Γενική Συνέλευση
Η δύναμη της πνευματικής ορμής
Γενική συνέλευση Απριλίου 2022


Η δύναμη της πνευματικής ορμής

Θα ήθελα να προτείνω πέντε συγκεκριμένες ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε για να μας βοηθήσουν να διατηρούμε θετική πνευματική ορμή.

Αγαπητοί αδελφοί και αγαπητές αδελφές μου, σας αγαπώ. Αγαπώ αυτήν την ευκαιρία να σας μιλήσω σήμερα. Προσεύχομαι καθημερινά να είστε προστατευμένοι από τις άγριες επιθέσεις του εναντίου και να έχετε τη δύναμη να προχωρήσετε μέσα από οποιεσδήποτε δυσκολίες που αντιμετωπίζετε.

Ορισμένες δοκιμασίες είναι βαθιά προσωπικά φορτία τα οποία κανείς άλλος δεν μπορεί να δει. Άλλες βιώνονται στην παγκόσμια σκηνή. Η οπλισμένη σύγκρουση στην ανατολική Ευρώπη είναι μία από αυτές. Έχω πάει στην Ουκρανία και τη Ρωσία πολλές φορές. Αγαπώ αυτές τις χώρες, τους ανθρώπους και τις γλώσσες τους. Θρηνώ και προσεύχομαι για όλους όσους έχουν πληγεί από αυτήν τη σύρραξη. Ως Εκκλησία κάνουμε ό,τι μπορούμε για να βοηθήσουμε όσους υποφέρουν και αγωνίζονται να επιβιώσουν. Καλούμε όλους να συνεχίσουν να νηστεύουν και να προσεύχονται για όλους τους ανθρώπους που έχουν πληγωθεί από αυτήν τη συμφορά. Οιοσδήποτε πόλεμος είναι μία τρομακτική παραβίαση όλων όσων υποστηρίζει και διδάσκει ο Κύριος Ιησούς Χριστός.

Κανένας από εμάς δεν μπορεί να ελέγχει τα έθνη ή τις πράξεις των άλλων ή ακόμη και τα μέλη της δικής μας οικογένειας. Όμως μπορούμε να ελέγχουμε τον εαυτό μας. Η παράκλησή μου σήμερα, αγαπητοί αδελφοί και αγαπητές αδελφές, είναι να τελειώσετε τις διαμάχες που μαίνονται στην καρδιά σας, στο σπίτι σας και στη ζωή σας. Θάψτε οποιαδήποτε και πάσα κλίση να πληγώσετε τους άλλους – είτε αυτές οι κλίσεις είναι οξυθυμία, κοφτερή γλώσσα είτε μνησικακία για κάποιον που σας έχει πληγώσει. Ο Σωτήρας μάς πρόσταξε να γυρίσουμε το άλλο μάγουλο1, να αγαπούμε τους εχθρούς μας και να προσευχόμαστε για εκείνους που μας βλάπτουν2.

Μπορεί να είναι οδυνηρά δύσκολο να αφήσουμε τον θυμό που αισθανόμαστε τόσο δικαιολογημένα. Μπορεί να φαίνεται αδύνατον να συγχωρήσουμε εκείνους των οποίων οι καταστροφικές πράξεις έχουν πληγώσει τους αθώους. Κι όμως, ο Σωτήρας μάς νουθέτησε να «συγχωρ[ούμε] όλους τους ανθρώπους»3.

Είμαστε οπαδοί του Άρχοντα Ειρήνης. Τώρα περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε την ειρήνη που μόνο Εκείνος μπορεί να φέρει. Πώς μπορούμε να αναμένουμε να υπάρχει ειρήνη στον κόσμο, όταν δεν επιζητούμε ατομικώς προσωπική ειρήνη και αρμονία; Αδελφοί και αδελφές, γνωρίζω ότι αυτό που προτείνω δεν είναι εύκολο. Όμως οι οπαδοί του Ιησού Χριστού θα πρέπει να θέσουν το παράδειγμα για να ακολουθήσει όλος ο κόσμος. Σας παρακαλώ να κάνετε ό,τι μπορείτε για να λήξετε προσωπικές διαμάχες που μαίνονται επί του παρόντος στην καρδιά και τη ζωή σας.

