Seminelí
‘Iuniti 17: ‘Aho 2, ʻAlamā 19–20


‘Iuniti 17: ‘Aho 2

ʻAlamā 19–20

Talateú

Hangē ko ia kuo tohi ‘i he ʻAlamā 19–20, naʻe aʻusia ‘e he Tuʻi ko Lamōnaí ha fuʻu liliu lahi ‘o e lotó ‘a ia naʻe tupu ai ‘a e ului ‘a ha tokolahi ‘o hono kakaí. Naʻe fononga atu ‘a Āmoni mo e Tuʻi ko Lamōnaí ki he fonua ‘o Mitonaí ke fakatauʻatāinaʻi ‘a e ngaahi tokoua ‘o ‘Āmoni naʻe tuku pōpula aí. Naʻá na fetaulaki ‘i heʻena fononga atú mo e tamai ‘a Lamōnaí ‘a ia ko e tuʻi ia ki hono kotoa ‘o e kau Leimaná. Naʻe hanga ‘e he fakamoʻoni loto-toʻa mo hono maluʻi ‘ofa ‘e ‘Āmoni ‘a Lamōnaí, ‘o fakamolū ‘a e loto ‘o e tamai ‘a Lamōnaí peá ne loto ke tukuange ‘a e ngaahi tokoua ‘o ‘Āmoní. Naʻe tuʻunga ʻi he fakamoʻoni mo e faʻifaʻitakiʻanga ‘a ‘Āmoní, ‘a e ongoʻi ‘e ha tokolahi ‘o e kakaí ‘a e mālohi ‘o e Laumālie Māʻoniʻoní pea akoʻi kiate kinautolu ‘a e ongoongoleleí pea nau ului.

ʻAlamā 19

‘Oku fakatomala mo papitaiso ‘a e Tuʻi ko Lamōnaí mo e tokolahi ‘o hono kakaí

Fakakaukau ki he kaupeau iiki ‘oku aake ‘o fai ki tuʻa he taimi ‘oku lī ai ha foʻi maka ki ha loto vaí.

‘Oku faitatau fēfē ‘a e ngaahi ngāue ‘oku fai ‘e ha taha mo ha foʻi maka ‘oku lī ki he loto vaí

Hiki ‘a e ʻĀmoni ki he loto mālie ‘o e (siakale fuololoá) ‘i he fakatātā ko ‘ení.

ʻĪmisi
fakatātā ‘o e kaupeau iiki ‘i ha lī ha meʻa ki ha loto vai

Lau ‘a e ʻAlamā 19:1, 6 ke ‘iloʻi mei ai pe ko hai naʻe ʻuluaki fakalotoʻi ‘e he fakamoʻoni ‘a ‘Āmoní, pea hiki hono hingoá ‘i he ‘uluaki siakale ki loto ‘o e fakatātaáá. Fili ha kupuʻi lea mei he ngaahi veesi ko ‘ení ‘okú ke ongoʻi ‘oku lelei taha ‘ene fakamatalaʻi ‘a e meʻa naʻe hoko kia Lamōnaí. Hiki ‘a e kupuʻi lea ko iá mo hoʻo fakakaukau ki hono ‘uhingá:

Fakatotolo ‘i he ʻAlamā 19:7–10 ke ‘ilo ‘a e tokotaha hono hoko naʻe ueʻi hake ‘e he fakamoʻoni ‘a ‘Āmoní, pea fakahingoa ‘a e sikale hono ua ‘o e fakatātaá. Fakatatau ki he ʻAlamā 19:10, ko e hā ha meʻa naʻe fakaofo ai ‘a e tui ‘a e uaifi ‘o Lamōnaí?

Hangē ko ia kuo tohi ‘i he ʻAlamā 19:11–13,naʻe ueʻi hake fēfē ‘a e uaifi ‘o Lamōnaí ‘e he fakamoʻoni ‘a hono husepānití?

  1. Lau ‘a e ʻAlamā 19:13–14, pea tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ʻení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: ‘Okú ke pehē ko e hā nai hono ‘uhinga ‘o e “fakavaivaiʻi ‘e he laumālié,” pe “fakavaivaiʻi ‘i he fiefia”? Ko e fē nai ha taimi kuó ke ongoʻi mālohi ai ‘a e ivi takiekina ‘o e Laumālie Māʻoniʻoní ‘i hoʻo moʻuí?

Lau ‘a e ʻAlamā 19:15, ʻo kumi ‘a e tokotaha hono hoko naʻe ueʻi hake ‘e he fakamoʻoni ‘a ‘Āmoní, pea fakahingoa ‘a e siakale hono tolu ‘i he fakatātaá.

Lau ‘a e ʻAlamā 19:16–17 ke ‘ilo ‘a e tokotaha hono hoko naʻe ueʻi haké pea fakahingoa ‘a e siakale hono faá.

Fakakaukau ki he founga naʻe ueʻi hake ai ‘a e kau tamaioʻeiki kotoa ‘a e tuʻí ‘e he ngaahi meʻa naʻe hoko kia ‘Āmoni, Lamōnai, mo e uaifi ‘o Lamōnaí. Fakaʻilongaʻi ‘i he ʻAlamā 19:15–17, ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ‘oku fakaʻaliʻali mai ai naʻe tafoki ‘a e kau tamaioʻeiki ‘a Lamōnaí ki he ‘Otuá.

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: Naʻe fakalotoa fēfē ʻa ‘Āpisi ‘e he ngaahi meʻa fakalaumālie naʻe hoko kia Lamōnai mo hono falé, ‘o ne fakakaukau ai ke ne fakahā ‘ene fakamoʻoní ki he kakai kehé “kae ‘ikai te ne fakahā ia” ‘i he hili ha ngaahi taʻu lahi (ʻAlamā 19:17)?

Lau ‘a e ʻAlamā 19:18–22 ke ‘iloʻi ‘a e anga hono fakaʻuhingaʻi ‘e he kakai naʻa nau fakataha mai ki he fale ‘o e tuʻí ‘a e meʻa naʻa nau mamata ki aí. Fakakaukau ko ‘Āpisi koe. Ko e hā ha meʻa te ke fai hili haʻo mamata ki he fakakikihi ‘a e kakaí? Lau ‘a e ʻĀlamā 19:23–29 ke ‘iloʻi ‘a e meʻa naʻe fai ‘e ‘Apisí.

Lau ‘a e ʻAlamā 19:30–36, pea fakakaukau ki he mālohi ‘o e fakamoʻoni ‘a ‘Āmoní ‘i he kakai kehé. Fakahingoa ‘a e siakale hono nima ‘o e fakatātaá, “ko e kau Leimana tokolahi kehe.”

  1. Fakakaukau ki he kakai kotoa naʻe ueʻi hake ‘e he fakamoʻoni ‘a ‘Āmoní, peá ke fakakakato ‘a e kupuʻi lea ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: Kapau te u fakahā ‘eku fakamoʻoní mo fakaʻaliʻali atu ha faʻifaʻitakiʻanga ‘oku māʻoniʻoní, te u lava ai ‘o …

Naʻe tokoniʻi ‘a Lamōnai mo ha kakai kehe ‘e he fakamoʻoni mo e faifaʻitakiʻanga ‘a ‘Āmoni ke nau tafoki ki he ‘Eikí. Fakakaukau kiate kinautolu kuo ‘i ai hanau tuʻunga fakalaumālie mahuʻinga ‘i hoʻo moʻuí. Fakakaukau ki ha taha kuo hanga ‘e heʻene faʻifaʻitakiʻanga māʻoniʻoní mo ‘ene fakamoʻoní ‘o ueʻi hake koe. Te ke lava nai ‘o fakakaukau ki ha ngaahi founga kuo ueʻi hake ai ‘e he tokotahá ni foki ‘a e kakai kehé?

  1. Fakakaukau ki ha founga te ke lava ‘o fakahoko ai ‘a e meʻa kuó ke ako mei he faʻifaʻitakiʻanga ‘a ‘Āmoní, ‘i haʻo tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. ‘E tāpuekina fēfē ‘a e kau mēmpa ‘o ho fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá kapau te ke muimui ki he sīpinga ‘o e moʻui māʻoniʻoni ʻa ʻĀmoní, tokoni ki he niʻihi kehé, mo vahevahe hoʻo fakamoʻoní?

    2. ‘E fakatupu fēfē ‘e hoʻo sīpingá pe fakamoʻoní ha “ivi takiekina” ‘oku mahulu atu ʻi he meʻa ʻokú ke lava ʻo sio ki ai ʻoku hoko he taimí ni ‘i ho fāmilí, ngaahi kaungāmeʻá mo e ngaahi mahení?

