Akonaki ʻa e Kau Palesitení
Vahe 20: ‘Fafanga ʻEku Fanga ‘Sipí’


Vahe 20

“Fafanga ʻEku Fanga Sipí”

“Kuo pau ke tau ako kotoa ke hoko ko ha kau tauhisipi moʻoni. Kuo pau ke tau fakahaaʻi ʻa e ʻofa tatau ki he niʻihi kehé mo ia kuo fakahaaʻi ʻe he Tauhisipi Leleí kiate kitautolú kotoá. ʻOku mahuʻinga kiate Ia ʻa e laumālie takitaha.”

Mei he Moʻui ʻa ʻEselā Tafu Penisoní

Naʻe fakamatala ʻa Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoni ki haʻane aʻusia ʻi he taimi naʻe hoko ai ko ha tokoni ʻi ha kau palesitenisī fakasiteiki ʻo pehē:

“ʻI ha fakataha ʻa e kau palesitenisī fakasiteikí he ngaahi taʻu kuo hilí ʻi Poise ʻi ʻAitahoó, ne mau feinga ai ke fili ha palesiteni ki he kōlomu vaivai mo tokosiʻi taha ʻo e kaumātuʻá ʻi he siteikí. Naʻe ʻosi ʻomai ʻe he kalaké ha lisi ʻo e kaumātuʻa kotoa he kōlomu ko iá, pea naʻe ʻi he lisí ha hingoa ʻo ha tangata kuo taʻu lahi ʻeku ʻiloʻí. Naʻe haʻu mei he fāmili mālohi he Siasí, ka naʻe ʻikai ke ne fai ha meʻa fēfē ʻi he Siasí.

“Kapau naʻe fai ʻe he pīsopé ha kole ke fai ha faʻahinga ngāue ʻi he falelotú, naʻá ne faʻa meimei tali maʻu pē, pea kapau naʻe fie vaʻinga sofipolo ʻa e kaumātuʻá, te ke fakatokangaʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku vaʻinga mo kinautolu. Naʻá ne maʻu ha poto fakatakimuʻa; ko ha palesiteni ia ʻo ha kalapu ngāue tokoni pea naʻe ngāue lelei.

“Naʻá ku talaange ki he palesiteni fakasiteikí, ʻTe ke lava ʻo fakamafaiʻi au ke u ʻalu ʻo talanoa mo e tangata ko ʻení pea fakatukupaaʻi ia ke fakatonutonu ʻene moʻuí ki he ngaahi tuʻunga moʻui ʻo e Siasí pea ʻai ke netaki ʻi heʻene kōlomú? ʻOku ou ʻilo pē ʻoku ʻi ai ha tuʻunga fakatuʻutāmaki ai, ka ʻokú ne maʻu e tuʻunga fakatakimuʻá.ʻ

“Talamai ʻe he palesiteni fakasiteikí, ʻFai ia, pea ʻofa ke tāpuakiʻi koe ʻe he ʻEikí.ʻ

“ … Naʻá ku ʻalu ki he ʻapi ʻo e tangatá ni. He ʻikai toe ngalo ʻiate au hono fofongá ʻi heʻene fakaava ʻa e matapaá ʻo fakatokangaʻi ʻoku tuʻu ai ha taha ʻo hono kau palesitenisī fakasiteikí. Naʻá ne fakaafeʻi māmālie atu au ki loto; lolotonga teuteu ʻe hono uaifí e meʻatokoni efiafí, pea ne u lava pē ʻo nāmuʻi e ʻalaha ʻa e kofí mei he peitó. Naʻá ku kole ange ke kau mai hono uaifí, pea ʻi heʻemau tangutú pē, naʻá ku fakahā ange leva ʻa e ʻuhinga ne u ʻalu ange aí. Naʻá ku talaange, ʻHe ʻikai ke u fie maʻu hoʻo talí he ʻahó ni.ʻ ʻKo e meʻa pē ʻoku ou fie maʻu ke ke faí ke ke palōmesi mai ke fakakaukau ki ai, lotua ia, fakakaukau ki hano ʻaonga kiate koe mo ho fāmilí, pea te u toki foki mai ke ta talanoa ʻi he uike ka haʻú. Naʻá ku toe talaange, ʻKapau te ke pehē he ʻikai ke ke tali, te mau kei ʻofa pē ʻiate koe.ʻ

“ʻI he Sāpate hono hokó, ko ʻene fakaava hake pē ʻa e matapaá, naʻá ku fakatokangaʻi ne ʻi ai ha liliu. Naʻe fiefia ke sio mai kiate au, peá ne fakaafeʻi vave atu au ki loto mo ui hono uaifí ke haʻu. Naʻá Ne pehē mai leva, ʻMisa Penisoni, kuó ma fai ʻo hangē ko hoʻo talamaí. Kuó ma fakakaukau ki ai mo lotua ia, pea kuó ma pehē ke ma tali ʻa e uiuiʻí. Kapau ʻoku feʻunga pehē hoʻomou falalá kiate au, ʻoku ou loto fiemālie ke fakatonutonu ʻeku moʻuí ki he ngaahi tuʻunga moʻui ʻa e Siasí, ko e meʻa ia naʻe totonu ke u ʻosi fai fuoloa.ʻ

“Naʻá ne toe pehē foki, ʻNaʻe ʻikai ke u toe inu kofi talu hoʻo haʻu ʻi he uike kuo ʻosí, pea he ʻikai ke u toe inu ia.ʻ

“Naʻe vaheʻi ia ko e palesiteni ʻo e kōlomu ʻo e kaumātuʻá, pea kamata ke tokolahi ʻa e maʻu fakataha ʻene kōlomú— pea hokohoko ai pē ʻene tokolahí. Naʻá ne ʻalu ʻo puke mai ʻa e kaumātuʻa māmālohí, ʻo fakafoki mai kinautolu. ʻOsi ha ngaahi māhina siʻi mei ai peá u hiki mei he siteikí.

“ʻOsi ha ngaahi taʻu lahi, kuo haʻu ha tangata kiate au ʻi ha ʻaho ʻe taha ʻi he Temipale Sikueá ʻi Sōleki Siti, mono mai hono hono nimá, mo pehē mai, ʻMisa Penisoni, ʻoku ʻikai ke ke toe manatuʻi au, ko ia?ʻ

Naʻá ku talaange, “ʻOku ou kei manatuʻi pē koe, ʻka ʻoku ʻikai ke u manatuʻi ho hingoá.ʻ

“Pehē mai leva ia, ʻʻOkú ke manatuʻi hoʻo haʻu ki he ʻapi ʻo ha kaumātuʻa fai hia ʻi Poisi he taʻu ʻe fitu kuo hilí?ʻ Pea toki kamata leva ke u manatuʻi. Peá ne pehē mai, ʻMisa Penisoni, he ʻikai ke u moʻui fuoloa ke fakamālō atu ʻi hoʻo ʻaluange ki hoku ʻapí he hoʻatā Sāpate ko iá. ʻOku ou hoko he taimí ni ko ha pīsope. Naʻá ku faʻa pehē naʻá ku fiefia, ka naʻe ʻikai ke u ʻilo ʻa e meʻa ko e fiefia moʻoní.ʻ”1

Naʻe poupouʻi ʻe Palesiteni Penisoni ʻa e Kāingalotu faivelengá, ʻi he hili hono tataki fakalaumālie ia ʻe he aʻusiá ni pea mo ha ngaahi aʻusia kehe, ke nau tokoni ki he kāingalotu ʻo e Siasí kuo nau nofo “mavahe mei he Siasí mo e ivi takiekina ʻo e ongoongoleleí”2 Naʻá ne pehē ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻEpeleli 1984: “ʻOku mau fiefia ʻi he fakamālohia mai ha tokolahi ʻo hotau kakai tangata mo fafiné. ʻOku mau poupou atu ki he kau taki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e houalotú ke hoko atu ʻa e ngāue maʻongoʻongá ni.”3 Naʻa ne lea ʻi he uike tatau pē ki ha kulupu ʻo ha kau taki lakanga fakataulaʻeiki fekauʻaki mo e fie maʻu ke fakafeohi ki he kakai tangata ʻi he Siasí kuo teʻeki fakanofo ko e kaumātuʻá:

“ʻOku ʻofa hoku lotó ki he houʻeiki tangata ko iá, ko e ʻulu ʻo e ngaahi fāmilí. … ʻOku ʻikai ke u tui ʻoku ʻi ai haʻatau tukupā ʻe toe lahi ange ʻi he Siasí he ʻahó ni ka ke fakamālohia mai ʻa e kau tangata ko iá pea ʻomi kinautolu ki ha tuʻunga te nau lava ai ke ʻave honau ngaahi fāmilí ki he fale ʻo e ʻEikí pea fakaava kiate kinautolu ʻa e ngaahi tāpuaki fungani taha kuo ʻilo ʻe he kakai tangata mo fafine ʻi he māmaní pea mo e maama kahaʻú.

“Ngaahi tokoua, ko ʻemau ʻamanakí mo e fakaʻamú ke mou ʻilo ʻoku ʻikai ko ha polokalama fakataimi pē ʻa e ngāue ke fakamālohia mai ko ʻení. ʻOku mau fakatauange ko e taimi ʻe ʻosi lekooti ai e hisitōlia hotau Siasí he vahaʻataimi ko ʻení, ʻe pehē ʻoku fakaʻilongaʻi ʻe he meʻá ni ha taimi naʻe fakafoki mai ai ha ngaahi lāumālie hē mo mole tokolahi ʻe he Siasi ʻo e ʻOtuá.”4

ʻĪmisi
Christ sitting wiatching a flock of sheep.

“Ko e taimi ʻeni ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻo e tauhisipi leleí.”

Ngaahi Akonaki ʻa ʻEselā Tafu Penisoní

1

Ko e konga hotau misioná ʻi heʻetau hoko ko e kau muimui ʻo e ʻEikí, ke ala atu ʻo tokoni ki hotau ngaahi tokoua mo e tuofāfine kuo nau fakamavaheʻi kinautolu mei he Siasí.

Ko e taumuʻa ʻo e siasi ʻo e ʻEikí ke paotoloaki e fakalakalaka ʻa e foha mo e ʻofefine kotoa ʻo e ʻOtuá ke aʻusia ʻa e ngaahi tāpuaki taupotu taha ʻo e moʻui taʻengatá. …

ʻOku ou fie fakamatala ki hotau misiona ke fakahaohaoaʻi ʻa e Kāingalotú, tautautefito ki he tukupā ke fakamālohia kinautolu kuo nau fakamavaheʻi kinautolu mei he mālohi kakato ʻi he Siasí. Ko e kāingalotú ni, ko hotau ngaahi tokoua mo e tuofāfine, ka ʻi he lolotonga ní ʻoku nau mavahe mei he Siasí mo e ivi takiekina ʻo e ongoongoleleí.

ʻOku ʻi he kulupu ko ʻeni ʻo e kāingalotu māmālohí ha tokolahi ʻoku ʻikai toe maʻulotu mahalo ʻoku nau talatalakehe mo ʻikai toe tokanga. ʻOku toe kau foki ai mo kinautolu ʻoku hē fakataimi koeʻuhí he ʻoku ʻikai ke tau ʻilo pe ʻoku nau ʻi fē. Ko ha niʻihi ʻo kinautolu ko ʻení ko ha kau ului foʻou naʻe ʻikai ke nau maʻu ʻa e tokanga mo e ngaahi akonaki naʻá ne mei ʻai ke nau hoko ko e “kaungā kolo mo e Kāinga Māʻoniʻoní.” (Vakai, ʻEfesō 2:19.) Ko ha tokolahi ko ha kakai lalahi kei tāutaha.

Ko kitautolu, kāingalotu ʻo e Siasí mo e kau muimui ʻo e ʻEikí, kuo pau ke tau ʻoatu mo toe fakafoʻou ʻetau ʻofá mo e fakaafe loto moʻoni ki he niʻihi fakafoʻituitui peheé, ke nau foki mai. “Foki mai “Foki mai ʻo keinanga ʻi he tēpile ʻa e ʻEikí, mo toe ʻahiʻahiʻi ʻa e ngaahi fua huʻamelie mo fakanonga ʻo e feohi mo e Kāingalotú.” (Ensign, March 1986, p. 88.)

ʻOku lahi e tukupā kiate kitautolú. … Kuo pau ke tau ngāue ʻaki ha tui mo e ivi ʻoku lahi, pea mo loto ʻaki kapau ʻoku fie maʻu ke tau aʻu ki he houʻeiki tangata mo fafine ko ʻení. Ka kuo pau ke tau fai ia. ʻOku fie maʻu ʻe he ʻEikí ke tau fai ia. Pea kuo pau ke tau fakahoko!5

2

ʻI heʻetau feinga ko ia ke tanumaki kinautolu kuo nau heé, kuo pau ke tau fakaʻaongaʻi e akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻo e tauhisipi leleí.

Ko e taimi ʻeni ke fakaʻaongaʻi ai e akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻo e tauhi sipi leleí ki he tukupā ko ia ʻi hotau ʻaó ke fakafoki mai ʻa e fanga sipi molé mo e fanga lami heé.

“Ko e hā homou lotó? Kapau ʻoku maʻu ʻe ha tangata ʻa e sipi ʻe teau, pea ʻalu hē pē hanau taha, ʻikai ʻokú ne tuku ʻa e toko hivangofulu mā hivá, pea ʻalu ki he ngaahi moʻungá ʻo kumi ʻa ia kuo heé?

“Pea kapau te ne ʻilo ia, ko ʻeku tala moʻoni atu kiate kimoutolu, ʻoku lahi ʻene fiefia ʻi he sipi ko iá, ʻi he hivangofulu mā hiva naʻe ʻikai ʻalu heé.” (Mātiu 18:12–13.)

Naʻe ʻilo ʻe he kau tauhisipi Palesitainé ʻa ʻene fanga sipí takitaha, ʻi he kuonga ʻo Sīsuú. Naʻe ʻilo ʻe he sipí hono leʻó mo falala kiate ia. He ʻikai ke nau muimui ʻi ha muli. Ko ia, ko e taimi naʻe ui aí, ne haʻu ʻa e sipí kiate ia. (Vakai, Sione 10:1–5, 14.)

Naʻe taki ʻe he kau tauhisipí ʻi he poʻulí ʻenau fanga sipí ki ha loto ʻā pe ki ha tākanga. Naʻe ʻātakaiʻi ʻe ha ngaahi ʻā māʻolunga ʻa e tākangá, pea naʻe hili ha ngaahi ʻakau talatala ʻi he ngaahi ʻaá ke maluʻi ʻa e fakamonumanú mei he kau kaihaʻá ke ʻoua te nau kaka ki loto. Neongo ia, ko e taimi ʻe niʻihi, ʻe puna ʻi he funga ʻaá ha manu fekai tuʻunga ʻi he fiekaiá, ki he lotolotonga ʻo e fanga sipí, ʻo fakatupu ilifia mo fakatuʻutāmaki kiate kinautolu.

ʻOku fakamavaheʻi ʻe he faʻahinga tūkunga peheé ʻa e tauhi sipi moʻoní—ʻa e taha ʻoku ʻofa ʻi heʻene fanga sipí—mei he taha unga-ngāue ʻoku ngāue pē ki ha totongi ʻene faifatongiá. Naʻe loto fiemālie ʻa e tauhisipi moʻoní ke foaki ʻene moʻuí maʻá e tākanga sipí. Te ne ʻalu atu ki he lotolotonga ʻo e fanga sipí ʻo tau koeʻuhí ke nau hao. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ko e taha unga-ngāué, ʻokú ne fakamahuʻingaʻi ʻene hao ʻaʻaná ʻo laka ange ʻi he fanga sipí pea ʻoku meimei ke faʻa hola ia mei he fakatuʻutāmakí.

Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sīsū ʻa e fakatātā angamaheni ko ʻeni ʻo Hono kuongá ke fakahaaʻi ko Ia ʻa e Tauhisipi Leleí, ko e Tauhisipi Moʻoní. Tuʻunga ʻi Heʻene ʻofa ki Hono ngaahi tokouá mo e tuofāfiné, naʻe loto lelei mo loto fiemālie pē ke tuku hifo ʻEne moʻuí maʻanautolu. (Vakai, Sione 10:11–18.)

Naʻe iku pē ʻo foaki ʻe he Tauhisipi Leleí ʻa ʻEne moʻuí maʻá e fanga sipí—maʻau pea mo au, maʻatautolu kātoa.

ʻOku ʻikai taʻe-mahuʻinga ʻa e fakataipe ʻo e tauhisipi leleí ʻi he Siasí he ʻahó ni. ʻOku fie maʻu ʻa e fanga sipí ke taki ʻe ha kau tauhisipi tokanga. ʻOku hē ʻa etokolahi fau. ʻOku tohoakiʻi atu ha niʻihi ʻe ha ngaahi meʻa fakahē fakataimi. Ko ha niʻihi kuo nau hē ʻaupito.

ʻOku tau ʻiloʻi, ʻo hangē ko e kuohilí, ʻoku ʻi ai ha niʻihi ʻo e fanga sipí ʻoku nau fakafepaki mo “tatau mo ha tākanga monumanu iiki hehengi ʻoku hola mei he tauhí.” (Mōsaia 18:21.) Ka ʻoku tupu e lahi taha ʻo ʻetau ngaahi palopalemá mei he ʻikai ha ʻofa mo ha tokanga fakatausipí, pea kuo pau ke fakatupulaki ha kau tauhisipi tokolahi ange.

Kuo pau ke tanumaki hotau kāingalotu foʻoú, ʻa kinautolu naʻe toki fanauʻi foʻou ki he ongoongoleleí, ʻi he tokanga fakatauhisipí, ʻaki e anga fakakaumeʻa moʻoni ʻi heʻenau tupulaki ʻi he ʻilo ʻo e ongoongoleleí mo kamata moʻui ʻaki e ngaahi tuʻunga moʻui foʻoú. ʻE tokoni ʻa e faʻahinga tokanga peheé ke fakapapauʻi he ʻikai ke nau toe foki ki he ngaahi ʻulungaanga motuʻá.

ʻI he ʻofa fakatauhisipí he ʻikai fakahehema hotau kakai kei talavoú, ʻa ʻetau fanga lami kei īkí, ke hē atu, Pea kapau te nau hē, ʻe tokoni ʻa e ngaofe ʻi he tokotoko fakatauhsipí—ha nima ʻofa mo ha loto mahino—ke fakafoki mai kinautolu.

Ko ha tokolahi ʻo kinautolu ʻoku mavahe he taimí ni mei he tākangá, ʻe kei lava pē ke fakafoki mai, ʻaki ha tokanga fakatauhisipi. ʻE lava ke tali ʻe ha tokolahi ne mali ki tuʻa mei he Siasí mo fakahoko e ngaahi tōʻonga moʻui ʻa e māmaní, ha fakaafe ke foki mai ki he tākangá.6

ʻĪmisi
A young couple with a baby are talking to another young couple as they sit in a classroom.

ʻI heʻetau tanumaki ʻa e anga fakakaumeʻá ʻi hotau ngaahi uōtí mo e ngaahi koló, ʻoku tau fetokoniʻaki ai ke tau nofo ʻi he tākanga ʻa e Tauhisipi Leleí.

3

ʻOku fie maʻu ʻe he Kāingalotu kuo nau heé ha loto tokanga moʻoni pea mo ha kau tauhisipi moʻoni mo ʻofa.

ʻOku ʻikai ha ngaahi founga foʻou ia ki he palopalema motuʻa ko ʻeni ʻo e hē ʻa e fanga sipí ki ha feituʻu ke maʻu ha meʻakaí. Ko e tukupā naʻe fai ʻe Sīsū kia Pitá, ʻa ia naʻe tuʻo tolu hono fakamamafaʻí, ko e founga pē taha ia kuo fakamoʻoniʻí: “Fafanga ʻeku fanga lamí. Fafanga ʻeku fanga sipí. Fafanga ʻeku fanga sipí.” (Vakai, Sione 21:15–17.)

Hangē ko ia ʻi he naʻinaʻi nāunauʻia ʻo e Tohi ʻa Molomoná, ko kinautolu naʻe papitaiso ki he siasi ʻo Kalaisí naʻe pau ke “manatuʻi [maʻu pē] mo fafanga ʻa kinautolu ʻaki e folofola lelei ʻa e ʻOtuá.” (Molonai. 6:4.)

Ko e talí leva, ʻoku maʻu ia ʻi he ngāue fakatauhisipi ʻi he faʻa lotu mo hono fafangaʻi ʻo e tākangá— pe ko hono fakalea ʻe tahá, ke tokangaʻi fakatāutaha. Kuo pau ke ʻi ai ha loto tokanga moʻoni ʻo ha tauhisipi moʻoni mo ʻofa, kae ʻikai ko ha tokanga fakaai pē ʻoku fakahaaʻi ʻe ha taha unga ngāue.

ʻI heʻetau talanoa ki he foʻi fakakaukau ʻo e tauhisipi moʻoní, ʻoku tau fakatokangaʻi naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ʻa e fatongiá ni ki he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí. Ka ʻoku maʻu foki ʻe he kau fafiné ʻa e ngaahi uiuiʻi ʻo e “ngāue fakatauhisipí” ʻi he ngāue ʻofa mo e ʻofa ʻoku nau fefakahokoʻakí, pea ki he niʻihi kehé. Ko ia, kuo pau ke tau ako kotoa ke hoko ko ha kau tauhisipi moʻoni. Kuo pau ke tau fakahaaʻi ʻa e ʻofa tatau ki he niʻihi kehé mo ia kuo fakahaaʻi ʻe he Tauhi Sipi Leleí kiate kitautolú kotoa. ʻOku mahuʻinga kiate Ia ʻa e laumālie takitaha. ʻOku taʻalo ʻEne fakaafé ki he mēmipa kotoa pē— ʻa e foha mo e ʻofefine ʻo e ʻOtuá.

“Vakai, ʻokú ne ʻoatu ha fakaafe ki he kakai fulipē, he kuo mafao atu ʻa e toʻukupu ʻo e ʻaloʻofá kiate kinautolu, pea ʻokú ne folofola: Fakatomala, pea te u tali ʻa kimoutolu. …

“Haʻu kiate au pea te mou maʻu ʻa e fua ʻo e ʻakau ʻo e moʻuí; …

“ʻIo, haʻu kiate au pea fai ʻa e ngaahi ngāue ʻo e māʻoniʻoní.” (ʻAlamā 5:33–35.)

ʻOku ʻikai fakasītuʻaʻi ha taha Heʻene fakaafé. ʻOku tali lelei ʻa e taha kotoa te nau tali ʻEne fakaafe ʻofa ke maʻu ʻEne ongoongoleleí. Ko e fanga sipí —kuo pau ke kumi mo ʻofaʻi,—ʻoku ʻi ai e niʻihi kuo matavalea, niʻihi ʻoku talatalakehe, niʻihi kuo fuʻu femoʻuekina. Kuo pau ke fakaʻaongaʻi ʻa e maʻuʻanga tokoni kotoa pē he lakanga fakataulaʻeikí mo e houalotú ʻi he ngāué ni.

He ʻikai ke teitei lavaʻi ʻa e tukupā ko ʻení kae ʻoua kuo fakaʻaongaʻi ʻe he siteiki, uōtí, kōlomú, mo e kau taki fakahoualotú mo e kāingalotu kotoa pē honau lotó mo ʻenau tuí ke fakafoki mai ʻa e māmālohí ke mālohi kakato ʻi he Siasí.

ʻOku mau tapou atu ʻi hoʻomou feinga fakamātoato ke fakahoko ʻa e taumuʻa mahuʻingá ni, ke toe fakafoʻou hoʻomou fakamamafaʻi ʻa e tuʻunga lelei ʻo e faiako fakaʻapi ʻa e lakanga fakataulaʻeikí mo e faiako ʻaʻahi ʻa e Fineʻofá. Ko e faiako fakaʻapí mo e faiako ʻaʻahí ko ha ongo polokalama naʻe fakahā fakalaumālie. ʻOku fakataumuʻa kinaua ke aʻu ki he mēmipa kotoa ʻo e Siasí ʻi he māhina takitaha, tatau pē mālohi mo e māmālohi. Kātaki kae fakalahi ange hono fakamamafaʻi ʻo e faiako fakaʻapí mo e faiako ʻaʻahí.7

4

ʻI heʻetau hoko atu ʻi he tokoni ki hotau kāingá, te tau lava leva ʻo tokoniʻi kinautolu ke nau maʻu e ngaahi tāpuaki mo e ngaahi ouau ʻo e ongoongoleleí.

Ko ʻetau ngaahi lotu he ʻaho ní kuo pau ke tatau hono mālohí mo e tokangá mo e ngaahi lotu ʻa ʻAlamaá ʻi he taimi naʻe feinga ai ke fakafoki mai ʻa e kau Sōlami ʻāuhē naʻe hē mei he ʻEikí:

“ʻE ʻEiki, ʻofa muʻa ʻo tuku mai kiate kimautolu ke mau lava ʻo toe fakafoki mai ʻa kinautolu kiate koe ʻia Kalaisi.

“Vakai, ʻe ʻEiki, ʻoku mahuʻinga honau laumālié, pea ko honau tokolahi ko homau kāinga; ko ia, ʻofa muʻa, ʻe ʻEiki, ʻo tuku mai kiate kimautolu ʻa e mālohi mo e poto ke mau lava ʻo toe fakatafoki ʻa e faʻahingá ni, ko homau kāingá, kiate koe. (ʻAlamā 31:34–35; ko e toki tānaki atu e fakamamafá.) …

ʻOku ʻikai liliu e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke fakamālohia e ngaahi laumālié. Ko kinautolu ʻeni:

1. Kuo pau ke ʻilo mo fetuʻutaki ki he kau heé mo e māmālohí.

2. Kuo pau ke fakahaaʻi ʻa e tokangá ʻi he ʻofa. Kuo pau ke nau ongoʻi ʻetau ʻofá.

3. Kuo pau ke akoʻi ange ʻa e ongoongoleleí. Kuo pau ke nau ongoʻi ʻa e mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻo fakafou ʻi he kau faiakó.

4. Kuo pau ke fakakau kinautolu ʻi heʻetau feohí.

5. Kuo pau ke nau maʻu ha ngaahi fatongia faka-Siasi mahuʻinga.

Fakatatau mo e ngaahi lea ʻa e Tohi ʻa Molomoná, kuo pau ke tau “kei fai atu ʻa e tokoní ki ai.” (3 Nīfai 18:32.)

ʻOku tautautefito ʻemau tokangá ke fakakau ʻa e kau ului foʻoú ke nau kau kakato ʻi he Siasí. Kuo pau ke talitali lelei mo e fiefia kinautolu.

Tuku muʻa ke tau uouangataha ʻi heʻetau feinga ke fakafoki mai ʻa e kau māmālohí ke nau mālohi kakato ʻi he Siasí. ʻI heʻetau fai iá, te tau fetākinima lelei fakataha ai ʻi he fakahoko e misiona ʻo e Siasí— ke ʻomi ʻa e ongoongoleleí, mo e kotoa hono ngaahi tāpuakí mo e ngaahi ouaú, ʻo kakato ange ki he moʻui ʻa e kau mēmipa kotoa ʻo e Siasí. “[ʻOku] fie maʻu ʻe he Siasí ʻa e [mēmipa] kotoa pē” (T&F 84:110), pea ʻoku fie maʻu ʻe he mēmipa kotoa pē ʻa e ongoongoleleí, ʻa ia ko e Siasí, mo hono ngaahi ouaú kotoa.

Fakatauange te tau fekumi kotoa ki he ngaahi tāpuaki ʻa e ʻEikí ke fakamālohia kitautolu mo ʻomi ʻa e mālohi ʻoku fie maʻú mo e ivi takiekina te tau fie maʻu ʻi heʻetau ngāue fakataha ʻi he ngāue maʻongoʻonga ko ʻeni ʻo e ʻofá.8

Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Ako mo Akoʻí

Ngaahi fehuʻí

  • Ko e hā hoʻo ngaahi ongo ʻi hoʻo fakakaukau ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí pe ngaahi kaungāmeʻa ʻoku “mavahe mei he Siasí mo e ivi takiekina ʻo e ongoongoleleí”? Ko e hā te tau lava ʻo fai ke tokoni kiate kinautolu? (Vakai, konga 1.)

  • Fakalaulauloto ki he ngaahi akonaki ʻa Palesiteni Penisoni fekauʻaki mo e ngaahi faikehekehe ʻi ha taha unga ngāue mo ha tauhisipi (vakai, konga 2). Ko e hā te tau lava ʻo fai ke tau hoko ai ko ha kau tauhisipi lelei ange?

  • Naʻe fakamanatu mai ʻa Palesiteni Penisoni kiate kitautolu ʻoku fie maʻu ʻe he kakaí ha “loto tokanga moʻoni mei ha tauhisipi moʻoni mo ʻofa” (konga 3). Te tau fakatupulaki fēfē ha loto tokanga ki he niʻihi kehé? ʻI hoʻo fakalaulauloto ki he fehuʻi ko ʻení, fakakaukau ki hoʻo ngāue ko e faiako fakaʻapi pe faiako ʻaʻahí.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ʻo e “kei fai atu e tokoni ki aí”? 3 Nīfai 18:32. Fakakaukau ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe nima naʻe vahevahe ʻe Palesiteni Penisoni ke tokoni ʻi heʻetau tokoniʻi kinautolu ʻoku nau fie maʻu ke toe foki ʻo mālohi kakato he Siasí (vakai, konga 4). Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoní ni takitaha ʻo tokoniʻi ha taha ke ne maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongoleleí?

Ngaahi Potufolofola Fekauʻaki

Mātiu 9:10–12; Luke 15; 22:32; 1 Pita 5:2–4; Molonai 6:4; T&F 18:10–16 ; 84:106

Tokoni ki he Akó

“ʻOku ʻikai faitatau ʻa e laukongá, akó, mo e fakalaulaulotó. Te tau lau pē e ngaahi foʻi leá ʻo maʻu ha ngaahi fakakaukau. Te tau ako ʻo maʻu ha ngaahi sīpinga pe fakafehokotaki he folofolá. Ka ʻi heʻetau fakalaulaulotó, ʻoku tau fakaafeʻi mai ai e fakahā ʻa e Laumālié. Ko e fakakaukaulotó kiate au, ko e fakakaukau mo e lotu ia hili ʻeku lau mo ako fakalelei e folofolá.” (Henry B. Eyring, “Ngāue ʻaki ʻi he Laumālié,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2010, 60).

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. “Feed My Sheep,” Ensign, Sept. 1987, 4–5.

  2. “Feed My Sheep,” 3.

  3. “Counsel to the Saints,” Ensign, May 1984, 8.

  4. The Teachings of Ezra Taft Benson (1988), 234.

  5. “Feed My Sheep,” 3.

  6. “Feed My Sheep,” 3–4.

  7. “Feed My Sheep,” 4.

  8. “Feed My Sheep,” 4, 5.