Seminelí
‘Iuniti 17: ‘Aho 3, ‘Alamā 21–22


‘Iuniti 17: ‘Aho 3

ʻAlamā 21–22

Talateú

Naʻe feinga ‘a ‘Ēlone, ‘a ia ko e taha ‘o e ngaahi tokoua ‘o ‘Āmoní, ke ne akoʻi ‘a e kau ‘Amelikaí mo e kau ‘Amuloné ‘o kau kia Sīsū Kalaisi mo e Fakaleleí, ka naʻe ‘ikai tali ia ‘e he kakaí. Naʻe iku ‘o tuku pōpula ia mo ha niʻihi ʻo hono kaungāngāué ‘i Mitonai. Naʻa nau tauhi maʻu ‘a e tuí lolotonga ‘a e taimi ‘o honau faingataʻaʻiá. Hili hono fakatauʻatāinaʻi kinautolu ‘e ‘Āmoni mo e Tuʻi ko Lamōnaí, naʻe akoʻi ‘e ‘Ēlone ‘a e tamai ‘a Lamōnaí ‘o kau ki he founga ‘o e “fanauʻi ‘i he ʻOtuá” (‘Alamā 22:15). Naʻe ako ai ‘e he tuʻí, kapau te ne fakatomala mei heʻene ngaahi angahalá, te ne lava ‘o ‘iloʻi ‘a e ‘Otuá pea iku ‘o ne maʻu ‘a e moʻui taʻengatá. Naʻe tokoniʻi ‘e he faivelenga ‘a ‘Ēlone mo hono kāingá ha tokolahi ‘o e kau Leimaná ke nau ‘iloʻi ‘a e ‘Otuá mo ‘Ene founga ‘o e huhuʻí.

ʻĪmisi
kau faifekau ‘i he fale fakapōpulá

‘Alamā 21:1–23

Naʻe malanga ʻaki ‘e ‘Ēlone mo hono kāingá ‘a e ongongoleleí neongo ‘a e ngaahi faingataʻá mo e tuku pōpulá.

Fakakaukau ki ha taimi naʻá ke feinga mālohi ai ke ke tauhi ‘a e ngaahi fekaú ka ke kei tofanga pē he ngaahi faingataʻá. Hili ia peá ke fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ko ‘ení: Ko e hā ha meʻa naʻá ke fai ke ke faivelenga ai ‘i he tuí neongo ‘a e ngaahi faingataʻa naʻá ke tofanga ai? ‘I hoʻo toe vakai atu ki he meʻa naʻe hoko ko iá, ko e hā haʻo ongoʻi ‘o kau ki hono tāpuekina koe ‘e he Eikí lolotonga ‘a e taimi ko iá?

Lolotonga hono akoʻi ‘e ‘Āmoni ‘a e Tuʻi ko Lamōnaí mo hono kakaí (vakai, ‘Alamā 17–19), naʻe fepaki ‘a ‘Ēlone ia mo hono kaungāngāué mo e ngaahi faingataʻa lahi ‘aupito ‘i heʻenau feinga ke malanga ‘i ha feituʻu kehe ‘o e fonuá. Lau ‘a e ‘Alamā 20:28–30 ke maʻu ha fakamatala fakakātoa nounou mei ai ‘o e ngaahi faingataʻa naʻe fepaki mo ‘Ēlone mo hono kaungāngāué lolotonga ‘enau ‘i he fale fakapōpulá. Hili ia peá ke lau ‘a e ngaahi potufolofola mei he ‘Alamā 21:1–17 ‘a ia ‘oku fokotuʻu atu ‘i he ‘ekitivitī ‘i laló. Kumi ki he meʻa naʻe fai ‘e ‘Ēlone mo hono kāingá ‘i honau ngaahi faingataʻaʻiá.

  1. Hiki ha tatau ‘o e saati ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá, pea fakaʻatā ha konga ke hiki ai haʻo fakamatala ki he potufolofola takitaha.

    Tukupā pe Faingataʻá

    Ko e Anga Hono Tali ia ‘e ‘Ēlone mo Hono Kaungāngāué

    ʻAlamā 21:3

    ʻAlamā 21:4

    ‘Alamā 21:5–6, 8

    ʻAlamā 21:7–9

    ‘Alamā 21:10–11

    ʻAlamā 21:11–12

    ʻAlamā 21:13–14

    ‘Alamā 21:15

    Hili hoʻo lau ‘a e potufolofola takitaha, hiki ‘i he kōlomu toʻohema ‘o e sātí, ‘a e ngaahi tukupā pe ngaahi faingataʻa naʻe fehangahangai mo ‘Ēlone mo hono kaungāngāué. Hiki ‘i he kōlomu toʻomataʻú, ‘a e anga hono tali ia ‘e ‘Ēlone mo hono kaungāngāué. Hili ia peá ke tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení:

    1. Ko e hā nai ha ‘uhinga ‘okú ke pehē ne mei faingofua pē kiate kinautolu ke nau loto foʻi, pea ‘ikai ha toe ʻamanaki lelei, pea nau foki ki honau ‘apí ki ha feituʻu ‘oku angalelei ange ‘i he kakai Nīfaí?

    2. ‘E ‘aonga fēfē nai kiate kitautolu ko e kāingalotu faifekaú haʻatau ako ki he fakamatala ko ‘ení?

Lau ‘a e ‘Alamā 21:16–17, pea kumi ki he founga naʻe tokoniʻi ai ‘e he ‘Eikí ‘a ‘Ēlone mo hono kāingá ke nau fai ‘Ene ngāué ‘i heʻenau vilitaki ‘i he tuí. ‘Oku tau ako ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení meia ‘Ēlone mo hono kāingá: Kapau ‘oku tau faivelenga ‘i heʻetau vilitaki ‘i hotau ngaahi faingtaʻaʻiá, ‘e tokoniʻi kitautolu ‘e he ‘Eikí ke tau fai ‘Ene ngāué. ‘E lava ke ke hiki ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ʻi hoʻo folofolá pe ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá.

Fakakaukau ki he faʻahinga ngāue ʻoku ʻoatu ʻe he ‘Otuá ke ke fai he taimí ni mo e kahaʻú mo e ngaahi faingataʻa te ke fehangahangai mo ia ‘i hoʻo feinga ke fakahoko ‘a e ngāue ko iá. Lau ‘a e fakamatala ko ‘eni naʻe fai ‘e Palesiteni Tōmasi S. Monisoní, ‘a ia naʻá ne akoʻi ai ‘e ‘i ai ‘a e ngaahi faingataʻa te tau fepaki mo ia ‘i heʻetau feinga ke fai ‘a e ngāue ‘a e ‘Eikí:

ʻĪmisi
Palesiteni Thomas S. Monson

Ke aʻu, akoʻi, pea mo ala atu ki he ngaahi laumālie mahuʻinga kuo teuteuʻi heʻetau Tamaí ki Heʻene pōpoakí, ko ha ngāue kāfakafa ia. ʻOku tātātaha ke faingofua ʻa e ikuná. ʻI he angamahení ʻoku muiaki mai ia ʻi he loʻimatá, ʻahiʻahiʻí, falalá, mo e fakamoʻoní. …

“ … ʻOku fakafiemālie ki he kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá ʻa e fakamahino mei he ʻEikí: ‘ʻOku ou ʻiate kimoutolu maʻu ai pē’ (Mātiu 28:20). ‘Oku poupouʻi hake koe ‘e he talaʻofa fakaofo ko ‘ení. … ‘Okú ne fakafiemālieʻi koe ‘i he ngaahi taimi ‘o e loto-foʻi ko ia ‘oku hoko mai ki he tokotaha kotoa pē” (“Tears, Trials, Trust, Testimony,” Ensign, May 1987, 43).

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá, ha meʻa naʻe hoko ‘i hoʻo vilitaki faivelenga ‘i he ngaahi faingataʻá. Pe ko haʻo hiki ha fakamatala ‘o kau ki haʻo palani ki ha founga ke ke faivelenga ai ‘i ha faingataʻa ‘okú ke lolotonga fehangahangai mo ia, ‘o ke ngāue ʻaki ‘a e ngaahi tefitoʻi moʻoni ‘i he lēsoni ko ‘ení. Ko e tahá foki, hiki ha fakamatala ‘o kau ki ha ngaahi meʻa ‘e hoko ‘i he kahaʻú ‘okú ke pehē, ‘e fie maʻu ai ke ke vilitaki ‘i he ngaahi faingataʻá ‘i haʻo fai ‘a e ngāue ‘a e ‘Eikí.

Lau ‘a e ‘Alamā 21:18–23 ke ‘ilo ‘a e meʻa naʻe fai ‘e ‘Āmoni hili ‘ene tokoni ke tukuange ‘a ‘Ēlone mo hono kāingá mei he fale fakapōpulá. Kumi ki he anga ‘o e liliu ‘o e moʻui ‘a e kau Leimaná koeʻuhi ko hono akoʻi ‘e ‘Āmoni ‘a e ongoongoleleí kiate kinautolú.

Fakakaukau ki he anga hono liliu ‘e he ongoongolelei ‘a Sīsū Kalaisí ‘a e moʻui ‘a ha taha ‘okú ke ‘iloʻi. Fakalaulauloto ki ha founga te ke lava ai ‘o fakahā ‘a e ongoongoleleí ki ha taha ‘okú ke ‘iloʻi, pe fakakaukau ki ha taha ‘oku lava ke fakalotoa ‘e he sīpinga ‘a ‘Ēlone mo hono kāingá. Fakakaukau ke ke fakahā ki he tokotaha ko iá ‘a e meʻa kuó ke ako mei he sīpinga ‘a ‘Ēlone mo hono kāingá ‘i heʻenau vilitaki faivelenga ‘i he ngāue ‘a e ‘Eikí.

ʻAlamā 22

ʻOku tui ‘a e tamai ‘a Lamōnaí ‘a ia ko e tuʻi ki he fonuá hono kotoa, ki he ongoongoleleí ‘o hangē ko hono akoʻi ‘e ‘Ēloné.

Fakakaukau ki he fetaulaki ‘a ‘Āmoni mo e tamai ‘a Lamōnaí, ‘a ia naʻe fakamatalaʻi ‘i he lēsoni kuo ‘osí. Toe lau ‘a e kole makehe ‘a e tuʻí kia ‘Āmoní, ‘a ia ‘oku tohi ‘i he ‘Alamā 20:27. Kumi ‘i hoʻo lau ‘a e ‘Alamā 22:1–3, ki he anga hono tali ‘e he tuʻí ‘a e ‘aʻahi atu ‘a ‘Ēloné.

Lau ‘a e ‘Alamā 22:4–6, pea kumi ki he meʻa naʻe hohaʻa ki ai ‘a e tamai ‘a e Tuʻi ko Lamōnaí. Fakatotolo ‘i he ‘Alamā 22:7–14 ki he ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ‘e ‘Ēlone ki he tamai ‘a Lamōnaí.

Fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ko ‘ení (‘e tokoni kapau te ke manatu ki he lēsoni tatau fekauʻaki mo e Tuʻi ko Lamōnaí ‘i he ‘Alamā 17–18):

  • Ko e hā ‘a e ‘uhinga naʻe fie maʻu ai ke tui ‘a e tuʻí ki he ‘Otuá kae mahino kiate ia ‘a e fakatomalá?

  • Naʻe tokoni fēfē hono ‘iloʻi ‘e he tuʻí ‘a e Hingá ke mahino kiate ia ‘a e fakatomalá?

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko e hā ‘a e ‘uhinga oku ‘aonga ai ke mahino ‘a e Hinga ‘a Ātamá mo e Fakalelei ‘a Sīsū Kalaisí kae lava ke mahino ‘a e fakatomalá?

Fakatotolo ‘i he ‘Alamā 22:15, ‘o kumi ki he meʻa naʻe loto ‘a e tamai ‘a e Tuʻi ko Lamōnaí ke ne tukuange koeʻuhí ka ne maʻu ‘a e fiefiá mo e moʻui taʻengatá, peá ke fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ia ‘i hoʻo folofolá.

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: ‘Okú ke pehē ko e hā nai ‘oku mahuʻinga ai ke maʻu ‘e he tokotaha kotoa pē ‘oku holi ke ‘ilo ‘a e ʻOtuá, ‘a e tōʻonga fakakaukau naʻe maʻu ‘e he tamai ‘a e Tuʻi ko Lamōnaí?

Lau ‘a e ‘Alamā 22:16 ke ke ‘iloʻi ‘a e anga hono tali ‘e ‘Ēlone ʻa e fehuʻi ‘a e tuʻí kau ki he founga ‘e maʻu ai ‘a e moʻui taʻengatá. (Fakakaukau ke ke fakaʻilongaʻi a e ngaahi moʻoni mahuʻinga ‘okú ke sio ‘oku akoʻi ‘i he veesi ko ‘ení.) ‘Oku takiekina fēfē ha taha ke ne maʻu ‘a e moʻui taʻengatá ‘i heʻene tali pea moʻui ʻaki ‘a e ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ‘e ‘Ēloné?

Lau ‘a e ‘Alamā 22:17–18, pea kumi ki he anga hono tali ‘e he tuʻí ‘a e ngaahi fakahinohino ‘a ‘Ēloné. Fakalaulauloto ki he fehuʻi ko ‘ení: Ko e hā ha meʻa te tau ako ‘o kau ki he fanauʻi ‘i he ‘Otuá mei he tamai ‘a e Tuʻi ko Lamōnaí?

Te ke lava ‘o fakaʻilongaʻi ‘a e kupuʻi lea ko ‘ení ‘i he ‘Alamā 22:18: “Te u Iiʻaki kotoa ‘eku ngaahi angahalá koeʻuhí ke u ‘iloʻi koe.” Fakalaulauloto ki he foʻi moʻoni ko ʻení, pea hiki ia ki hoʻo folofolá pe ki hoʻo tohinoa ako folofolá: Kuo pau ke tau loto fiemālie ke liʻaki ‘etau ngaahi angahala kotoa pē koeʻuhí ke tau liliu fakalaumālie ai pea tau fanauʻi ‘i he ‘Otuá.

ʻĪmisi
ʻEletā Dallin H. Oaks

Lau ‘a e lea ko ‘eni naʻe fai ‘e ‘Eletā Tālini H. ‘Oakesi ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ‘Aposetolo ‘e Toko Hongofulu Mā Uá: “ʻOku fakatukupaaʻi kitautolu ‘e he ongoongolelei ‘a Sīsū Kalaisí ke tau liliu. Ko ‘ene pōpoaki ‘oku lahi taha hono fai maí ko e ‘fakatomalá,’ pea ko hono ‘uhinga ‘o e fakatomalá ke liʻaki kotoa hotau ngaahi ‘ulungaanga —fakafoʻituitui, fakafāmili, fakamatakali, mo fakafonua—ko ia ‘oku fepaki mo e ngaahi fekau ‘a e ‘Otuá. Ko e taumuʻa ‘o e ongoongoleleí ke liliu ‘a e tangata angamahení ke hoko ko ha kakai fakasilesitiale, pea ‘oku fie maʻu ai ha liliu” (“Repentance and Change,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2003, 37).

Fakalaulauloto ki ha meʻa ‘oku fie maʻu ke ke fai ‘i hoʻo moʻuí he taimí ni ke ke liliu fakalaumālie ai.

Lau ‘a e ‘Alamā 22:19–22 ke ke sio ki he ngaahi meʻa naʻe hoko hili ‘a e lotu ‘a e tuʻí. Lau ‘a e ‘Alamā 22:23–27, ‘o kumi ke ke ‘iloʻi ‘a e meʻa naʻe fai ‘e he tamai ʻa Lamōnaí koeʻuhi kuo hoko kiate ia ha liliu ‘o e lotó pea kuó ne maʻu ‘a e Laumālie ‘o e ‘Eikí ‘iate ia.

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ha fakamatala ki ha meʻa kuó ke ako ‘o kau ki he fanauʻi foʻoú mei hoʻo ako ‘o kau ki he tamai ‘a e Tuʻi ko Lamōnaí. Fakamatala ki he anga hoʻo fakakaukau ki he founga ‘e lava ai ‘e heʻene sīpingá ‘o tokoniʻi ‘a e toʻu tupu ‘o e ‘aho ní ke nau fai ha ngaahi liliu ʻi heʻenau moʻuí ke tokoniʻi ai kinautolu ke nau fanauʻi ‘i he ‘Otuá.

  2. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘aho ní.

    Kuó u ako ‘a e ‘Alamā 21–22 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: