ki hono tuʻo lahi ‘o e “ngaahi fafangu fakalaumālie” naʻe fai mai kia ‘Amulekí ka naʻá ne angatuʻu pē ki he ‘Eikí. Hiki haʻo tali ki he fehuʻi ko ‘ení ‘i he ngaahi laine ‘oku ‘oatu hení: ‘Okú ke pehē ko e hā ha meʻa ‘oku fakahā mai ‘e he ongo kupuʻi lea ko ‘ení: “Naʻe ‘ikai te u fie fanongo” mo e “Naʻe ‘ikai te u fie ‘ilo” ‘o kau ki he tuʻunga fakalaumālie ‘o ‘Amulekí kimuʻa pea toki haʻu ʻa e ‘āngeló kiate iá?

Hangē ko ia kuo tohi ‘i he ʻAlamā 10:2–11, naʻe fakamatalaʻi ‘e ‘Amuleki ‘ene moʻuí kimuʻa pea toki ‘aʻahi mai ‘a e ‘āngeló kiate iá mo ‘ene ului ki he ongoongoleleí. Fakatotolo ‘i he ʻAlamā 10:1–6 ki ha ngaahi fakamatala fakaikiiki ‘okú ne tokoniʻi koe ke ke ‘ilo lahi ange kia ‘Amuleki.

ʻĪmisi
Ko e akonaki ‘a ‘Amulekí

Naʻe fakamatala ‘a ‘Amuleki ki he anga hono fekauʻi ia ‘e ha ‘āngelo ke ne ‘ave ʻa ‘Alamā ki hono ‘apí ‘o tauhi ia. Lau ‘a e ʻAlamā 10:7–11, pea kumi ki he anga hono tāpuekina ‘o ‘Amuleki mo ha niʻihi kehe koeʻuhí ko e talangofua ‘a ‘Amuleki ki he ‘āngeló.

Hiki ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ‘i he tafaʻaki ‘o e ʻAlamā 10:11–12: Ko e taimi ko ia ‘oku tau fanongo mo talangofua ai ki he ui ‘a e ‘Eikí, ‘oku hoko mai leva ‘a e ngaahi tāpuakí kiate kitautolu mo e niʻihi kehé. ʻOku lahi ha ngaahi founga ‘oku lava ke “ui” mai ai ‘a e ‘Eikí kiate kitautolú—‘oku fou mai ‘i he ngaahi ueʻi ‘a e Laumālié; ‘i he ngaahi ongo ‘o e lotó; ‘i ha misi; ‘i he lea ‘a ha taki ‘o e Siasí, faiako, pē mātuʻá; ‘i hono ui kita ki ha lakanga ‘i he Siasí; pe ‘i he faingataʻá, pe ‘i ha ngaahi founga kehe.

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko e fē nai ha taimi naʻá ke ongoʻi ai naʻe tāpuekina koe koeʻuhí ko hoʻo talangofua ki ha “ui” mei he ‘Eikí?

Hangē ko hono fakamatalaʻi ‘i he toenga ‘o e ʻAlamā 10, naʻe tokolahi ‘a e kakai ‘i ʻAmonaihā naʻe ʻikai te nau fanongo ki he lea ‘a ‘Amulekí. Naʻe fakatokanga ‘a ‘Amuleki kiate kinautolu, kapau ‘e ‘ikai te nau fakatomala, ‘e hokosia ‘a e ‘aho ‘a ia ‘e fakaʻauha ai ‘a kinautolú. Lau ‘a e ʻAlamā 10:22–23, pea kumi ke ‘iloʻi ‘a e ‘uhinga ‘o hono fakahaofi ‘o e kakaí mei he fakaʻauhá ‘i he taimi ko iá. Ko e hā ha meʻa ‘oku akoʻi mai kiate koe ‘e he ngaahi veesi ko ‘ení ‘o kau ki hono mahuʻinga ‘o ‘ete māʻoniʻoní neongo ‘oku ‘ikai māʻoniʻoni ‘a e kakai ‘okú te feohi mo iá?

  1. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘aho ní.

    Kuó u ako ‘a e ʻAlamā 8–10 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: