Ang Kultura ni Cristo

Daw ano katahum sang kalibutan nga aton ginapuy-an kag ginapaambit, puluy-an sang nagkalain-lain nga mga katawhan, mga lenggwahe, mga kustombre, kag mga kasaysayan—nga nagalapta sa ginatos ka pungsod kag linibo ka mga grupo, tanan manggaranon sa kultura. Ang katawhan kadamo sang dapat ipabugal kag saulugon. Pero bisan natun-an lang nga pamatasan—inang mga butang nga nakita naton sa mga kultura nga aton gindak-an—sarang magserbe nga dako nga kusog sa aton mga kabuhi, pwede man ini, kon kis-a, nga mangin dako nga sablag.

Mahimo nga inang kultura nangin parte na sang aton panghunahuna kag paggawi nga daw imposible na ini bag-uhon. Kon tan-awon gid, laban sang aton nabatyagan ang nagapakita kon sin-o kita kag sa diin mabatyagan naton ang aton pagkatawo. May amo ini kakusog nga impluwensya nga posible indi na naton makita ang hinimo-sang-tawo nga mga kahuyang ukon kakulangan sa aton mismo mga kultura, nga nagaresulta sa katahap sa pagbuya sa pila ka mga tradisyon sang aton mga amay. Ang sobra nga pagtutok sa kultural nga pagkatawo mahimo nga magdulot sang pagsikway sang maayo—bisan diosnon—nga mga ideya, mga kinaiya, kag pamatasan.

May nakilala ako nga mabuot nga tawo mga pila pa lang ka tuig nga nagabulig sa paglaragway sining pangkalibutanon nga prinsipyo sang kultural nga kakitid sang panulukan. Una ko sia nga nakilala sa Singapore sang gintokahan ako nga mangin home teacher sang iya pamilya. Isa ka kilala nga propesor sa Sanskrit kag Tamil, naghalin sia sa sur nga bahin sang India. Ang iya mabuot nga asawa kag duha ka mga anak nga lalaki mga miyembro sang Simbahan, pero wala sia nagbuylog ukon nagpamati gid sa mga pinanudlo sang ebanghelyo. Malipayon sia sa pag-uswag sang iya asawa kag mga anak kag ginasuportahan niya sila sing lubos sa ila mga buluhaton kag mga responsibilidad sa Simbahan.

Sang nagtanyag ako nga tudloan sia sang mga prinsipyo sang ebanghelyo kag magpaambit sang aton mga ginapatihan sa iya, primero namalibad sia. Nadugayan pa antes ko mahibal-an kon ngaa: pamatyag niya nga kon himuon niya ini, ginatraidoran niya ang iya ginhalinan, ang iya katawhan, kag ang iya kasaysayan! Sa iya pamensaron, ipanginwala niya ang iya pagkatawo, ang tanan nga gintudlo sang iya pamilya sa iya, ang iya mismo Indiano nga kultura. Sang madason nga binulan, ginhambalan namon ang ining mga isyu. Nakadayaw ako (pero wala nakibot!) sa kon paano ginbuksan sang ebanghelyo ni Jesucristo ang iya mga mata sa lain nga panan-awan.

Kalabanan sang hinimo-sang-tawo nga mga kultura, may pareho maayo kag malain, makapabakod kag makapaguba.

Madamo sa mga problema sang aton kalibutan direkta nga resulta sang pagbunggoanay sinang lainlain nga mga ideya kag mga kustombre nga nagahalin sa ila kultura. Pero ang halos tanan nga pag-ilinaway kag kagamo madasig nga madula kon batunon lang sang kalibutan ang orihinal nga kultura, ang ginaangkon naton tanan indi pa gid tama kadugay. Ining kultura nagasugod pa sa panahon sang wala pa kita sa kalibutan. Ini ang kultura ni Adan kag Enoc. Ini ang kultura nga gintukod sa mga pinanudlo sang Manluluwas sa tunga-tunga sang panahon, kag malab-ot ini liwat sang tanan nga mga babayi kag mga lalaki sa aton panahon. Pinasahi ini. Ini ang pinakamataas sa tanan nga mga kultura kag nagahalin sa dako nga plano sang kalipayan, nga ginsulat sang Dios kag ginpangapinan ni Cristo. Nagahiusa ini imbes nga nagabahin. Nagapang-ayo ini imbes nga nagahalit.

Ang ebanghelyo ni Jesucristo nagatudlo sa aton nga may katuyuan ang kabuhi. Ang rason nga ari kita diri indi bangud sa isa ka dako nga aksidente ukon sayop sa kahawaan! Ari kita diri sa isa ka rason.

Ining kultura natukod sa testimonya nga ara ang aton Amay nga Langitnon, nga matuod Sia kag nagapalangga sang kada isa sa aton sing indibidwal. Kita ang Iya “buluhaton kag ang [Iya] himaya.” ¹ Ining kultura nagaduso sang konsepto sang alalangay nga bili. Wala sang ginatulok nga estado ukon grupo. Kita, matuod-tuod gid, mag-ululutod, mga anak nga espiritu sang aton langitnon nga mga ginikanan—sa literal. Wala sang pinilian ukon “kita batok sa ila” nga mentalidad sa pinakamataas sa tanan nga kultura. Kita tanan “kita.” Kita tanan “sila.” Nagapati kita nga may responsibilidad kita kag may salabton sa aton kaugalingon, sa isa kag isa, sa Simbahan, kag sa aton kalibutan. Ang responsibilidad kag pagkamay salabton importante nga mga elemento sa aton pagtubo.

Ang pagpalangga sa isigkatawo, ang matuod nga Cristohanon nga pag-ulikid, amo ang pundasyon sining kultura. Nagabatyag kita sang matuod nga pag-ulikid sa mga panginahanglan sang aton isigkatawo, sa temporal kag espirituhanon, kag nagaakto sa sinang mga balatyagon. Ginatabog sini ang pagpasulabi kag kaugot.

Nagaangkon kita sang kultura sang rebelasyon, nga nasentro sa pulong sang Dios nga ginabaton sang mga propeta (kag mapamatud-an man naton sing personal paagi sa Balaan nga Espiritu). Ang tanan nga katawhan sarang makahibalo sang pagbuot kag panghunahuna sang Dios.

Ining kultura nagapangapin sang prinsipyo sang pagbuot. Ang ikasarang sa pagpili tama ka importante para sa aton pagtubo kag sa aton kalipayan. Ang pagpili sing maalamon kinahanglanon.

Kultura ini sang kaalam kag pagtuon. Nagahandum kita sang ihibalo kag kaalam kag sang pinakamaayo sa tanan nga butang.

Kultura ini sang pagtuo kag pagtuman. Ang pagtuo kay Jesucristo amo ang una nga prinsipyo sang aton kultura, kag ang pagtuman sang Iya mga pinanudlo kag mga kasuguan amo ang resulta. Nagaresulta ini sa kontrol sang kaugalingon.

Kultura ini sang pagpangamuyo. Nagapati kita nga wala lamang kita ginapamatian sang Dios kundi ginabuligan man kita.

Kultura ini sang mga kasugtanan kag mga ordinansa, sang mataas nga talaksan sang moralidad, sakripisyo, kapatawaran kag paghinulsol, kag pag-amlig sang templo sang aton mga lawas. Ini tanan nagapamatuod sang aton pangako sa Dios.

Kultura ini nga ginadumalahan sang priesthood, ang awtoridad sa pag-akto sa ngalan sang Dios, ang gahum sang Dios agud bendisyunan ang Iya mga anak. Ginatudloan kag ginabuligan sini ang mga indibidwal nga mangin mas maayo nga mga tawo, mga lider, mga iloy, mga amay, kag mga kaupod—kag ginapakabalaan sini ang puluy-an.

Madamo sang matuod nga mga milagro sa sining, pinakadaan sa tanan nga mga kultura, nga ginhikot paagi sa pagtuo kay Jesucristo, sang gahum sang priesthood, pangamuyo, pag-uswag sang kaugalingon, matuod-tuod nga pagbag-o, kag kapatawaran.

Kultura ini sang pangmisyonaryo nga buluhaton. Dako kaayo ang bili sang mga kalag.

Sa kultura ni Cristo, ginapataas ang mga babayi sa ila husto kag wala katapusan nga estado. Indi sila suluguon sang mga lalaki, pareho sa madamo nga mga kultura sa kalibutan karon, kundi lubos kag alalangay nga mga kaupod diri kag sa kalibutan nga magaabot.

Ining kultura nagapabakod sang kasagrado sang pamilya. Ang pamilya amo ang tig-una nga yunit sa wala katubtuban. Ang pagperpekto sang pamilya takos sa bisan ano nga sakripisyo tungod, pareho sa gintudlo, “wala sang bisan ano nga kadalag-an nga makatumbas sa kapaslawan sa puluy-an.” ² Ang puluy-an amo ang lugar sa diin mahimo naton ang pinakamaayo kag kon diin naton makab-ot ang aton pinakadako nga kalipay.

Sa kultura ni Cristo, may perspektibo—kag wala katapusan nga tuyo kag direksyon. Ining kultura nagakabalaka sa mga butang nga nagadugay ang bili! Naggikan ini sa ebanghelyo ni Jesucristo, nga wala katapusan kag nagapaathag sang ngaa, ano kag diin sang aton pagkabuhi. (Nagakalip ini, wala nagasikway.) Bangud ining kultura resulta sang pagpangabuhi sang mga pinanudlo sang aton Manluluwas, nagabulig ini hatag sang bulong nga kinahanglanon gid sang kalibutan naton sa karon.

Daw ano nga bugay ang mangin kabahin sining dako kag halangdon nga pamaagi sang kabuhi! Agud mangin kabahin sini, ang pinakamataas sang tanan nga mga kultura, nagapangayo sang pagbag-o. Ang mga propeta nagtudlo nga kinahanglan ibilin ang bisan ano sa aton daan nga mga kultura nga indi santo sa kultura ni Cristo. Pero wala ina nagakahulugan nga bayaan naton ang tanan-tanan. Ginpaathag man sang mga propeta nga tanan kita imbitado, ang tagsa-tagsa, sa pagdala sang aton pagtuo kag mga talento kag ihibalo—tanan nga maayo sa aton mga kabuhi kag indibidwal nga mga kultura—upod sa aton kag tugotan ang Simbahan nga “dugangan ini” paagi sa mensahe sang ebanghelyo. ³

Ang Ang Simbahan ni Jesucristo sang mga Santos sa Ulihing mga Adlaw indi isa ka nakatundan nga sosyedad ukon Amerikanhon nga kultural nga hitabo. Isa ini ka internasyunal nga simbahan, nga amo gid man ang tuyo sini. Labaw pa sina, langitnon ini. Ang bag-o nga mga miyembro sa bilog nga kalibutan nagadala sang manggad, kinalain, kag kasadya sa aton padayon-nga-nagadako nga pamilya. Ang mga Santos sa Ulihing mga Adlaw sa bisan diin nagasaulog sa gihapon kag nagatahod sang ila kaugalingon nga kultura kag mga baganihan, pero kabahin man sila karon sang mas dako nga butang. Ang kultura ni Cristo nagabulig sa aton nga makita kon sin-o gid kita, kag kon tan-awon naton sa perspektibo sang wala katapusan, nga ginbalanse sang pagkamatarong, tuyo sini nga dugangan ang aton ikasarang sa pagtuman sang dako nga plano sang kalipayan.

Gani ano ang natabo sa akon abyan? Amo to, gintudloan sia sang mga leksyon kag nagbuylog sa Simbahan. Ang iya pamilya naselyohan na sa panahon kag sa tanan nga wala katapusan sa Templo sang Sydney Australia. May pila sia nga ginbuy-an—kag nakabaton sang potensyal sang tanan-tanan. Nadiskubrehan niya nga sarang gihapon niya saulugon ang iya kasaysayan, ipabugal ang iya ginhalinan, ang iya musika kag sinaot kag literatura, ang iya pagkaon, ang iya pungsod kag ang katawhan sini. Natukiban niya nga wala sing problema nga simpunon ang pinakanami sa iya lokal nga kultura sa pinakamataas sa tanan nga mga kultura. Nadiskubrehan niya nga ang pagdala sa bag-o niya nga kabuhi sinang mga nagasanto sa kamatuoran kag pagkamatarong sa iya daan nga kabuhi nagapanami pa gid sang iya pagpakig-abyan sa mga Santos kag nagabulig sa pag-isa sang tanan sa sosyedad sang langit.

Matuod gid, sarang naton pakamahalon ang pinakanami sa aton indibidwal nga kalibutanon nga mga kultura kag sa gihapon magpasakop sa pinakadaan nga kultura sa tanan—ang orihinal, ang pinakamataas, ang wala katapusan nga kultura nga nagaabot paagi sa ebanghelyo ni Jesucristo. Daw ano katahum sang palanublion nga aton tanan nabaton. Sa ngalan ni Jesucristo, amen.