ʻAlamā 20

Naʻe hoko ha liliu ‘o e lotó mo e ngaahi holi ‘a e tamai ‘a e Tuʻi ko Lamōnaí peá ne fie ako lahi ange ki he ongoongoleleí.

Lau ‘a e ngaahi tuʻunga ‘e tolu ko ‘ení, peá ke fakalaulauloto ki ha founga te ke tali ai iá.

  • ‘I ha feʻauhi sipoti, ʻoku fai ‘e ha fakamaau ‘e taha ha ngaahi tuʻutuʻuni ʻoku ‘ikai totonu pea hangē ‘okú ne fai atu ‘a e meʻa ʻoku taʻe totonu kiate koé.

  • ‘Oku tukuakiʻi koe ‘e ha faiako ‘i muʻa he kalasí, ‘okú ke kākā ‘i ha sivi, ka naʻe ‘ikai moʻoni ia.

  • ‘Oku tukuakiʻi koe ‘e hoʻo ongomātuʻá ki ha meʻa naʻe fai ho tokouá pe tuofefiné.

Hangē ko ia kuo tohi ‘i he ʻAlamā 20, naʻe hoko ha meʻa kia ‘Āmoni mo Lamōnai ‘a ia naʻe mei lava ke na tali ‘ita ki ai. Fakakaukau naʻe hoko atu kiate koe ‘a e meʻa naʻe hoko kia ‘Āmoni mo Lamōnaí ‘i hoʻo ako ‘a e vahe ko ‘ení.

Lau ‘a e ʻAlamā 20:1–7 ke ‘ilo ki he meʻa naʻe hoko ‘i he fie fakafeʻiloaki ‘e Lamōnai ‘a ‘Āmoni ki heʻene tamaí ‘a ia ko e tuʻi ‘o e kau Leimaná kotoa. Hili ia peá ke lau ‘a e ngaahi kulupu veesi ko ‘ení pea fakalaulauloto ki haʻo tali ki he ngaahi fehuʻi ‘oku ‘oatu hení.

ʻAlamā 20:8–13

Kapau naʻá ke ‘i he tuʻunga naʻe ‘i ai ‘a ‘Āmoní pea tukuakiʻi hala koe ‘e ha taha ‘okú ke loi mo kaihaʻa, ko e hā ha faʻahinga ongo te ke maʻú?

ʻAlamā 20:14–16

Ko e hā ʻa e meʻa ‘okú ke mahuʻingaʻia ai ‘i he tali ‘a Lamōnai ki heʻene tamaí?

ʻAlamā 20:17–25

Naʻe tali fēfē ‘e ‘Āmoni ‘a e ‘ita ‘a e tamai ‘a Lamōnaí? Naʻe fakahā fēfē ‘e ‘Āmoni ‘ene ‘ofa kia Lamōnaí?

Lau ‘a e ʻAlamā 20:26–27 ke ‘ilo ki he ngaahi meʻa ne hoko ‘i he tali ‘a ‘Āmoní. Ko e hā ha meʻa naʻe holi ‘a e tamai ‘a Lamōnaí ke ne ako hili ‘ene mamata ki he ‘ofa ne fakahā ‘e ‘Āmoní?

Ko e hā ha meʻa te tau lava ‘o ako mei he tali ‘a ‘Āmoni ki he ‘ita ‘a e tamai ‘a Lamōnaí?

Hiki ʻa e foʻi moʻoni ko ‘ení ki hoʻo folofolá ‘i he tafaʻaki ‘o e ʻAlamā 20:26–27 pe ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko e taimi ko ia ‘oku tau ngāue ai ‘i he ‘ofá, ‘oku lava ke ngaohi ai ‘a e niʻihi kehé ke fakamolū honau lotó pea nau feinga ke ‘iloʻi ‘a e moʻoní. Fakakaukau ki he taimi ‘oku lava ke ke maʻu ai ha ngaahi faingamālie ‘i homou ‘apí, mo ho ngaahi kaungāmeʻá, pe ‘i he akó, ke ke tali ‘i he ‘ofa ki he ‘ita ‘a e kakai kehé.

  1. Hiki haʻo taumuʻa ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘o fakamatalaʻi ai ‘a e founga te ke tali ai ke lelei ange ki he ‘itá ‘i he ‘ofa, ‘o hangē ko e tali ‘a ‘Āmoni ki he tuʻi ‘o e kau Leimaná.

  2. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘aho ní.

    Kuó u ako ‘a e ʻAlamā 19–20 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: