Akonaki ʻa e Kau Palesitení
Vahe 23: ‘Fakamālohia Homou Ngaahi Siteikí’


Vahe 23

“Fakamālohia Homou Ngaahi Siteikí”

“Ko e ngaahi siteiki mo e ngaahi vahefonua ʻo Saioné ko e fakataipe ia ʻo e ngaahi potu māʻoniʻoni naʻe folofola ki ai ʻa e ʻEikí ʻe tānaki ki ai ʻEne Kau Māʻoniʻoní ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ko ha ungaʻanga mei he ngaahi afaá.”

Mei he Moʻui ʻa ʻEselā Tafu Penisoní

Naʻe hikinimaʻi ʻe he kāingalotu ʻo e Siteiki Poisi ʻAitahoó he ʻaho 13 ʻo Sānuali 1935, ʻa e tokotaha taʻu 35 ko ʻEselā Tafu Penisoní ko e tokoni ʻuluaki ʻi honau kau palesitenisī fakasiteikí. Naʻe maʻu ʻe Palesiteni Penisoni ʻi he malumalu ʻo e tataki ʻa Palesiteni Sikoti S. Palauní ha ngaahi faingamālie lahi ke ngāue, taki pea mo faiako ai. Hangē ko ʻení, naʻá ne ʻaonga ʻi he tokoniʻi ha taha maʻu lakanga taulaʻeiki faka-Melekisēteki ke foki mai ʻo mālohi ʻi he Siasí,1 pea naʻá ne tokoni ʻi he taki ʻo e ngaahi ngāue ʻa e siteikí ke fakahoko e polokalama uelofea ʻa e Siasí.2

Naʻe tupulaki ʻa e siteikí ʻi he 1938 ʻo laka hake ʻi he kāingalotu ʻe toko 8,000, pea tuʻutuʻuni ai ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí ke vahevahe ʻo siteiki ʻe tolu. Naʻe pehē ʻe Palesiteni Penisoni naʻe “fuʻu ʻohovale” ʻi he taimi naʻe ui ai ia ʻi he ʻaho 27 ʻo Nōvema 1938, ke ne tokangaʻi e taha ʻo e ngaahi siteiki ko iá. Naʻe talaange ʻe hono uaifi ko Fololá ki heʻena fānaú ko ha tāpuaki ke maʻu heʻenau tamaí ʻa e fatongiá ni.3

Naʻe hoko e ngāue ʻa Palesiteni Penisoni ko e palesiteni fakasiteikí ko ha tāpuaki ki he kotoa ʻo e siteikí. Naʻe hoko atu ʻi hono akoʻi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e uelofeá, mo tokanga makehe ki he toʻu tupú. Naʻá ne fakatokangaʻi ha kau talavou kimuʻa ʻi ha fakatahaʻanga ʻo ha konifelenisi fakasiteiki ʻe taha, ʻoku nau feinga ke hola mei he falelotú. “Naʻa nau ngaʻunu māmālie atu he holó ki he matapā muí, mo sio pē ki he loto falé ke fakapapauʻi ʻoku ʻikai fakatokangaʻi ʻenau hū ki tuʻá. Naʻá ne hū mai ʻi he taimi ko iá mei hono ʻōfisí, fakakaukauʻi e meʻa ʻoku hokó, pea fakamafao atu hono ongo nimá ki he holó, ke lava ʻa e fānau tangatá ni ʻo kātoa mai ki ai. Naʻá ne talaange, ʻʻOku ou fiefia ke mamata kiate kimoutolu fānau tangata.ʻ ʻTau ō fakataha ki he konifelenisí.ʻ Naʻá ne taki kinautolu ki he sea ʻi muʻá, peá ne ui kinautolu kimui ange ke fai ʻenau fakamoʻoní.”4

Naʻe toe hoko ha meʻa fakaʻohovale ki ai, ʻi he teʻeki ʻosi ha māhina ʻe ua ʻo e hoko ʻa Palesiteni Penisoni ko e palesiteni fakasiteikí. Naʻe foaki ange ki ai ha ngāue ko e sekelitali lahi ʻo e Kōsilio Fakafonua ʻo e Kautaha ʻa e Kau Fāmá, ʻa ia naʻe fie maʻu ai ia ke ngāue ʻi Uāsingatoni, D.C. Naʻá ne ʻuluaki fakafisinga ʻa e ngāué, ka ne hili haʻane talanoa mo Folola mo e Kau Palesitenisī ʻUluakí, naʻá ne pehē leva ke ne tali.5 Ko e taimi naʻe tukuange ai ia mei he palesiteni fakasiteikí he ʻaho 26 ʻo Māʻasi 1939, naʻá ne tohi ʻo pehē ko e taha ia ʻo e ngaahi ʻaho faingataʻa taha kuó u aʻusiá. … ʻI heʻeku lea [ki he kāingalotu ʻo e siteikí] naʻe tāpuakiʻi lahi au ʻe he ʻEikí ka naʻe faingataʻa ke u mapuleʻi ʻeku ngaahi ongó. ʻOku ʻikai ha toe kakai lelei ange ʻi he māmaní kotoa [pea] ʻoku ou ʻofa he taha kotoa.”6

Naʻe hiki ʻa e fāmili Penisoní ki Peteseta, ʻi Melileni, ofi ki Uāsingatoni, D.C. ʻOsi siʻi pē ha taʻu ʻe taha mei ai, kuo ʻaʻahi atu ki he feituʻú ʻa Palesiteni Luta Koloasoni, ko e Palesiteni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, mo ʻEletā ʻAlipate E. Paueni, ʻo e Kōlomu ai pē ʻo e Toko Hongofulu Mā Uá, ke fokotuʻu ha siteiki foʻou. Ne feʻiloaki ʻa Palesiteni Koloasoni mo ʻEselā Tafu Penisoni peá ne talaange, “Misa Penisoni, ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke ke hoko ko e palesiteni ʻo e siteikí ni. Ko e hā haʻo lau ki ai?” Naʻe toe ʻohovale ʻa Palesiteni Penisoni. Naʻá ne talaange, “ʻOku ʻikai ke u ʻilo ʻa e kakaí ni. Kuo teʻeki fuoloa fēfē ʻeku nofo hení.”7 Ka naʻá ne tali ʻi he loto fakatōkilalo ʻa e fatongiá ʻo ne tokangaʻi e kāingalotu ʻe meimei toko 2,000 nai ʻo e siteikí ʻi ha ʻēlia fakasiokālafi lahi ʻo e siteikí. Naʻe pehē ʻe Folola fekauʻaki mo ʻene hoko ko e palesiteni fakasiteikí: “ʻOkú ne saiʻia ai. ʻOku ʻikai ko e tuʻungá ʻoku mahuʻinga ki aí, ka ko e fiefia ke lava ke tokoni ki he tokolahi taha ʻe lavá ke nau ʻilo ʻa e moʻoni ʻo e ongoongoleleí.”8

ʻI heʻene hoko kimui ko e ʻAposetoló, naʻe ʻaʻahi ai ʻa Palesiteni Penisoni ki he ngaahi siteiki ʻi he funga ʻo māmaní. Naʻá ne pehē: “Kuó u faʻa talaange he taimi ʻe niʻihi ki hoku uaifí, ʻi heʻeku foki mai mei he ʻaʻahi ki he ngaahi siteikí, ʻoku ʻikai ke u ʻiloʻi pau pe ʻe fēfē ʻa hevani, ka he ʻikai ke u lava ʻo kole ha meʻa ʻe toe lelei ange ai ka ko e fiefia mo e nēkeneka he feohi mo e faʻahinga kakai tangata mo fafine ʻoku mau fetaulaki ʻi he kau taki ʻo e ngaahi siteikí mo e ngaahi uooti ʻo Saioné pea ʻi he ngaahi misiona he māmaní. ʻOku tāpuekina lahi moʻoni kitautolu.”9

ʻĪmisi
Ward council members being taught using the Worldwide Leadership Training video.

Ko e taha e taumuʻa ʻo e siteikí “ke fakatahaʻi mo fakahaohaoaʻi ʻa e kāingalotú … ʻaki hano ʻoatu kiate kinautolu ʻa e ngaahi polokalama, ngaahi ouau, mo e fakahinohino ʻo e ongoongoleleí.”

Ngaahi Akonaki ʻa ʻEselā Tafu Penisoní

1

ʻI heʻetau hoko ko e kāingalotu ʻo e Siasí, ʻoku tānaki kitautolu ʻi he ngaahi siteiki ʻo Saioné.

ʻOku faʻa ʻeke ʻe he kakai teʻeki siasí he taimi ʻe niʻihi, “Ko e hā ʻa e siteiki?” ʻOku fehuʻi tatau pē mo e kāingalotú, “Ko e hā hono mahuʻinga ʻo ha siteiki? Ko e hā hono mahuʻinga kiate kitautolu kāingalotú?”

ʻOku tatau ʻa e siteikí ki he kakai teʻeki siasí mo ha taiōsisi ʻi he ngaahi siasi kehé. Ko e siteikí ko ha feituʻu fakasiokālafi ʻoku ʻi ai ha ngaahi uooti (ngaahi haʻofanga lotu fakafeituʻu) pea ʻoku tokangaʻi ʻe ha kau palesitenisī.

Ko e foʻi lea siteikí ki he kāingalotú, ko ha foʻi lea fakataipe. Fakakaukauloto ki ha fuʻu tēniti lahi ʻoku pukepuke ʻe ha ngaahi afo ʻoku falō ki ha ngaahi pou tukituki (siteiki) kuo ʻosi tuki maʻu ki he kelekelé. Naʻe fakatatau ʻe he kau palōfitá ʻa e Saione ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní ki ha fuʻu tēniti ʻokú ne kāpui ʻa e māmaní [vakai, ʻIsaia 54:2; 3 Nīfai 22:2]. ʻOku pukepuke ʻa e tēniti ko iá ʻe ha ngaahi afo kuo falō ki ha ngaahi pou tukituki (ngaahi siteiki). Ko e ngaahi siteiki foki ko iá, ko ha ngaahi faʻunga fakasiokālafi ʻoku mafola he funga ʻo e māmaní. ʻI he lolotonga ní, ʻoku tānaki ʻa ʻIsileli ki he ngaahi siteiki kehekehe ʻo Saioné.10

ʻOku ʻi ai ha taumuʻa ʻe fā ʻo e siteikí:

1. Ko e siteiki kotoa pē, ʻoku tokangaʻi ia ʻe ha kau taulaʻeiki lahi ʻe toko tolu, pea tokoniʻi ʻe ha kau tangata ʻe toko hongofulu mā uá ʻoku ui ko e fakataha alēleaʻanga māʻolungá, ʻo hoko ko ha kiʻi siasi ki he Kāingalotu ʻi ha feituʻu fakasiokālafi pau. Ko e taumuʻá ke fakatahaʻi mo fakahaohaoaʻi ʻa e kāingalotu ʻoku nofo ʻi he ngaahi ngataʻanga ko iá ʻaki hano ʻoatu kiate kinautolu ʻa e ngaahi polokalama, ngaahi ouau, mo e fakahinohino ʻo e ongoongoleleí.

2. ʻOku totonu ke hoko ʻa e kāingalotu ʻo e ngaahi siteikí ko e kau faʻifaʻitakiʻanga pe ngaahi fuka ʻo e māʻoniʻoní.

3. ʻOku totonu ke hoko ʻa e ngaahi siteikí ko ha maluʻiʻanga. ʻOku fakahoko ʻeni ʻe he kāingalotú ʻi heʻenau taha ʻi he malumalu ʻo e kau ʻōfisa ʻo e lakanga fakataulaʻeiki fakafeituʻú mo fakatapui kinautolu ki honau fatongiá mo tauhi ʻenau ngaahi fuakavá. Kapau ʻe tauhi ʻa e ngaahi fuakava ko iá, ʻe hoko ia ko e maluʻi mei he fehalākí, koví, pe ngaahi meʻa fakatuʻutāmakí.

ʻOku tau langa ʻa e ngaahi temipalé ʻi he ngaahi feituʻu pē ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi siteikí. ʻOku teuteuʻi ʻe he ngaahi tāpuaki mo e ngaahi ouau ʻo e temipalé ha taha ki he hakeakiʻí. Ko e moʻoni, ʻoku ʻikai malava ke ʻi ai ha temipale ʻi he siteiki kotoa, ka ʻoku tau lolotonga siotonu he taimí ni ki ha meʻa fakaofo, ʻio, ki he fakalakalaka fakaofo, ʻi he langa ʻo e ngaahi temipalé ʻi ha ngaahi potu kehekehe ʻo e māmaní. ʻOku fakaʻatā ʻe he faʻahinga polokalama peheé ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ke nau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki kakato ʻa e ʻEikí.

4. ʻOku hoko ʻa e ngaahi siteikí ko e ungaʻanga mei he afā ʻe lilingi atu ki he funga ʻo māmaní.11

2

ʻOku fokotuʻu ʻa e ngaahi siteikí ke tokoni ki he mātuʻá ʻi he akoʻi ʻo e ongoongoleleí mo taki ʻenau fānaú ki he ngaahi ouau ʻo e fakamoʻuí.

ʻOku tau lau ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá:

“Pea ko e tahá, kapau ʻoku maʻu ha fānau ʻe ha ongomātuʻa ʻi Saione, pe ʻi ha taha ʻo hono ngaahi siteiki ʻa ia kuo fokotuʻú, ʻa ia ʻoku ʻikai te nau akoʻi ʻa kinautolu ke nau ʻiloʻi ʻa e tokāteline ʻo e fakatomalá, tui kia Kalaisi ko e ʻAlo ʻo e ʻOtua moʻuí, pea mo e papitaisó mo e foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi he hilifaki ʻo e nimá, ʻi he taimi ʻoku nau taʻu valu aí, ʻe ʻi he ʻulu ʻo e mātuʻá ʻa e angahalá He ʻe hoko ʻeni ko e fono ki he kakai ʻoku nofo ʻi Saioné, pe ʻi ha taha ʻo hono ngaahi siteiki ʻa ia kuo fokotuʻú.” (68:25–26; ko e toki tānaki atu e fakamamafá.)

Kuó ke mamata ʻi ha taha ʻo e ngaahi taumuʻa mahuʻinga ʻo e ngaahi siteikí. ʻOku fokotuʻu kinautolu ke tokoni ki he mātuʻa “ʻoku ʻi ai ʻenau fānau ʻi Saioné” ke akoʻi kinautolu ʻi he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí pea mo fakahoko e ngaahi ouau ʻo e fakamoʻuí. ʻOku fokotuʻu ʻa e ngaahi siteikí ke fakahaohaoaʻi ʻa e Kāingalotú, pea ʻoku kamata ʻa e fakalakalaka ko iá ʻi he ʻapi ʻoku fakahinohinoʻi lelei ai ʻa e ongoongoleleí.12

3

Ko e taimi ʻoku fakafōtunga ai ʻe he kau mēmipa ʻo e siteikí ʻa e tuʻunga māʻoniʻoni ʻa e ʻEikí, ʻoku hoko leva ʻa e siteikí ko ha fakaʻilonga fakaʻofoʻofa ke mamata ki ai ʻa e māmaní kotoa.

ʻOku folofola ʻa e ʻEikí: “He kuo pau ke tupulaki ʻa Saione ʻi he fakaʻofoʻofa, pea ʻi he māʻoniʻoni; kuo pau ke fakalahi ʻa hono ngaahi ngataʻangá; kuo pau ke fakamālohi ʻa hono ngaahi siteikí; ʻio, ko e moʻoni, ʻoku ou pehē kiate kimoutolu, kuo pau ke tuʻu hake ʻa Saione pea ʻai hono ngaahi kofu fakaʻofoʻofá. (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:14.)

ʻOku fakahā heni ʻe he ʻEikí ha taumuʻa maʻongoʻonga ʻe taha ʻi ha siteiki: ke hoko ko ha fakaʻilonga fakaʻofoʻofa ke mamata ki ai ʻa māmani kotoa. Ko e ʻuhinga foki ʻo e “ʻai hono ngaahi kofu fakaʻofoʻofá” ki he loto māʻoniʻoni kuo pau ke maʻu ʻe he mēmipa kotoa ʻoku ui ko e Kāingalotú. Ko e Saioné “ ko e loto maʻa.” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97:21.)

ʻOku fakamālohia ʻa e ngaahi siteiki ʻo Saioné mo fakalahi e ngaahi ngataʻanga ʻo Saioné ʻi he fakafōtunga atu ʻe he kāingalotú ʻa e māʻoniʻoni ʻoku fie maʻu ʻe he ʻEikí mei Hono kakai kuo filí.13

4

ʻOku hoko ʻa e siteiki takitaha ko e maluʻi mo e uangaʻanga mei he ngaahi fili ʻoku ʻiloʻí mo taʻe-ʻiloʻí.

Ka ʻoku ʻomi ʻe ha fakahā ʻe taha mei he ʻEikí ʻa e fakamatala ko ʻení ki he taumuʻa ʻo e ngaahi siteikí: “Ko e moʻoni ʻoku ou pehē kiate kimoutolu kotoa pē: Tuʻu hake pea ulo atu, koeʻuhí ke hoko ʻa hoʻomou māmá ko ha fuka ki he ngaahi puleʻangá; Pea ke hoko ʻa e tānaki fakataha ki he fonua ko Saioné, pea ki hono ngaahi siteikí, ko ha maluʻanga, pea ko ha ungaʻanga mei he afaá, pea mei he houhaú ʻo ka lilingi kakato atu ia ki he māmaní hono kotoa.” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 115:5–6.)

ʻOku ʻi he fakahaá ni ha fekau ke tuku ʻetau māmá ke ulo atu ke lava ʻo hoko ko ha fuka ki he ngaahi puleʻangá. Ko e fuká ko ha tuʻunga fua ʻoku fakafuofuaʻi ai ʻe ha taha ʻene tonú pe haohaoá. Kuo pau ke hoko ʻa e Kāingalotú ko ha fua ʻo e māʻoniʻoní ke mamata ki ai ʻa māmani. Ko e fakaʻofoʻofa ia ʻo Saioné.

ʻOku toki fakahā leva ʻe he ʻEikí kuo pau ke hoko ʻa e ngaahi siteiki ʻo Saioné ko ha “maluʻanga mo e ungaʻanga mei he afaá, pea mei he houhaú ʻo ka lilingi kakato atu ia ki he māmaní kotoa.” Ko e ngaahi siteikí ko ha maluʻanga ki he Kāingalotú mei he ngaahi fili ʻoku fakatou mamata mo ʻikai mamata ki aí Ko e maluʻangá ko e fakahinohino ʻoku ʻoatu ʻi he laine ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke fakamālohia ʻa e fakamoʻoní mo poupouʻi ʻa e uouangataha ʻa e fāmilí mo e angatonu fakafoʻituituí.

Naʻe fakatokanga ʻa e ʻEikí ʻi Heʻene talateu ki Heʻene ngaahi fakahā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá: “ʻOku vave mai ʻa e ʻahó; ʻoku teʻeki ai hoko ʻa e houá, ka ʻoku ofi mai ia, ʻa ia ʻe toʻo atu ai ʻa e melinó mei he māmaní, pea ʻe maʻu ʻe he tēvoló ʻa e mālohi ki hono puleʻanga ʻoʻoná” [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:35].

Ko e ʻaho ní … ʻoku tau mamata ki he fakahoko ʻo e kikite ko ʻení, ʻoku fakahāhā ai ʻe Sētane ʻene ʻita kakahá ki “hono puleʻangá”—ko māmani. Kuo teʻeki mālohi pehē fau hono ivi takiekiná, pea ko kinautolu pē kuo nau maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ko honau fai-fakahinohinó—mo muimui he faleʻi mei he kau taki lakanga fakataulaʻeikí—ʻe fakahaofi mei he fakaʻauha hono ivi takiekina koví.

ʻOku toe pehē foki ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā tatau pē ko iá, te Ne maʻu ʻa e mālohi ki Hono Kakai Māʻoniʻoní, “pea te ne pule ʻi honau lotolotongá” [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:36]. ʻOkú Ne fakahoko ʻeni ʻi Heʻene ngāue ʻo fakafou ʻi Heʻene kau tamaioʻeiki kuo filí pea mo e kau maʻu mafai ʻi he siteikí mo e uōtí.14

ʻĪmisi
An African congregation gathered in sacrament meeting.

ʻOku tau mamata ʻe lava ha siteiki, ʻi he tānaki fakataha mo e Kāingalotú “ke hoko ko ha maluʻanga, mo e ungaʻanga mei he ngaahi afaá” (T&F 115:6).

ʻI he tupulaki ʻa e Siasí, ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ke tau langa fefeka mo lelei, pea ʻoku maʻu ʻe hotau ngaahi siteiki teu fokotuʻú ʻa e ngaahi tefitoʻi meʻa ʻoku fie maʻu ke ikuná pea mo ngāueʻi taʻe-tūkua ʻe he ngaahi siteiki lolotongá ʻa e tuʻunga siteiki kakató ʻi he tafaʻaki ʻo e lavameʻa fakalaumālié. ʻOku totonu ke hoko ʻa e ngaahi siteikí ni ko ha feituʻu tānakiʻanga ki Saione he ʻahó ni, pea ʻoku fie maʻu ke nau hoko ko e ngaahi ungaʻanga fakalaumālie mo fakafalala pē kiate ia ʻi ha ngaahi meʻa lahi taha ʻe lavá.15

Ko e ngaahi siteiki mo e ngaahi vahefonua ʻo Saioné ko e fakataipe ia ʻo e ngaahi potu māʻoniʻoni naʻe folofola ki ai ʻa e ʻEikí ʻe tānaki ki ai ʻEne Kau Māʻoniʻoní ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ko ha ungaʻanga mei he ngaahi afaá Te mou fakataha ʻi heni mo hoʻomou fānaú ke lotu, ke fai e ngaahi ouau toputapú, ke feohi, ke ako, ke hiva, hulohula, tulama, sipoti, pea mo mou fakalakalaka pea mo e niʻihi kehé. ʻOku faʻa pehē ʻoku mahuʻinga ke ʻi ai ha taua ʻi hotau ngaahi falelotú, pea ke fakataipe ʻe he ngaahi taua ki he langí ʻa e tuʻunga ʻoku totonu ke ʻi ai ʻetau moʻuí ʻo ʻalu hake maʻu ai pē ki he ʻOtuá.16

Naʻe tomuʻa mamata mai e palōfita he Tohi ʻa Molomoná ko Nīfaí ki he ʻaho ko ia ʻe fakamoveteveteʻi ai ʻa e Kāingalotú ʻi ha ngaahi siteiki he funga ʻo e māmaní. Naʻe mamata mai ki he taimi ʻe fakaaʻu ai ʻe he ʻEikí ʻEne maluʻí kiate kinautolu ʻi he taimi ʻe fakamamahiʻi ai kinautolu ʻe he ngaahi matangi ʻo e fakaʻauha ʻoku tuʻu fakatuʻutāmaki ki heʻenau moʻuí. Naʻe kikite ʻa Nīfai: “Pea naʻe hoko ʻo pehē ko au, Nīfai, naʻá ku vakai ki he mālohi ʻo e Lami ʻa e ʻOtuá, pea naʻe tō ia ki he kau māʻoniʻoni ʻo e siasi ʻo e Lamí, pea ki he kakai ʻo e fuakava ʻo e ʻEikí, ʻa ia kuo fakamovetevete ki he funga kotoa ʻo e māmaní; pea naʻe fakamahafu ʻa kinautolu ʻaki ʻa e māʻoniʻoní pea mo e mālohi ʻo e ʻOtuá ʻi he fuʻu nāunau lahi.” (Tohi ʻa Molomoná, 1 Nīfai 14:14.)

ʻOku tau ʻilo ʻi he fakahaá ʻe ʻi ai ha ngaahi faingataʻa, meʻa fakamamahi, mo e fakatanga ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní, ka ʻe lava ʻo fakahaofi ʻa e Kāingalotú ʻi he māʻoniʻoní. Ko e talaʻofa ʻa e ʻEikí ʻi he Tohi ʻa Molomoná ʻoku pau: “Te ne maluʻi e kau māʻoniʻoní ʻi hono māfimafí.” (1 Nīfai 22:17.)17

Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Ako mo Akoʻí

Ngaahi fehuʻí

  • Hili hoʻo lau ʻa e konga 1, te ke tali fēfē ki ha taha ʻoku fehuʻi atu pe ko e hā ʻoku fokotuʻutuʻu ai ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ki he ngaahi siteikí?

  • Naʻe fakamanatu mai ʻe Palesiteni Penisoni ʻoku tokoni ʻa e ngaahi siteikí ki he mātuʻá ʻi he akoʻi ʻo e ongoongoleleí ki heʻenau fānaú mo ʻoange ʻa e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí kiate kinautolu (vakai, konga 2). Ko e hā ha ngaahi founga kuo fakamālohia ai ʻe homou siteikí hoʻomou ngaahi ngāue ʻi ʻapí?

  • Ko e fē ha taimi kuó ke mamata ai ki ha fakataha mai ʻa e kāingalotu ʻo e siteikí ke tā ha sīpinga “ke mamata ki ai ʻa e māmaní kotoa”? (Vakai, konga 3.) Kuo ʻaonga fēfē kiate koe ʻa e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení?

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku hoko ai ha siteiki ko e maluʻanga “mei he ngaahi fili ʻoku fakatou mamata mo ʻikai mamata ki aí”? (Vakai, vahe 4.) Ko e hā ha ngaahi faingamālie ʻoku tau maʻu ke kau ai ʻi hotau siteikí? Ko e hā ha ngaahi tāpuaki te tau lava ʻo maʻu ʻi heʻetau fai iá?

Ngaahi Potufolofola Fekauʻaki

ʻIsaia 25:3–5; Mātiu 5:14–16; Molonai 10:31–33; T&F 101:17–21; 133:7–9

Tokoni Fakafaiakó

“Oku ʻikai fakakaukau e faiako taukeí ia o pehē, ʻKo e hā te u fai ʻi he kalasí he ʻaho ní?ʻ ka ʻokú ne fehuʻi, ʻKo e hā ʻe fai heʻeku fānau akó he kalasí he ʻaho ní?ʻ kae ʻikai, ʻKo e hā te u akoʻi he ʻaho ní?ʻ ka ko e, ʻTe u tokoni fēfē ki heʻeku fānau akó ke nau ʻilo ʻa e meʻa ʻoku fie maʻu ke nau ʻiló?ʻ” (Virginia H. Pearce, “The Ordinary Classroom—a Powerful Place for Steady and Continued Growth,” Ensign, Nov. 1996, 12; fakaʻaongaʻi he Teaching the Gospel: A Handbook for CES Teachers and Leaders [1994], 13).

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Vakai, vahe 20 ʻi he tohí ni.

  2. Vakai, vahe 21 ʻi he tohí ni.

  3. Vakai, Sheri L. Dew, Ezra Taft Benson: A Biography (1987), 122; Francis M. Gibbons, Ezra Taft Benson: Statesman, Patriot, Prophet of God (1996), 104.

  4. Sheri L. Dew, makatuʻunga ʻi ha fakamatala naʻe fai ʻe Don Schlurf, ʻi he Ezra Taft Benson: A Biography, 122.

  5. Vakai, vahe 1 ʻi he tohí ni.

  6. ʻI he Ezra Taft Benson: A Biography, 144.

  7. ʻI he Ezra Taft Benson: A Biography, 156–57.

  8. Flora Amussen Benson, fakaʻaongaʻi ʻi he Ezra Taft Benson: A Biography, 159.

  9. ʻI he Conference Report, Oct. 1948, 98.

  10. Come unto Christ (1983), 101.

  11. Come unto Christ, 104–5.

  12. Come unto Christ, 101–2.

  13. Come unto Christ, 102.

  14. Come unto Christ, 103–4.

  15. The Teachings of Ezra Taft Benson (1988), 151.

  16. The Teachings of Ezra Taft Benson, 151–52.

  17. Come unto Christ, 104.