2022
ʻOkú Ke Fakatonutonu Nai ʻa e Ongoongoleleí ke Feʻunga mo Hoʻo Moʻuí?
Māʻasi 2022


Fakaʻilekitulōnika Pē: Kakai Lalahi Kei Talavoú

ʻOkú Ke Fakatonutonu Nai ʻa e Ongoongoleleí ke Feʻunga mo Hoʻo Moʻuí?

Naʻe tokoni ha fokotuʻutuʻu makehe ki he falé ke mahino kiate au ʻa hono mahuʻinga ke liliu ʻetau moʻuí ke feʻunga mo e ongoongoleleí—kae ʻikai ko hono fehangahangaí.

ʻĪmisi
fuʻu ʻakau ʻoku tupu ʻi ha ava ʻi ha ʻato

Ne u toki sio kimuí ni mai ʻi ha laʻitā ʻo ha fale ngalikehe ʻaupito. ʻI muʻa ʻi he falé, naʻe ʻi ai ha fuʻu ʻakau lahi naʻe fuʻu mahino ʻaupito ne fuoloa ʻene tupú ʻana ʻi he falé. ʻI he tafaʻaki ʻo e falé, naʻe ʻi ai ha lēvolo ʻe ua ʻo e ngaahi falefakatolo kuo fakaavaava ke fakaʻatā e ngaahi vaʻa ʻo e fuʻu ʻakaú ke tupu hake ai. Naʻe hokohoko atu e tupu ʻa e fuʻu ʻakaú ʻi he tafaʻaki ʻo e falé, pea naʻe tupu hono sinó ʻo hū ʻi ha ava he ʻató.

ʻI heʻeku vakai ki he fakatātā ko ʻení, naʻá ku fakakaukau lahi ki he ongoongolelei kuo fakafoki mai ʻa hotau ʻEiki ko Sīsū Kalaisí.

Naʻá ne ʻai ke u fakakaukau: ʻOku tau fie fakatonutonu nai ʻetau moʻuí ke feʻunga mo e ongoongoleleí, pe ʻoku tau feinga ke fakatonutonu e ongoongoleleí ke feʻunga mo ʻetau moʻuí?

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Sī Hongi (Samu) Uongi ʻo e Kau Fitungofulú ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻEpeleli 2021: “ʻOku ʻikai ke hoko pē ʻa e ongoongoleleí ko ha konga ia ʻo ʻetau moʻuí, ka ko ʻetau moʻuí ko e konga moʻoni ia ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. Fakakaukau angé ki aí. ʻIkai nai ʻoku moʻoni ia?” 1

ʻOku ou tali ʻio, ʻoku moʻoni ʻeni.

Pea ʻe lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he mahino ki he lēsoni mahuʻinga ko ʻení ke tau fakaʻehiʻehi mei he loto-mamahí ʻi he kotoa ʻo ʻetau moʻuí mo ako ke ului kakato mo līʻoa ki he ʻEikí mo ʻEne ongoongoleleí.

Ko e fehangahangai ʻi he Poto mo e Ngaahi Leʻo ʻo e Māmaní mo e Poto ʻo e ʻOtuá

Tau talanoa ki he fale fakaʻofoʻofa ko ʻení pea mo e fuʻu ʻakau naʻe hokohoko atu ʻene tupu ʻi loto aí. Naʻe mei lava pē ke pehē ʻe he tokotaha tā palaní naʻe tuʻu e fuʻu ʻakau ʻi he feituʻu hala—“ʻOkú ne taʻofi ʻa e ngāue ʻoku ou fie maʻu ke fakahokó.” Pe naʻe mei pehē ʻe he taha ʻoku ʻoʻona ʻa e falé, “Ka ʻoku ou maʻu e paʻanga—fai mo tā hifo e fuʻu ʻakaú ni ke ʻatā ke langa ha fale. Ka naʻe ʻikai ke na fakahoko ia. Ka neongo iá, naʻá na fili ke fakatonutonu ʻena fokotuʻutuʻu ʻo e falé ke hao ai ʻa e fuʻu ʻakaú.

ʻI heʻetau vakai ki heni mei ha fakakaukau fakaongoongoleleí, he ʻikai ke tau lava ʻo fili ke liliu e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e tokāteline ʻo e ongoongolelei ne ʻi ai taʻengatá—ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e tokāteline ʻoku lelei kiate kitautolú. Ko hono moʻoní, ʻoku tau “tauʻatāina ke fili” (2 Nīfai 2:27) pe te tau moʻui ʻo fakatatau ki he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, ka he ʻikai ke tau lava ʻo fili ʻa e nunuʻa ʻo ʻetau ngaahi filí.

Tau manatuʻi muʻa e meʻa naʻe hoko kia ʻUsa ʻi he Fuakava Motuʻá:

“Naʻe ala atu ʻe ʻUsa ki he puha ʻo e ʻOtuá, mo ne puke ki ai, koeʻuhí naʻe fakangalulu ia ʻe he fanga pulú.

Pea naʻe tupu ai ʻa e houhau ʻa Sihova kia ʻUsa; pea naʻe taaʻi ia ʻi ai ʻe he ʻOtuá koeʻuhí ko ʻene faihalá; pea naʻá ne mate ʻi he potu ko iá ʻo ofi ki he puha ʻo e ʻOtuá” (2 Samuela 6:6–7).

ʻI he feinga ʻa ʻUsa ke fakahangatonu ʻa e ʻaʻaké, naʻá ne fakahaaʻi naʻá ne fakakaukau naʻe lahi ange ʻene ʻiló ʻi he ʻEikí. ʻOku tau fehangahangai he taimí ni mo e kau ʻUsa ʻo onopōní, ʻa ia ʻoku nau feinga ke mafao atu honau nimá, pe fakaʻaongaʻi honau potó, ngaahi ʻasenitá, pe ngaahi fakakaukaú ke fakamālohiʻi ʻenau ngaahi laó kae ʻikai ko e ngaahi fono ʻa e ʻOtuá. ʻOku nau tui ʻoku lelei ange ʻenau ʻiló ʻi he ʻEikí mo feinga ke takihalaʻi kitautolu mei he ngaahi tefitoʻi moʻoni totonu naʻá Ne ʻomi ʻo fakafou ʻi Heʻene kau palōfita māʻoniʻoní. Mahalo te nau feinga ke fakalotoʻi kitautolu ke tau fai pē ha ngaahi liliu pe poupou ki he ngaahi konga ʻo e ongoongoleleí ʻoku feʻunga mo ʻetau tōʻonga moʻui totonú.

Ka ʻoku fakaafeʻi kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ke tau fai ha ngaahi liliu ʻi heʻetau moʻuí ke muimui ʻi he ongoongolelei haohaoa mo taʻengata ʻa Sīsū Kalaisí. Koeʻuhí ʻi heʻetau fai iá, te Ne lava ʻo tāpuakiʻi kitautolu.

Ko e Ngaahi Tāpuaki ʻo e Tali Lelei e Kakato ʻo e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí

Hangē ko ia ʻoku fakatātaaʻi ʻe he falé ni mo e fuʻu ʻakaú, te tau lava ʻo fili ke fakaʻapaʻapaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí naʻe ʻi muʻa ʻiate kitautolú, ʻo hangē pē ko e fili ʻa e tokotaha tā palani ʻo e falé ke fakaʻapaʻapaʻi ʻa e natula naʻe ʻi muʻa ʻiate iá. ʻOku tau fai ʻeni ʻaki ʻetau fakafeʻungaʻi ʻetau moʻuí ki he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí kae ʻikai ko e fehangahangaí, ʻa ia ʻe lava ke tataki ai kitautolu ki ha ngaahi nunuʻa fakamamahi, hangē ko e aʻusia ʻa ʻUsá. ʻI he taimi ʻoku tau manatuʻi ai ʻoku ʻikai ke “ʻiloʻi ʻe he tangatá ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku lava ke ʻafioʻi ʻe he ʻEikí” (Mōsaia 4:9) pea ʻokú Ne “ʻafioʻi ʻa e meʻa kotoa pē” (ʻAlamā 26:35), te tau lava ʻo ʻiloʻi kuó Ne foaki mai kiate kitautolu ʻa e ngaahi fekaú pe fakahinohinó ke tau moʻui ʻaki ki heʻetau fiefiá, malú, pea, iku ai pē ki he fakamoʻui taʻengatá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:8–9).

ʻOku ou tui kakato ki he mālohi mo e poto ʻo ʻetau Tamai Hēvaní mo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí—pea ʻe lava ke tau maʻu Hona mālohí mo e ngaahi tāpuakí ʻi he taimi ʻoku tau talangofua ai ki Heʻena ngaahi fekaú kuó Na fokotuʻu ke tau lelei aí. Ne tau omi ki heni ki māmani ke ngāue ʻaki e tuí mo talangofua ki he Tamai Hēvaní kae lava ke tau aʻusia ʻa e fiefia mo e nēkeneka taʻengatá pea foki kiate Ia.

ʻOku ou ʻilo ko e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻa e feituʻu moʻoni te tau lava ai ʻo ako ke hoko ʻo hangē ange ko ʻetau Tamai Hēvaní mo Hono ʻAlo, ko Sīsū Kalaisí, ʻi heʻetau muimui ʻi he ngaahi fakahinohino ʻa e kau palōfita ʻo onopōní—he ko ʻenau ngaahi fakahinohinó ʻoku taau moʻoni mo e tuí pea foaki mai ʻe he Fakamoʻuí tonu ke tokoni ke tataki kitautolu ʻi heʻetau fononga ʻo foki kiate Iá.