2011
Akoʻi ha Tangata ke Toutai
Sune 2011


Akoʻi ha Tangata ke Toutai

ʻI he taimi naʻe fie maʻu tokoni ai ʻa e tamasiʻi taʻu 16 ko ʻĒsela mei Haʻamoá, naʻá ne kole ki he tokotaha naʻe akoʻi ange ki ai ʻe heʻene tamaí: ki heʻene Tamai Hēvaní.

Naʻe tuku ʻe ʻĒsela ʻene ʻaʻalo hono kiʻi pōpaó kae sio ki he tō hifo ʻa e laʻaá ki he Pasifikí ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e matāfangá. Kuo lau taʻu ʻene toutai mo ʻene tamaí ʻi he feituʻu tahi ko ʻení, ka ʻi he ʻaho ní naʻe faingataʻa ke ne sio ki he meʻa naʻá ne anga ki aí koeʻuhí ko ʻene tangí.

Naʻá ne toko taha pē he ʻahó ni.

ʻI he ngaungaue ʻa e pōpaó he tahí, naʻe lava ke ne fanongo ki he ngaahi lea naʻe faʻa lea ʻaki ʻe heʻene tamaí: “Sio fakalelei, ʻĒsela. ʻE ʻi ai e ʻaho kuó u ʻalu ai pea ʻe fie maʻu ke ke ʻiloʻi e founga ke tauhi ʻaki e fāmilí.”

Ko e ʻaho ʻeni naʻe fakatokanga ki ai ʻene tamaí mo feinga ke teuteuʻi ia ki aí. Ka ʻoku fuʻu vave ʻene hokó. Ko hono taʻu 16 pē ʻeni. Naʻe teʻeki ai ke ne maau ki ai.

Ko e Fatongiá

Naʻe moʻui ʻaki ʻe ʻĒsela ʻene tamaí. Kuo taʻu lahi e tatali ʻa ʻĒselá pea toki talaange ʻe heʻene tamaí kuó ne matuʻotuʻa feʻunga ʻi hono taʻu fitú ke tokoni ki hono lī mo ʻaʻahi ʻo e ngaahi kupengá.

Naʻe ʻikai maʻu ha paʻanga lahi mei he toutaí, ka naʻe feʻunga ia ke fafanga ʻa ʻĒsela, hono tuofāfine ʻe toko onó, mo ʻenau faʻeé, tokoni ki hono tuofefine lahi tahá ʻi heʻene ngāue fakafaifekau ʻi he ʻIunaiteti Siteití; mo tokoni ki honau kaungāʻapí. Naʻe lava ke kamata tātānaki foki ʻe ʻĒsela ha paʻanga ki heʻene ngāue fakafaifekaú.

Ko ʻeni kuo mālōlō ʻene tamaí. Naʻe fakafokifā ʻene mālōloó, pea naʻe mamahi lahi e loto ʻo ʻĒselá. Naʻe hoko e mālōlō ʻene tamaí ko e mole ʻa ʻene moʻungaʻi tangatá, ʻene pīsopé, mo ʻene faiakó.

Ka naʻe fakalahi atu ʻaki ki heʻene loto mamahí ʻa ʻene ʻilo e meʻa ko ʻení: kuo ʻaʻana fakafokifā ʻa e fatongia ko ia naʻe feinga ʻene tamaí ke teuteuʻi ia ki aí. ʻE fie maʻu ke tokangaʻi ʻe ʻĒsela ʻa e fāmilí he taimí ni.

Ko e Lotú

Naʻe ʻikai pē fakakaukau ia ke fai ha toutai ʻi he ʻuluaki uike hili e mālōlō ʻene tamaí. Naʻe kei fuʻu loto mamahi pē. Naʻe ʻikai ke ne lava ʻene fakakaukau atu ke ʻalu ʻi he pōpao ʻa ʻene tamaí, fakaʻaongaʻi e kupenga ʻa ʻene tamaí, mo fai e ngāue ʻa ʻene tamaí taʻe te ne kau aí.

ʻI he uike hono hokó naʻá ne ʻiloʻi naʻe fie maʻu ia ʻe hono fāmilí ke ʻalu, ka naʻá ne fuʻu ongoʻi ʻene mafatukitukí. He neongo e fie maʻu lahi ʻe ʻĒsela ke tatau mo ʻene tamaí, ka naʻá ne ʻiloʻi ʻa ʻene taumamaʻo mei hono lavaʻi ʻo e taumuʻa ko iá.

ʻOkú ne pehē, “Ne u ongoʻi naʻe ʻikai ha ʻamanaki lelei. ʻI he ʻuluaki taimí pē ne u faingataʻaʻia ke fai e ngaahi meʻa naʻe fai ʻe heʻeku tamaí. ʻI heʻeku toho e pōpaó ki tahí, ne u ongoʻi ʻa e ʻikai ke ne ʻi aí. Ne foki mai ki heʻeku manatú e ngaahi lea ʻa ʻeku tamaí, pea ne u ongoʻi ʻa e mafatukituki ʻo hoku fatongia ki hoku fāmilí.”

ʻI heʻene tuʻu ʻi he potu mamaha ʻo e Pasifikí, naʻá ne kole tokoni ki he Tokotaha pē ko ia naʻe lava ke tokoni angé—ʻa e Tokotaha naʻe akoʻi ia ʻe heʻene tamaí ke falala ki aí.

Naʻe lotu ʻa ʻĒsela ʻo pehē, “Fakahinohino mai kiate au ʻa e feituʻu naʻe tuʻu ai ʻa ʻeku tamaí. Tokoni mai ke u fakahoko ʻa e meʻa naʻe fakaʻamu ʻeku tamaí ke u faí.”

Ko e Talí

ʻI he lōngonoa ʻo e efiafí ʻi he ʻosi ange ʻa e lotu ʻa ʻĒselá, naʻá ne ongoʻi ha liliu naʻe hoko. Naʻe tataki atu ia ki he feituʻu naʻe faʻa lī kupenga ai ʻene tamaí, pea naʻe haʻu ki hono ʻatamaí ʻa e ngaahi meʻa ko ia naʻe akoʻi ange ʻe heʻene tamaí ʻi he taimi naʻá ne fie maʻu aí.

ʻOkú ne pehē, “Naʻá ku ongoʻi ha toe ivi lahi ange hili ʻa e lotu ko iá. Naʻá ku ʻiloʻi ʻe tokoniʻi au ʻe he Tamai Hēvaní.”

Naʻe maʻu foki ʻe ʻĒsela ha tokoni ʻo hangē ko hono fakahā ʻe he Fakamoʻuí ki Heʻene Kau ʻAposetolo ʻo e kuonga muʻá ʻa e feituʻu ke lī ki ai ʻenau kupengá. “Ne u maʻu ha ika lahi ʻi he ʻaho ko iá,” ko ʻene laú ia.

Hangē pē Fohá ko ʻEne Tamaí

Neongo naʻe ʻikai tui ʻa ʻĒsela ʻe lava ke ne fai e meʻa naʻe fai ʻe heʻene tamaí, ka naʻá ne ako ʻo ʻiloʻi ʻe lava ke ne fai ha meʻa lahi ange ʻi he meʻa naʻá ne fakakaukau te ne lavá.

ʻOku pehē ʻe ʻĒsela, “Ko ha liliu lahi ia ʻi heʻeku moʻuí—ʻa ʻeku founga fakakaukaú, ʻeku vakaí, mo fakahoko e ngāué. Ne u ʻiloʻi te u lava ʻo fai e meʻa naʻe fai ʻe heʻeku tamaí.”

Kuo hoko ʻa ʻĒsela ʻo tatau mo ʻene tamaí ʻo lahi ange ia he meʻa naʻá ne tui te ne lavá. Naʻá ne molomolomuivaʻe ʻi heʻene tamaí ʻi heʻene hoko ko ha tangata toutaí—mo ha faiakó.

ʻI he uike hono ua ʻo e ʻalu ʻa ʻĒsela ʻo toutaí, naʻe kole ange hono kaungāmeʻa ko Fetú pe ʻe lava ke na ō ke poto he toutaí. Naʻe akoʻi ʻe ʻĒsela ʻa Fetu ʻi he toutaí, pea naʻe tokoni ʻa Fetu kia ʻĒsela ʻi heʻene ngāué mo na kaungā ō.

ʻOku pehē ʻe ʻĒsela, “ʻOku ou fakamālō ʻi he faingamālie ke akoʻi ai ha niʻihi kehe ʻo hangē ko hono akoʻi au ʻe heʻeku tamaí. ʻOku ou fiefia he ʻiloʻi ʻoku ʻikai ngata pē ʻi heʻeku hoko ko ha tangata toutai hangē ko ʻeku tamaí ka ʻoku ou toe hoko foki ko ha faiako.”

Akoʻi ha Tangata ke Toutai

ʻOku ʻi ai foki e lea ʻoku pehē, kapau te ke ʻoange ha ika ki ha tangata, te ke fafanga pē ia ʻi ha ʻaho ʻe taha, ka ʻo kapau te ke akoʻi ia ke toutai, te ke fafanga ia ʻi he kotoa ʻo ʻene moʻuí. Ko e fika uá naʻe fai ia ʻe he tamai ʻa ʻĒselá.

Neongo ia, naʻe lahi ange ʻa e meʻa naʻe ako ʻe ʻĒsela mei heʻene tamaí ʻo ikai ko e toutaí pē. Naʻá ne ako ʻo ʻiloʻi ʻe lava ke ne falala ki heʻene Tamai Hēvaní. ʻE tokoni lelei ange ʻa e ʻilo ko ʻení kiate ia ʻi heʻene moʻuí kotoa ʻi heʻene malava ko ia ke toutaí.

ʻI hono ʻiloʻi ʻe ʻĒsela ʻene fie maʻu lahi e tokoni ʻa ʻene Tamai Hēvaní, ʻokú ne tokanga ke taau ʻene moʻuí ke ne fakahoko hono ngaahi fatongia ko e taulaʻeikí, ʻa e tuʻunga ko ia naʻe fakanofo ia ki ai ʻe heʻene tamaí ʻi he uike kimuʻa pea mālōloó. Naʻá ne fakataimi-tēpileʻi foki mo hono taimi toutaí ke ʻoua naʻa fepaki mo e akó pea mo e seminelí

ʻIkai ko ia pē, ka ʻokú ne tātānaki ʻa e paʻanga ʻe lava ke tānaki mei heʻene toutaí ke lava ʻo hoko ai ko ha toutai tangata ʻi ha ʻaho (vakai, Mātiu 4:19).

ʻOkú ne pehē, “Lolotonga ʻemau efiafi fakafāmili ʻe taha, naʻe talamai ai ʻe heʻeku tamaí ʻene fie maʻu ke mau ō kātoa ʻo ngāue fakafaifekau. Ko ʻeku taumuʻa ʻuluakí ia.”

ʻOku manatuʻi ʻe ʻĒsela naʻe tali mai ʻe he ʻEikí ʻa ʻene uí. “ʻOku ou loto ke u lava ʻo tali kiate Ia ʻi he taimi ʻokú Ne ui ai .”

Ko e foki mai ʻa ʻĒsela mo hono kaungāmeʻa ko Fetú ʻi ha pōpao hili hono fusi hona kupengá.

Faitā ʻa Adam C. Olson, tuku kehe ʻo ka toki fakahā atu

Tā ʻo e ongo lauʻi vaʻé © iStock

ʻOku palani ʻa ʻĒsela ke ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau. ʻOkú ne manatuʻi hono tali mai ʻe he Tamai Hēvaní ʻene uí. ʻOkú ne pehē, “ʻOku ou loto ke u lava ʻo tali kiate Ia ʻi he taimi ʻokú Ne ui ai aú.”

ʻI hono fetongi ʻe ʻĒsela ʻene tamaí ʻi hono fatongia ke tauhi e fāmilí, ʻokú ne pehē ai, “Naʻe faingataʻa kiate au ʻa e fuofua taimi ke u fai ai e meʻa naʻe fai ʻe heʻeku tamaí.”