Επιτρέψτε μου να υπογραμμίσω αυτήν την παράκληση για δράση, συζητώντας μία έννοια που θυμήθηκα πρόσφατα, ενώ παρακολουθούσα έναν αγώνα μπάσκετ.

Σε εκείνο το παιχνίδι, το πρώτο ημίχρονο ήταν μία αμφιταλαντευόμενη μάχη, πέρα-δώθε. Κατόπιν, κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε δευτερολέπτων του πρώτου ημιχρόνου, ένας φύλακας στη μία ομάδα έβαλε ένα όμορφο καλάθι τριών πόντων. Με μόνο ένα δευτερόλεπτο να απομένει, ο συμπαίκτης του έκλεψε το εισερχόμενο πέρασμα και έβαλε ένα άλλο καλάθι στο τέλος του χρόνου! Έτσι εκείνη η ομάδα πήγε στα αποδυτήρια με τέσσερεις πόντους μπροστά με ένα φανερό κύμα ορμής. Μπόρεσαν να μεταφέρουν αυτή την ορμή στο δεύτερο ημίχρονο και να κερδίσουν το παιχνίδι.

Η ορμή είναι μία δυνατή έννοια. Όλοι την έχουμε βιώσει με τη μία ή την με άλλη μορφή – για παράδειγμα, σε ένα όχημα που αυξάνει ταχύτητα ή με μία διαφωνία που ξαφνικά μετατρέπεται σε λογομαχία.

Επομένως ρωτώ: Τι μπορεί να αναφλέξει την πνευματική ορμή; Έχουμε δει παραδείγματα τόσο θετικής όσο και αρνητικής ορμής. Γνωρίζουμε οπαδούς του Ιησού Χριστού, οι οποίοι μετεστράφησαν και μεγάλωσαν στην πίστη τους. Όμως γνωρίζουμε επίσης και πιστούς που κάποτε δεσμεύτηκαν και οι οποίοι απομακρύνθηκαν. Η ορμή μπορεί να ταλαντευθεί με κάθε τρόπο.

Ποτέ δεν χρειαζόμασταν θετική πνευματική ορμή περισσότερο από ό,τι τώρα, για να εξουδετερώσουμε την ταχύτητα με την οποία το κακό και τα σκοτεινότερα σημεία των καιρών εντείνονται. Η θετική πνευματική ορμή θα μας κάνει να προχωρούμε εμπρός, εν μέσω του φόβου και της αβεβαιότητας που δημιουργείται από πανδημίες, τσουνάμι, εκρήξεις ηφαιστείων και ένοπλες εχθροπραξίες. Η πνευματική ορμή μπορεί να μας βοηθήσει να αντέξουμε τις ανηλεείς, κακές επιθέσεις του εναντίου και να εμποδίσουμε τις προσπάθειές του να διαβρώσει το προσωπικό μας πνευματικό θεμέλιο.

Πολλές ενέργειες μπορούν να πυροδοτήσουν θετική πνευματική ορμή. Η υπακοή, η αγάπη, η ταπεινοφροσύνη, η υπηρέτηση και η ευγνωμοσύνη4 δεν είναι παρά λίγες.

Σήμερα, θα ήθελα να προτείνω πέντε συγκεκριμένες ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε για να μας βοηθήσουν να διατηρούμε θετική πνευματική ορμή.

Πρώτον: Εισέλθετε στο μονοπάτι της διαθήκης και μείνετε εκεί.

Πριν από λίγο καιρό, είδα ένα ζωντανό όνειρο στο οποίο συνάντησα μία μεγάλη ομάδα ανθρώπων. Μου έκαναν πολλές ερωτήσεις, οι πιο συχνές εκ των οποίων ήταν για το μονοπάτι της διαθήκης και γιατί είναι τόσο σημαντικό.

Στο όνειρό μου, εξήγησα ότι εισερχόμαστε στο μονοπάτι της διαθήκης με το να βαπτισθούμε και να συνάψουμε την πρώτη μας διαθήκη με τον Θεό5. Κάθε φορά που μεταλαμβάνουμε, υποσχόμαστε να πάρουμε ξανά επάνω μας το όνομα του Σωτήρος, να Τον θυμόμαστε και να τηρούμε τις εντολές Του6. Ως ανταπόδοση, ο Θεός μας διαβεβαιώνει ότι μπορούμε πάντοτε να έχουμε το Πνεύμα του Κυρίου μαζί μας.

Αργότερα, συνάπτουμε επιπρόσθετες διαθήκες στον ναό, όπου λαμβάνουμε ακόμη μεγαλύτερες υποσχέσεις. Οι διατάξεις και οι διαθήκες μάς δίνουν πρόσβαση στη θεία δύναμη. Το μονοπάτι της διαθήκης είναι το μοναδικό μονοπάτι που οδηγεί στην υπερύψωση και την αιώνια ζωή.

Στο όνειρό μου, μία γυναίκα κατόπιν ρώτησε πώς κάποιος που έχει παραβεί τις διαθήκες του μπορεί να επιστρέψει σε αυτό το μονοπάτι. Η απάντησή μου στην ερώτησή της οδηγεί στη δεύτερη πρότασή μου:

Ανακαλύψτε τη χαρά της καθημερινής μετάνοιας.

Πόσο σημαντική είναι η μετάνοια; Ο Άλμα δίδαξε ότι δεν θα πρέπει «να κηρύττου[με] τίποτα άλλο παρά μόνο μετάνοια και πίστη στον Κύριο»7. Η μετάνοια απαιτείται από κάθε υπόλογο άτομο που επιθυμεί αιώνια δόξα8. Δεν υπάρχουν εξαιρέσεις. Σε μία αποκάλυψη προς τον Προφήτη Τζόζεφ Σμιθ, ο Κύριος επιτιμά τους πρώτους ηγέτες της Εκκλησίας που δεν δίδασκαν το Ευαγγέλιο στα παιδιά τους9. Η μετάνοια είναι το κλειδί της προόδου. Η αγνή πίστη μάς κρατά να κινούμαστε προς τα εμπρός στο μονοπάτι της διαθήκης.

Παρακαλώ μην φοβάστε ούτε να καθυστερείτε τη μετάνοια. Ο Σατανάς τέρπεται με την αθλιότητά σας. Διακόψτε το. Διώξτε την επιρροή του από τη ζωή σας! Αρχίστε σήμερα να βιώνετε τη χαρά να αποβάλετε τον φυσικό άνθρωπο10. Ο Σωτήρας μάς αγαπά πάντα, αλλά ιδιαιτέρως όταν μετανοούμε. Υποσχέθηκε ότι αν και «τα βουνά θα μετατοπιστούν, και οι λόφοι θα μετακινηθούν… το έλεός μου δεν θα εκλείψει από σένα»11.

Εάν αισθάνεστε ότι έχετε παρεκκλίνει του μονοπατιού της διαθήκης πάρα πολύ μακριά ή πάρα πολύ καιρό και δεν έχετε τρόπο να επιστρέψετε, αυτό απλώς δεν είναι αληθινό12. Παρακαλούμε επικοινωνήστε με τον επίσκοπο ή τον πρόεδρο κλάδου σας. Είναι ο αντιπρόσωπος του Κυρίου και θα σας βοηθήσει να βιώσετε τη χαρά και την ανακούφιση της μετάνοιας.

Τώρα, μία προειδοποίηση: Η επιστροφή στο μονοπάτι της διαθήκης δεν σημαίνει ότι η ζωή θα είναι εύκολη. Αυτό το μονοπάτι είναι απαιτητικό και μερικές φορές θα μοιάζει σαν μία απόκρημνη ανάβαση13. Αυτή η ανάβαση, ωστόσο, έχει σχεδιασθεί να μας δοκιμάσει και να μας διδάξει, να εξευγενίσει τη φύση μας και να μας βοηθήσει να γίνουμε Άγιοι. Είναι το μόνο μονοπάτι που οδηγεί προς την υπερύψωση. Ένας προφήτης14 περιέγραψε την «ευλογημένη και ευτυχισμένη κατάσταση εκείνων που τηρούν τις εντολές του Θεού. Επειδή ιδού, είναι ευλογημένοι στα πάντα, τόσο στα εγκόσμια όσο και στα πνευματικά. Και αν παραμείνουν πιστοί μέχρι τέλους, γίνονται δεκτοί στους ουρανούς… και να κατοικήσουν με τον Θεό σε μία κατάσταση ατελείωτης ευδαιμονίας»15.

Αν βαδίζουμε στο μονοπάτι της διαθήκης, σε συνδυασμό με την καθημερινή μετάνοια, αυτό πυροδοτεί θετική πνευματική ορμή.

Η τρίτη πρότασή μου: Μάθετε για τον Θεό και πώς εργάζεται.

Μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες μας σήμερα είναι να διακρίνουμε μεταξύ των αληθειών του Θεού και των εξαπατήσεων του Σατανά. Γι’ αυτό ο Κύριος μας προειδοποίησε να «προσευ[χόμαστε] πάντοτε… για να νικ[άμε] τον Σατανά και… να ξεφεύγουμε από τα χέρια των δούλων του Σατανά που υποστηρίζουν το έργο του»16.

Ο Μωυσής παρείχε ένα παράδειγμα διακρίσεως ανάμεσα στον Θεό και τον Σατανά. Όταν ο Σατανάς ήλθε βάζοντάς τον σε πειρασμό, αυτός ανίχνευσε την εξαπάτηση, επειδή είχε μόλις μία πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση με τον Θεό. Ο Μωυσής γρήγορα συνειδητοποίησε ποιος ήταν ο Σατανάς και τον πρόσταξε να αναχωρήσει17. Όταν ο Σατανάς επέμενε, ο Μωυσής ήξερε πώς να επικαλεστεί τον Θεό για περισσότερη βοήθεια. Ο Μωυσής έλαβε θεία δύναμη και επιτίμησε ξανά, τον πονηρό, λέγοντας: «Φύγε από εμένα, Σατανά, γιατί ετούτον τον ένα Θεό μόνο θα προσκυνώ»18.

Θα πρέπει να ακολουθήσουμε αυτό το παράδειγμα. Διώξτε την επιρροή του Σατανά από τη ζωή σας! Σας παρακαλώ, μην τον ακολουθείτε κάτω στο «χάσμα της δυστυχίας και αιώνιων δεινών του»19.

Με τρομακτική ταχύτητα, μία μαρτυρία που δεν τρέφεται καθημερινά «με τον καλό λόγο του Θεού»20 μπορεί να αποσυντεθεί. Έτσι, το αντίδοτο στο σχέδιο του Σατανά είναι ξεκάθαρο: χρειαζόμαστε καθημερινές εμπειρίες να λατρεύουμε τον Κύριο και να μελετούμε το Ευαγγέλιό Του. Σας παρακαλώ να αφήσετε τον Θεό να επικρατήσει στη ζωή σας. Δώστε Του ένα δίκαιο μέρος του χρόνου σας. Καθώς το κάνετε, παρατηρήστε τι συμβαίνει στην θετική πνευματική ορμή σας.

Πρόταση υπ’ αριθμόν 4: Επιζητήστε και αναμένετε θαύματα.

Ο Μορόνι μας διαβεβαίωσε ότι «ο Θεός δεν έχει πάψει να είναι Θεός θαυμάτων»21. Κάθε βιβλίο γραφών δείχνει πόσο πρόθυμος είναι ο Κύριος να επέμβει στη ζωή εκείνων που πιστεύουν σε Εκείνον22. Χώρισε την Ερυθρά Θάλασσα για τον Μωυσή, βοήθησε τον Νεφί να πάρει τις ορειχάλκινες πλάκες και αποκατέστησε την Εκκλησία Του μέσω του Προφήτη Τζόζεφ Σμιθ. Καθένα από αυτά τα θαύματα χρειάστηκε χρόνο και ίσως να μην ήταν ακριβώς αυτό που εκείνα τα άτομα ζήτησαν αρχικά από τον Κύριο.

Με τον ίδιο τρόπο, ο Κύριος θα σας ευλογήσει με τα θαύματα αν πιστέψετε σε Εκείνον «χωρίς να αμφιβάλλ[ετε]»23. Κάνετε το πνευματικό έργο για να επιζητείτε θαύματα. Ζητήστε με προσευχή από τον Θεό να σας βοηθήσει να ασκήσετε αυτό το είδος πίστης. Υπόσχομαι ότι μπορείτε να βιώσετε οι ίδιοι ότι ο Ιησούς Χριστός «δίνει δύναμη στους αδύνατους. Και σε εκείνους που δεν έχουν ισχύ αυξάνει τη δύναμη»24. Λίγα πράγματα θα επιταχύνουν την πνευματική σας ορμή περισσότερο από το να συνειδητοποιείτε ότι ο Κύριος σας βοηθά να μετακινήσετε ένα βουνό στη ζωή σας.

Πρόταση υπ’ αριθμόν 5: Τελειώστε τη διαμάχη στην προσωπική ζωή σας.

Επαναλαμβάνω την παράκλησή μου να τερματίσετε τις διαμάχες στη ζωή σας. Ασκήστε την ταπεινότητα, το θάρρος και τη δύναμη που απαιτούνται τόσο για να συγχωρήσετε όσο και για να επιζητήσετε συγχώρηση. Ο Σωτήρας έχει υποσχεθεί ότι «αν συγχωρ[ούμε] στους ανθρώπους τα πταίσματά τους, ο επουράνιος Πατέρας [μας] θα [μας] συγχωρήσει επίσης»25.

Σε δύο εβδομάδες από σήμερα γιορτάζουμε το Πάσχα. Από τώρα και στο εξής, σας καλώ να επιζητήσετε ένα τέλος σε μία προσωπική σύγκρουση που σας έχει βαρύνει. Θα μπορούσε να υπάρξει μία πιο ταιριαστή πράξη ευγνωμοσύνης στον Ιησού Χριστό για την Εξιλέωσή Του; Εάν η συγχώρηση επί του παρόντος φαίνεται αδύνατη, παρακαλέστε για δύναμη μέσω του εξιλεωτικού αίματος του Ιησού Χριστού να σας βοηθήσει. Καθώς το κάνετε αυτό, υπόσχομαι προσωπική ειρήνη και μια έκρηξη πνευματικής ορμής.

Όταν ο Σωτήρας εξιλεώθηκε για όλη την ανθρωπότητα, άνοιξε έναν δρόμο, ώστε εκείνοι που Τον ακολουθούν να μπορούν να έχουν πρόσβαση στη θεραπευτική, ενδυναμωτική και λυτρωτική δύναμή Του. Αυτά τα πνευματικά προνόμια είναι διαθέσιμα σε όλους που επιζητούν να Τον ακούσουν και να Τον ακολουθήσουν.

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές μου, με όλες τις παρακλήσεις της καρδιάς μου, σας παροτρύνω να προχωρήσετε στο μονοπάτι της διαθήκης και να μείνετε εκεί. Βιώστε τη χαρά της μετανοίας καθημερινώς. Μάθετε για τον Θεό και πώς εργάζεται. Επιζητήστε και αναμένετε θαύματα. Προσπαθήστε να λήξετε τη διαμάχη στη ζωή σας.

Καθώς ενεργείτε επ’ αυτών των επιδιώξεων, σας υπόσχομαι την ικανότητα να προχωρήσετε στο μονοπάτι της διαθήκης με αυξημένη ορμή, παρά τα όποια εμπόδια που αντιμετωπίζετε. Και σας υπόσχομαι μεγαλύτερη δύναμη να αντισταθείτε στον πειρασμό, περισσότερη γαλήνη του νου, ελευθερία από φόβο και μεγαλύτερη ενότητα στην οικογένειά σας.

Ο Θεός ζει! Ο Ιησούς είναι ο Χριστός! Ζει! Μας αγαπά και θα μας βοηθήσει. Καταθέτω μαρτυρία γι’ αυτό, στο ιερό όνομα του Λυτρωτή μας, Ιησού Χριστού, αμήν.

Σημειώσεις

  1. Βλέπε Νεφί Γ΄ 12:39.

  2. Βλέπε Νεφί Γ΄ 12:44.

  3. Διδαχή και Διαθήκες 64:10. Βλέπε, επίσης εδάφιο 9.

  4. Όπως είπε ο Απόστολος Παύλος: «Σε όλα να ευχαριστείτε» ((Προς Θεσσαλονικείς Α΄ ́5:18). Ένα από τα πιο σίγουρα αντίδοτα για την απόγνωση, την αποθάρρυνση και τον πνευματικό λήθαργο είναι η ευγνωμοσύνη. Ποια είναι μερικά πράγματα για τα οποία μπορούμε να δώσουμε ευχαριστίες στον Θεό; Τον ευχαριστούμε για της Γης την ομορφιά, για την Αποκατάσταση του Ευαγγελίου και για τους αναρίθμητους τρόπους που Εκείνος και ο Υιός Του κάνουν διαθέσιμη τη δύναμή Τους σε εμάς εδώ επί της Γης. Τον ευχαριστούμε για τις γραφές, για τους αγγέλους που απαντούν στις επικλήσεις μας προς τον Θεό για βοήθεια, αποκάλυψη, και για τις αιώνιες οικογένειες. Και πάνω από όλα, ευχαριστήστε τον Θεό για το δώρο, δηλαδή τον Υιό Του, και την Εξιλέωση του Ιησού Χριστού, η οποία καθιστά δυνατόν να εκπληρώσουμε τις ιεραποστολές για τις οποίες έχουμε σταλεί στη Γη.

  5. Για να καταλάβουμε το μονοπάτι της διαθήκης, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι μία διαθήκη περιλαμβάνει μία διπλή δέσμευση μεταξύ του Θεού και ενός από τα τέκνα Του. Σε μία διαθήκη, ο Θεός θέτει τους όρους και συμφωνούμε με αυτούς τους όρους. Σε αντάλλαγμα, ο Θεός δίνει υποσχέσεις σε εμάς. Πολλές διαθήκες συνοδεύονται από εξωτερικά σημεία –ή ιερές διατάξεις– στις οποίες συμμετέχουμε με την παρουσία μαρτύρων. Για παράδειγμα, το βάπτισμα είναι ένα σημείο στον Κύριο ότι το άτομο που βαπτίζεται έχει συνάψει διαθήκη να τηρεί τις εντολές του Θεού.

  6. Βλέπε Μορόνι 4:3, 5:2, Διδαχή και Διαθήκες 20:77, 79.

  7. Μωσία 18:20.

  8. Βλέπε Μωυσής 6:50, 57.

  9. Βλέπε Διδαχή και Διαθήκες 93:40-48.

  10. Βλέπε Μωσία 3:19.

  11. Ησαΐας 54:10. Η πλάγια γραφή προστέθηκε. Βλέπε, επίσης, Νεφί Γ΄ 22:10. Η καλοσύνη μεταφράζεται από τον εβραϊκό όρο hesed, μία δυνατή λέξη με βαθιά σημασία που περικλείει καλοσύνη, έλεος, αγάπη διαθήκης και άλλα.

  12. Είναι δυνατόν να επανορθώσουμε για κάποιες αμαρτίες αλλά όχι για άλλες. Αν κάποιος κακοποιεί κάποιον ή του επιτίθεται, ή αν κάποιος αφαιρέσει τη ζωή ενός άλλου, δεν μπορεί να γίνει πλήρης επανόρθωση. Ο αμαρτωλός σε αυτές τις περιπτώσεις μόνο τόσα μπορεί να κάνει και μένει με ένα μεγάλο χρέος. Λόγω της προθυμίας του Κυρίου να συγχωρήσει το ποσόν του χρέους που εξακολουθούμε να οφείλουμε μπορούμε να έλθουμε προς Εκείνον άσχετα από το πόσο μακριά έχουμε παρεκκλίνει. Όταν μετανοούμε ειλικρινώς, Εκείνος θα μας συγχωρήσει. Οποιοδήποτε χρέος εξαιτίας των αμαρτιών μας και της ικανότητάς μας να επανορθώσουμε πλήρως μπορεί να πληρωθεί μόνο με την εφαρμογή της Εξιλέωσης του Ιησού Χριστού, ο οποίος μπορεί να κάνει ένα δώρο ευσπλαχνίας. Η προθυμία Του να συγχωρήσει το ποσόν του χρέους μας που εξακολουθούμε να οφείλουμε είναι ένα ανεκτίμητο δώρο.

  13. Βλέπε Νεφί Β΄ 31:18-20.

  14. Ο Νεφίτης προφήτης βασιλιάς Βενιαμίν.

  15. Μωσία 2:41.

  16. Διδαχή και Διαθήκες 10:5. Η πλάγια γραφή προστέθηκε.

  17. Βλέπε Μωυσής 1:16. Βλέπε, επίσης, εδάφια 1-20.

  18. Μωυσής 1:20.

  19. Ήλαμαν 5:12.

  20. Μορόνι 6:4.

  21. Μορόνι 9:15. Βλέπε, επίσης, εδάφιο 19.

  22. Ο Απόστολος Ιωάννης δήλωσε ότι κατέγραψε τα θαύματα του Σωτήρος ούτως ώστε «να πιστέψ[ουμε] ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός» (Κατά Ιωάννην 20:31).

  23. Μόρμον 9:21.

  24. Ησαΐας 40:29.

  25. Κατά Ματθαίον 6:14.