Seminelí
‘Iuniti 7: ‘Aho 1, 2 Nīfai 11–16


‘Iuniti 7: ‘Aho 1

2 Nīfai 11–16

Talateú

Naʻe moʻui ‘a e palōfita ko “Īsaiá ‘i ha taʻu ‘e 100 nai kimuʻa ‘i he taimi ‘o Nīfaí. (Naʻe kamata ‘a e kikite ‘a ‘Īsaiá ‘i ha taimi siʻi kimuʻa ‘i he taʻu 740 K.M. peá ne kikite ai ‘i ha taʻu ‘e 40 tupu ‘o aʻu mai ki he taʻu 701 K.M.; vakai, Ko e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ʻĪsaia.”) ‘Oku lahi ha ngaahi founga, naʻe maʻu ai ‘e Nīfai ha ongoʻi ,mahuʻingaʻia mo e ‘ofa kia ‘Īsaia ‘o hangē ko ia ‘oku tau maʻu ‘i he ‘aho ní ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá. ‘Oku tau ‘iloʻi mei he ngaahi tohi ‘a Nīfaí, naʻá ne “fiefia” ‘i he ngaahi lea ‘a ‘Īsaiá (vakai, 2 Nīfai 11:2). Hangē ko ia kuo tohi ‘i he 2 Nīfai 12–16, naʻe ngāue ʻaki ‘e Nīfai ‘a e ngaahi tohi ʻa ‘Īsaiá ‘a ia naʻe maʻu mei he ʻū lauʻi peleti palasá. Naʻe fakamatalaʻi ‘e he ngaahi tohi ko iá ‘a e loto-hīkisia mo e fai angahala ‘a ‘Isileli ‘i he kuonga muʻá mo e ngaahi tautea ‘oku tatali mai kiate kinautolú. Naʻe toe fakamatalaʻi foki ‘e ‘Īsaia ‘ene mamata ‘i ha meʻa-hā-mai ki he ‘Eikí ‘a ia naʻe fakamaʻa ai ia mei heʻene ngaahi angahalá.

2 Nīfai 11:1–8

‘Oku fiefia ‘a Nīfai ‘i he fakamoʻoni ‘a ‘Īsaia kia Sīsū Kalaisí

Fakakaukau ki ha taimi naʻá ke mahuʻingaʻia ai ‘i he fakamoʻoni ‘a ha taha ki he Fakamoʻuí. Lau ‘a e 2 Nīfai 11:2–3, peá ke kumi ki ha meʻa naʻe aʻusia ‘e Nīfai, Sēkope, mo ‘Īsaia ‘o fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi.

‘Oku ui ‘e he ‘Eikí ‘a e kau palōfitá ke nau fakamoʻoni kiate Ia. Te tau lava ‘o fakamālohia ‘etau tui kia Sīsū Kalaisí pea fiefia ‘iate Ia ‘i heʻetau ako ki he ngaahi fakamoʻoni ‘a e kau fakamoʻoni ‘o Sīsū Kalaisí.

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ‘a hoʻo ngaahi fakakaukau ki he ‘uhinga ‘okú ke pehē ai ‘oku mahuʻinga ke ke maʻu ha fakamoʻoni ‘o Sīsū Kalaisi mei ha kau palōfita tokolahi.

Kumi ‘a e pehē tuʻo fā ‘e Nīfai “ʻoku fiefia ‘a hoku laumālié” ‘i he 2 Nīfai 11:4–6. Te ke lava ‘o fakaʻilongaʻi ‘eni ‘i hoʻo folofolá.

‘Oku fokotuʻu mai ‘e he “fiefia” ‘i ha meʻá, ‘oku fiemālie ‘aupito ha taha ‘i he meʻa ko iá, pea ‘oku ‘omi ‘e he meʻa ko iá ha fiefia lahi ‘aupito.

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha fakamatala ‘e tolu pe lahi ange ki he “ʻoku fiefia hoku laumālié” ‘o fakafofongaʻi ai ha ngaahi konga ‘o e ongoongoleleí ‘a ia ‘okú ke fiefia aí. Fakamatala ki he ‘uhinga ‘oku ‘omi ai ‘e he ngaahi meʻa ko iá ha fiefia kiate koé.

Lau ‘a e 2 Nīfai 11:8, peá ke hiki ha ngaahi meʻa ‘oku ‘amanaki ‘a Nīfai te ke ako mei hoʻo ako ki he ngaahi tohi ‘a ‘Īsaiá.

2 Nīfai 12:1–5

‘Oku kikiteʻi ‘e ‘Īsaia ‘e fokotuʻu ha temipale ‘i he ngaahi ‘aho fakaʻosí.

Fakakaukau ki ha moʻunga māʻolunga. Te ke lava nai ‘o fakakaukau ki ha faʻahinga meʻa ‘e faitatau ai ha moʻunga mo ha temipalé?

Lau ‘a e 2 Nīfai 12:2–3, 5, peá ke kumi ki he meʻa naʻe talaʻofa ‘e he ‘Otuá ‘e fokotuʻu ‘i he ngaahi ‘aho fakaʻosí. ‘Oku ‘uhinga ‘a e “moʻunga ‘o e fale ‘o e ‘Eikí” ki he temipale ‘o e ‘Eikí. Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ‘oku fakahā mai ‘i he ngaahi veesi ko ‘ení ‘e haʻu mei he fale ‘o e ‘Eikí ‘i he ngaahi ‘aho fakaʻosí?

ʻĪmisi
Ngaahi taua ‘o e Temipale Sōlekí

‘E lava ke ke hiki ki ho‘o folofolá ha fakamatala hangē ko ‘ení: Kuo fokotuʻu ‘e he ‘Otuá ha ngaahi temipale ke akoʻi mai kiate kitautolu ‘Ene ngaahi foungá mo tokoniʻi kitautolu ke tau ‘aʻeva ‘i Hono ngaahi halá (vakai, 2 Nīfai 12:3).

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    1. ʻOku tokoni fēfē nai ʻa e ngaahi temipalé ke tau ʻaʻeva ʻi he ngaahi hala ʻo e ʻEikí?

    2. Te ke teuteuʻi fēfē koe ke ke hū ki he temipalé?

2 Nīfai 12–15

‘E ‘ikai ‘oatu ‘i he lēsoni ko ‘ení ha ngaahi tokoni fakaikiiki ke mahino kiate koe ‘a e 2 Nīfai 12–15. Neongo iá, kumi ki he ngaahi nunuʻa ‘o e loto-hīkisiá mo e angahalá ‘i hoʻo lau mo fakalaulauloto ki he ngaahi vahe ko ‘ení ‘i hoʻo lau fakatāutaha ‘a e Tohi ‘a Molomoná. ‘E tokoniʻi foki koe ‘e he fakamatala ko ‘ení ‘i hoʻo lau folofolá.

2 Nīfai 12:6–18. Tokanga makehe ki he ngaahi fakamatala fekauʻaki mo e lotu ki he ngaahi tamapuá, kae ‘umaʻā ‘a e ngaahi lea mo e ngaahi ‘īmisi ‘oku hā mei ai ‘a e loto-hīkisiá—hangē ko ‘ení, laukau, pōlepole, mo e māʻolunga. ‘E tokoni ia ke mahino kiate koe ‘a e ‘uhinga ‘oku tatali mai ai ha ngaahi tautea mamafa pehē ki he kakai ko iá.

2 Nīfai 12:9–11. ‘Oku ‘uhinga ‘a e “tangata meʻavalé” (veesi 9) ki he tangata māʻulalo ‘oku ‘ikai hano tuʻunga pe ha taha noa pē. Kapau ‘oku pōlepole ‘a e “tangata meʻavalé” mo e “tangata māʻolungá” ‘e fakavaivaiʻi ‘a kinaua fakatouʻosi ‘i he Hāʻele ‘Angaua Mai ‘a Sīsū Kalaisí (vakai, veesi 11).

2 Nīfai 12:12–13. ‘Oku ‘uhinga ‘a e “ʻaho ‘o e ‘Eikí” ki ha taimi ‘o e fakamāú. ‘E hoko ‘a e Hāʻele ‘Angaua Mai ‘a Kalaisí ko ha “ʻaho ‘o e ‘Eikí” ‘a ia ‘e fakaʻauha ai ‘a e kau angahalá.

2 Nīfai 13:14. ʻOku hoko atu ‘i he 2 Nīfai 13 ‘a e fakamatala ‘a ‘Īsaia ki he meʻa ‘e hoko kapau ‘e nofo ai pē ‘a e kakai ‘Isilelí ‘i heʻenau fai angahalá. Naʻe ui ‘e ʻ Īsaia ‘a e kakai fefine ‘o Isilelí ko e “ngaahi ‘ofefine ‘o Saione” (veesi 16), ‘o ‘uhinga ki heʻenau hoko ko e fānau ‘o e fuakavá. ‘Oku fakatatau kinautolu ‘e ‘Īsaia ki ha fefine loto-hīkisia ‘a ia ‘oku fakamalaʻiaʻi ‘e he ‘Eikí, mo ‘ene ngaahi meʻa teuteú kotoa pea ‘ave mo ‘ene ngaahi meʻa fakasanisani kehe ki he sinó (vakai, 2 Nīfai 13:16–26). ‘I hono fehangahangaí, ‘i he 2 Nīfai 14 ʻoku fakakau ʻe ʻĪsaia ʻa e fakamatala ki he meʻa ‘e hoko kapau ‘e fakavaivaiʻi ‘e he ngaahi ‘ofefine ‘o Saioné ‘a kinautolu, pea nau fakatomala, mo tafoki ki he ‘Eikí. Kapau ‘oku ‘i ai ha pulusinga ‘a e Siasí ‘o e Tohi Tapú (LDS edition of the Bible), te ke lava ‘o ngāue ʻaki ‘a e futinouti ki he ʻĪsaia 3 ke tokoni ke mahino kiate koe ‘a e 2 Nīfai 13:16–26.

ʻĪmisi
ʻĪsaia

2 Nīfai 15:8–22. ‘Oku ‘uhinga ‘a e foʻi lea ko e malaʻiá ki ha tuʻunga ‘o e mamahi lahi. Naʻe tuʻo ono hono ngāue ʻaki ia ‘e ‘Īsaia ‘i he ngaahi veesi ko ‘ení, ‘i heʻene fakamahino mai ‘a e ngaahi angahala ‘a e kakai ʻIsilelí. Naʻe ‘iloʻi ‘e ‘Īsaia kapau ‘e ‘ikai fakatomala ‘a e kakai ‘Isilelí, ‘e ‘omi ‘e he ngaahi nunuʻa ‘o ‘enau ngaahi angahalá ha mamahi lahi —kae tautautefito ki he taimi ‘o e fakamāú. Kapau na‘e hoko ‘a ‘Īsaia ko ha palōfita he ‘ahó ni, te ne sio nai ki he faʻahinga angahala tatau mo ia naʻá ne sio ai ‘i he kakai ‘Isilelí?

  1. Lau ‘a e 2 Nīfai 15:20. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha ngaahi founga ‘e niʻihi ‘oku ui ai ‘e he kakaí ‘i he ʻaho ní ‘a e ngaahi meʻa leleí ko e kovi, pe ngaahi meʻa ‘oku koví ko e lelei.

2 Nīfai 16:1–8

ʻOku ui ʻa ʻĪsaia ke hoko ko e palōfita

‘Oku fonu ‘a e ngaahi tohi ‘a ‘Īsaiá ‘i he ngaahi fakataipé. Ko e ngaahi fakatātā fakataipé ko e founga ia ‘e taha ‘oku akoʻi ai ‘e he ‘Eikí ‘a e ngaahi tefitoʻi moʻoni ‘o e ongongoleleí. Hangē ko ia kuo tohi ‘i he 2 Nīfai 16, naʻe fakamatalaʻi ai ‘e ‘Īsaia ‘a ‘ene mamata ki he ‘Eikí. Manatuʻi ‘i hoʻo lau ‘a e 2 Nīfai 16, ‘a e ngaahi fakatātā fakataipe ko ‘ení mo hono ngaahi ‘uhingá:

Selafimi: Ko e kau ‘āngelo ia ‘oku nofo ‘i he ‘ao ‘o e ‘Otuá. Naʻe akoʻi ‘e he Palōfita ko Siosefa Sāmitá naʻe ‘ikai pē ha taimi ia ne maʻu ai ‘e ha ‘āngelo ‘a e ‘Otuá ha kapakau” (History of the Church, 3:392). ‘Oku fakataipe ‘e he kapakau ‘o e kau ‘āngeló ‘a honau mālohi ke ‘alu takai mo ngāué.

Kohu: ‘Oku lava ke ‘uhinga ia ‘oku ‘afio ai ‘a e ‘Eikí (vakai, Fakahā 15:8).

Loungutu taʻemaʻa: Taʻefeʻunga.

Malalaʻiafi moʻui (afi): Meʻa fakahaohaoa, hangē ko e mālohi ‘o e Laumālie Māʻoniʻoní ke fakahaohaoaʻí.

’Esi-feilaulau: Ko hono ‘uhinga moʻoní, ko e ‘esi-feilaulaú (ʻōlitá) ko e feituʻu ‘oku fai ai ‘a e ngaahi feilaulaú. ‘Oku lava ke ʻuhinga ia heni ki he feilaulau naʻe fai ‘e Sīsū Kalaisi koeʻuhí ko kitautolú—ʻa e Fakaleleí.

  1. Lau ‘a e 2 Nīfai 16:1–7, pea hiki hoʻo tali ki he ngaahi fehuʻi ko ‘ení ki hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    1. Ko e hā ‘a e lea naʻe fai ‘e he taha ‘o e ongo selafimí ‘o kau ki he ‘Eiki ‘o e Ngaahi Kautaú?

    2. ‘Okú ke pehē ko e hā ‘a e ‘uhinga ‘a ‘Īsaia ‘i heʻene pehē, “ʻE malaʻia kiate au! He ‘e motuhi atu au; koeʻuhí ko ha tangata loungutu taʻemaʻa au”? Ko e hā ha meʻa naʻá ne ueʻi ia ke fakafokifā ‘ene ongoʻi peheé? (‘e lava ‘e he 3 Nīfai 27:19 ke fokotuʻu mai ha ‘uhinga ki ai.)

    3. Ko e hā ha meʻa naʻe hoko ‘o liliu ai ‘a e ongoʻi taʻefeʻunga ‘a ‘Īsaiá?

    4. ‘E teuteuʻi fēfē nai ‘e he meʻá ni ‘a ‘Īsaia ke ne ‘alu atu ‘i he lotolotonga hono kakaí ‘o akoʻi kiate kinautolu ‘a e fakatomalá?

Ko e taha ‘o e ngaahi moʻoni māʻongoʻonga naʻe akoʻi mai ‘i hono ui ‘o ‘Īsaiá, ‘e lava ke fakamaʻa ‘etau taʻefeʻungá ‘i he Fakalelei ‘a Sīsū Kalaisí. Fakalaulauloto ki ha taimi ‘a ia naʻá ke ongoʻi ai ‘a e mālohi fai fakamaʻa ʻo e Fakaleleí ‘i hoʻo moʻuí.

  1. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘aho ní ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    Kuó u ako ‘a e 2 Nīfai 11–16 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: