“Na iVakavuvuli ni Noqu Kosipeli”
(Vunau kei na Veiyalayalati 42:12)
Na ivakavuvuli ni kosipeli e idusidusi yavutaki e na vunau ni vakayagataki vakasavasava na galala ni digidigi.
Ena koniferedi raraba ni 1849 ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, a kacivi o Elder John Taylor mai na Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua me dolava na matanitu o Varanise me vunautaki kina na kosipeli i Jisu Karisito. Na nona veiqaravi e oka kina na kena vakataucokotaki na imatai ni itukutuku tabaki vakadonui vagauna ni Lotu ena matanitu oya. A vakarautaka ka tabaka o Elder Taylor e dua na itukutuku ena 1851 ni sauma lesu tiko na vei taro dau tarogi wasoma vei koya me baleta na Lotu. Ni voleka ni cava na itukutuku oya, sa qai nanuma lesu o Elder Taylor e dua na italanoa:
“Eso na yabaki sa oti, e Nauvu, e dua na turaga ena ka a rogoca, e lewe ni Vu ni Lawa, a tarogi Josefa Simici ni rawa vakacava vei koya me liutaka na levu ni tamata, ka maroroya na ivakarau sa uasivi sara; qai tukuna tale ga ena gauna vata ga a sega ni rawa me ra cakava na veika vata oya ena dua tale na vanua. A tukuna o Josefa Simici ni rawarawa sara me caka na veika oya. ‘E caka vacava?’ a sauma lesu na turaga oya; ‘vei keitou e ka dredre sara.’ Qai sauma o Josefa Simici, ‘Au vakavulici ira ena ivakavuvuli dina ka ra qai veiliutaki ga vakaiira.’”1
Au masuta ni na vakavulici keda na Yalo Tabu ka vakavukui keda yadua ena noqu vakamatatataka na bibi ni itavi ni ivakavuvuli ena kosipeli vakalesui mai i Jisu Karisito.
iVakavuvuli
E vakatakila na Turaga vua na Parofita o Josefa Simici ni, “ko ira na italatala qase, na bete kei na ivakavuvuli ni lotu oqo me ra vunautaka yani na ivakavuvuli ni noqu kosipeli sa tabaki tu ena iVolatabu, kei na iVola i Momani, ka sa tu kina na taucoko ni kosipeli.”2 Sa vakaroti ira na Yalododonu Edaidai mera, “dusimaki vakavinaka cake kina ena vuli, ena ivakavuvuli, ena ivunau, ena lawa ni kosipeli, kei na veika kece e baleta na matanitu ni Kalou, e dodonu mo dou kila.”3
Me vakamatatataki, na ivakavuvuli ni kosipeli e idusidusi yavutaki e na vunau ni vakayagataki vakasavasava na galala ni digidigi. Na ivakavuvuli yavutaki mai na veidina ni kosipeli raraba ka dusimaka na sala kei na ivakatagedegede ena noda gu ki liu ena salatu ni veiyalayalati.
Me ivakaraitaki, na matai ni tolu na Yavu ni Vakabauta e dusimaka na yavudei ni vunau ni kosipeli vakalesui mai i Jisu Karisito: na ituvaki ni Lewe Tolu Vakalou ena imatai ni yavu ni vakabautana revurevu ni Lutu nei Atama kei Ivi ena ikarua ni yavu ni vakabautakei na veivakalougatataki e rawa e na vuku ni Veisorovaki i Jisu Karisito ena ikatolu ni yavu ni vakabauta4Kei na ikava ni yavu ni vakabautae tuvana nai matai ni vakavuvuli—na idusidusi ni cakacakataki ni vakabauti Jisu Karisito kei na veivutuni—kei na imatai ni cakacaka vakalotu ni matabete ka vakatara me cakacaka ena noda bula na Veisorovaki i Jisu Karisito.5
Na Vosa ni Vuku e dua tale na ivakaraitaki ni ivakavuvuli me idusidusi. Kerekere me kilai ena veitikina taumada oqo ni wase 89 ni Vunau kei na Veiyalayalati.
“Sa soli me ivakavuvuli ka sala vata kei na kena yalayala, sa virikotori me ganiti ira era malumalumu duadua vei ira na yalododonu, o ira era yalododonu se rawa me ra vakatokai me ra yalododonu.
Raica, sa kaya vakaidina vakaoqo vei kemudou na Turaga: Ena vuku ni ca kei na ilawaki sa tu rawa, se, ena qai basika e yalodra na tamata inaki ca ena veisiga mai muri, au sa vakasalataki kemudou kina, ka vakasalataki kemudou tale, ena noqu solia yani vei kemudou na vosa ni vuku oqo ena ivakatakila.”6
Na ivakaro vakalou e muria na ivakamacala taumada oqo ka vakarautaka na idusidusi gugumatua ni bula vinaka vakayago kei na vakayalo ka vakadinadinataka na veivakalougatataki vatabakidua ni noda yalodina ki na ivakavuvuli.
Na vulici, kila, kei na bulataki ni ivakavuvuli ni kosipeli e vakaukauwataka na noda vakabauta na Vakabula, vakatitobutaka na noda yalodina Vua, ka sureta na veivakalougatataki kei na isolisoli vakalou ena noda bula. Na ivakavuvuli ni bula savasava e vukei keda talega meda rai sivita na noda nanamaki yadua kei na noda gagadre ni vakarautaki na rai vakamareqeti ni dina tawamudu ena noda lako curuma na veituvaki duidui, ibolebole, vakatulewa kei na veika sotavi ena bula vakayago.
iVakaraitaki Bula ni Vakatavulici ni Vakavuvuli Dina
Na itukutuku mai vua na Parofita Josefa Simici me baleta na vakavulici ni vakavuvuli dina e rawa ni dua na nona veivakavulici dau vakayagataki vakawasoma. Ka da raica na ivakaraitaki kaukauwa ni vakarau vakauqeti ni vakaro ena nodra kacivaka nikua na Nona talai vadonui ni Kalou.
Na iVakavuvuli ni Sega ni Vagolei Tani
A vosa o Peresitedi Dallin H. Oaks ena dua na koniferedi raraba ni 1998 me baleta na nodra itavi na matabete vaka Eroni ena vuku ni vakarautaki kei na lotutaki ni sakaramede. E vakamacalataka o koya na ivakavuvuli ni sega ni vagolei tani ka qai vakaraitaka ni dua e taura tiko na Matabete vaka Eroni e na sega ni vinakata na kena irairai kei na itovo me vagolea tani e dua na lewe ni Lotu mai na nona sokalou kei na vakavoui ni veiyalayalati. E vakabibitaka talega o Peresitedi Oaks na veisemati ni vakavuvuli ni tuvana vakavinaka, savasava, vakarokoroko, kei na rakorako.
Me kilai, o Peresitedi Oaks e sega ni vakarautaka e dua na lisi balavu vei ira na cauravou ni veika era rawa ni cakava ka sega ni cakava. Ia, e vakamacalataka o koya nai vakavuvuli vata kei na inuinui ni o ira na cauravou kei na nodra itubutubu kei na qasenivuli era na vakagayataka na nodra dui vakatulewa kei na veivakauqeti mera muria na veidusimaki.
E vakamacalataka o koya, “Au na sega ni vakatura me matalalai na lawa, ni duidui na vei ituvaki ni vei tabanalevu kei na tabana ena Lotu e vuravura raraba ka sa rui duidui ni lawa e gadrevi e dua na vanua ena sega soti ni veiganiti ki na dua tale.” Ia, au na vakatura a dua na ivakavuvuli yavutaki ena ivunau. Kevaka keda kila kece na ivakavuvuli oqo ka cakacaka vata ena malumu, e na sega soti ni gadrevi na lawa. Kevaka e gadrevi na lawa kei na ivakasala ena vei kisi yadua, na iliuliu ena veivanua e rawa ni vakarautaka vei ira, me duavata tikoga kei na ivunau kei na ivakavuvuli veisemati.”7
Na iVakavuvuli ni Siga ni Vakacecegu e dua na iVakatakilakila
Ena koniferedi raraba ni Epereli 2015, a vakavulica keda o Peresitedi Russell M. Nelson “me ka e rekitaki na Siga ni Vakacecegu.”8 E vakamacalataka talega nona mai kila vakacava na yavu ni ivakavuvuli me baleta na kena rokovi na Siga ni Vakacecegu:
Meda na vakatabuya vakacava na Siga ni Vakacecegu? Niu se cauravou, au dau vakadikeva na nodra cakacaka eso era vola na veika mera cakava kei na veika mera kakua ni cakava ena Siga ni Vakacecegu. E muri, au sa qai kila rawa mai na ivolanikalou ni noqu cakacaka kei na itovo ena Siga ni Vakacecegu sa ivakatakilakila baleti au kei na Tamaqu Vakalomalagi. Ena kila oqori, sa sega tale ni gadrevi meu vola na veika meu cakava se kua. Ni gauna meu vakatulewa kina se vinaka se ca e dua na itavi ena Siga ni Vakacecegu, au sa tarogi au ga, ‘Na ivakatakilakila cava meu vakaraitaka vua na Kalou Na taro o ya e vakamatatataka vakavinaka na noqu digidigi baleta na Siga ni Vakacecegu.”9
Na taro rawarawa ia kaukauwa nei Peresitedi Nelson e vakabibitaka na ivakavuvuli ni laubisikata na veilecayaki me baleta na kena ibalebale kei na veika meda cakava me rokovi kina na Siga ni Vakacecegu. Na nona taro e umana e dua na idusidusi kei na ivakatagedegede e rawa ni vakalougatataki keda kece ena vei ituvaki cava ga.
Na iVakavuvuli ni Tuvakarau me Laiva me Qaqa Tikoga na Kalou
Ono na vula sa oti ena koniferedi raraba, e vakamacalataka o Peresitedi Nelson na nona marau ni sa mai liutaki ki na dua na rai vou me baleta na ibalebale ni vosa Isireli A tukuna vei keda o koya ni yavalata na yalona ena nona vulica ni, “cavuti kina na yaca Isirelivua e dua sa tuvakarau me laiva me qaqa tikoga na Kalou ena nona bula.”10 Sa qai vakaraitaka o Peresitedi Nelson e vica na kena ibalebale bibi e kau mai na rai oqo.
Na nona vosa me baleta na tuvakarau me laiva me qaqa tikoga na Kalou e dua na ivaraitaki vinaka ni vakavulici na ivakavuvuli dina me rawa ni da veiliutaki vakaikeda. Ka vaka ga na nona vosa me baleta na rekitaki ni Siga ni Vakacecegu, a vakatura na veitaro o Peresitedi Nelson yavutaki ena ivakavuvuli ka sa idusidusi kei na ivakatagedegede vei keda yadua.
“O sa tuvakarau beka mo laiva me qaqa tikoga na Kalou ena nomu bula? O sa tuvakarau beka mo laiva na Kalou me dau veivakayarayarataki bibi duadua ena nomu bula?
E tomana:
“Vakasamataka mada ena vakalougatataki iko vakacava na mataqali tuvakarau vakaoya. Kevaka o se bera ni vakawati ka vakasaqara tiko e dua na nomu itokani tawamudu, na nomu gagadre mo “dua na Isireli” ena vukea na nomu lewa o cei mo veigadivi kaya kei na kena iwalewale.
Kevaka o sa vakamau vua e dua na itokani ka sa voroka na nona veiyalayalati, na nomu tuvakarau mo laiva me qaqa tikoga ena nomu bula na Kalou ena rawa kina me maroroi na nomu veiyalayalati kei na Kalou. Ena vakabulai na utomu kavoro na iVakabula. Ena dolavi na lomalagi ena nomu segata mo kila na ivakarau mo toso kina ki liu. E sega ni gadrevi mo lakosese se lomatarotaro.
“Kevaka e tu na nomu taro savasava me baleta na kosipeli se na Lotu, ni o digitaka me qaqa tiko na Kalou, o na liutaki mo kunea ka kila na veidina taucoko tawamudu ka na liutaka na nomu bula ka vukei iko mo tudei ena salatu ni veiyalayalati.
Ni o sotava na veivakatovolei—kevaka sara mada ga e yaco mai na veivakatovolei ni o sa oca se galili se o sega ni ciqomi—raitayaloyalotaka na ivakarau ni yaloqaqa o na rawata ni o digitaka mo laiva na Kalou me qaqa tikoga ena nomu bula vakakina ena nomu vakatakekere Vua me vakaukauwataki iko.
Ena gauna e nomu gagadre cecere duadua kina mo laiva na Kalou me qaqa tikoga, mo lewe i Isireli, sa na rawarawa cake eso na vakatulewa. E levu na veika dredre sa yaco me sega ni dredre! O kila na ivakarau vinaka duadua mo sauni iko kina. O kila na ka mo sarava ka wilika, na vanua mo vakayagataka kina na nomu gauna, kei o cei mo veitokani vata. O kila na veika o vinakata mo rawata. O kila na mataqali tamata o vinakata dina mo vaka.”11
Raica na levu ni vakatulewa bibi kei na veika sotavi ni bula e rawa ni vakayarayarataki ena ivakavuvuli ni tuvakarau me laiva me qaqa na Kalou: na veigadivi kei na vakamau, taro ni kosipei kei na kauwai, veitemaki, keda irairai, na cava me saravi ka wiliki, na vanua i vei mo vakayagataki gauna kina, kei o cei mo veimaliwai vata kei na vuqa tale. Na taro veivakauqeti nei Peresitedi Nelson e vakabibitaka e dua na ivakavuvuli rawarawa ka vakarautaka na veidusimaki ena vei tiki ni noda bula kece ka vukei keda meda qaravi keda vakaikeda.
Dua Ga Na Uli Lailai
Na gauna sa tauri vakavesu tu o Josefa Simici e Valeniveivesu e Lipati, a vola o koya na ivola ni vakaro vei ira na lewe ni Lotu kei na iliuliu ka vakananuma vei ira “ni sa rawa ni vagolei e dua na waqa levu, ena dua ga na uli lailai ena gauna ni cava, io me vagolei yani me saqata na cagi kei na biau lelevu.”12
Nai “uli” e dua e ulia se muataka kei na vei gacagaca e vakayagataki me muataki kina na waqa se boto. Ka “me vagolei yani me saqata na cagi kei na biau lelevu” e ivakaraitaki ni muataki ni waqa me taura tiko na kena dodonu ka sega ni tavuki e gauni ni dua na cava.
Na ivakavuvuli vakosipeli sa baleti iko kei au me vakaga na uli ki na waqa. iVakavuvuli dodonu ena vakatarai keda meda kunea na noda sala ka tudei, yalodei, ka sega ni yavalati rawa meda kakua ni vakayalia na tautauvata ka lutu ena cava ni butobuto kei na veilecayaki edaidai.
Keda sa kalougata vakalevu ena koniferedi raraba oqo ni da mai vulica me baleta na ivakavuvuli tawamudu mai vei ira nai talai vadonui ni Kalou. Qo, sa noda itavi yadua me da liutaki keda ena dina era sa vakadinadinataka.13
iVakadinadina
E vakavulica o Peresitedi Taft Benson, “Ena loma ni ono na vula e tarava, na ilavelave ni koniferedi ena [Liaoname sa toka tikiva na nomuni ivolanikalou taucoko ka me na wiliki tiko ena veigauna.”14
Ena kaukauwa kece mai na vu ni yaloqu, au sureti keda kece me da vulica, bulataka, ka lomana na ivakavuvuli ni bula savasava. Na dina ga ni kosipeli e rawa ni vakatarai keda, me da “kitaka na veika kecega eda rawata ena yalo mamarau” gu ki liu ena salatu ni veiyalayalati ka “raica na veivakabulai ni Kalou, io me da raica na ligana ni sa vakaraitaka mai.”15
Au kila na ivunau kei na ivakavuvuli ni kosipeli i Jisu Karisito sa koya duadua ga na ivurevure ni veidusimaki ni noda bula kei na reki tawayalani ena bula vakayago kei na tawamudu. Ena Sigatabu lagilagi ni Siga ni Mate oqo, au vakadinadinataka ena reki ni na iVakabula bula sa ivure ko e drodro tiko mai kina na vei dina oqo. Au vakadinadinataka oqo ena yaca tabu ni Turaga o Jisu Karisito, emeni.