2018
Pene 8 : Te tupuraʼa mai te ’Ēkālesia a te Mesia
’Ātopa 2018


Te ti’ara’a mai te ’Ēkālesia a te Mesia

Teie te pene 8 o nā buka e maha nō te ’ā’amu o te ’Ēkālesia tei pi’ihia Feiā Mo’a : Te ’ā’amu ʼo te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te mau Mahana Hope’a nei. ’Ua nene’ihia te buka i roto i nā 14 reo, i roto i te tuha’a ’ā’amu o te ’Ēkālesia nō te fa’anahora’a Vaira’a Buka ’Evanelia, ’e i ni’a i te saints.lds.org. ʼUa neneʼihia te mau pene mātāmua i roto i te mau veʼa tahito ʼe tē vai nei i roto i nā 47 reo i roto i te faʼanahoraʼa Vairaʼa Buka ʼEvanelia ʼe i niʼa i te saints.lds.org.

Hōho’a
Copies of the Book of Mormon
Hōho’a
Oliver Cowdery ordaining Joseph Smith

Tē faʼatōroʼa nei Oliver Cowdery ia Iosepha Semita, nā Walter Rane

I te ’ōmuara’a o te ’āva’e tiurai 1828, tei ia Iosepha ra te mau pāpa’ira’a, ’e ’ua ’ite ’oia ē, ’ua hina’aro te Fatu iāna ’ia pūhara te Buka a Moromona ’e ’ia ha’aparare i tō te reira poro’i nā te mau vāhi ato’a. ’Aita rā ’oia ’e tōna ’utuāfare i mātau roa i te ’ohipa ha’apararera’a. E mea tītauhia iāna ’ia ha’apa’o maita’i i te mau pāpa’ira’a mo’a, ’ia ’imi i te hō’ē ta’ata nene’i ’e ’ia ’imi i te rāve’a ’ia tae te buka i roto i te rima o te feiā e fāri’i i teie mau pāpa’ira’a mo’a ’āpī.

E’ita ato’a te ha’apararera’a buka mai te Buka a Moromona, e buka me’ume’u, i te mea māmā roa. ’Aita ho’i te moni a Iosepha i rahi roa mai te taime mai ā ’oia i ha’amata ai i te ’īritira’a, ’e te moni ato’a tāna i ’āpī, nō tōna ïa ’utuāfare. Hō’ē ā huru nō tōna nā metua, e ta’ata fa’aapu veve rāua i ni’a i te hō’ē fenua e ’ere nō rāua. Te hoa noa o Iosepha te nehenehe e ’aufau nō teie ’ōpuara’a, ’o Martin Harris ïa.

’Ua fa’anaho ’oi’oi Iosepha nō te reira. Hou ’oia ’a fa’aoti ai i te ’īritira’a, ’ua tu’u ’oia i tāna pu’e parau nō te tītau i te parau fatura’a ’ei pārurura’a i te mau pāpa’ira’a ’ia ’ore te reira ’ia ’eiāhia ’aore rā ’ia tāvirihia e te tahi ta’ata.1 Nā roto i te tauturura’a a Martin, ’ua ha’amata Iosepha i te hi’o haere i te hō’ē ta’ata nene’i e fāri’i e nene’i i te buka.

’Ua haere nā mua rāua ia Egbert Grandin ra, e ta’ata nene’i i Palmyra, hō’ē ā tō rāua Iosepha matahiti. ’Aita ’o Grandin i fāri’i nō tōna ti’aturi ē, e buka ha’avare te reira. Ma te fa’aitoito noa, ’ua tāmau noa Iosepha ’e ’o Martin i te ’imi i te hō’ē ta’ata nene’i nō te tahi atu ’oire tāpiri. Hou rā rāua ’a fāri’i ai i te fa’aaura’a, ’ua ho’i rāua i Palmyra nō te ani fa’ahou ia Grandin ’aita ānei ’oia i hina’aro ’ia nene’i i te buka.2

I terā taime, e au ē, ’ua ineine roa Grandin nō te rave i terā ’ohipa, ’ua hina’aro rā ’oia ’ia ’aufauhia 3 000 tārā nō te nene’i ’e nō te ru’uru’u e pae tauasini buka nā mua roa i te rave i te ’ohipa. ’Ua parau a’ena Martin ē e tauturu ’oia i te ’aufau nō te nene’ira’a, nō teie rā tino moni, ’ua mana’o roa ’oia ē e tītauhia ’ia piri ’oia i tāna ’āua fa’aapu. ’Ua riro te reira ’ei hōpoi’a teimaha nō Martin, ’ua ’ite rā ’oia ē, ’aita hō’ē noa a’e hoa nō Iosepha e nehenehe e tauturu i teie tino moni.

’Ua ti’arepu ’o Martin ’e ’ua ha’amata i te feruri, nō te ’ōpuara’a pa’ari i te ’aufaura’a nō te Buka a Moromona. Nāna te ’āua fa’aapu maita’i roa a’e i terā vāhi. Mai te peu e piri ’oia i tōna fenua, penei a’e e ’ere ’oia i te reira. E nehenehe te ’āpī tāna i ha’aputu noa na i roto i tōna orara’a e mā’ue i te hō’ē noa taime mai te peu e’ita te Buka a Moromona e ho’o-maita’i-hia.

’Ua parau Martin ia Iosepha i tōna mana’o tapitapi ma te ani iāna ’ia tītau i te heheura’a nōna. ’Ei pāhonora’a, ’ua parau te Fa’aora nō tāna tusia ’ia rave i te hina’aro o tōna Metua, noa atu te ho’o. ’Ua fa’ata’a mai ’oia i tōna mamae hope nō te ’aufaura’a i te ho’o nō te hara, ’ia ti’a i te tā’āto’ara’a ’ia tātarahapa ’e ’ia fa’a’orehia te hara. ’Ua fa’aue atura ’oia ia Martin ’ia fa’atusia i tāna ’āpī nō te fa’atupura’a i te fa’anahora’a a te Atua.

’Ua parau atu te Fatu : « ’Eiaha ’oe e nounou i tā ’oe iho faufa’a, ’a hōro’a fa’arahi atu i te reira nō te nene’ira’a i te Buka a Moromona ». Tei roto i teie buka te parau mau a te Atua, ’ua ha’apāpū atu te Fatu ia Martin, ’e e tauturu te reira i te ta’ata ’ia ti’aturi i te ’evanelia.3

’E noa atu ā ’aita tōna mau hoa i ta’a maita’i i tāna fa’aotira’a, ’ua ha’apa’o Martin i te parau a te Fatu ’e ’ua piri i tāna ’āua fa’aapu nō te ’aufaura’a.4

’Ua tu’urima Grandin i te hō’ē fa’aaura’a ’e ’ua ha’amata i te fa’anaho i teie ’ōpuara’a rahi.5 ’Ua ’īriti Iosepha i te mau parau o te Buka a Moromona i roto e toru ’āva’e, tauturuhia e te hō’ē noa pāpa’i parau i te taime hō’ē. Nō te nene’i ’e nō te ru’uru’u i teie buka 590 ’api, e tītauhia nō Grandin ’ahuru ma piti ta’ata ’ohipa ’e e hitu ’āva’e ’ohipa.6

’Ia oti te ta’ata nene’i i te tihepuhia mai, ’ua ho’i Iosepha i Harmony i te ’āva’e ’ātopa 1829 nō te ’ohipa i roto i tāna ’āua fa’aapu ’e nō te pārahi i pīha’i iho ia Emma. Nā Oliver, Martin ’e Hyrum ïa e hi’ohi’o i te nene’ira’a ’e e hāpono i te parau ’āpī ia Iosepha ra nō ni’a i te ’ohipa a Grandin.7

Nō tōna ha’amana’ora’a i tōna ’ati rahi i te mo’era’a nā ’api mātāmua tāna i ’īriti, ’ua ani Iosepha ia Oliver ’ia pāpa’i fa’ahou, hō’ē ’e hō’ē, i te mau ’api o te Buka a Moromona, ’ei hōho’a e fa’atae i te ta’ata nene’i ra nō te tu’u i te fa’atomara’a ’e te huru o te mau reta.8

’Ua au roa Oliver i te pāpa’i-fa’ahou-ra’a i te buka, ’e ’ua ’āpapa noa tāna mau rata nō terā taime i te mau fa’ahitira’a a te buka. Mai te tāvevora’a o te mau parau a Nephi, Iakoba ’e Amuleka i roto i te Buka a Moromona, ’ua pāpa’i Oliver ’ia Iosepha nō ni’a i tōna māuruuru nō te tāra’ehara hope a te Mesia.

’Ua parau ’oia ia Iosepha : « I te ha’amatara’a vau i te pāpa’i nō ni’a i te aroha o te Atua, ’aita e fa’aeara’a maori rā nō te hora ’e nō te pau i te pāpie »9

’Ua ’ume ato’a mai te reira vārua i te tahi atu mau ta’ata i te Buka a Moromona ’a nene’ihia ai te reira. ’Ua tāmata noa na ’o Thomas Marsh, e farapati ta’ata nene’i nā mua atu, i te ’imi i te fa’aō iāna i roto i te tahi atu mau ’ēkālesia, ’aita rā hō’ē i au i te porora’a ’evanelia tāna i ’ite i roto i te Bibilia. ’Ua ti’aturi ’oia ē, e ti’a mai te hō’ē ’ēkālesia ’āpī e riro i te ha’api’i i te parau mau i fa’aho’i-fa’ahou-hia mai.

I terā tau ve’ave’a, ’ua putapū Thomas i te Vārua i te arata’ira’a iāna ’ia tere e rave rahi tauatini maile i te ātea ’ē i tōna fare i Boston, i New York tō’o’a o te rā. ’Ua fa’aea ’oia i terā mau vāhi e toru ’āva’e hou ’a reva ai nō te ho’i i tōna fare ma te pāpū ’ore nō te aha ’oia i haere ātea mai ai i reira. Terā rā, i ni’a i tōna tere ho’ira’a, ’ua ui te vahine i reira ’oia i te fa’aeara’a ē, ’ua fa’aro’o ānei ’oia nō ni’a i te « buka pirū » a Iosepha Semita. ’Ua pāhono atu Thomas iāna ē, ’aita, ’ua tae mai rā te mana’o e ha’api’i nō ni’a i te reira.

’Ua parau atu te vahine iāna ē, e mea au a’e nōna ’ia paraparau ia Martin Harris, ’e ’ua fa’a’ite atura iāna te purūmu haere i Palmyra. I reirara’a ra, ’ua haere atu Thomas ’e ’ua ’itehia mai Martin i te fare nene’ira’a a Grandin. ’Ua hōro’a te ta’ata nene’i iāna ’ahuru ma ono ’api o te Buka a Moromona, tā Thomas ïa i fa’aho’i i Boston ma te ’ana’anatae ’ia fa’a’ite i te tāota mātāmua o teie fa’aro’o ’āpī i tāna vahine, ’o Elizabeth.

’Ua tai’o ’o Elizabeth i te reira mau ’api, ’e ’ua ti’aturi ato’a ’oia ē, e ’ohipa nā te Atua.10

I terā tau ha’apohera’a rā’au, tē nu’u ra te feiā nene’i i tā rātou ’ohipa i ni’a i te Buka a Moromona, ’ua ha’amata te hō’ē ha’avā tahito, ’o Abner Cole, i te nene’i i te hō’ē ve’a i te fare nene’ira’a a Grandin. E ’ohipa ’oia i te pō, ’ia ho’i te mau rave ’ohipa a Grandin, ’e e ’ite Abner i te mau ’api o te Buka a Moromona i nene’ihia, ’aita i ru’uru’uhia atura ’e ’aita i ineine nō te ho’ora’a.

’Āria, ’ua ha’amata Abner i te fa’ao’ō’o ri’i i te « Bibilia ’auro » i roto i tāna ve’a, ’e i terā tau to’eto’e ra, ’ua fa’ahiti ’oia i te tahi parau nō roto mai i te buka ’āpitihia e te tahi parau fa’a’ino.11

I te ’itera’a Hyrum ’e Oliver i tā Abner e rave ra, ’ua fārerei rāua iāna. « Nā vai i fa’ati’a ia ’oe ’ia nene’i i te Buka a Moromona mai te reira ? » ’Ua ui atu Hyrum. « ’Ua ’ite ānei ’oe e parau fatura’a tā mātou ? »

« E ’ere i te ’ohipa nā ’ōrua », ’ua parau atu Abner. « ’Ua tārahu vau i te fare nene’ira’a ’e e nene’i au i tā’u i hina’aro ».

’Ua parau atu Hyrum : « Tē ’ōpani atu nei au ia ’oe ’ia nene’i fa’ahou i te reira buka i roto i tā ’oe ve’a ».

’Ua pāhono mai Abner : « E aha pa’i ïa ».

’Aita Hyrum ’e Oliver i ’ite e aha te rave, ’ua hāpono rāua i te poro’i ia Iosepha ra i Harmony, tei ho’i ’oi’oi mai i Palmyra i terā iho taime. ’Ua ’ite ’oia ia Abner i te fare nene’ira’a, tē tai’oi’o ra i tāna iho ve’a.

« Tē ’ohipa rahi nei ’oe », ’ua parau atu Iosepha.

« E aha te huru Semita tāne », ’ua hue atu Abner.

’Ua parau atu Iosepha : « E Cole tāne, nā’u te Buka a Moromona ’e te mana nō te ha’aparare i te reira, ’e tē ’ōpani nei au ia ’oe ’ia pātia i tō ’oe ihu i roto ».

Matara a’e nei te pereue o Abner ’e firi atu ra i tōna rima ’ahu. « E moto tāua ? », tāna i ’aoa atu ma te motomoto i tōna nā rima. « Mai te mea e hina’aro ’oe i te moto ra, ’a haere mai ».

’Ua ’ata’ata Iosepha. ’Ua parau atu ’oia : « ’A ’ō’omo paha i tō ’oe pereue ». « E mea to’eto’e ’e e’ita vau e moto ia ’oe ». Ma te marū ’ua nā ’ō atu ’oia : « ’A fa’aea rā i te nene’i i tā’u buka »

’Ua nā ’ō mai Abner : « Mai te peu tē mana’o ra ’oe ’o ’oe te ta’ata maita’i roa a’e, ’a tātara i tō ’oe pereue ’e tāmata ana’e ïa ».

Pāhono a’era Iosepha : « Tē vai nei te ture ’e e ’ite ’oe i te reira mai te peu ’aita ā ’oe i ’ite i te reira. E’ita rā vau e moto ia ’oe, ’aita e faufa’a tō te reira ».

’Ua ’ite iho ā Abner ’ua hape ’oia i mua i te ture. ’Ua marū a’era ’oia ’e ’ua fa’aea i te nene’i i te tahi mau tuha’a o te Buka a Moromona i roto i tāna ve’a pāpa’i ».12

Solomon Chamberlin, e ’orometua a’o ’oia e haere ra i Canada, ’ua fa’aro’o mātāmua ’oia nō ni’a i te « Bibilia ’auro » i roto i te hō’ē ’utuāfare tāna i fa’aea fātata ia Palmyra. Mai ia Thomas Marsh te huru, ’ua haere ’oia i terā ’e terā ’ēkālesia i tōna orara’a tā’āto’a ’e ’aita ’oia i au roa i tāna i ’ite. Tē vai ra te mau ’ēkālesia e poro ra i te mau parau tumu o te ’evanelia ’e e ti’aturi ra i te mau hōro’a pae vārua, ’aita rā tā rātou e mau peropheta nā te Atua ’e tāna autahu’ara’a. ’Ua tae mai te mana’o i roto ia Solomon ē, tē tae mai nei te taime e fa’ati’a mai te Fatu i tāna ’ēkālesia.

I tō Solomon fa’aro’ora’a i te ’utuāfare i te paraparaura’a nō ni’a ia Iosepha Semita ’e te mau ’api ’auro, mai te huru ra ’ua haru te uira mai tōna upo’o e tae roa i tōna ’āvae, ’ua fa’aoti a’e ra ’oia e ’imi ia Semita mā ’e ’ia ha’api’i rahi mai nō ni’a i te buka.

’Ua reva atura ’oia nō te haere i te fare o Semita mā ’e ’o Hyrum tei fāri’i iāna i te ’ūputa. ’Ua nā ’ō atu Solomon : « ’Ei hau tō teie nei ’utuāfare ».

’Ua pāhono mai Hyrum : « Maita’i ē e hau ihoa ».

« E ta’ata ānei i reira e ti’aturi nei i roto i te mau ’ōrama ’e te mau heheura’a ? », ’ua ui atu ’o Solomon.

« ’Ē, e ’utuāfare hi’o ’ōrama ana’e mātou », ’ua parau atu Hyrum.

’Ua fa’ati’a atu Solomon ia Hyrum i te hō’ē ’ōrama nāna e rave rahi matahiti nā mua atu. I roto i te reira ’ōrama, ’ua parau mai te melahi ē ’aita tā te Atua e ’ēkālesia i ni’a i te fenua nei, fātata rā ’oia i te fa’ati’a i te hō’ē ’ēkālesia ma te mana mai te ’ēkālesia a te mau ’āpōsetolo nō tahito ra. ’Ua ta’a ia Hyrum ’e te mau ta’ata o te fare i tā Solomon e parau ra, ’e ’ua fa’a’ite atu rātou iāna ē hō’ē ā tā rātou e ti’aturi nei.

« Maita’i ē e fa’a’ite mai ’outou i te tahi mea tā ’outou i ’ite mai », ’ua parau atu Solomon. « ’Ia mana’o vau e ta’a vau i te reira ».

’Ua tītau manihini Hyrum iāna ’ia fa’aea mai i tō rātou fare ’ei manihini nō te ’utuāfare Semita ’e e fa’a’itehia iāna te mau parau pāpa’i o te Buka a Moromona. ’Ua tuatāpapa Solomon i te reira e piti mahana ’e ’ua haere atura nā muri ia Hyrum i te fare nene’ira’a a Grandin, i reira ’ua hōro’ahia mai iāna ono ’ahuru ma maha ’api nene’i. Ma teie mau ’api ’aita i ru’uru’uhia, ’ua tāmau Solomon i tōna tere i Canada, ma te poro haere i te mau mea ato’a tāna i ’ite nō ni’a i teie fa’aro’o ’āpī.13

Nā mua a’e i te 26 nō māti 1830, ’ua ru’uru’uhia te mau Buka a Moromona mātāmua, ’e ’ua ha’amata i te ho’ohia i mua i te fare nene’ira’a a Grandin. ’Ua tā’amu-maita’i-hia te reira i roto i te hō’ē pa’a ’iri pua’atoro, e hau’a-maita’i-hia te ’iri ’e te tāpiri, te pāpie ’e te inita. ’Ua pāpa’ihia te mau parau Buka a Moromona i ni’a i te ’ao’ao ma te reta ’auro.14

’Ua poihere roa Lucy Semita (Smith) i teie mau pāpa’ira’a mo’a ’āpī ’e ’ua hi’o ’oia i te reira ’ei tāpa’o ē, ’ua fātata te Atua i te ha’aputuputu i tāna mau tamari’i ’e i te fa’aho’i fa’ahou mai i tāna fafaura’a tahito. Tē parau ra te ’api upo’o parau ē, te fā o teie buka, ’o te fa’a’itera’a ïa i te mau ’ohipa rahi i ravehia e te Atua nō tōna mau ta’ata i muta’a ra, te fa’ataera’a i te reira mau ha’amaita’ira’a i tōna mau ta’ata i teie mahana ’e te ha’apāpūra’a i tō te ao ato’a nei ē, ’o Iesu Mesia te Fa’aora o te ao.15

I muri mai i te buka tē vai ra te ’itera’a pāpū o nā ’ite e toru ’e o nā ’ite e va’u, i te paraura’a i tō te ao nei ē, ’ua ’ite rātou i te mau ’api ’e ’ua ’ite rātou e parau mau te ’īritira’a.16

Noa atu ā teie mau ’itera’a pāpū, ’ua ’ite Lucy ē e mana’o vetahi mau ta’ata e ’ā’amu tā te ferurira’a i hāmani, te buka. E rave rahi o te feiā e ora ra nā reira i ti’aturi ē ’ua nava’i te Bibilia ’ei pāpa’ira’a mo’a nā rātou, ’e ’aita rātou e ’ite ra ē ’ua ha’amaita’i te Atua hau i te hō’ē noa nūna’a i tāna parau. ’Ua ’ite ato’a ’oia ē, ’ua pāto’i te tahi mau ta’ata i tō te reira poro’i nō te mea ’ua ti’aturi rātou ē, ’ua paraparau a’ena te Atua i tō te ao ’e e’ita ’oia e paraparau fa’ahou mai.

Nō teie mau tumu, ’aita te rahira’a o te ta’ata i Palmyra i ho’o i te buka.17 ’Ua tuatāpapa rā te tahi pu’era’a i te reira mau ’api, ’e ’ua ’ite rātou i te mana o te reira mau ha’api’ira’a ’e ’ua tūturi rātou nō te ani i te Fatu e parau mau ānei. ’Ua ’ite ’o Lucy iho ē e parau nā te Atua te Buka a Moromona, ’e ’ua hina’aro ’oia e fa’a’ite ia vetahi ’ē i te reira.18

Fātata i te otira’a iho ā te ha’apararera’a o te Buka a Moromona, ’ua fa’aineine Iosepha ’e Oliver i te fa’anaho i te ’ēkālesia a Iesu Mesia. E rave rahi ’āva’e nā mua atu, ’ua fā mai te mau ’āpōsetolo tahito a te Fatu, ’o Petero, Iakobo ’e Ioane nō te hōro’a ia rāua i te autahu’ara’a a Melehizedeka, mai tei fafauhia e Ioane Bāpetizo. Maoti teie mana ’āpī o te autahu’ara’a, ’ua ti’a ia Iosepha ’e Oliver ’ia tu’u i te hōro’a ’o te Vārua Maita’i i ni’a i te feiā tā rāua i bāpetizo. ’Ua fa’atoro’a ato’a Petero, Iakobo ’e Ioane ia rāua ’ei ’āpōsetolo nā Iesu Mesia.19

I terā ra mau taime, tē fa’aea ra Iosepha ’e Oliver i te fare o Whitmer mā, ’e ’ua pure rāua nō te ’ite rahi atu ā nō ni’a i teie mana o te autahu’ara’a. ’Ei pāhonora’a, ’ua fa’aue te reo o te Fatu ia rāua ’ia fa’atōro’a ia rāua ’ei peresibutero nō te ’ēkālesia, e tīa’i rā i te taime e fāri’i ai te feiā ti’aturi ’ia pe’e ia rāua ’ei feiā fa’atere i roto i te ’ēkālesia a te Fa’aora. ’Ua parau-ato’a-hia ia rāua ’ia fa’atōro’a i te tahi ti’a fa’atere nō te ’ēkālesia ’e ’ia tu’u i te hōro’a ’o te Vārua Maita’i i ni’a i te mau ta’ata i bāpetizohia.20

I te 6 nō ’ēperēra 1830, ’ua ruru Iosepha ’e Oliver i roto i te fare ’o Whitmer mā nō te pe’e i te fa’auera’a a te Fatu ’e nō te fa’anaho i tāna ’ēkālesia. Nō te ha’apa’o i te ture, ’ua mā’iti rāua e ono ta’ata nō te riro ’ei mau melo mātāmua nō te ’ēkālesia ’āpī. E maha ’ahuru ato’a tāne ’e vahine tei putuputu mai i roto ’e ati a’e teie fare na’ina’i nō te hi’o i te reira ’ohipa.21

Nō te ha’apa’o i te mau arata’ira’a a te Fatu i nā mua atu, ’ua ani Iosepha ’e Oliver i te ’āmuira’a ’ia pāturu ia rāua ’ei feiā fa’atere i roto i te bāsileia o te Atua ’e ’ia fa’a’ite mai ’ua ti’aturi ānei rātou ē e mea ti’a ānei nō rātou ’ia fa’anaho ia rātou ’ei ’ēkālesia. ’Ua pāturu te mau melo ato’a i roto i te ’āmuira’a i te reira, ’e ’ua tu’u Iosepha i tōna rima i ni’a i te upo’o o Oliver nō te fa’atōro’a iāna ’ei peresibutero nō te ’ēkālesia. ’Ua tāui iho ra rāua te parahira’a, ’e ’ua fa’atōro’a atura Oliver ia Iosepha.

I muri iho, ’ua fa’atere rāua i te pāne ’e te uaina nō te ’ōro’a ’ei ha’amana’ora’a i te tāra’ehara o te Mesia. ’Ua tu’u atura rāua i tō rāua rima i ni’a i te feiā tei bāpetizohia, nō te ha’amau ia rātou ’ei melo nō te ’ēkālesia ’e nō te hōro’a ia rātou i te hōro’a o te Vārua Maita’i.22 ’Ua pārare te Vārua o te Fatu i ni’a i te feiā i roto i te putuputura’a, ’e ’ua ha’amata vetahi o te ’āmuira’a i te tohu. ’Ua ’ārue vetahi i te Fatu, ’e ’ua ’oa’oa ’āmui rātou.

’Ua fāri’i ato’a Iosepha i te heheura’a mātāmua nō te tā’āto’ara’a o te tino o te ’ēkālesia ’āpī. « Inaha, e pāpa’ihia te hō’ē pāpa’a parau i rotopū ia ’outou », ’ua fa’aue mai te Fatu, ma te fa’aha’amana’ora’a i tōna mau ta’ata ē e ti’a ia rātou ’ia pāpa’i i tō rātou ’ā’amu mo’a, ’ia fa’aherehere i te hō’ē fa’ati’ara’a nō tā rātou mau ’ohipa ’e ’ia fa’a’ite pāpū i te ti’ara’a o Iosepha ’ei peropheta, ’ei hi’o ’e ’ei heheu parau.

« ’O ’oia tā’u i fa’auru ’ia fa’atere atu i te ’ohipa a Ziona nā roto i te mana rahi nō te maita’i », ’ua parau te Fatu. « E fāri’i… ’outou i tāna parau mai te mea ra ē, nō roto i tō’u iho nei vaha, ma te fa’a’oroma’i ’e te fa’aro’o. Nō te mea nā roto i te ravera’a i teie nei mau mea e ’ore roa ’outou e noa’a i te mau ’ūputa o hade ».23

Ri’a ri’i a’era, tē ti’a ra Iosepha i te pae o te hō’ē ’ānāvai ’e ’ua ’ite i te bāpetizora’a ’o tōna metua vahine ’e tōna metua tāne i roto i te ’ēkālesia. E rave rahi matahiti tō rāua haere-noa-ra’a nā te mau ’ē’a ’e’ē nō te ’imi i te parau mau, i te pae hope’a ’ua tāhō’ēhia rāua i roto i te fa’aro’o. ’A ti’a mai ai tōna metua tāne mai raro mai i te pape, ’ua haru mai Iosepha i tōna rima nō te huti mai iāna i ni’a, ’e ’ua haru iāna i roto i tōna rima.

’Ua topa tōna upo’o i ni’a i te ’ōuma o tōna metua tāne ’a ta’i ai ma te parau ē : « ’Auē tō’u Atua ē, ’ua ora vau nō te hi’o i tō’u metua tāne i te bāpetizora’ahia i roto i te ’ēkālesia mau a Iesu Mesia ! »24

I terā ’āru’i, ’ua ha’amo’e Iosepha iāna i roto i te uru rā’au fātata mai, ’ua ’ī roa tōna ’ā’au i te ’oa’oa. ’Ua hina’aro ’oia ’ia vai ’ōtahi ri’i noa, ’eiaha te mau hoa ’e te ’utuāfare ’ia ’ite mai iāna. I te roara’a o nā ’ahuru matahiti mai te tupura’a te ’Ōrama Mātāmua, ’ua ’ite ’oia i te ra’i i te vēteara’a, ’ua putapū ’oia i te Vārua o te Atua ’e ’ua ha’api’ipi’ihia ’oia e te mau melahi. ’Ua hara ato’a ’oia ’e ’ua ’ere ’oia i tāna tārēni, ’ua tātarahapa rā, ’ua fāri’i i te aroha ’e ’ua ’īriti i te Buka a Moromona nā roto i te mana ’o te Atua ’e te maita’i.

I teienei, ’ua fa’aho’i fa’ahou mai Iesu Mesia i tāna ’ēkālesia ’e ’ua ha’amana ia Iosepha i taua ā autahu’ara’a ra i mauhia e te mau ’āpōsetolo i tahito ra, i te taime rātou ’a hōpoi ai i te ’evanelia nā te ao nei.25 ’Ua rahi roa te ’oa’oa i roto iāna, e’ita e nehenehe fa’ahou, ’e i te ’itera’ahia mai ’oia e Joseph Knight ’e e Oliver i terā pō, tē heva ra ’oia.

’Ua ’ī roa tōna ’oa’oa. ’Ua ha’amata te ’ohipa.26

Te mau Nota

  1. Copyright for Book of Mormon, June 11, 1829, i roto JSP, D1:76–81.

  2. « Prospect of Peace with Utah », Albany Evening Journal, 19 nō mē 1858, [2] ; « From the Troy Times », Albany Evening Journal, 21 nō mē, 1858, [2] ; John H. Gilbert, Memorandum, Sept. 8, 1892, parau tāhōho’a, Vaira’a buka ’ā’amu o te ’Ēkālesia.

  3. Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 19 (Revelation, circa Summer 1829, at josephsmithpapers.org) ; hi’o ato’a Historical Introduction to Revelation, circa Summer 1829 [DC 19], i roto JSP, D1:85–89 ; ’e Knight, Reminiscences, 6–7.

  4. McBride, « Contributions of Martin Harris », 1–9 ; Joseph Smith History, 1838–56, volume A-1, 34, i roto JSP, H1:352 (draft 2).

  5. John H. Gilbert, Statement, Oct. 23, 1887, Vaira’a buka ’ā’amu o te ’Ēkālesia ; Indenture, Martin Harris to Egbert B. Grandin, Wayne County, NY, Aug. 25, 1829, Wayne County, NY, Mortgage Records, volume 3, 325–26, microfilm 479,556, U.S. and Canada Record Collection, Family History Library ; Historical Introduction to Revelation, circa Summer 1829 [DC 19], i roto JSP, D1:85–89.

  6. Copyright for Book of Mormon, June 11, 1829, i roto JSP, D1:76–81 ; John H. Gilbert, Memorandum, Sept. 8, 1892, parau tāhōho’a, Vaira’a buka ’ā’amu o te ’Ēkālesia ; Porter, « The Book of Mormon », 53–54.

  7. John H. Gilbert, Memorandum, Sept. 8, 1892, parau tāhōho’a, Vaira’a buka ’ā’amu o te ’Ēkālesia ; Lucy Mack Smith, History, 1844–45, book 9, [8] ; Joseph Smith to Oliver Cowdery, Oct. 22, 1829, i roto JSP, D1:94–97.

  8. John H. Gilbert, Memorandum, Sept. 8, 1892, parau tāhōho’a, Vaira’a buka ’ā’amu o te ’Ēkālesia ; Lucy Mack Smith, History, 1844–45, book 9, [2] ; « Printer’s Manuscript of the Book of Mormon », i roto JSP, R3, Part 1:xxvi. Tumu parau : Te nene’ira’a ’e te ha’apararera’a i te Buka a Moromona

  9. Oliver Cowdery to Joseph Smith, Nov. 6, 1829, i roto JSP, D1:100–101 ; Mosia 3:18–19 ; 5:5–7 ; 4 Nephi 1:17 ; hi’o ato’a Oliver Cowdery to Joseph Smith, Dec. 28, 1829, i roto JSP, D1:101–4.

  10. Thomas B. Marsh, « History of Thomas Baldwin Marsh », LDS Millennial Star, June 4, 1864, 26:359–60 ; June 11, 1864, 26:375–76.

  11. Lucy Mack Smith, History, 1844–45, book 9, [9]. Nō te tahi hi’ora’a nō te mau tuha’a o te Buka a Moromona tā Abner Cole i ha’aparare, hi’o « The Book of Mormon », Reflector, 16 nō setepa 1829, 10 ; « Selected Items », Reflector, 23 nō setepa 1829, 14 ; « The First Book of Nephi », Reflector, 2 nō tēnuare 1830, 1 ; ’e « The First Book of Nephi », Reflector, 13 nō tēnuare 1830, 1. Tumu parau : Te mau fa’ahapa o te Buka a Moromona

  12. Lucy Mack Smith, History, 1844–45, book 9, [9]–[12] ; Lucy Mack Smith, History, 1845, 166–68.

  13. Chamberlin, Autobiography, 4–11.

  14. Copyright for Book of Mormon, June 11, 1829, i roto JSP, D1:76–81 ; John H. Gilbert, Memorandum, Sept. 8, 1892, parau tāhōho’a, Vaira’a buka ’ā’amu o te ’Ēkālesia ; « Book of Mormon », Wayne Sentinel, 26 nō māti 1830, [3]. E mau buka ato’a tei ru’uru’uhia i roto i te pa’a ’iri māmoe.

  15. Title Page of Book of Mormon, circa early June 1829, i roto JSP, D1:63–65 ; hi’o ato’a Lucy Mack Smith to Solomon Mack, Jan. 6, 1831, Vaira’a buka ’ā’amu o te ’Ēkālesia.

  16. Testimony of Three Witnesses, Late June 1829, i roto JSP, D1:378–82 ; Testimony of Eight Witnesses, Late June 1829, i roto JSP, D1:385–87.

  17. Tucker, Origin, Rise, and Progress of Mormonism, 60–61.

  18. Hi’o Lucy Mack Smith to Solomon Mack, Jan. 6, 1831, Vaira’a buka ’ā’amu o te ’Ēkālesia.

  19. Joseph Smith History, circa Summer 1832, 1, i roto JSP, H1:10 ; Doctrine and Covenants 27:12–13 (Revelation, circa Aug. 1830, i roto Doctrine and Covenants 50:3, 1835 edition, at josephsmithpapers.org) ; Oliver Cowdery to Phineas Young, Mar. 23, 1846, Vaira’a buka ’ā’amu o te ’Ēkālesia ; « Joseph Smith Documents Dating through June 1831 », i roto JSP, D1:xxxvii–xxxix ; hi’o ato’a Cannon and others, « Priesthood Restoration Documents », 163–207. Tumu parau : Te fa’aho’i-fa’ahou-ra’a o te autahu’ara’a Melehizedeka

  20. Joseph Smith History, 1838–56, volume A-1, 27, i roto JSP, H1:326–28 (draft 2).

  21. Joseph Smith History, 1838–56, volume A-1, 37, i roto JSP, H1:364 (draft 2) ; Stevenson, Journal, 22 nō tītema 1877 ; 2 nō tēnuare 1887 ; An Act to Provide for the Incorporation of Religious Societies (5 nō ’ēperēra 1813), Laws of the State of New-York (1813), 2:212–19. Tumu parau : Te putuputura’a mātāmua o te ’Ēkālesia a te Mesia

  22. Joseph Smith History, 1838–56, volume A-1, 37–38, i roto JSP, H1:364–71 (draft 2).

  23. Joseph Smith History, 1838–56, volume A-1, 37, i roto JSP, H1:366 ; Doctrine and Covenants 21 (Revelation, Apr. 6, 1830, at josephsmithpapers.org) ; « History of Joseph Smith », Times and Seasons, 1 nō ’ātopa 1842, 3:928–29.

  24. Lucy Mack Smith, History, 1844–45, book 9, [12] ; Knight, Reminiscences, 8 ; hi’o ato’a Bushman, Rough Stone Rolling, 110.

  25. Joseph Smith History, 1838–56, volume A-1, 38, i roto JSP, H1:372 (draft 2) ; Joseph Smith, « Latter Day Saints », i roto Rupp, He Pasa Ekklesia, 404–5, i roto JSP, H1:506.

  26. Knight, Reminiscences, 7.