Akonaki ʻa e Kau Palesitení
Vahe 13: Ngaahi Tāpuaki Mahuʻinga Fau ʻo e Fale ʻo e ʻEikí


Vahe 13

Ngaahi Tāpuaki Mahuʻinga Fau ʻo e Fale ʻo e ʻEikí

“ʻOku tau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga taha ʻa e ʻOtuá fekauʻaki mo e moʻui taʻengatá ʻi loto ʻi he ngaahi temipalé. Ko e ngaahi temipalé ko e ngaahi hūʻanga moʻoni ia ki langí.”

Mei he Moʻui ʻa ʻEselā Tafu Penisoní

Naʻe pehē ʻe Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoni, “ʻOku ou fakafetaʻi ki he ʻEiki ʻi he kei aʻu ʻeku manatuʻi e temipalé—ki heʻeku kei siʻí.” “ʻOku ou manatuʻi lelei, ʻi heʻeku kei siʻí, ʻeku foki mai mei he ngoué ʻo fou atu ki he fale faama motuʻa ʻi Uitenī ʻi ʻAitahoó. Naʻá ku lava ʻo fanongo ki he hivaʻi heʻeku faʻeé ʻKuó u Fai Ha Lelei ʻi he Māmaní?ʻ (Ngaahi Himi, fika 129)

“ʻOku ou kei lava pē ʻo sioloto atu ʻi heʻeku fakakaukaú ki heʻene punou he papa haiané mo e nusipepa he falikí, haianeʻi ha ngaahi tupenu hinehina lōloa, ʻoku pupuhaʻia hono fofongá. Ko e taimi naʻá ku ʻeke ange ai pe ko e hā ʻene meʻa ʻoku faí, naʻá ne pehē, “ʻA ʻeku tama, ko e ngaahi pulupulu fakatemipalé ʻeni. Te u ʻalu mo hoʻo tamaí ki he temipalé. …”

“Peá ne hili leva ʻa e haiane motuʻá he funga sitoú, tohoʻi mai ha sea ʻo ofi mai ki hoku seá, pea fakamatala mai kau ki he ngāue fakatemipalé—hono mahuʻinga ke lava ʻo ʻalu ki he temipalé mo kau ʻi he ngaahi ouau toputapu ʻoku fakahoko aí. Naʻá ne toe fakahaaʻi foki ʻene fakaʻānaua moʻoni ke ʻi ai ha ʻaho ʻe maʻu ai ʻe heʻene fānaú mo e makapuná pea mo e makapuna uá ʻa e faingamālie ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki mahuʻinga fau ko ʻení.

“ʻOku hoko ʻa e ngaahi manatu melie ki he laumālie ʻo e ngāue fakatemipalé ko ha tāpuaki ʻi homau ʻapí he fāmá. … Naʻe toe toutou foki mai ʻa e ngaahi manatu ko ʻení ʻi heʻeku fakahoko e mali ʻema fānaú mo e ngaahi makapuná takitaha, pehē ki he ngaahi makapuna mo e makapuna ua ʻo ʻeku faʻeé, ʻi he malumalu ʻo e takiekina ʻa e Laumālié ʻi he fale ʻo e ʻEikí.

“Ko e ngaahi manatu mahuʻinga ʻeni kiate au.”1

Ngaahi Akonaki ʻa ʻEselā Tafu Penisoní

1

Ko e ngaahi temipalé ko e fakataipe ia ʻo e meʻa kotoa ʻoku tau fakamahuʻingaʻí.

Ko e temipalé ko e feituʻu ofi taha ia ki langí ʻi he māmani fakamatelié.2

ʻE hoko ʻa e temipalé ko ha maama ki he taha kotoa ʻi he feituʻú—ko ha fakataipe ʻo e meʻa kotoa ʻoku tau fakamahuʻingaʻí.3

Ko e temipalé ko ha fakamanatu taʻe-tūkua ia ʻoku fakataumuʻa ʻe he ʻOtuá ke taʻengata ʻa e fāmilí.4

[Ko e temipalé] ko ha fakataipe tuʻu-maʻu, mo mahino kuo teʻeki tuku ʻe he ʻOtuá ʻa e tangatá ke taufā ʻi he fakapoʻulí. Ko ha feituʻu ia ʻo e fakahā. Neongo ʻoku tau moʻui ʻi ha māmani kuo hinga—ʻi ha māmani fai angahala—ka ʻoku fokotuʻu ha ngaahi potu māʻoniʻoni mo fakatapui ke lava ai ʻa e kakai tangata mo e kakai fefine moʻui tāú ʻo ako ʻa e ngaahi founga ʻo e langí mo talangofua ki he finangalo ʻo e ʻOtuá.5

[Ko e temipalé] ko ha fakamoʻoni tuʻu maʻu ʻe lava ke taʻofi ʻe he mālohi ʻo e ʻOtuá ʻa e ngaahi mālohi ʻo e tēvoló ʻi hotau lotolotongá. ʻOku hohaʻa ha ngaahi mātuʻa tokolahi ʻi loto pea ʻi tuʻa he Siasí fekauʻaki mo ha maluʻi mei he tupulaki lahi ʻa e fai angahalá ʻa ia ʻoku tuʻu ke ne ākilotoa ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni faka-Kalisitiané. ʻOku ou tui moʻoni ki he fakamatala ne fai ʻe Palesiteni Hāloti B. Lī he lolotonga ʻo e Tau Lahi Hono II ʻa Māmaní. Naʻá ne pehē: “ʻOku tau talanoa kau ki he malú he ʻahó ni, ka ʻoku ʻikai mahino kiate kitautolu … kuo tuʻu ʻa e ngaahi temipalé ʻa ia te tau lava ai ke maʻu ʻa e ngaahi fakataipe ʻe lava ke fakatupu ai ʻa e mālohi te ne fakahaofi ʻa e puleʻangá ni mei he ʻauhá.”6

Naʻe ʻosi kole mai ʻe he Palesiteni ʻo e ʻIunaiteti Siteití [ʻi heʻeku hoko ko ʻene sekelitali ki he ngoué] ke u talitali ʻa e palesiteni ʻo e taha ʻo e ngaahi lepupelika kei foʻou angé, ʻi ha paati ʻi he Hōtele Pevalī Hilitoní ʻi Losi ʻEniselisi, ko ha palesiteni ʻo ha kakai ʻe valungofulu miliona ʻoku mafola ʻi ha ngaahi motu ʻe 3,000 nai ʻoku feʻunga mo e maile ʻe lauiafe, ko ha puleʻanga ko e taʻu siʻi pē ʻeni ʻene tuʻú. ʻI heʻemau tangutu he maʻu-meʻatokoni efiafí, ʻa ia naʻe teuteu ha konga lahi ʻe he kautaha heleʻuhilá pea naʻe ʻi ai mo ha kau ʻeti-faiva tokolahi, naʻá ku lava ʻo mamata ki tuʻa ʻi ha matapā sioʻata lahi fakaʻofoʻofa. Naʻá ku lava ʻo sio ki he maama ulo mafola takai ʻi hotau Temipale Losi ʻEniselisi nāunauʻiá, ki kō atu ʻi he halá, ʻi ha kiʻi foʻi tafungofunga, pea naʻá ku fiefia ke fakahinohino ia ki heʻeku kau fakaafé mo e ngaahi kaungāmeʻá ʻi heʻemau tēpilé mo e ngaahi tēpile kehé. Naʻá ku fakakaukau, ʻi heʻema tangutu aí, “Ko e lahi taha ʻo e meʻa ʻoku fai ʻi he pōní ko e meʻa muna pē ʻo e moʻuí. Ko e ngaahi meʻa ʻoku tuʻuloá, ngaahi meʻa ʻoku moʻoní, ʻa e ngaahi meʻa ʻoku mahuʻingá ko e ngaahi meʻa ʻoku fakafofongaʻi ʻi he temipale ʻo e ʻOtuá.”7

ʻĪmisi
Daytime shot from across the front lawn of the Los Angeles California Temple.

Temipale Losi ʻEniselisi Kalefōniá

ʻOfa ke hoko [ʻa e temipalé] ko ha fakamanatu maʻu pē ko e moʻuí ʻoku taʻengata pea ko e ngaahi fuakava ʻoku tau fakahoko ʻi he moʻui fakamatelié ʻe lava ke lauikuonga.8

2

ʻOku tau fie maʻu e ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava ʻo e temipalé ka tau lava ʻo maʻu ʻa e kakato ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e teuteu ke toe hū ki he ʻao ʻo e ʻOtuá.

Ko e taimi naʻe tuku ai ʻe he Tamai Hēvaní ʻa ʻĀtama mo ʻIvi ʻi he māmani ko ʻení, naʻá Ne fakahoko ia mo e taumuʻa ke akoʻi kinaua he founga ke toe hū ai ki Hono ʻaó. Naʻe talaʻofa ʻetau Tamaí ha Fakamoʻui ke huhuʻi kinaua mei hona tuʻunga hingá. Naʻá Ne ʻoange kiate kinaua ʻa e palani ʻo e fakamoʻuí mo fakahā ange ke akoʻi ʻena fānaú ke tui kia Sīsū Kalaisi pea fakatomala. ʻIkai ngata aí, naʻe fekauʻi ʻe he ʻOtuá ʻa ʻĀtama mo hono hakó ke nau papitaiso, ke maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, pea mo kau ʻi he lakanga ʻo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá.

ʻOku tatau ʻa e kau ʻi he lakanga ʻo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá he ʻahó ni mo e maʻu e kakato ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí, ʻa ia ʻoku toki maʻu pē ʻi he fale ʻo e ʻEikí.

Koeʻuhí ko e talangofua ʻa ʻĀtama mo ʻIvi ki he ngaahi meʻa naʻe fie maʻú, naʻe folofola leva ʻa e ʻOtuá kiate kinaua, “ʻOkú ke kau ki he lakanga ʻo ia naʻe ʻikai hano kamataʻanga ʻo hono ngaahi ʻahó pe ngataʻanga ʻo hono ngaahi taʻú, mei he taʻengatá kotoa ki he taʻengatá hono kotoa.” (Mōsese 6:67.)

Naʻe hoko ha meʻa lahi ʻi he toe ha taʻu ʻe tolu pea pekia ʻa ʻĀtamá. Naʻá ne ʻave hono foha ko Setí, hono mokopuna ko ʻĪnosí, mo ha kau taulaʻeiki lahi kehe ko hono hako totonu kinautolu, fakataha mo ha niʻihi ʻo hono hako māʻoniʻoní, ki he teleʻa naʻe ui ko ʻĀtama-ʻonitai-Āmaní. Naʻá ne fakahoko ai ki he hako māʻoniʻoni ko ʻení ʻa ʻene tāpuaki fakaʻosí.

Naʻe hā leva ʻa e ʻEikí kiate kinautolu [vakai, T&F 107:53–56]. …

Naʻe ʻomi fēfē ʻe ʻĀtama hono hakó ki he ʻao ʻo e ʻEikí?

Ko e talí: Naʻe kau ʻa ʻĀtama mo hono hakó ki he anga ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ʻo e ʻOtuá. Te tau pehē ʻi he ʻahó ni naʻa nau ō ki he Fale ʻo e ʻEikí ʻo maʻu honau ngaahi tāpuakí.

Ko e anga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻoku lau ki ai ʻi he folofolá ʻoku faʻa ui ia he taimi ʻe niʻihi ko e hokohoko fakapēteliaké koeʻuhí he naʻe tukuʻau mai ia mei he tamaí ki he fohá. Ka ko e angá ni ʻoku fakamatalaʻi ia ʻi he fakahā ʻo onopōní ko e faʻunga ʻo e pule fakafāmili ʻa ia ʻoku fakahoko ai ʻe ha tangata mo ha fefine ha fuakava mo e ʻOtuá—ʻo hangē ko ʻĀtama mo ʻĪví—ke silaʻi ki he taʻengatá, ke maʻu ha hako pea mo fakahoko e finangalo mo e ngāue ʻo e ʻOtuá heʻena moʻui fakamatelié kotoa.

Kapau ʻoku fai pau ha ongomeʻa mali ki heʻena ngaahi fuakavá, ʻoku ʻi ai ʻena totonu ki he tāpuaki ʻo e tuʻunga māʻolunga taha ʻo e puleʻanga fakasilesitialé. ʻE toki lava pē ʻo fakahoko ʻa e ngaahi fuakava ko ʻení he ʻahó ni ʻaki e ō ki he Fale ʻo e ʻEikí.

Naʻe muimui ʻa ʻĀtama ki he foungá ni ʻo ne ʻomi hono hakó ki he ʻao ʻo e ʻOtuá. …

… ʻE toki lava pē ke kau ki he anga ko ʻeni ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he taimi ʻoku tau talangofua ai ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá mo fekumi ki he ngaahi tāpuaki ʻa e ngaahi tamaí ʻo hangē ko ia ne fai ʻe ʻĒpalahame [vakai, ʻĒpalahame 1:1–3] ʻaki ʻene ʻalu ki he fale ʻo ʻetau Tamaí. ʻOku ʻikai ke maʻu kinautolu ia ʻi ha toe feituʻu he māmaní!

… ʻAlu ki he temipalé—ʻa e fale ʻo ʻetau Tamaí—ke maʻu e ngaahi tāpuaki ʻa hoʻo ngaahi tamaí koeʻuhí ke ʻi ai haʻo totonu ki he ngaahi tāpuaki māʻolunga taha ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. “He ko e taʻe ʻi ai ʻení ʻoku ʻikai lava ai ʻe ha tangata ʻo mamata ki he fofonga ʻo e ʻOtuá, ʻio ʻa e Tamaí, pea moʻui.” (T&F 84:22.)

Ko e fale ʻo ʻetau Tamaí ko e fale ʻo e maau. ʻOku tau ō ki Hono falé ke kau ʻi he anga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa ia te ne ʻomai ʻetau totonu ki he meʻa kotoa pē ʻoku ʻa e Tamaí, kapau ʻoku tau faivelenga.9

3

Te tau lava ʻi he ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava ʻo e temipalé ke maʻu ʻa e maluʻi mo e ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga ʻa e ʻOtuá fekauʻaki mo e moʻui taʻengatá.

Ko e ngaahi tāpuaki e fale ʻo e ʻEikí ʻoku taʻengata. ʻOku mahuʻinga taha kinautolu kiate kitautolu koeʻuhí he ko e loto temipalé ʻoku tau maʻu ai ʻa e ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga taha ʻa e ʻOtuá fekauʻaki mo e moʻui taʻengatá. Ko e ngaahi temipalé ko e ngaahi matapā moʻoni ia ki he langí.10

Ko e fakaʻānaua ʻa e ʻEikí ke maʻu ʻe he tangata mo e fefine taʻu lahi kotoa pē ʻi he Siasí ʻa e ngaahi ouau ʻo e temipalé. ʻOku ʻuhinga ʻeni kuo pau ke fakakoloaʻi pea kuo pau ke silaʻi ʻa e ngaahi mātuʻa mali kotoa pē ki he taʻengatá. ʻOku ʻomi ʻe he ngaahi ouau ko ʻení ha maluʻi mo e tāpuaki ki heʻena nofo-malí. ʻOku tāpuekina foki mo ʻena fānaú ke fanauʻi ʻi he fuakavá. ʻOku hanga ʻe he fāʻeleʻi ʻi he fuakavá ʻo ʻoange ki he fānau ko iá ha totonu ki he tāpuaki ʻo e lahí ʻa ia ʻokú ne fakapapauʻi ange ha totonu ki ha mātuʻa fakalangi ʻo tatau ai pē pe ko e hā ʻoku hoko ki he ongomātuʻá, kehe pē ke kei moʻui taau ʻa e fānaú mo e ngaahi tāpuakí.11

ʻOku ʻikai ʻapē mahuʻinga kiate koe ʻa e fakamoveteveteʻi he ʻahó ni ʻo e Kāingalotú he funga ʻo e māmaní pea, ʻi he ngaahi feituʻu ʻoku fakamoveteveteʻi ai kinautolú, ʻoku ʻoange ha ngaahi temipale kiate kinautolu? Koeʻuhí ko e ngaahi ouau ʻoku nau maʻu ʻi he ngaahi temipale māʻoniʻoní, ʻe fakamahafu kinautolu ʻaki ʻa e māʻoniʻoní mo fakakoloaʻi ʻaki ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá ʻo lahi fau.12

ʻOku ʻi ai ha mālohi fekauʻaki mo e ngaahi ouau ʻo e langí—ʻa ia ko e mālohi ʻo e anga faka-ʻotuá —ʻa ia ʻokú ne lava pea te ne taʻofi e ngaahi mālohi ʻo e tēvoló kapau te tau moʻui taau mo e ngaahi tāpuaki toputapu ko iá. ʻE maluʻi hotau kakaí, ʻe maluʻi hotau ngaahi fāmilí, ʻe maluʻi ʻetau fānaú ʻi heʻetau moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí, ō ki he temipalé, mo moʻui ofi ki he ʻEikí. … ʻOku tāpuakiʻi kitautolu Kāingalotú ʻe he ʻOtuá, ke tau moʻui taau mo e ngaahi fuakava mo e ngaahi ouau naʻe fai ʻi he potu toputapu ko ʻení.13

Naʻe foaki ʻa e ouau ʻo e temipalé ʻe ha Tamai Hēvani poto ke tokoni ke tau hoko ʻo anga faka-Kalaisi ange.14

He ʻikai ke tau lava ʻo nofo fakataha mo ha kakai fakasilesitiale tuku kehe kapau ʻoku tau maʻa mo māʻoniʻoni. Ko e ngaahi fono mo e ngaahi ouau ʻoku nau ʻai ʻa e tangatá mo e fefiné ke nau haʻu ki tuʻa mei māmaní pea fakamāʻoniʻoniʻí, ʻoku toki fakahoko pē ia ʻi he ngaahi potu māʻoniʻoni ko ʻení. ʻOku foaki kinautolu ʻi he fakahā pea ʻoku fakamahino kinautolu ʻi he fakahā. Ko e ʻuhinga ʻeni naʻe pehē ai ʻe he taha ʻo e Kau Takimuʻá ko e temipalé ko e “ʻunivēsiti ʻo e ʻEikí.”15

He ʻikai ke lava ʻo fakahaohaoaʻi ha mēmipa ʻo e Siasí taʻekau ai e ngaahi ouau ʻo e temipalé. ʻOku ʻi ai hotau misiona ke tokoniʻi kinautolu ʻoku ʻikai ke nau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ko ʻení.16

4

ʻOku tau maʻu ʻa e faingamālie ke fakaava ʻa e ngaahi matapā ʻo e fakamoʻuí ki heʻetau ngaahi kuí.

ʻOku langa mo fakatapui ʻa e ngaahi temipalé koeʻuhí, ke lava ʻa e mātuʻá, ʻi he lakanga fakataulaʻeikí, ʻo sila ki heʻenau fānaú mo lava ʻa e fānaú ke sila ki heʻenau mātuʻá. ʻOku fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi ouau ʻo e silá ki he kakai moʻuí mo e pekiá fakatouʻosi. Kapau he ʻikai silaʻi kitautolu ki heʻetau ngaahi kuí mo hotau hakó, ʻe fakaʻauha ʻosiʻosingamālie ʻa e taumuʻa ʻo e māmani ko ʻení, ʻi heʻene fekauʻaki mo kitautolú.17

ʻOku ʻikai feʻunga ʻa e silaʻi pē ʻo ha husepāniti mo ha uaifi ʻi he temipalé ke ne fakapapauʻi hona hakeakiʻí—kapau ʻokú na faivelenga—kuo pau ke toe fakafehokotaki taʻengata kinaua mo ʻena ngaahi kuí mo fakapapauʻi kuo ʻosi fakahoko ʻa e ngāue ki he ngaahi kui ko iá. Naʻe pehē ʻe he ʻAposetolo ko Paulá, “ʻOku ʻikai lava ʻo fakahaohaoaʻi ʻa kinautolu taʻe kau ai ʻa kitautollu—pea ʻoku ʻikai lava ke fakahaohaoaʻi ʻa kitautolu taʻe kau ai ʻa kinautolu” (T&F 128:15). Kuo pau ai ke mahino ki hotau kāingalotú ʻoku ʻi ai hanau fatongia fakatāutaha ke fakapapauʻi ʻoku fakafehokotaki kinautolu ki heʻenau ngaahi kuí—pe, hangē ko hono ui ʻe he folofola toputapú, ko ʻetau “ngaahi tamai.” Ko e ʻuhinga ʻeni ʻo e vahe 2, veesi 2, ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá ʻi he taimi naʻe pehē ai ʻe Molonai ʻe hanga ʻe ʻIlaisiā ʻo “tō ʻi he loto ʻo e fānaú ʻa e ngaahi talaʻofa naʻe fai ki he ngaahi tamaí, pea ʻe liliu ʻa e loto ʻo e fānaú ki heʻenau ngaahi tamaí.”18

Ko e taimi ʻoku ou fakakaukau ai ki he tohi hohokó, ʻoku ou fakakaukau ki ha kakai—ko e kakai ʻoku ou ʻofa ai ʻoku nau tatali ke tokoni ange homau fāmilí, ko honau hakó, ke nau maʻu ʻa e hakeakiʻi ʻi he puleʻanga fakasilesitialé.19

ʻOku ʻatautolu ʻa e faingamālie ke fakaava ʻa e ngaahi matapā ʻo e fakamoʻuí ki he ngaahi laumālie kuo tuku pōpula ʻi he fakapoʻulí he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié, ke nau lava ʻo maʻu ʻa e maama ʻo e ongoongoleleí pea mo fakamāuʻi tatau mo kitautolu… ʻIo, “ko e ngaahi ngāue ʻoku ou faí”—ʻa e foaki e ngaahi ouau fakamoʻui ʻo e ongoongoleleí ki he niʻihi kehé— “[mou] fai ia foki” [vakai, Sione 14:12]. Ko e toko fiha afe ʻo homou kāingá ʻoku kei tatali ki he ngaahi ouau sila ko ʻení?

ʻOku sai ke fehuʻi, “Kuó u fai ʻapē ʻa e meʻa kotoa ʻoku ou lava fakafoʻituitui he tafaʻaki ko ʻeni ʻo e veilí? Te u hoko nai ko ha fakamoʻui kiate kinautolu—ko ʻeku ngaahi kui totonú?”

He ʻikai ke tau lava ʻo haohaoa taʻe kau ai ʻa kinautolu! Ko e hakeakiʻí ko ha meʻa fakafāmili.20

ʻOku manifi ʻaupito ʻa e veilí. ʻOku tau moʻui ʻi he taʻengatá. ʻOku tatau kotoa pē ia mo e ʻaho ʻe taha ki he ʻOtuá. ʻOku ou tui mahalo ki he ʻOtuá, ʻoku ʻikai ha veili ia. Ko e polokalama kotoa pē ia ʻe taha. ʻOku ou tui pau ʻoku ʻi ai ha fiefia ʻi he langí ʻi heʻetau fakataha [ʻi he temipalé]. ʻOku fiefia ʻetau ngaahi kuí, pea ko ʻeku ʻamanakí mo ʻeku fakaʻānauá ke tau ngāue-ʻaonga ʻaki ʻa e ngaahi faingamālie kuo tuku kiate kitautolú ke tau toutou omi ki he temipalé.21

Ko kimoutolu kuo mou ʻosi ngāue ki hoʻomou ngaahi tohi hohokó, ʻoku mou ʻilo hono mahuʻinga ʻo e ngāué mo ʻosi ongoʻi ʻa e fiefia ʻoku maʻu ʻi hono fakamaʻu ʻo e ngaahi fāmilí mo ʻilo honau tukufakaholo fakaʻeiʻeikí, ʻoku fie maʻu ke mou vahevahe ʻa e fiefia ko iá mo e niʻihi kehé. Tokoniʻi kinautolu ke nau ʻilo ʻa e fiefia mo e lavameʻa ʻokú ke ʻilo ʻi he ngāué. ʻOku fie maʻu ke tau fakaului ha tokolahi ange hotau kāingalotú ki he ngāué ni. ʻOku lahi ʻa e meʻa ke faí, hangē ko ia ʻoku mou meaʻi kotoá, pea ʻoku fuʻu tokolahi fau ha kāingalotu te nau lava ʻo fai ʻa e ngāué pea mo fiefia ʻi hono fakahoko iá kapau ʻe ʻi ai hatau niʻihi—ʻa kimoutolu kātoa—ke ne kamataʻi ʻa e vēkeveke, tā-sīpinga, mo e līʻoa ko iá ʻiate kinautolu. 22

5

ʻOku fie maʻu ʻa e fānaú mo e toʻu tupú ke nau ʻilo ki he ngaahi tāpuaki ʻoku tatali mai kiate kinautolu ʻi he temipalé.

Ko e temipalé ko ha feituʻu toputapu, pea ko e ngaahi ouau ʻi he temipalé ʻoku toputapu. Koeʻuhí ko ʻene toputapú, ʻoku tau faʻa momou ai ke lea ʻaki ha meʻa kau ki he temipalé ki heʻetau fānaú mo e makapuná.

Ko hono olá, ʻoku ʻikai ke fakatupulaki ai ʻe ha tokolahi ha holi ke ō ki he temipalé, pe ko e taimi ʻoku nau ō ai ki aí, ʻoku nau fakahoko ia taʻe ʻi ai ha mahino ke teuteuʻi kinautolu ki he ngaahi tufakanga mo e ngaahi fuakava ʻoku nau fakahokó.

ʻOku ou tui ʻe tokoni lahi ʻaupito ha mahino pe ʻilo feʻunga ʻi he teuteuʻi hotau toʻu tupú ki he temipalé. ʻOku ou tui ʻe hanga ʻe he mahino ko ʻení ʻo fakaili ha holi ʻiate kinautolu ke nau fekumi ki honau ngaahi tāpuaki fakataulaʻeikí ʻo hangē ko ia ne fai ʻe ʻĒpalahame ke maʻu hoʻoná [vakai, ʻĒpalahame 1:1–4].23

Ko e taimi ʻoku ʻeke ai ʻe hoʻomou fānaú ʻa e ʻuhinga ʻoku tau mali ai ʻi he temipalé, ʻoku totonu ke mou akoʻi ange ko e ngaahi temipalé ko e ngaahi feituʻu pē ia ʻi he māmaní ʻe lava ke fakahoko ai ha ngaahi ouau pau. ʻOku totonu foki ke ke toe vahevahe mo hoʻo fānaú hoʻo ngaahi ongo fakatāutahá ʻi hoʻomou tūʻulutui fakataha ʻi he ʻōlita toputapú ʻo ʻai kiate kimoutolu ʻa e ngaahi fuakava ʻoku nau ʻai ke nau lava ʻo sila kiate koe ʻo taʻengatá.24

ʻĪmisi
Young men and women walking away from the Oquirrh Mountain Utah Temple.

ʻOku tāpuakiʻi ʻe he ʻOtuá kitautolu ke tau akoʻi ʻetau fānaú mo hotau ngaahi makapuná ki he ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga ʻoku tatali mai kiate kinautolu ʻi heʻenau ō ki he temipalé.”

Hono ʻikai taau ke tuhu ʻa e ngaahi faʻeé mo e ngaahi tamaí ki he temipalé mo pehē ange ki heʻena fānaú, “Ko e feituʻu ē naʻá ma mali ai ki he taʻengatá.” ʻI heʻena fai iá, ʻe lava leva ke fakatō ʻa e lelei ʻo e mali temipalé ki he fakakaukau mo e loto ʻo e fānaú ʻi heʻenau kei fuʻu īkí.25

ʻOku totonu ke tau vahevahe mo hotau fāmilí ʻa ʻetau ʻofa ki heʻetau ngaahi kuí pea mo ʻetau fiefia ke tokoni ke nau maʻu ʻa e ngaahi ouau fakamoʻuí, hangē ko ia ne fai heʻeku ongomātuʻá mo aú. ʻI heʻetau fai iá, ʻe fakatupulaki leva ha ongoʻi vāofi ʻo e houngaʻiá mo e ʻofá ʻi hotau fāmilí.26

ʻOku ou tui ʻoku ʻikai ngata ʻi he loto lelei ʻa e toʻu tupú ke fakahoko e fakatotolo fakatohihohokó, ka ʻoku nau hoko ko e meʻangāue lelei ʻi he tekeʻi ʻo e polokalamá kakato.27

ʻOku tāpuakiʻi ʻe he ʻOtuá kitautolu ke tau akoʻi ʻetau fānaú mo hotau makapuná ki he ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga ʻoku tatali mai kiate kinautolu ʻi heʻenau ō ki he temipalé.28

6

ʻOku fakatupu ʻe he lahi ange ʻo e ʻalu ki he temipalé ʻa e fakahā fakatāutahá.

Ko e taimi pē ʻoku ou fakahoko ai ha mali, ʻoku ou anga ʻaki ke fokotuʻu ange ki he ongomātuʻa kei talavoú ke na toe foki mai ki he temipalé ʻi he vave taha te na lavá ʻo toe hū ʻi he temipalé ko e husepāniti mo e uaifi. He ʻikai lava ia ke mahino kakato kiate kinaua ʻa e ʻuhinga ʻo e ʻenitaumeni māʻoniʻoní pe silá ʻi ha foʻi haʻu tuʻo taha pē ki he temipalé, ka ʻi heʻena toutou omi ki he temipalé, ʻe toe fakamamafaʻi ai kiate kinaua ʻa e fakaʻofoʻofa, mafatukituki, pea mo e mahuʻinga kotoa ʻo iá. Ne u maʻu kimui ha ngaahi tohi mei ha niʻihi ʻo e kau mali kei talavou ko ʻení ʻo fakahaaʻi ʻenau houngaʻia koeʻuhí he naʻe fakamamafaʻi pau ʻa e meʻa ko iá. ʻI heʻenau toutou foki ki he temipalé, naʻe tupulaki ʻenau feʻofaʻakí pea fakamālohia mo ʻenau nofo malí.29

Ko e taimi ʻoku tau toutou ō ai ki he temipalé, ʻoku foaki ai kiate kitautolu ha ngaahi ʻilo ki he ʻuhinga ʻo e fononga taʻengata ʻa e tangatá. ʻOku tau mamata ai ki he ngaahi fakataipe fakaʻofoʻofa mo mahino ʻo e meʻa mahuʻinga taha kuo hoko he—kuohilí, lolotongá, pea mo e kahaʻú—ʻokú ne fakataipe ʻa e misiona ʻo e tangatá ʻe heʻene fekauʻaki mo e ʻOtuá. ʻOku fakamanatu ai kiate kitautolu hotau ngaahi tufakangá ʻi heʻetau fai e ngaahi fuakava molumalu fekauʻaki mo e talangofua, fakatapui, feilaulau, mo e ngāue līʻoa ki heʻetau Tamai Hēvaní.30

ʻOku ou palōmesi atu, te ke maʻu ha fakahā fakatāutaha lahi ange ke tāpuekina hoʻo moʻuí ʻi hoʻo tāpuakiʻi kinautolu kuo pekiá, ʻi he lahi ange hoʻo toutou ʻalu ki he ngaahi temipale hotau ʻOtuá.31

Ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku tau maʻu ha tali ki heʻetau ngaahi palopalema faingataʻa ʻo e moʻuí ʻi he lōngonoa ʻo e ngaahi temipale fakaʻofoʻofá ni. ʻOku tafe mai ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻa e ʻilo haohaoá kiate kitautolu ʻi ai, ʻi he tākiekina ʻa e Laumālié. Ko e ngaahi temipalé ko ha ngaahi feituʻu ʻo e fakahā fakatāutahá. Ko e taimi ne fakamafasiaʻi ai au ʻe ha palopalema pe faingataʻa, naʻá ku ʻalu ki he Fale ʻo e ʻEikí mo ha lotu ʻi hoku lotó ke maʻu ha tali. Kuo hoko mai ʻa e ngaahi tali ko ʻení ʻi ha ngaahi founga mahino mo ʻikai toe fakaʻaloʻalongaua.32

ʻOku tau toe toutou foki nai ki he temipalé ke maʻu e ngaahi tāpuaki fakatāutaha ʻoku maʻu ʻi he lotu maʻu pē ʻi he temipalé? ʻOku tali ʻa e ngaahi lotú, hoko mo e fakahaá, pea fakahoko mo e fakahinohino ʻe he Laumālié ʻi he ngaahi temipale māʻoniʻoni ʻo e ʻEikí.33

Tau hanga ʻo ʻai ʻa e temipalé ko ha ʻapi toputapu mavahe mei hotau ʻapi taʻengatá.34

Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Ako mo Akoʻí

Ngaahi fehuʻí

  • Naʻe pehē ʻe Palesiteni Penisoni ko e temipalé “ko ha fakataipe ʻo e meʻa kotoa ʻoku tau fakamahuʻingaʻí,” peá ne fakahā mai ha ngaahi moʻoni ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi temipalé (vakai, konga 1). Ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi temipale kiate koé?

  • ʻI he konga 2, ʻoku kaunga fēfē e ngaahi akonaki ʻa Palesiteni Penisoni fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he kau mēmipa kotoa ʻo e fāmilí? ʻI hoʻomou fakamanatu ʻa e konga ko ʻení, fakakaukau ki ho faingamālie mo e fatongia ke tokoniʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke teuteu ke foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá.

  • ʻI hoʻo lau ʻa e konga 3, fakalaulauloto ki he ngaahi akonaki ʻa Palesiteni Penisoní fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻu ʻi he ngaahi ouau ʻo e temipalé. Ko e hā ha ngaahi founga kuo tāpuekina ai koe ʻi he ngaahi ouau ʻo e temipalé? Kapau kuo teʻeki ke ke maʻu e ngaahi ouau fakatemipalé, fakalaulauloto pe ko e hā te ke lava ʻo fai ke teuteu ai ke maʻu kinautolú.

  • Naʻe pehē ʻe Palesiteni Penisoni, “Ko e taimi ʻoku ou fakakaukau ai ki he tohi-hohokó, ʻoku ou fakakaukau ki ha kakai—ko e kakai ʻoku ou ʻofa ai” (konga 4). ʻE takiekina fēfē ʻe he fakakaukau ko ʻení hoʻo founga ki he hisitōlia fakafāmilí? Ko e hā te tau lava ʻo fai ke tokoni lahi ange ki heʻetau ngaahi kuí ke nau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongoleleí?

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa te tau lava ʻo fai ke tokoniʻi ʻa e fānaú mo e toʻu tupú ke nau teuteu ki he ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava ʻo e temipalé? Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ai ʻa e toʻu tupú ʻo “mateakiʻi e polokalama kakato” ʻo e hisitōlia fakafāmilí? (Vakai, konga 5.)

  • Naʻe fakalotolahiʻi kitautolu ʻe Palesiteni Penisoni ke tau “ʻai ʻa e temipalé ko ha ʻapi toputapu mavahe mei hotau ʻapi taʻengatá” (konga 6). Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ʻa e fakamatala ko ʻení? Fakakaukau ki he ngaahi tāpuaki kuó ke maʻu ʻi hoʻo toe foki ki he temipalé.

Ngaahi Potufolofola Fekauʻakí

ʻIsaia 2:1–3; T&F 97:15–16; 109:8–23; 124:39–41; 138:32–34

Tokoni Fakafaiakó

“ʻOku faʻa hā ʻi ha lēsoni ha ngaahi nāunau ʻoku lahi ange he meʻa te ke lava ke akoʻi he taimi ʻoku tuku atú. ʻI he ngaahi meʻa peheé, ʻoku totonu ke ke filifili e nāunau ʻe tokoni taha ki hoʻo kau akó” (ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó [2000], 115).

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. “What I Hope You Will Teach Your Children about the Temple,” Ensign, Aug. 1985, 8.

  2. The Teachings of Ezra Taft Benson (1988), 260.

  3. The Teachings of Ezra Taft Benson 256.

  4. “What I Hope You Will Teach Your Children about the Temple,” 6.

  5. The Teachings of Ezra Taft Benson 252.

  6. The Teachings of Ezra Taft Benson, 256; ʻoku maʻu ʻa e fakamatala naʻe fai ʻe Hāloti B. Lií ʻi he Conference Report, Apr. 1942, 87.

  7. God, Family, Country: Our Three Great Loyalties (1974), 85.

  8. The Teachings of Ezra Taft Benson, 256.

  9. “What I Hope You Will Teach Your Children about the Temple,” 8–10.

  10. The Teachings of Ezra Taft Benson, 255.

  11. The Teachings of Ezra Taft Benson, 259.

  12. The Teachings of Ezra Taft Benson, 255–56.

  13. The Teachings of Ezra Taft Benson, 256.

  14. The Teachings of Ezra Taft Benson, 250.

  15. The Teachings of Ezra Taft Benson, 252; vakai foki, ElRay L. Christiansen, ʻi he Conference Report, Apr. 1968, 134.

  16. The Teachings of Ezra Taft Benson, 252.

  17. The Teachings of Ezra Taft Benson, 248.

  18. The Teachings of Ezra Taft Benson, 248–49.

  19. The Teachings of Ezra Taft Benson, 164.

  20. Come unto Christ (1983), 126.

  21. The Teachings of Ezra Taft Benson, 253.

  22. The Teachings of Ezra Taft Benson, 162.

  23. “What I Hope You Will Teach Your Children about the Temple,” 8.

  24. The Teachings of Ezra Taft Benson. 258.

  25. “What I Hope You Will Teach Your Children about the Temple,” 6, 8.

  26. Come unto Christ through Temple Ordinances and Covenants (pamphlet, 1987), 2.

  27. The Teachings of Ezra Taft Benson, 163.

  28. “What I Hope You Will Teach Your Children about the Temple,” 10.

  29. God, Family, Country, 183.

  30. The Teachings of Ezra Taft Benson, 251.

  31. “The Book of Mormon and the Doctrine and Covenants,” Ensign, May 1987, 85.

  32. “What I Hope You Will Teach Your Children about the Temple,” 8.

  33. “Come unto Christ, and Be Perfected in Him,” Ensign, May 1988, 85.

  34. The Teachings of Ezra Taft Benson, 256.