Akonaki ʻa e Kau Palesitení
Vahe 48: Ko e ui ke uouangatahá, ko ha fakamo‘oni, pea mo ha tāpuaki.


Vahe 48

Ko e ui ke uouangatahá, ko ha fakamo‘oni, pea mo ha tāpuaki.

‘I he kei talavou ‘a Pilikihami ‘Iongí, na‘á ne fekumi ki ha fa‘ahinga tui fakalotu ‘e lava ke fakafiemālie‘i ‘aki ‘a ‘ene ngaahi holi fakalaumālié, ka na‘e ‘ikai pē ke ne ma‘u. Hili ‘ene ma‘u ‘a e Tohi ‘a Molomoná ‘i he 1830, peá ne toki lau ia ki mui mai ‘i ha meimei ta‘u ‘e ua nai, na‘á ne ‘ilo ai kuó ne ma‘u ‘a e mo‘oní. Na‘e papitaiso leva ia ki he Siasí, pea talu mei he taimi ko iá ‘o fāi mai, mo ‘ene tu‘u ta‘e veiveiua ‘i hono fakamo‘oni‘i ‘o e ongoongoleleí, ‘a ia na‘á ne pehē ‘okú ne “falute kotoa ‘a e ngaahi mo‘oni ‘i he langí pea ‘i he māmaní … Ko e feitu‘u kotoa pē ‘oku ‘iloa ai ‘a e ngaahi tefito‘i mo‘oni ko ‘ení ‘i he lotolotonga ‘o e ngaahi me‘a kuo fakatupu ‘e he ‘Otuá, ‘oku fālute kotoa ia ‘e he Ongoongolelei ‘o Sīsū Kalaisí, pea mo Hono Lakanga Fakataula‘eikí” (DNSW, 5 May 1866, 2). Na‘e hanga ‘e he mālohi ‘o ‘ene fakamo‘oní mo ‘ene mateaki‘i e Siasí ‘o ue‘i hake ‘a e loto ‘o e Kāingalotú he taimi ko iá ke nau tali ‘a e tukupā ke langa honau ngaahi ‘apí ‘i he feitu‘u maomaonganoá pea ke nau uouongataha ‘i he talangofua ki he fekau ko ia ‘a e ‘Otuá ke nau langa ‘a Hono Siasí mo malanga‘i ‘a ‘Ene ongoongoleleí ki māmani hono kotoa. Na‘á ne pehē: “‘I hono fai tokonia au ‘e he ‘Otuá, kau ‘angeló, pea mo e kakai leleí, he ‘ikai ‘aupito ke tuku ‘eku toutou feingá kae ‘oua kuo tau a‘usia ‘etau taumu‘á, ke tau ma‘u ‘a e Pule‘angá. Ko e anga ia ‘eku ongó pea mo ‘eku tuí pea te tau lava‘i ia, te u kikite ‘i he huafa ‘o e ‘Eiki ko Sīsū Kalaisí, te tau ma‘u ‘a e Pule‘anga ‘o e ‘Otuá ‘i he māmaní pea te tau ma’u foki mo e māmaní kotoa” (DBY, 453). ‘Oku kei ue‘i mo fakamāfana‘i pē kitautolu ‘e he fakamo‘oni ‘a Palesiteni Pilikihami ‘Iongí he ‘ahó ni he lolotonga ‘etau ngāue fakataha ke langa ‘a e pule‘anga ‘o e ‘Otuá.

Ko e Ngaahi Akonaki ‘a Pilikihami ‘Iongí.

‘Oku feinga ‘a e kau ākonga mo’oni ‘a Sīsū Kalaisí ke nau uouangataha—‘o nau loto taha mo fakakaukau taha.

Kuo tau ha‘u ki heni ke langa ‘a Saione. ‘E fēfē leva ha‘atau fai ia? Kuo tu‘o lahi ‘eku tala atu ‘a e me‘á ni kiate kimoutolu. Te u fakahā atu ha me‘a ‘e taha ‘o kau ki ai. Kuo pau ke tau ngāue uouangataha. ‘Oku totonu ke tau uouangataha ‘i he‘etau tuí, ‘i he‘etau ngaahi ngāué ‘o hangē ko e loto ‘o ha tangata ‘e tokotaha pē; pea ko e hā pē me‘a te tau faí, ‘oku totonu ke fai ia ‘i he huafa ‘o e ‘Eikí, pea ‘e tāpuekina leva kitautolu mo tau tu‘umālie ‘i he me‘a kotoa pē ‘oku tau faí (DBY, 284).

‘Oku fakataumu‘a ‘a e tui ki he Ongoongolelei ‘o Sīsū Kalaisí ke fakatahataha ‘i mai ‘a e kakaí ke nau taha pē, pea ke toe fakafoki mai kinautolu ki he tu‘unga uouangataha pea mo e tui ‘a kinautolu ko ia na‘a nau talangofua ki he Ongoongoleleí ‘i he ngaahi ‘aho ki mu‘á, pea iku pē ki hono fakafoki mai kinautolu ke ma‘u ‘a honau nāunaú (DBY, 283).

Ko ia ‘e hoku kāinga, ‘oku ou lotua ‘a e Kau Pīsopé, Kaumātu‘á, Kau Fitungofulú, pea mo e Kau ‘Aposetoló, ‘io, na‘a mo e tangata mo e fefine mo e fānau īki kotoa pē kuo fakahuafa ‘aki ‘a e huafa ‘o Kalaisí, ke mou loto taha mo fakakau taha, he kapau he ‘ikai ke tau loto taha mo fakakaukau taha, te tau ‘auha pē ‘i he‘etau feingá [vakai, Mōsese 7:18] (DBY, 281).

‘E lava pē ke fakahaofi ha kakai ‘i he‘enau uouongataha kakató, koe‘uhí he ‘e ‘ikai lava ke taha ‘o haohaoa ‘a e tangatá, kae ngata pē ‘i he‘enau ngāue‘aki ‘a e ngaahi tefito‘i mo‘oni ‘oku kau ki he mo‘ui ta‘engatá. ‘E lava ke fakakonga pē ‘a e uouangataha ‘a e kakai angakoví ‘i he‘enau faikoví; ka ko e fa‘ahinga taha ko iá ‘oku taimi si‘i pē, he ko e tefito‘i mo‘oni ko ia ‘oku nau taha fakakonga aí, te ne fakatupu ‘e ia ‘a e feke‘ike‘í mo e maveuveú (DBY, 285).

‘Oku hanga ‘e he lotu ‘o e langí ‘o fakafā‘utaha‘i ‘a e loto ‘o e kakaí mo ngaohi kinautolu ke nau hoko ‘o taha. ‘E lava ke fakatahataha‘i mai ha kakai, pea tatau ai pē pe ko e hā hono lahi ‘enau faikehekehe ‘i he ngaahi me‘a fakapolitikalé, ka ‘e hanga ‘e he Ongoongolelei ‘o Sīsū Kalaisí ‘o ngaohi kinautolu ke nau taha pē, neongo ‘e ma‘u ‘iate kinautolu ha kau mēmipa ‘o e ngaahi fa‘ahi fakapolitikale kotoa ‘i he fonuá ni. (DBY, 285).

‘Oku ‘ikai ke tau lau ‘eiki ‘i he anga ‘o ‘etau nofó. ‘Oku kei tatau pē ia kiate kitautolu kapau ‘oku tui mai ‘e ha tangata ia ha tatā kili‘imanu ‘oku kehe ia mei ha tatā kili‘imanu ‘o ha tangata kehe. Kapau ‘oku ‘i ai ha taha ia ko ha tamaio‘eiki angatonu ‘a e ‘Otuá, ‘oku ‘ikai ke tau tokanga kitautolu kapau ‘e ha‘u ki he‘etau fakataha‘angá neongo ko ha kili‘ipulu pē ‘oku hilifaki hifo ‘i hono ‘ulú. ‘Oku tau ma‘u fakataha mo ia ‘a e sākalamēnití, ‘oku tau fakalea ki ai ‘i he halá ko hotau tokoua mo hotau kaume‘a, pea tau talanoa, fe‘iloaki mo ia ‘i he ngaahi fakafiefia ‘oku faí, ‘o hangē tofu pē ‘oku tau tataú. (DBY, 283–84).

‘Oku fekumi ma‘u pē ‘a e Fakamo‘uí ke fakatō ki he fakakaukau ‘a ‘Ene kau ākongá, ‘oku pule‘i ‘a e kakai ‘i he nāunau fakasilesitialé ‘aki ‘a e uouangataha kakato mo haohaoá—pea na‘e taha pē ‘a e Tamaí mo e ‘Aló mo ‘ena Talafekaú, ‘a e Laumālie Mā‘oni‘oní, ‘i he‘enau kei ngāue fekau‘aki mo e māmaní, ‘i he lotolotonga ‘o e kakaí ‘i langi … Kapau na‘e ‘ikai taha ‘a e kakai ‘o e langí, na‘e ‘ikai fe‘unga ke nau nofo fakataha kinautolu … mo e Tamaí, ko e Tokotaha ‘oku Pule Aoniu ‘i he māmaní (DBY, 282).

Na‘e lotu ‘a Sīsū … ki he Tamaí ke ngaohi ‘a ‘ene Kau Ākongá ke nau taha pē, ‘o hangē ko ‘Ene taha pē mo e Tamaí. Na‘á ne ‘afio‘i kapau ‘e ‘ikai ke nau taha, he ‘ikai lava ke fakamo‘ui kinautolu ‘i he Pule‘anga Faka-selesitiale ‘o e ‘Otuá. Kapau he ‘ikai ke mamata ‘a e kakaí ‘o hangē ko ‘ene vakaí, pe fanongo ‘o hangē ko ‘ene fanongo ‘i he kakanó, mo ma‘u ha mahino hangē ko e mahino na‘á ne ma‘ú, pea hoko ‘o tatau tofu pē mo Ia, ‘o fakatatau ki he‘enau ngaahi ngāué mo honau ngaahi fatongia kehekehé, he ‘ikai ‘aupito ke nau nofo kinautolu mo Ia pea mo ‘Ene Tamaí [vakai, Sione 17:20–21; 3 Nīfai 19:23] (DBY, 281).

‘E anga fēfē ha lava ke ongo mo mahino tatau ‘a e Kāingalotu ‘o e Siasí, ‘o nau loto taha mo fakakaukau taha, neongo pe ko e fē ‘a e feitu‘u te nau ‘i aí ‘i he taimi ‘oku nau tali ai ‘a e Ongoongoleleí, pe ‘oku nau ‘i he tokelaú, tongá, hahaké pe hihifó, pea a‘u pē ki he‘enau ‘i he ngaahi feitu‘u mama‘o taha ‘o e māmaní? ‘Oku nau ma‘u ‘a e me‘a ko ia na‘e tala‘ofa ange ‘aki ‘e he Fakamo‘uí ‘i he taimi na‘e teu ke Ne mavahe ai mei māmaní, ‘a ia ko e Fakafiemālié, pea mo ‘ene ngāue mā‘oni‘oni kuo tuku mai mei langí, kuó ne fakahā ‘oku ‘i ai ha ‘Eiki pē ‘e taha, tui pē taha, papitaiso pē taha [vakai, ‘Efesō 4:5], ‘a ia ko ‘ene fakakaukaú ko e finangalo pē ia ‘o e ‘Otua ko e Tamaí, pea ‘oku kātoa fakataha ai ‘a e tuí mo e ngāué, pea ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha māvahevahe pe maveuveu; ko e taimi te nau ma‘u ai ‘a e toe maama ko ‘ení, ‘oku tatau ai pē pe kuo nau ‘osi felōngoaki ki mu‘a pe ‘ikai, ‘e hoko pē kinautolu he taimi ko iá ko e ngaahi tokoua mo e tuofāfine, kuo ohi kotoa mai kinautolu ki he fāmili ‘o Kalaisí ‘o fakafou ‘i he ngaahi ha‘i ‘o e fuakava ta‘engatá, pea ‘e toki lava ke kalanga kotoa ‘i he lea faka‘ofo‘ofa na‘e fai ‘e Luté, “Ko ho kakaí ‘e hoko ko hoku kakai, pea ko ho ‘Otuá ko hoku ‘Otua!” [Lute 1:16] (DBY, 282–83).

Kapau ‘oku tau taha, ‘oku totonu leva ke tau fakamo‘oni‘i ki he langí, ki he ‘Otua ko ‘etau Tamaí pea kia Sīsū Kalaisi ko hotau Tokoua Lahí, ki he kau ‘angeló, ki he kakai lelei ‘i he funga ‘o māmaní, pea ki he fa‘ahinga kotoa pē ‘o e tangatá, ko e kau ākonga kitautolu ‘a e ‘Eiki ko Sīsū Kalaisí. Kapau ‘oku ‘ikai ke tau taha, ta ‘oku ‘ikai ko ha kau ākonga mo‘oni kitautolu ‘a e ‘Eiki ko Sīsū Kalaisí [vakai, T&F 38:27] (DBY, 281).

Na‘e fai ma‘u pē ‘e Palesiteni ‘Iongi ‘a ‘ene fakamo‘oni ki he ongoongolelei ‘o Sīsū Kalaisí.

‘Oku fakapatonu mai ‘a e ongoongolelei ‘o e fakamo‘uí ke liliu ‘a e kakai faiangahalá ke nau hoko ko e Kakai Ma‘oni‘oni, ke ikuna‘i ‘a e koví ‘aki ‘a e leleí, ke ngaohi ‘a e kakai angakoví ke hoko ko e kakai lelei mo mā‘oni‘oni, pea ke ngaohi ‘a e kakai ‘oku nau leleí ke nau toe lelei ange. Ko e hā pē ha me‘a ‘oku tau faikovi ai, ko e hā pē ha me‘a ‘oku tau loto kovi ai, ‘e tokoni‘i kitautolu ‘e he Ongongoleleí ke tau ikuna‘i ‘a e koví. ‘Okú ne ‘omi kiate kitautolu ha ivi, mālohi, ‘ilo, ‘a e poto, pea mo ha mahino ke tau lava‘i ‘aki hotau ngaahi vaivaí pea ke tau fakama‘a kitautolu ‘i he ‘ao ‘o e ‘Eikí, ko hotau ‘Otuá (DBY, 448–49).

‘Oku ako’i kitautolu ‘e he’etau tui fakalotú ki he mo’oní, angama’á, anga mā’oni’oní, mo e tui ki he ‘Otuá pea ki Hono ‘Alo ko Sīsū Kalaisí. ‘Okú ne fakahā ‘a e ngaahi me’a fakamisitelí, ‘okú ne fakamanatu mai ‘a e ngaahi me’a ‘o e kuo hilí pea mo e lolotongá —mo fakamahino mai ‘a e ngaahi me’a ‘e hoko maí. Ko e makatu’unga ia ‘o e ngaahi ngāue fakatu’asinó; ko e Laumālie ia ‘okú ne foaki ki he tangata kotoa pē ‘i he māmaní ‘a e potó. Ko e ngaahi me’a mo’oni kotoa pē na’e kamata ia mei he fauniteni ko ia ‘oku tau ma’u mei ai ‘a e potó, ‘iló, mo’oní pea mo e mālohí. Ko e hā ‘a e me’a ‘okú ne ako’i maí? Ke tau ‘ofa ki he ‘Otuá pea mo hotau kāingá; ke tau manava’ofa, fonu ‘alo’ofa, kātaki fuoloa, mo kātaki’i ‘a kinautolu ‘oku ongongata’a mo fakapo’ulí. ‘Oku ‘i ai ha nāunau ‘i he’etau tui fakalotú, ‘oku ‘ikai ke ma’u ia ‘e ha fa’ahinga tui fakalotu kuo fokotu’u ‘i he māmaní, ‘i he te’eki ke ‘omai ‘a e Lakanga Fakataula’eiki mo’oní—Ko e fauniteni ia ‘o e poto kotoa pē; ke ‘ohifo ‘a langi ki māmani pea hākeaki’i ‘a māmani ki langi, ko e teuteu ki he poto kotoa pē kuo tuku ‘e he ‘Otuá ‘i he loto ‘o e fānau ‘a e tangatá, ke tuifio ‘a e poto ko iá mo e ngaahi me’a ‘oku ‘i he ta’engatá, mo hākeaki’i ‘a e fakakaukaú mei he ngaahi me’a ta’e ‘aonga ‘o taimi ‘a ia ‘oku nau tohoaki’i kitautolu ki he ‘auhá. ‘Okú ne fakatau’atāina’i ‘a e fakakaukau ‘a e tangatá mei he angahalá pea mo e fakapo’ulí, ‘o ‘oange kiate ia ‘a e poto ‘oku malingi hifo mei Langí, pea teuteu’i ia ke ne ma’u ‘a e me’a kotoa pē (DNW, 1 June 1859, 1).

‘E ‘omai ‘e he’etau tui fakalotú ha melino mo ha ‘amanaki lelei ki he kakai kotoa pē ‘i he māmaní. Te ne tākiekina ‘a e kakai kotoa pē ‘oku muimui ki aí ke nau fakatupulaki ‘a e anga-mā’oni’oní mo e melinó; ke nau nofo melino ‘i honau ngaahi fāmilí; ke nau fakafeta’i ki he ‘Eikí ‘i he pongipongí mo e efiafí; ke nau lotu fakataha mo honau ngaahi fāmilí, pea te ne fakafonu ‘aki kinautolu ‘a e laumālie ‘o e melinó ke ‘oua na’a nau teitei tautea’i pe valoki’i ha taha tuku kehe ‘o ka fu’u fie ma’u ke fai pehē. Te nau tu’u he pongipongí ‘oku fonu honau laumālié he nonga mo ‘asinisini ‘o hangē ko e hopo hake ‘a e la’aá ‘o foaki ‘a e mo’uí mo e māfaná ki he māmaní; ‘o tofukī mo nonga hangē ko e ma’ili ha langi tafi tonga ‘i ha fa’ahita’u māfaná. He ‘ikai ke ‘i ai ha ‘ita, feke’ike’i, loto-kovi, fekīhiaki pe ko ha tau (DBY, 449–50).

‘I he taimi ‘e ma’u ai ‘e he kakaí ‘a e ongoongoleleí ni, ko e hā ha me’a ‘oku nau feilaulau’í? Ko e hā hono ‘uhingá, ke fetongi’aki e maté ‘a e mo’uí? Ko e me’a ‘eni ‘oku nau foakí: ‘a e po’ulí ‘o fetongi’aki ‘a e māmá, halá ‘o fetongi’aki ‘a e mo’oní, ‘a e veiveiuá mo e ta’e tuí ‘o fetongi’aki ‘a e ‘iló pea mo e tui ki he ngaahi me’a ‘a e ‘Otuá (DBY, 450).

Ko e Kāingalotú ‘i he kuonga kotoa pē ne malu’i, poupou’i mo fakamālohia kinautolu ‘e he Mafai Māfimafí, ‘i he taimi ‘o ‘enau faingata’a’iá, pea kuo poupou’i ma’u pē kinautolu ‘e he mālohi ‘o e tui fakalotu ‘o Sīsū Kalaisí (DBY, 450).

Kuo hoko ‘etau tui fakalotú ko ha ma’u’anga tokoni hokohoko kiate au. ‘Okú ne ngaohi au ke u fie kalanga, Kolōlia! Halelu’ia! Fakafeta’i ki he ‘Otuá! kae ngalo atu ‘a e loto mamahí pea mo e faingata’a’iá. ‘Omai kiate au ‘a e potó, mālohí mo e ngaahi tāpuaki ‘oku totonu ke u ma’ú, pea he ‘ikai ke u tokanga au ki he founga ‘oku ngāue’aki ‘e he tēvoló pe ko ha me’a kau ki ai; ‘oku ou fiema’u ‘a e potó, ‘iló mo e mālohi ‘o e ‘Otuá. ‘Omai kiate au ‘a e tui fakalotu te ne hiki’i hake au ki ha tu’unga mā’olunga ‘o e potó—’a ia te ne ‘omai kiate au ‘a e mālohi ke u lava ‘o kātekiná—kapau te u a’usia ‘a e tu’unga ‘o e melinó mo mateuteu ki he anga-mā’oni’oní, te u lava ‘o fiefia ‘o a’u ki he ta’engatá ‘i he sōsaieti ‘o e kau mā’oni’oní (DBY, 451).

‘Oku ou ongo’i fiefia. Kuo teuteu’i au ‘e he “Tui Faka-Māmongá” ki he tu’unga ‘oku ou ‘i aí, fakataha mo e ‘alo’ofá, mālohí, pea ‘e ngaohi au ‘e he ‘alo’ofá, mālohí, pea mo e poto ‘o e ‘Otuá ke u hoko ki he lelei taha te u lavá, ‘o tatau pē ‘i taimi pe ko ‘itāniti (DBY, 451).

Kuo tāpuekina au ‘e he ‘Eikí; kuó ne tāpuaki‘i ma‘u pē au; kuo tāpuekina lahi au ‘o talu pē mei he taimi na‘á ku kamata langa ai ‘a Saioné. Te u lava pē ke fakamatala ki ha ngaahi me‘a makehe na‘e hoko fekau‘aki mo hono tāpuekina au ‘e he ‘Otuá, pea ‘e toki pehē ai ‘e he kau tangata‘eikí mo e hou‘eiki fafiné ‘i honau lotó, “‘Ikai tama ke u fa‘a tui au ki ai.” Ka kuo tukutaha hoku lotó ke u fai ‘a e finangalo ‘o e ‘Otuá, ke langa ‘a hono Pule’angá ‘i he māmaní, fokotu’u ‘a Saione mo hono ngaahi fonó, pea mo fakamo’ui ‘a e kakaí… .’Oku ‘ikai ke u ‘ofa, tauhi pe manavahē ki he ‘Eikí koe‘uhí ke ‘oua na’a fakamala’ia’i au, pē ke ma’u ha fu’u me’a’ofa fungani pe ko ha tāpuaki ‘i he ta’engatá, ka ko hono ‘uhinga taupotu tahá pē he ko e ngaahi tefito’i mo’oni kuo tuku mai ‘e he ‘Otuá ki hono fakamo’ui ‘o e kakai ‘i he funga ‘o e māmaní ‘oku natula ki he haohaoá, mā’oni’oní mo e hakeaki’í. ‘Oku ‘iate kinautolu ‘a e lāngilangí, tupulaki ta’engatá, fakalakalaka ‘i he ngaahi māmá, ‘i he iví, nāunaú, ‘iló pea mo e mālohí (DBY, 452).

‘Oku ou fakamālō…koe’uhí ko ‘eku ma’u ha faingamālie ke u feohi mo e Kāingalotú, mo ‘eku hoko ko ha mēmipa ‘i he Pule’anga ‘o e ‘Otuá, pea mo e ‘i ai hoku ngaahi kaungāme’a ‘i he Siasi ‘o e ‘Otua Mo’uí (DBY, 452).

“Kuo ‘osi fakahoko ‘e he “Tui Faka-Māmongá” kiate au ‘a e me’a kotoa pē kuo malava ke fakahoko ‘i he māmaní; kuó ne ngaohi au ke u fiefia; …kuó ne fakafonu ‘aki au ‘a e ngaahi ongo fakafiemālié, ‘a e nēkeneká pea mo e fiefiá. Ka kimu’a ke u ma’u ‘a e laumālie ‘o e Ongoongoleleí, na’á ku fa’a hoha’a’ia he ngaahi me’a ‘oku fa’a lāunga ai ‘a e ni’ihi kehé peá u fa’a ongo’i fakaumiuminoa, loto-mamahi pea hangē ‘oku fakali’eli’aki aú; pea hangē ne fakata’elatá ‘a e ngaahi me’a kotoa pē na’e hoko mai kiate aú (DBY, 452).

Kae hili ‘a ‘eku tali ‘a e ongoongoleleí, ki he lelei taha ‘o ‘eku manatú, kuo te’eki ke ‘i ai ha mōmēniti ‘e hā fakaumiuminoa kiate au ha me’a (DBY, 453).

‘I he taimi ‘oku ‘ātakai’i ai au ‘e he kau fakatangá mo hanganaki mai ‘a e maté mei he tapa kotoa peé, ‘oku ‘ikai ke u toe tokanga au ki ha me’a ka ko ‘eku ongo‘i ‘a e hulutu’a ‘eku fiefiá mo hoku laumālié foki, ‘o hangē ko e taimi ní. ‘E hā ngali fakata’eoli mo ta‘epau ‘a e ‘amanakí, ka kuo te’eki ai ke u mamata ‘i he ongoongoleleí ni, ki ha taimi na’e ‘ikai ke u ‘ilo’i, ko hono olá ‘e lelei ia ki he tupu’anga ‘o e mo’oní mo kinautolu ‘oku ‘ofa ‘i he mā’oni’oní, pea ‘oku ou ongo’i fiefia ma’u pē ke fakahā ‘a e māfimāfi ‘o e to’ukupu ‘o e ‘Otuá ‘i he me’a kotoa pē (DBY, 453).

I hono fai tokonia au ‘e he ‘Otuá, kau ‘āngeló, pea mo e kakai leleí, he ‘ikai ‘aupito ke tuku ‘eku toutou feingá kae ‘oua kuo tau a‘usia ‘etau taumu‘á, ke tau ma‘u ‘a e Pule‘angá. Ko e anga ia ‘o ‘eku ongó mo ‘eku tuí pea te tau lava‘i ia, he te u kikite ‘i he huafa ‘o e ‘Eiki ko Sīsū Kalaisí, te tau ma‘u ‘a e Pule‘anga ‘o e ‘Otuá ‘i he māmaní pea te tau ma’u foki mo e māmaní kotoa” (DBY, 453).

Na’e tala’ofa ‘aki ‘e Pilikihami ‘Iongi ha ngaahi tāpuaki ma‘á e Kāingalotu faivelengá.

Ngaahi tokoua mo e tuofāfine, hangē ko ia ko e totonu mo e faingamālie ‘oku ou ma’ú, ‘o fakafou ‘i he Lakanga Fakataula’eikí, ‘oku ou tāpuaki’i ai kimoutolu ‘i he huafa ‘o e ‘Eikí ke mou mohu tāpuekina. Ko ‘eku ngaahi ongo ia ki he Kāingalotu ‘i he Ngaahi ‘Aho Kimui Ní, mo e fa’ahinga kotoa pē ‘o e tangatá, ‘o kapau te nau fie tali ‘a ‘eku ngaahi tāpuakí (DBY, 456).

‘Oku tāpuaki’i ‘e he ‘Otuá ‘a e tokotaha lelei kotoa pē. ‘Oku tāpuaki’i ‘e he ‘Otuá ‘a e ngaahi ngāue ‘o natulá, ‘a ‘Ene ngāué, si’aki ‘a kinautolu ‘oku angahalá mo ta’e tui ‘Otuá mo teuaki ke faka’auha honau kāingá, pea ke ta’ofi mo fakangata ‘a e taú mo e feke’ike’í ‘i he māmaní. ‘E ‘Eiki, to’o atu ‘a e ni’ihi ko ‘ení mei honau ngaahi lakangá kae tuku mai ha kau tangata lelei ke nau taki ‘i he ngaahi pule’angá, ke nau ako ke fakangata ‘a e taú, mo nau ‘alu atu ‘o poupou’i ‘a e melinó ‘i māmani mo fai lelei ki he toko taha kotoa pē [vakai, ‘Īsaia 2:4] (DBY, 456).

‘Oku ou ongo‘i ke u hokohoko tāpuaki‘i kimoutolu; ‘oku ‘i heni ‘i he loto Siasí ni ‘a ‘eku mo‘uí, ‘a e me‘a ‘oku ou manako aí, ‘a hoku nāunaú, ‘a ‘eku fie tangatá, ‘a hoku fiemālie‘angá, ‘a hoku lotó kotoa, mo e me‘a kotoa ‘oku ‘amanaki ke u ma‘ú ‘o a‘u ki ‘itāniti (DBY, 456).

Kapau na‘á ku ma‘u ha mālohi, na‘á ku tāpuaki‘i e kakaí ‘aki ‘a e ngaahi me‘a kotoa pē ‘oku faka‘amu ki ai honau lotó ‘o kapau he ‘ikai ke nau faiangahala … Pea kapau na‘á ku ma‘u ha mālohi ke fai pehē, na‘á ku tāpuaki‘i kotoa ‘a e kakai ‘o māmaní, mo e me‘a kotoa pē te nau lava ke fakalāngilangi ‘i ‘aki ‘a e ‘Otuá mo fakama‘a ai honau lotó (DBY, 457).

Kapau ‘oku ‘i ai ha kakai ‘o e ‘Eikí he funga ‘o e māmaní ‘oku falala kakato ki ai, he ‘ikai ha tāpuaki ‘i he ‘itāniti ‘o e ‘Otuá ‘te nau lava ‘o kātaki‘i ‘i he kakanó, ‘e ta‘e hua‘i mai kiate kinautolu. ‘Oku ‘ikai fa‘a fakamatala ‘e ha ‘ēlelo ‘a e ngaahi tāpuaki ‘oku teuteu ‘e he ‘Eikí ma‘anautolu ‘oku fakamo‘oni‘i kinautolu ‘i hono ‘aó. [vakai, 1 Kolinitō 2:9–14] (DBY, 455).

He ‘ikai ke toe ha‘i ma‘u ange ‘a e kakai angatonú, ka ‘e faka‘au ke toe lahi ange ‘a ‘enau tau‘atāiná, ‘o hangē pē ko ‘etau mo‘ui faivelenga ange, mo ma‘u ha toe mālohi lahi ange mei he langí, pea toe lahi ange mo e mālohi ‘o e ‘Otuá ‘oku nofo‘ia kitautolú. Tau fekumi tōtōivi ki he ‘Eikí kae ‘oua kuo tau ma‘u ‘a e tui kakato kia Sīsuú, he ko kinautolu ‘oku nau ma‘u ‘ení, ‘oku nau tau‘atāina mo‘oni (DBY, 455).

‘Oku ou faka‘amu ‘e au ‘e mahino ki he kakai, ‘oku fe‘ālu‘aki, mo‘ui mo nofo ‘i he ‘ao ‘o e Māfimafí. Ko kinautolu ‘oku faivelenga ‘i he angatonú te nau mamata ‘o hangē ko hono mamata‘i ‘a kinautolú, pea te mou mamata ‘o ‘ilo‘i ‘oku mou ‘i he lotolotonga ‘o ‘itānití ‘i he ‘ao ‘o ha kakai mā‘oni‘oni, pea he ‘ikai fuoloa mei heni kuo mou fiefia he feohi mo kinautolú. ‘Oku tāpuekina lahi ‘aupito kimoutolu (DBY, 454–55).

Mou fai lelei ‘i he ngaahi me‘a kotoa pē ‘o fakatatau ki ho‘omou ‘iló ‘o ‘oua ‘aupito na‘a tuku kimoutolu ke fai ha fa‘ahinga me‘a tukukehe kapau ‘oku fakatonuhia‘i kimoutolu ‘e he Laumālie ‘o e ‘Otuá ‘oku ‘i loto ‘iate kimoutolú ke fai ia [vakai, Mōsese 6:60]. Pea kapau te mou mo‘ui ‘i he ‘aho kotoa pē ‘o fakatatau mo e lelei taha ‘o e maama mo e mahino ‘oku mou ma‘ú, mo fakalangilangi‘i ‘a e ‘Otua ko ‘etau Tamai Hēvaní ‘o fakatatau pē mo e ngata‘anga ‘o ho‘omou ‘iló, te u tala‘ofa atu kiate kimoutolu te mou ma‘u ‘a e mo‘ui ta‘engatá ‘i he Pule‘anga ‘o e ‘Otuá (DBY, 455).

Fakatau ange ke tāpuaki‘i kimoutolu ‘e he ‘Otuá! Ke ‘iate kimoutolu ‘a e melinó! ‘Ai ke mou loto māfana ‘i he laumālié, loto fakatōkilalo, ako‘i ngofua, mo fa‘a lotu, pea mou tokanga‘i kimoutolu, ‘o mou feinga ke fakamo‘ui ‘a kimoutolu pea mo e me‘a kotoa pē ‘oku mou pule‘í, pea ko ‘eku lotú ia ma‘amoutolu ma‘u ai pē, ‘i he huafa ‘o Sīsū Kalaisí, ‘Ēmeni (DBY, 456).

Ngaahi Fokotu‘u ki hono Akó.

‘Oku feinga ‘a e kau ākonga mo’oni ‘a Sīsū Kalaisí ke nau uouangataha—‘o nau loto taha mo fakakaukau taha.

  • ‘Oku ‘uhinga ki he hā ‘a e pehē ke hoko ko e kau muimui ‘o Kalaisi “‘o taha ‘i he haohaoá,” pe ko e loto taha mo fakakaukau tahá”? (Vakai foki, Sione 17:20–21).

  • Ko e hā hono ‘uhinga ‘oku mahu‘inga ai ke uouangataha ‘a e Kāingalotú ‘o kapau ‘oku tau fie ma‘u ke langa ‘a e pule‘anga ‘o e ‘Otuá? Ko e hā hono ‘uhinga ‘oku ‘ikai lava ai ke fakamo‘ui ha taha ‘iate kitautolu ‘i he pule‘anga fakasilesitialé ‘o kapau ‘oku ‘ikai ke tau taha mo e ni‘ihi kehé?

  • ‘E lava fēfē ke ngaohi ‘e he ongoongoleleí ‘a e kāingalotu ‘o e Siasí ‘oku nau kehekehe ‘i he ngaahi me‘a fakasōsialé, faka‘ekonōmiká, fakapolitikalé mo fakafonua ke nau uouongataha ‘i he ngāue ‘a e ‘Eikí?

  • ‘E lava fēfē ke tau “loto taha mo fakakaukau taha” mo‘oni mo e kāingalotu ‘o e Siasí pea mo hotau Fakamo‘ui ko Sīsū Kalaisí?

Na‘e fai ma‘u pē ‘e Palesiteni ‘Iongi ‘a ‘ene fakamo‘oni ki he ongoongolelei ‘o Sīsū Kalaisí.

  • Ko e hā e ngaahi lelei ‘o e ongoongoleleí na‘e fakamatala‘i ‘e Palesiteni ‘Iongí? Na‘e anga fēfē ho‘o sio ki he hoko ‘a e ngaahi lelei ko ‘ení ‘i ho‘o mo‘uí pea mo e mo‘ui ‘a kinautolu ‘oku mou feohí?

  • Ko e hā ha ngaahi founga ‘oku tokoni‘i ai kitautolu ‘e he ongongoleleí ‘o ne “‘omai ‘a langi ki he māmaní pea hakeaki‘i ‘a e māmaní ki langi”?

  • Na‘e lave ‘a Palesiteni ‘Iongi ki he‘ene tui fakalotú ko ha “keinanga‘anga ma‘u pē.” Te tau lava fēfē ke keinanga ‘i he ongoongoleleí? Ko e hā e ngaahi akonaki ‘a Palesiteni ‘Iongi ‘i he lēsoni ko ‘ení kuó ne tokoni‘i ke toe mahino lelei ange ai kiate koe ‘a e ongoongoleleí mo ho‘o fakahounga‘i iá?

  • Na‘e anga fēfē hono fakafonu‘aki koe ‘e he ongoongolelei ‘o Sīsū Kalaisí ‘a e nēkeneká mo e fiefiá?

Na’e tala’ofa ‘aki ‘e Pilikihami ‘Iongi ha ngaahi tāpuaki ma‘á e Kāingalotu faivelengá.

  • ‘E lava fēfē ‘e he kāingalotu ‘o e Siasí ‘o fakamo‘oni‘i kinautolu ‘i he ‘ao ‘o e ‘Eikí mo nau fakahā‘ oku nau taau mo fe‘unga ke ma‘u ‘a e ngaahi tāpuaki mahu‘inga ko ia kuó ne teuteu mo‘onautolú?

  • ‘Oku anga fēfē hono tākiekina kita mei he “mo‘ui faivelenga angé” ki ha mālohi mo ha “tau‘atāina ‘oku toe lahi angé”? Ko e hā hono ‘uhinga ‘oku fakatau‘atāina‘i ai kitautolu ‘e he talangofuá mo e tuí?

  • Te ke lava fēfē ‘o “mo‘ui ‘i he ‘aho kotoa pē ‘o fakatatau mo e lelei taha ‘o e maama mo e mahino ‘okú ke ma‘ú”?

  • ‘E tākiekina fēfē ‘a ho‘o mo‘uí ki he leleí ‘e he fakamo‘oni mālohi mo ta‘e veiveiua ‘a Palesiteni ‘Iongi ki he ongoongoleleí?

ʻĪmisi
Salt Lake Tabernacle

Ko e pulonga ‘o e Temipale Sōlekí ‘i he me‘afaka‘eiki ‘o Palesiteni Pilikihami ‘Iongí.