Seminelí
‘Iuniti 17: ‘Aho 4, ‘Alamā 23–24


‘Iuniti 17: ‘Aho 4

ʻAlamā 23–24

Talateú

Naʻe fanongonongo ‘e he tuʻi ‘o e kau Leimaná ‘i he hili ‘ene uluí, ‘oku tauʻatāina fakalotu ‘a hono kakaí. Naʻe fakaʻatā ‘e he fanongonongo ko iá ‘a ‘Ēlone mo hono kāingá ke nau malanga ʻaki ‘a e ongoongoleleí mo fokotuʻu ha ngaahi siasi ‘i ha ngaahi kolo lahi ‘o e kau Leimaná. Naʻe ului ha lau afe ‘o e kau Leimaná, pea ‘ikai te nau toe hē atu. Naʻe fai ‘e he kau Leimana naʻa nau ului ki he ‘Eikí ha fuakava, ke tuku hifo ‘enau ngaahi mahafu taú. Naʻa nau ‘ai kiate kinautolu ‘a e hingoa ko e kau ‘Anitai-Nīfai-Līhai. Naʻe feilaulauʻi ‘e ha tokolahi ‘o e kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí ‘a ‘enau moʻuí kae ‘oua te nau maumauʻi ‘enau fuakavá ‘i he taimi naʻe ʻohofi ai kinautolu ‘e he kau Leimana naʻe ‘ikai uluí.

ʻAlamā 23

Naʻe ului ha lauafe ‘o e kau Leimaná ki he ‘Eikí pea liliu honau hingoá ko e kau ‘Anitai-Nīfai-Līhai.

  1. Tā ha fakatātā ‘o ha fofonga fiefia mo ha fofonga mamahi ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá. Fakahingoa ‘a e fofonga fiefiá ko eTui Faivelenga pea ui ‘a e fofonga mamahí ko Loto Kehekehe. Kumi ‘i hoʻo lau ‘a e lea ko ‘eni naʻe fai ‘e Eletā Lisiate G. Sikoti ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ‘Aposetolo ‘e Toko Hongofulu Mā Uá, ke ke ‘iloʻi ai ha ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ‘oku nau fakamatalaʻi ‘a e faʻahinga kakai kehekehe ‘e ua ko ‘ení. Hiki ‘a e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ko ‘ení ‘i lalo ‘i he fakatātā ‘oku hoa mo iá.

ʻĪmisi
ʻEletā Richard G. Scott

“Kuo tau mamata kotoa pē ki ha kakai fakatāutaha ‘e niʻihi kuo nau fononga ‘i he moʻuí mo fai maʻu pē ‘a e ngaahi meʻa ‘oku totonú. ‘Oku hangē ‘oku nau fiefiá, mo loto-māfana ‘i he moʻuí. Ko e taimi ‘oku nau fai ai ha ngaahi fili ‘oku faingataʻá, ‘oku hangē ‘oku nau fai maʻu pē ‘a e ngaahi fili oku totonú, neongo naʻe ‘i ai ha ngaahi fili lahi ne hā ngali fakatauele naʻe lava ke nau fili mei ai. ‘Oku tau ‘ilo ‘oku nau moʻulaloa ki he ‘ahiʻahí, ka ‘oku hangē ‘oku ‘ikai te nau tokanga ki aí. ‘Oku pehē foki mo ‘etau mamata ki ha niʻihi kehe ‘oku ‘ikai te nau toʻa ‘i he ngaahi fili ‘oku nau faí. Pea neongo ha ngaahi ‘ātakai ‘oku mālohi fakalaumālie, ‘oku nau fili ke nau fai ha meʻa ‘oku lelei angé, pea liliu ‘enau taumuʻa ‘o e moʻuí, ke liʻaki ‘a e ngaahi ‘ulungaanga ‘oku fakaholomuí. ‘Oku fakamātoato ‘a ‘enau fakapapau ke liliú, ka ‘oku ‘ikai fuoloa kuo nau toe foki pē ‘o fai ‘a e ngaahi meʻa tatau mo ia naʻa nau fakapapau ke liʻakí.

“Ko e hā ‘a e meʻa ‘oku kehekehe ai ‘a e moʻui ‘a e kulupu ‘e ua ko ‘ení? Te ke lava fēfē ‘o fai maʻu pē ‘a e ngaahi fili ‘oku totonú?” (“Full Conversion Brings Happiness,” Ensign, May 2002, 24).

Fakalaulauloto ki ha founga te ke tali ai ‘a e fehuʻi ‘e ua naʻe fai mai ‘e ‘Eletā Sikotí. Fakakaukau ‘i hoʻo ako ‘a e ‘Alamā 23–24, ki he ʻuhinga ‘oku tokolahi ai ha kāingalotu ‘i he Siasí ‘oku faivelenga ‘enau tui ki he ongoongolelei ‘a Sīsū Kalaisí ‘i heʻenau moʻuí kotoa.

Hili ‘a e ului ‘a e tuʻi ‘o e kau Leimaná ki he ongoongolelei ‘a Sīsū Kalaisí, naʻá ne fai ha fanongonongo ki hono kakaí kotoa, pea hoko ai ha mana. Lau ‘a e ‘Alamā 23:1–5 ke ‘iloʻi pe ko e hā ‘a e fanongonongó mo e founga ne hoko ai ‘a e mana ko iá.

Lau ‘a e ‘Alamā 23:6–7. Ko e toko fiha ‘o e lauafe naʻa nau “ului ki he ‘Eikí” naʻa nau nofo maʻu ‘i heʻenau ului ko iá ‘i heʻenau moʻuí kotoa?

Hili ‘a e ului ‘a e kau Leimana ko ‘ení, naʻa nau loto ke ui ‘aki kinautolu ha hingoa foʻou koeʻuhí ke ‘oua ‘e toe ui kinautolu ko e kau Leimana. Lau ‘a e ‘Alamā 23:16–18, ke ‘iloʻi ‘a e hingoa naʻa nau filí mo e ngaahi tāpuaki naʻa nau maʻu koeʻuhí ko ‘enau tui faivelengá.

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘i lalo ‘i he fakatātā ko e “Tui Faivelengá” ha meʻa kuó ke ako mei he kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí ‘o kau ki he tui faivelenga ki he ‘Eikí ‘i hono kotoa ‘o hoʻo moʻuí.

Hiki ‘a e foʻi moʻoni ko ‘ení ʻi hoʻo folofolá pe ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko hono ‘uhinga ‘o e uluí ko e liliu fakalaumālie ia mo e hoko ko ha tangata foʻou ‘i he mālohi ‘o e Otuá. Hangē ko e liliu ‘a e kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí, kapau ʻokú ke loto ke ke maʻu ‘a e Fakaleleí ‘i hoʻo moʻuí, ‘i hoʻo tuí mo e fakatomalá, te ke lava ‘o hoko ko ha tangata foʻou ‘i he mālohi ‘o e ‘Otuá peá ke tauhi maʻu hoʻo uluí ‘i hoʻo moʻuí kotoa.

Toe vakai ki he fehuʻi ‘e ua ‘a ‘Eletā Sikotí, peá ke toe lau ‘ene talí: “Ko e ului moʻoní ko e fua ia ‘o e tui, fakatomala, mo e talangofua maʻu pē. … ʻE hanga ʻe he ului moʻoní ʻo fakamālohia homou mālohi ke fai ʻa e meʻa ʻoku mou ʻiloʻi ʻoku totonu ke mou faí, mo e taimi ke mou fai ai iá, neongo pe ko e hā ha meʻa ʻe hokó.

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: Fakatatau ki he‘Alamā 23:18, naʻe kamata ke faʻa ngāue mo anga fakakaumeʻa ‘a e kau Leimana naʻa nau uluí ki he kau Nīfaí. ʻI he taimi ʻoku feinga ai ʻa e kakaí ke fakatomala mo liliu ʻenau moʻuí, ko e hā ‘oku mahuʻinga ai kiate kinautolu ke nau feohi mo e niʻihi kehe ‘oku nau feinga foki mo kinautolu ke nau moʻui māʻoniʻoní?

  2. Vakai ki he ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea naʻá ke hiki ‘i lalo ‘i he fakatātā ko e “Tui Faivelengá” ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá. Fakakaukau ki hono lelei ‘o hono fakaʻuhingaʻi ‘e he ngaahi lea ko ‘ení ‘a e tuʻunga ‘o hoʻo uluí. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘a e meʻa te ke fai ke ke ului kakato ange ai ki he ‘Eikí.

ʻAlamā 24

‘Oku toe fuakava’a e kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí ke ‘oua te nau toe toʻo hake ‘enau ngaahi meʻataú.

Hangē ko ia kuo tohi ‘i he ‘Alamā 24:3, naʻe tuku ‘e he tuʻi ‘o e kau Leimaná ‘a e puleʻangá ki hono fohá kimuʻa peá ne pekiá, peá ne ‘ai ki hono fohá ‘a e hingoa ko e ‘Anitai-Nīfai-Līhai. Lau ‘a e ‘Alamā 24:1–5 ke ‘iloʻi ‘a e palopalema naʻe ‘amanaki hoko ‘a ia naʻe tupu ai ‘a e fai ‘e ‘Āmoni mo hono kāingá ha fealēleaʻaki mo e tuʻí. ‘I he kamata ke ‘iloa ʻa e teuteu ‘a e kau Leimana naʻe ‘ikai uluí ke tauʻi ‘a e kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí, naʻe fakakaukau ‘a e kakai māʻoniʻoni ko ‘ení ‘e ‘ikai te nau fai ha ngaahi teuteu ke maluʻi kinautolu (vakai, ‘Alamā 24:6 ). Lau ‘a e ‘Alamā 24:7–14, ke iloʻi ‘a e ‘uhinga naʻe fai ai ‘e he kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí ‘a e fakakaukau ko ‘ení.

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ha meʻa naʻá ke ako mei he kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí ‘o kau ki hono ‘uhinga ‘o e liʻaki ‘etau ngaahi angahalá ‘i he taimi ‘oku tau fakatomala aí.

ʻĪmisi
Ko e Tanu ‘e he Kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí ‘Enau Ngaahi Heletaá

Lau ‘a e ‘Alamā 24:15–18, ‘o kumi ki he meʻa naʻe fai ‘e he kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí ke fakahā ki he ‘Eikí kuo nau fakatomala moʻoni. Ko e hā ‘a e ‘uhinga naʻe tanu loloto ai ‘e he kakaí ‘a ‘enau ngaahi heletaá mo e ngaahi meʻatau kehé ‘i he kelekelé? (Vakai, ʻAlamā 24:17–18.)

ʻĪmisi
Palesiteni Spencer W. Kimball

Ko e taimi te tau fakatomala ai ‘i heʻetau moʻuí mei he ngaahi angahalá, ‘oku totonu ke tau feinga ke ‘oua te tau toe fai ‘a e ngaahi angahala ko iá. Lau ‘a e meʻa naʻe akoʻi ‘e Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo ‘o kau ki he hoko hono liʻaki ‘o e angahalá ko ha konga mahuʻinga ia ‘o e fakatomalá: “ʻE ‘ikai lava ha taha ‘okú ne liʻaki ‘a e angahalá ke ne ‘amanaki leva ki ha ngaahi tuʻunga lelei ange. Kuo pau ke ne fokotuʻu ‘e ia ‘a e ngaahi tuʻunga ko iá. … Kuo pau ke ne fakapapauʻi ‘oku ‘ikai ngata ‘i heʻene liʻaki ‘a e angahalá, ka kuó ne liliu foki mo e ngaahi tuʻunga ne hoko ai ‘a e angahalá. Kuo pau ke ne fakaʻehiʻehi mei he ngaahi feituʻu mo e ngaahi tuʻunga mo e ngaahi meʻa ne hoko ai ‘a e angahalá, he ko e ngaahi tuʻunga ia ‘e lava ke tupu ai haʻane toe hoko. Kuo pau ke ne liʻaki ‘a e kakai ‘a ia naʻá ne fakahoko mo kinautolu ‘a e angahalá. ‘E ‘ikai te ne fehiʻa ‘i he kakai ko iá, ka kuo pau ke ne fakamamaʻo meiate kinautolu mo ha toe meʻa kehe pē ‘oku fekauʻaki mo e angahalá. Kuo pau ke ne … kamata ha moʻui foʻou. Kuo pau ke ne liʻaki ha faʻahinga meʻa pē te ne fakamanatu mai kiate ia ‘a e ngaahi meʻa motuʻá” (The Miracle of Forgiveness [1969], 171–72).

Fakaʻilongaʻi ‘i he ‘Alamā 24:10–12, ‘a e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ‘oku nau fakahā ‘a e fakatomala ‘a e kau ‘Anitai-Nīfai-Lihaí mo hono fakamolemoleʻi ‘e he ‘Otuá ‘a ‘enau ngaahi angahalá. Hiki ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ‘i he tafaʻakí ‘o ofi ki he ngaahi veesi ko ‘ení: Kapau te tau fai ‘a e meʻa kotoa te tau lavá koeʻuhi ke tau fakatomala, ‘e toʻo atu ‘e he ‘Otuá ‘a ‘etau halaiá pea tokoniʻi kitautolu ke tau maʻa maʻu pē. Sio ki he fakamatala ki hono tanu ‘e he kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí ‘a ‘enau ngaahi meʻataú ‘i he kelekelé. ‘Oku tau kei fie maʻu foki ‘i hotau ‘ahó ni ke tau ʻtanu” ‘etau ngaahi angahalá ke tau fakahā ai ki he ‘Eikí ‘oku tau fai ‘a e meʻa kotoa ‘oku totonu ke tau fakatomala aí pea ‘oua ‘e toe fai ‘a e ngaahi angahala tatau.

  1. Fakakaukau ki he founga ‘oku lava ai ‘e he kakai ‘i he ngaahi tuʻunga ko ‘ení ‘o fakapapauʻi ‘oku ‘ikai te nau toe fai ‘a e angahala tatau. Hiki hoʻo ngaahi fokotuʻu ki he meʻa takitaha ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. ‘Oku sio ha taha ‘i ha konga ponokalafi ‘o ha foʻi faiva koeʻuhi ko hano fakaʻaiʻai ia ‘e hano ngaahi kaungāmeʻa ke nau sio ‘i he foʻi faivá.

    2. Naʻe toki maumauʻi fakafufū ‘e ha taha ‘a e Lea ‘o e Potó mo hano ngaahi kaungāmeʻa ‘i he ‘alu ha kulupu ‘o ‘eva ‘i ha pō ‘e taha.

    3. Naʻe fakahā ‘e ha taha ‘a e ngaahi tali ki ha sivi naʻá ne ‘osi fai ki hano kaungāmeʻa ‘oku lolotonga teuteu ke ne fai ‘a e sivi tatau kimui ange ‘i he ‘aho ko iá.

Fakalaulauloto ki he fehuʻi ko ‘ení: Ko e hā ha meʻa ‘oku fie maʻu ke ke “tanu” ‘i hoʻo moʻuí koeʻuhí ke ‘oua naʻa ‘ahiʻahiʻi koe ke ke toe fai ha ngaahi angahala kuó ke ‘osi fakatomala mei ai?

Lau ‘a e ‘Alamā 24:19–22 ke ‘iloʻi ‘a e meʻa naʻe fai ‘e he kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí ‘i he taimi naʻe haʻu ai ‘a e kau Leimaná ke tauʻi kinautolú. Naʻe fakahā ‘e he kakai ko ‘ení ‘enau mateakiʻi ‘a e ‘Eikí ‘i heʻenau fiemālie ke nau mate kae ‘ikai maumauʻi ha palōmesi kuo nau fai ki he ‘Eikí. Kuo nau foaki kakato ‘enau moʻuí ki he ‘Eikí pea nau tui faivelenga kakato kiate Ia ‘i heʻenau moʻuí kotoa.

Lau ‘a e meʻa naʻe akoʻi ‘e Palesiteni ‘Eselā Tafi Penisoni ‘o kau ki hono foaki ‘etau moʻuí ki he ‘Eikí.:

ʻĪmisi
Palesiteni Ezra Taft Benson

“Ko e tangata kuo liliu maʻa Kalaisí ʻe hoko ʻa Kalaisi ko hono taki. Pea te nau fehuʻi ‘o hangē ko Paulá, ‘ʻEiki, ko ho finangaló ke u fai ‘a e hā?’ (Ngāue 9:6.) …

“ʻOku ʻikai te nau fai ki honau loto ʻonautolú, ka ko e finangalo ʻo e ʻEikí. (Vakai, Sione 5:30.)

“ʻOku nau fai maʻu ai pē ʻa e ngaahi meʻa ko ia ʻoku hōifua ki ai ʻa e ʻEikí. (Vakai, Sione 8:29.)

“ʻOku ʻikai ke ngata pē ʻi haʻanau mate maʻá e ʻEikí, ka ʻoku mahuʻinga ange ʻa ʻenau fie moʻui Maʻaná.

“Hū ki honau ngaahi ʻapí, pea te mou ʻilo mei he ngaahi tā ʻi honau ngaahi holisí, ngaahi tohi ʻi honau ngaahi laupapá, ngaahi hiva ʻoku ongoná, ʻenau leá mo e ngāué ko e kau Kalisitiane kinautolu.

“ʻOku nau hoko ko e kau fakamoʻoni ki he ʻOtuá ʻi he taimi kotoa pē, pea ʻi he meʻa kotoa pē, pea ʻi he feituʻu kotoa pē. (Vakai, Mōsaia 18:9 .)

“ʻOku nau fakakaukau maʻu pē kia Kalaisi, ʻi heʻenau hanga kiate Ia ʻi he fakakaukau kotoa pē. (Vakai, T&F 6:36.)

“ʻOku ʻi honau lotó ʻa Kalaisi, he ʻoku nau ʻofa kiate Ia ʻo taʻengata. (Vakai, ʻAlamā 37:36.)” (“Born of God,” Ensign, Nov. 1985, 6–7).

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: Ko e hā ha ngaahi founga te ke lava ai ‘o fakahā ‘i he uike ko ‘ení kuó ke foaki kakato hoʻo moʻuí ki he ‘Eikí?

Lau ‘a e ‘Alamā 24:23–27, ‘a ia ‘oku fakamatalaʻi ai ‘a e meʻa naʻe hoko ki he kau Leimaná ‘i heʻenau sio ‘e ‘ikai tau ‘a e kau ‘Anitai-Nīfai-Līhaí ia. Feinga ke ke ‘iloʻi ‘i hoʻo laú ‘a e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ‘oku nau akoʻi ‘a e tefitoʻi mooni ko ‘ení: Te tau lava ‘o tokoni ki he niʻihi kehé ke nau ului ‘i heʻetau faivelenga ki he ‘Eikí. Fakakaukau ki ha kau mēmipa ‘o ho fāmilí pe ko haʻo ngaahi kaungāmeʻa ‘e lava ‘o ueʻi hake kinautolu ‘e hoʻo fili ke ke faivelenga ki he ‘Eikí.

  1. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘aho ní.

    Kuó u ako ‘a e ‘Alamā 23–24 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku.