Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni ʻa e Fāmilí
Lēsoni 7: Ko e Mālohi Fai Fakamoʻui ʻo e Faʻa Fakamolemolé


Lēsoni 7

Ko e Mālohi Fai Fakamoʻui ʻo e Faʻa Fakamolemolé

Taumuʻá

Ke tokoniʻi e kau akó ke nau aʻusia e nonga ʻoku hoko mai kiate kinautolu ʻoku nau fefakamolemoleʻakí pea mo fakaʻaiʻai e kau akó ke nau tanumaki e laumālie ʻo e faʻa fakamolemolé ʻi honau ngaahi ʻapí.

Teuteú

  1. Vakaiʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku ʻoatu ʻi he “Ko ho Fatongia ʻi Hoʻo Hoko ko e Faiakó” (peesi x–xii ʻo e tohi lēsoni ko ʻení). Vakaiʻi ha ngaahi founga ke fakahoko ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo teuteu atu ko ia ke faiakó.

  2. Lau e ngaahi kaveinga ʻo e lēsoní ʻoku tohi mataʻāʻā atú, ʻa ia ʻoku fakamatalaʻi mai ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e tokāteline ʻi he lēsoní. Ke hoko ko e konga hoʻo teuteú, fakalaulauloto ki he ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he lolotonga ʻo e uiké kotoa, mo kolea e tataki ʻa e Laumālié ke ʻilo e meʻa ʻoku totonu ke tō ai hoʻo fakamamafá ke feau ʻaki e ngaahi fiemaʻu ʻa e kau akó.

  3. Fakamanatu ki he kau akó ke omi ki he kalasí mo ʻenau ngaahi tatau ʻo e Tohi Fakahinohino Ako ʻa e Kau Ako ki he Ngaahi Fetuʻutaki ʻi he Nofo-malí mo e Fāmilí.

Fakatokanga: ʻI hoʻo akoʻi ko ia e lēsoni ko ʻení, tokanga ʻaupito ki he ngaahi tuʻunga ʻoku ʻi ai taki taha ʻa e kau akó. Kapau ʻe ʻeke ʻe he kau akó ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e fekumi pe kātaki ke toe lahi ange ʻi he ngaahi palopalema fakafāmili lalahí hangē ko e ngaohi koviá, pe taʻeanganofó, peá ke poupouʻi lelei kinautolu ke nau talanoa fakatāutaha ki he pīsopé.

Fokotuʻu ki he Founga Fai ʻo e Lēsoní

ʻOku tokoni e laumālie ʻo e faʻa fakamolemolé ʻi he vahaʻa ʻo e husepānití mo e uaifí ke ʻomi ʻa e melinó, loto falalá, mo e nongá.

Lau ʻa e talanoa ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Hīu W. Pinoki ʻo e Kau Fitungofulú:

“Ne ʻi ai ha ongomātuʻa … naʻá na toki mali kuó na motuʻa; ne ʻosi mali ʻa e uaifí ki muʻa, ka ko e toki mali ia ʻa e husepānití. Hili ha ngaahi māhina lahi ʻo ʻena nofo-mali fiefiá, ne hoko ha fuʻu foʻi fetaʻemahinoʻaki lahi ʻa ia naʻá ne uesia ʻaupito e loto ʻo e husepānití ʻo ʻikai ai te ne kei lava ke fakahoko hono ngaahi fatongia fakaʻahó.

“ ʻI heʻene faingataʻaʻia ko ia mei he nunuʻa ʻo e fetaʻemahinoʻaki ko ʻení, naʻá ne kiʻi tuʻu hifo ke vakaiʻi lelei e palopalemá ʻo ne toki fakatokangaʻi hake tā ko e konga ʻo e palopalemá naʻe tupu pē meiate ia. Naʻe ʻalu ki hono malí mo ʻene toutou feinga ke puʻaki ange ʻa e ngaahi leá ni: ‘Kātaki ʻo fakamolemole au, siʻoku ʻofaʻanga.’ Naʻe kamata ke tangi e uaifí mo ne vete ʻo pehē ko e konga lahi ʻo e palopalemá naʻe tupu ia meiate ia peá ne kole ke fakamolemoleʻi ange ia. ʻI heʻena fepūkeakí, naʻá ne vete ange ʻi he meʻa kuó ne aʻusiá, kuo teʻeki ai fakaʻaongaʻi e ngaahi lea ko ʻení ki muʻa, pea kuó ne toki ʻiloʻi eni ʻe lava pē ke toe fakaleleiʻi ha faʻahinga palopalema te na fehangahangai mo ia ʻi he kahaʻú. Naʻá ne ongoʻi malu koeʻuhí he naʻá ne ʻiloʻi te na fakatou pehē pē, ‘Kātaki ʻo fakamolemoleʻi au’; ‘ʻOku ou fakamolemoleʻi koe’ “ (“Makinga Marriage Work,” Ensign, Sept. 1981, 36–37).

Fakafehoanaki e talanoa ko ʻeni mo ha fakamatala ʻo ha fakaʻekeʻeke ʻa Palesiteni Kōtoni B. Hingikelí mo ha husepāniti mo ha uaifi naʻe ʻi ai ha ngaahi palopalema ʻi heʻena nofo-malí (peesi 33 ʻi he Tohi Fakahinohino Ako ʻa e Kau Ako ki he Ngaahi Fetuʻutaki ʻi he Nofo-malí mo e Fāmilí):

“ ʻOku ou manatu ki haʻaku nofo ʻo fanongo ki ha fakamatala ʻo ha ongo mātuʻa naʻa mau nofo fehangahangai ʻi hoku ʻōfisí. Naʻe lahi ʻaupito ʻa ʻena nofo fetāufehiʻaʻakí. ʻOku ou ʻiloʻi pē ne ʻi ai ha taimi ʻe taha ʻi heʻena moʻuí naʻá na feʻofaʻaki moʻoni ai. Ka naʻá na maʻu ʻa e faʻahinga ʻulungāanga ʻo ʻena nofo pē ʻo fakasiosio ʻa e kovi ʻa e toko tahá. Naʻe ʻikai ke na loto ke na fakamolemoleʻi ʻa e ngaahi vaivai ʻoku tau ʻefihia kotoa pē aí peá na taʻe loto ke na hanga ʻo fakangaloʻi ia peá na moʻui ʻo ikunaʻi ia ʻi heʻena faʻa kātakí, ka naʻá na nofo pē ʻo fefakaangaʻaki ʻo aʻu ki he tuʻunga ne mole ʻaupito ai ʻa e ʻofa naʻá na maʻú. Kuo liliu ia ʻo hangē ha efú ʻi heʻena veté. Ka ko e taimí ni, kuó na ongoʻi pē ha kiʻi fakatomala mo e loto fakamolemole, te na kei fakataha pē ʻi he taimí ni peá na fiefia ʻi heʻena feohi ko ia ne tāpuekina lahi ʻi he kamataʻanga ʻo ʻena moʻuí” (“Of You It Is Required to Forgive,” Ensign, June 1991, 4).

  • Ko e hā te tau lava ke ako mei he ongo sīpinga ko ʻení?

Fakamatalaʻi ange ko e lēsoni ko ʻení ʻoku fekauʻaki ia mo e fie maʻu ke kolea ha fakamolemolé mo e mahuʻinga ʻo e fefakamolemoleʻakí. Fakamamafaʻi ʻoku malava ke ikunaʻi ʻe he ongo meʻa malí ha ngaahi ʻahiʻahi lahi ʻi heʻena feohí kapau te na feinga mālohi ke maʻu ʻa e laumālie ʻo e faʻa fakamolemolé ʻi heʻena nofo-malí. ʻI heʻena fai peheé, te na ako ai e moʻoni ʻo e palōmesi ʻa Palesiteni Kōtoni B. Hingikelí kiate kinautolu ʻoku nau fefakamolemoleʻakí, “ ʻE hoko mai ki homou lotó ʻa e nonga ʻoku faʻa taʻemaaʻusiá” (Ensign, June 1991, 5).

ʻOku totonu ke feinga ʻa e husepānití mo e uaifí ke na fefakamolemoleʻaki ʻi heʻena ngaahi tōnounoú pea feinga fakamātoato ke toe lelei ange.

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki he husepānití mo e uaifí ke na pehē “Kātaki fakamolemole” pea fefakamolemoleʻaki ʻi heʻena ngaahi tōnounoú?

  • Ko e hā ʻoku faingataʻa ai ʻi he taimi ʻe niʻihi ke kole fakamolemolé? (ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi talí ʻa e faʻa hū mai ʻa e siokitá mo e fielahí pe ko ʻetau faʻa tukuakiʻi e niʻihi kehé ki heʻetau ngaahi palopalemá.)

  • ʻE anga fēfē haʻatau maʻu ha mālohi ke maʻu ʻa e fakamolemole ʻa e niʻihi kehé?

Fakamamafaʻi ange ko e taimi ko ia ʻoku tau kole fakamolemole aí, ʻoku mahuʻinga ke tau maʻu ha loto-māʻulalo ke liliu, pea ʻoku fie maʻu ke tau fakatomala mei heʻetau ngaahi angahalá. ʻOku ʻikai feʻunga ke fakahā pē ʻa ʻetau mamahi koeʻuhí ko ʻetau ngaahi meʻa naʻe faí; ka ʻoku fiemaʻu ke tau ngāue ke tau taau mo e fakamolemole ʻa e niʻihi kehé pea pehē ki he fakamolemole ʻa e ʻEikí.

  • Ko e hā hono ngaahi fakatuʻutāmaki ʻo e feinga ki he fakamolemolé kae ʻikai ngāue ke fakalakalaká?

ʻI hoʻo fakaʻosi ko ia e konga ko ʻeni ʻo e lēsoní, fakakaukau ki hono vahevahe ʻo ha taha pē fakatouʻosi e ongo talanoa moʻoni ko ʻení:

Hili ha ʻalu ʻa ha tangata ʻe taha ʻo ʻeva mo hono uaifí mo ha niʻihi toko siʻi ʻo hona ngaahi kaungā-meʻá, naʻá ne fakatokangaʻi e foʻou e fuʻu fakalongolongo hono malí. Naʻá ne fehuʻi ange pe ne ʻi ai ha meʻa ne fehālaaki, pea naʻe fakamatala ʻe hono uaifí ʻo pehē naʻá ne toutou ongoʻi mā mo loto-mamahi he lolotonga e efiafí koeʻuhí he naʻá ne fai ha ngaahi talanoa naʻe ʻuhinga fakahangatonu ange ki ai. ʻI he kamataʻangá naʻá ne kumi ʻuhinga ki heʻene tōʻonga peheé, ʻo pehē ko ʻene fakakata pē tokua he naʻá ne fiemaʻu ʻe ia ke fiefia e toko taha kotoa pē, kae ʻai ia ʻe hono uaifí ke hangē ha fuʻu meʻa lahí. ʻI heʻena talanoá, naʻá ne toki fakatokangaʻi ai naʻá ne fakalotomamahiʻi moʻoni hono hoá. Naʻá ne mātuʻaki ongoʻi loto tautea ʻaupito ʻi heʻene fakatokangaʻi naʻe hanga ʻe heʻene tōʻonga laulaunoa ko ʻení ʻo fakamaaʻi tuʻolahi ʻa hono uaifí. Naʻá ne kole fakamolemole mo palōmesi heʻikai te ne toe fakamaaʻi ia. Naʻá ne tauhi ʻa ʻene palōmesí. Talu mei ai, naʻá ne maʻu ha ngaahi founga ke fakahikihikiʻi ʻaki ia ʻi he lotolotonga ʻo e niʻihi kehé.

Naʻe ʻi ai ha husepāniti, ko ha tamai, ne maʻu-nimā ʻe he mamata fakatātā fakalieliá ʻi heʻene kei talavoú peá ne teʻeki ai pē ke ne malava ke tuku hono fai ʻo e meʻá ni. Naʻá ne loto-siʻi koeʻuhi he naʻe ʻikai ke ne ʻiloʻi e founga ke liliu aí. Naʻe faifai pē peá ne lotua fakamātoato ha tokoni, fakavaivaiʻi ia pea kamata ke ne ako e moʻui ʻa e Fakamoʻuí mo ʻEne ngaahi akonakí. ʻI he toe mahino ange ko ia kiate ia e ngaahi tāpuaki ʻoku hoko mai makatuʻunga ʻi he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí, naʻá ne fakatokangaʻi naʻe malava pē ke liliu ʻene tōʻongá. Naʻá ne vakai naʻe hanga ʻe heʻene pōpula ki he sio fakatātā fakalieliá kovi ʻo fakaʻauha ia mo ʻene nofo- malí pea mo hono fāmilí. Naʻe hanga ʻe he mahino foʻou ko ia naʻá ne maʻu fekauʻaki mo e misiona ʻa Sīsū Kalaisí ʻo fakaʻatā ia ke ne fakahoko e ngaahi liliu naʻe fie maʻú mo fakahaofi ʻene nofo-malí.

Vahevahe ange ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Sipenisā W. Kimipolo lolotonga ʻene kei mēmipa he Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

“ ʻOku ʻi ai ha meʻa kuo pau ke fai kae toki maʻu ha fakamolemole. Kuo pau pē ke fālahi ʻa e palasitaá ke ne ʻufiʻufi ʻa e laveá. Kuo pau pē ke tatau ʻa e ʻaukaí, ngaahi lotú mo e loto fakatōkilaló pe lahi ange ia ʻi he angahala naʻe faí. Kuo pau ke ʻi ai ha loto mafesifesi mo ha laumālie fakatomala. Kuo pau pē ke ʻi ai ʻa e “tauangaʻa mo e efu.” Kuo pau pē ke tō ha ngaahi loʻimata pea ʻi ai mo ha liliu moʻoni ʻi he lotó. Kuo pau ke fakapapauʻi ʻoku ʻi ai ʻa e angahala, tukuange ʻa e koví, pea mo vetehia ki he kau maʻu mafai totonu ʻa e ʻEikí. Kuo pau ke fai ʻa e totongi huhuʻi, liliu ʻa e moʻuí pea fakapapau ke liliu ʻete laká mo e feituʻu mo e taumuʻá mo e feituʻu ʻoku fai ki ai e fonongá. Kuo pau ke mapuleʻi e ngaahi meʻa ʻoku hokó pea fakatonutonu pe fetongi ʻa kinautolu ʻoku feohi mo iá. Kuo pau ke fai ha fakatomala pea kuo pau ke fai ha fakatapui mo ha līʻoa foʻou ke moʻuiʻaki e ngaahi fono kotoa pē ʻa e ʻOtuá. Ko hono fakanounoú, kuo pau ke te ikunaʻi kita, ikunaʻi e angahalá pea mo e ngaahi meʻa ʻo e māmaní” (Ko e Mana ʻo e Fakamolemolé [1969], 391).

ʻOku totonu ke feinga ʻa e husepānití mo e uaifí ke na fefakamolemoleʻaki ʻiate kinaua.

Fakamahino ange ʻoku ʻikai ngata pē heʻetau feinga ke maʻu e fakamolemole ʻo ʻetau ngaahi angahalá pea mo ʻetau ngaahi fehālākí, ka ʻoku fie maʻu foki ke tau faʻa fakamolemole. Taimi ʻe niʻihi ʻoku lava ke uesia kitautolu ʻe he fanga kiʻi meʻa iiki ʻoku fai ʻe he kakaí, ka kuo fekauʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau fefakamolemoleʻaki. Lau mo e kau akó ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 64:8–10 mo e Mātiu 6:14–15.

  • Ko e hā e ngaahi founga ʻoku fakamālohia ai e nofo-malí ʻi he taimi ʻoku loto fefakamolemoleʻaki ai ʻa e husepānití mo e uaifí?

    Naʻe akonaki mai ʻa Palesiteni Kōtoni B. Hingikelí ʻo pehē: “Kapau ʻoku ʻi ai ha niʻihi ʻoku nau ohi hake ʻi honau lotó ʻa e ngaahi vai kona ʻo e tāufehiʻá ki ha taha, ʻoku ou tautapa atu ke ke kolea ki he ʻEikí ha mālohi ke ke faʻa fakamolemole. ʻE hoko hano fakahaaʻi ʻo e holi ko ʻení ko e uho ia ʻo hoʻo fakatomalá. Mahalo pē he ʻikai faingofua, pe vave ʻene hokó. Ka ʻo kapau te ke fekumi fakamātoato ki ai mo ngāueʻi ia, ʻe hoko mai ia… . ʻE toki hoko mai ki ho lotó ha nonga ʻoku taʻefaʻamaaʻusia” (Tūhulu Nōvema 1991, 3, vakai foki ki he peesi 33 ʻo e Tohi Fakahinohino Ako ʻa e Kau Ako ki he Ngaahi Fetuʻutaki ʻi he Nofo-malí mo e Fāmilí).

  • Ko e hā ʻoku faʻa faingataʻa ai ke te faʻa fakamolemolé? (ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi talí e feinga ʻa e kakaí ke maluʻi kinautolu mei he loto-mamahi ʻi he kahaʻú, ʻoku nau fakakaukau ʻoku tatau pē ʻa e fakamolemolé mo hono fakaoleoleʻi pe fakangofua pē ke hokohoko atu e ngaahi ʻulungāanga fakamamahí pe ko haʻanau faingataʻaʻia ke fakamolemoleʻi ha taha ʻokú ne fakaʻamua e fakamolemolé kae ʻikai ngāue ke ikunaʻi hono ʻulungāanga fakamamahí.)

  • Ko e hā ʻa e ngaahi fakatuʻutāmaki ʻo e fakafisi ʻa e husepānití mo e uaifí ke faʻa fakamolemolé?

  • Ko e hā e ngaahi founga ʻoku tāpuekina ai ʻe he faʻa fakamolemolé ʻa kinautolu ʻoku fakamolemoleʻí? ʻOku lava fēfē ke tokoniʻi ʻe he fakamolemole mei he niʻihi kehé ha taha ke liliu hono ʻulungāanga taʻefeʻungá?

  • Ko e hā e ngaahi founga ʻe lava ai ʻe he laumālie ʻo e faʻa fakamolemolé ke tāpuekina e toko taha ʻokú ne fakahoko ʻa e fakamolemolé?

Fokotuʻu ange ko e taimi ʻoku tau ongoʻi ai kuo fai mai ʻe ha niʻihi ha fehālaaki kiate kitautolu, ʻoku totonu ke tau fehuʻi hifo kiate kitautolu e founga ʻe fie maʻu ʻe he Fakamoʻuí ke tau tali ʻakí. Hangē ko e akonaki ʻa Palesiteni Hauati W. Hanitā ko e Palesiteni hono hongofulu mā fā ʻo e Siasí: “Kuo pau ke lahi ange ʻetau fakakaukau ki he ngaahi meʻa ʻoku toputapu angé pea tau ngāue lahi ange ke hangē ko e finangalo ʻa e Fakamoʻuí ke fai ʻe heʻene kau ākongá. ʻOku totonu ke tau fehuʻi loto pē kia kitautolu ʻi he faingamālie kotoa pē, “Ko e hā ne mei fai ʻe Sīsuú?’ pea tau ngāueʻi loto toʻa leva ʻa e talí” (ʻi he Conference Report, Oct. 1994, 118; pe Tūhulu, Sānuali 1995, 87).

Lau ʻa e faleʻi ko ʻeni meia Palesiteni Siosefa F. Sāmita, ko e Palesiteni hono ono ʻo e Siasí:

“ ʻOku ʻi ai kotoa hotau ngaahi vaivai mo e tōnounou. ʻOku ʻi ai e taimi ʻe niʻihi ʻoku sio ai ha husepāniti ki ha tōnounou ʻi hono uaifí peá ne valokiʻi ai ia. Taimi ʻe niʻihi ʻoku ongoʻi ʻe he uaifí kuo teʻeki ke fai ʻe hono husepānití ʻa e meʻa ʻoku totonú peá ne valokiʻi ai ʻe ia hono husepānití. Ko e hā ha lelei ʻoku maʻu ai? ʻIkai ʻoku lelei ange ʻa e faʻa fakamolemolé? ʻIkai ʻoku lelei ange ʻa e ʻofa faka-Kalaisí? ʻIkai ʻoku lelei ange ʻa e ʻofá? ʻIkai ʻoku lelei ange ke ʻoua ʻe lea ʻaki ʻa e ngaahi fehālākí ʻo ʻoua ʻe ʻai ke ʻasi lahi ʻa e ngaahi vaivaí ʻaki hono lea ʻaki mo toe leaʻaki kinautolu? ʻIkai ʻoku lelei ange ia? Pea ʻikai ʻe toe pau mo mālohi ange ai ʻa e fakataha ia kuó ne fakamaʻu ho mo vaá pea pehē ki he fanauʻi ʻo e fānaú pea mo e haʻi ʻo e fuakava foʻou mo taʻengatá, ʻi he taimi ʻoku ʻikai te mo manatuʻi ai ke lave ki he ngaahi vaivai mo e fehālaaki ʻa e toko taha taki taha? ʻIkai ʻoku lelei ange ke tukuange kotoa kinautolu pea ʻoua ʻe toe lave ki ai—tanu kinautolu mo leaʻaki ʻa e lelei pē ʻoku mo ‘ilo mo feongoʻiʻaki pea mo toki taki taha tanu hoʻomo fehālākí ʻo ʻoua ʻe toe lau ki ai; ʻikai ʻoku lelei ange ia?” (“Sermon on Home Government,” Millennial Star, 25 Jan. 1912, 49–50).

Fakaʻosí

Vahevahe ange ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Sipenisā W. Kimipoló:

“Ko ha toki meʻa fakanonga ē! Ko ha toki meʻa fakafiemālie ē! Ko ha toki meʻa fakafiefia ē! Ko e malava ke fakamolemoleʻi, fakamaʻa mo fakahaohaoaʻi ʻa kinautolu ʻoku moʻua he ngaahi maumau-fonó mo e mamahí pea mo e angahalá, ʻo kapau te nau te nau toe foki ki honau ʻEikí, ako kiate Ia pea mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú. Pea ʻe lava foki ʻe kitautolu kotoa ʻoku fie maʻu ke tau fakatomalaʻi ʻetau fanga kiʻi fehālaaki īkí mo hotau ngaahi vaivaí, ʻo ʻinasi ʻi he mana tatau pē foki” (Ko e Mana ʻo e Fakamolemolé, 408).

Fakatatau ki he ueʻi ʻa e Laumālié, fakamoʻoni ko e taimi ʻoku fefakamolemoleʻaki ai ha ongo meʻa mali ʻo ʻena ngaahi tōnounoú, ʻokú na maʻu ʻa e nongá. ʻOkú na fāitaha ange mo malava ange ke fehangahangai mo e ngaahi faingataʻa ʻo e nofo-malí mo e tauhi fānaú. Fakaafeʻi e kau akó ke nau ohi ʻa e laumālie ʻo e fakamolemolé ʻi honau ngaahi ʻapí.

Vakai ki he peesi 31–34 ʻo e Tohi Fakahinohino Ako ʻa e Kau Ako ki he Ngaahi Fetuʻutaki ʻi he Nofo-malí mo e Fāmilí. Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau toe fakamanatu e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he lēsoni ko ʻení ʻaki ʻenau (1) muimui ki he taha ʻo e ngaahi fokotuʻu ʻi he “Ngaahi Fakakaukau ki Hono Fakahokó” pea mo nau (2) lau ʻa e fakamatala “ ʻOku ʻEkeʻi Meiate Kimoutolu ʻa Hoʻomou Fakamolemoleʻi ʻa e Kakai Kotoa Pē” ʻa ia naʻe fai ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelí. Fakamamafaʻi ange ʻe lava ke maʻu ʻe he ongo meʻa malí ha ngaahi lelei lahi mei haʻana lau mo aleaʻi fakataha ʻa e ngaahi fakamatala ʻi he tohi fakahinohino akó.

Fakamanatu ki he kau akó ke nau omi mo ʻenau ngaahi tohi fakahinohino akó ki he kalasí ʻi he lēsoni ka hokó.