Nga Mamatay nga Nagtrabaho

Mibiya si Brigham Young sa pula nga mga pangpang sa habagatang Utah tunga-tunga sa Abril 1877. Nagpadulong sa panimalay ngadto sa Siyudad sa Salt Lake, nasayud siya nga hapit na siya mamatay. “Gibati nako sa makadaghan nga dili na ko mabuhi og usa pa ka oras,” gisultihan niya ang mga Santos sa St. George sa wala pa siya mibiya. “Wala ako masayud kanus-a ang mensahero motawag kanako, apan gikalkulo ko nga mamatay nga nagtrabaho.”¹

Human sa pipila ka adlaw, mihunong siya sa Siyudad sa Cedar aron sa pagpakigsulti ngadto sa usa ka tigbalita mahitungod ni John D. Lee ug sa pagpamatay sa Mountain Meadows.² Ang pederal nga gobyerno migahin og labaw sa usa ka dekada sa pag-imbestigar niadtong kinsa ang mihimo sa mga pagpamatay. Si John ug ang ubang mga lalaki, lakip sa stake president sa Parowan si William Dame, naaresto pila ka tuig na ang milabay aron bistahon sa korte tungod sa ilang pag-apil sa pagpamatay, nagpukaw og bag-ong nasudnong interes sa hapit baynte anyos na ka tuig nga krimen.³ Ang kiha batok ni William ug sa uban dugay na nga gihunong, apan si John gibista og kaduha sa wala pa makonbikto ug gisilutan og kamatayon pinaagi sa pagluthang tungod sa iyang pangunahang tahas sa atake.

Sa panahon sa mga bista, ang mga piskal ug mga magbabalita naglaum nga apilon ni John ang propeta diha sa pagpamatay. Apan bisan og siya nasuko sa propeta tungod sa wala pagpanalipod kaniya gikan sa silot, midumili si John sa pagpasangil kaniya sa pagpamatay.⁴

Ang pagsilot og kamatayon ni John midilaab og nasudnong kasuko sa mga katawhan kinsa sayop nga mituo nga si Brigham ang misugo sa pagpamatay.⁵ Sa ubang mga dapit, ang kasuko ngadto sa Simbahan naghimo niini og malisud alang sa mga misyonaryo sa pagpangita og mga tawo nga katudloan, ug ang pipila sa mga elder nagpili nga mopauli. Sa kinatibuk-an si Brigham wala motubag sa ingon nga mga pag-atake diha kaniya o sa Simbahan, apan gusto niyang ipadayon ang pagdokumento mahitungod sa pagpamatay ug miuyon sa pagtubag sa mga pangutana sa mga magbabalita.⁶

Gipangutana si Brigham sa tigbalita kon si John nakadawat ba og sugo gikan sa mga kaulohan sa Simbahan sa pagpatay sa mga langyaw. “Ako walay bisan unsa nga kahibalo niana,” mitubag si Brigham, “ug sa tinuod walay gikan kanako.” Miingon siya nga kon nakahibalo pa siya mahitungod sa plano sa pagpatay sa mga langyaw, siya unta maninguha sa paghunong niini.

“Adtoon ko unta kana nga kampo ug makig-away sa mga Indian ug sa puti nga mga tawo kinsa miapil sa pagbuhat sa pagpamatay, kay sa maong buhat nga nahitabo,” miingon siya.⁷

Pila ka adlaw human niana, mihunong si Brigham sa Walog sa Sanpete aron sa pagpahinungod sa dapit sa templo sa Manti. Samtang didto, ang Espiritu mihagawhaw ngadto kaniya nga gikihananglan nga organisahon pag-usab ang pagkahan-ay sa priesthood sa Simbahan.⁸

Nasugdan na ni Brigham ang paghimo og pipila ka mga kausaban sa organisasyon sa Simbahan. Duha ka tuig ang milabay, iyang giusab ang han-ay sa Korum sa Napulog Duha aron sa paghatag og pagkalabaw sa mga apostoles kinsa nagpabiling matinud-anon sa ilang mga pagpamatuod sukad sa panahon sa ilang pagtawag. Kini nga lakang naghatag ni John Taylor ug Wilford Woodruff og mas dako nga pagkalabaw kay ni Orson Hyde ug Orson Pratt, kinsa ang duha mibiya sa korum og kadali sa panahon sa kinabuhi ni Joseph Smith. Ang kausaban mihimo ni John Taylor nga senior nga sakop sa Napulog Duha ug ang malagmit nga manununod ni Brigham isip presidente sa Simbahan.⁹

Apan samtang nagbiyahe ug sa mga miting sa lokal nga mga lider sa Simbahan, nakakita si Brigham og ubang mga kausaban nga kinahanglan nga pagahimoon. Ang pipila sa napulog tulo ka mga stake sa Simbahan gidumala sa mga stake president, samtang ang mga miyembro sa Napulog Duha midumala sa uban—usahay walay mga tigtambag o halangdong mga konseho. Ang pipila ka mga ward adunay mga bishop ug ang uban adunay tigdumalang mga bishop, ug halos walay usa ang nakahibalo kon unsa ang kalainan sa duha ka mga calling. Ang pipila ka mga ward wala gyuy bishop.¹⁰

Ang mga korum sa Aaronic nga Pagkapari dili usab organisado. Ang mga tighupot sa Aaronic nga Pagkapari nag-amuma sa mga gambalay sa ward, mibisita sa mga pamilya, ug mitudlo sa ebanghelyo. Apan daghan sa mga ward nagkulang og igong tighupot sa Aaronic nga Pagkapari sa pagporma og mga korum, tungod kay ang hingkod nga mga lalaki kasagaran mao lamang ang gihatagan sa Aaronic nga Pagkapari, ug sila kasagaran ang gi-orden ngadto sa Melchizedek nga Pagkapari dili madugay human niana.

Sa tingpamulak ug ting-init sa 1877, si Brigham, ang iyang mga tigtambag, ug ang Korum sa Napulog Duha nagtambayayong sa pag-organisar og usab sa mga ward ug mga stake ug sa paglig-on sa mga korum sa Aaronic ug Melchizedek nga mga Pagkapari. Ilang gitudloan nga ang tanang miyembro sa Simbahan kinahanglan nga sakop sa usa ka ward diin ang usa ka bishop makaamuma kanila uban sa tabang sa duha ka mga tigtambag. Gitudlo nila ang usa ka tawo, si Edward Hunter, sa pagserbisyo isip ang mao lamang tigdumalang bishop sa Simbahan.

Ang Unang Kapangulohan ug ang Napulog Duha mihangyo usab sa lokal nga mga lider sa pagkapari sa pag-orden og batan-ong mga lalaki ngadto sa mga katungdanan sa Aaronic nga Pagkapari. Tataw nilang gihangyo ang mga adult teacher ug mga priest sa pagdala og kabatan-onan uban kanila sa pagbisita ngadto sa mga Santos, sa ingon nagbansay sa batan-ong mga lalaki sa ilang mga katungdanan sa pagkapari. Ang matag pamuy-anan gihangyo sa pag-organisar og Mutual Improvement Association (M.I.A.) alang sa batan-ong mga babaye ug batan-ong mga lalaki.

Nagbiyahe sa tibuok teritoryo kada semana, ang Unang Kapangulohan ug ang Napulog Duha mi-release sa mga apostoles gikan sa mga kapangulohan sa stake ug mitawag og bag-ong mga stake president sa pagpuli kanila. Ilang gipaniguro nga ang matag stake president adunay duha ka mga tigtambag ug ang matag stake adunay halangdong konseho. Gihangyo usab nila nga ang kada stake magkomperensya kada tulo ka bulan.¹¹

Ang kakapoy sa pagbiyahe ug sa pagsangyaw sa wala madugay mihago ni Brigham. Makita nga luspad ug kapoy siya. “Sa akong dakong tinguha nga makita ang balay sa Dios nga nahusay,” miangkon siya, “ingon og akong napabug-atan ang akong kusog.”¹²

---

Niadtong Hunyo 20, si Francis Lyman nakadawat og usa ka telegrama gikan ni Georg Q. Cannon, kinsa nagserbisyo karon isip magtatambag diha sa Unang Kapangulohan. “Nangutana ang presidente kon andam ka ba nga mobarug isip presidente sa Toole Stake?” mabasa kini. “Kon mao mahimo ka nga moanhi aron ikauban ang Napulog Duha sa Sabado sa buntag?”¹³

Nagpuyo si Francis sa Fillmore, Utah. Ang Tooele Stake labaw sa usa ka gatus ug saysenta kilometro ngadto sa amihanan. Wala gayud siya makapuyo didto ug nakaila og diyutay nga mga tawo sa stake. Sa Fillmore, diin siya nakapuyo og sobra sa usa ka dekada, naghupot siya og taas nga mga katungdanan sa lokal nga gobyerno. Kon mouyon siya sa pagserbisyo sa Tooele, kinahanglan niyang balhinon ang iyang pamilya ug mouban kaniya ngadto sa usa ka bag-ong dapit.

Ug ang Sabado sa buntag tulo na lamang ka adlaw ang gilay-on.

Sa treynta y syete, si Francis usa ka may pasalig nga Santos sa Ulahing mga Adlaw kinsa nakaserbisyo og misyon ngadto sa mga Isla sa Britanya ug aktibong miapil sa iyang korum sa pagkapari. Napundok na usab niya ang iyang family genealogy, nagpaabut sa adlaw nga ang ordinansa nga buhat mahimo diha sa balay sa Ginoo.

“Ang akong labing dakong tinguha,” makausa iyang gisulat sa iyang journal, “mao ang pagpuyo sa kinabuhi sa usa ka Santos sa Ulahing mga Adlaw ug sa paggiya sa akong pamilya sa pagbuhat sa sama.”¹⁴

Apan naninguha siya sa pagdawat sa desisyon sa iyang amahan, si Amasa Lyman, nga magpasakop sa New Movement ni William Godbe. Kanunay siya nga naglaum nga ang iyang amahan mobalik sa Simbahan. Nag-uban sila og buhat sa family genealogy ug bag-ohay nga nalingaw sa pipila ka malipayong mga pakigbinayloay. Apan si Amasa namatay sa pagka-Pebrero, gihapon nabulag gikan sa Simbahan.

Duol sa katapusan, giduaw ni Francis ang iyang amahan sa iyang higdaanan sa masakiton. “Ayaw pagpalayo,” miingon si Amasa. “Gusto ko nga magpaduol ka kanako.”

“Unsa ka dugay?” Nangutana si Francis.

“Hangtud sa hangtud,” mihagawhaw siya.¹⁵

Human sa kamatayon ni Amasa, matinguhaon si Francis nga ang pagkamiyembro ug ang pagkapari sa iyang amahan ipahiuli, diin magtugot sa pamilya nga mobati nga nahiusa pag-usab. Sa Abril, nangutana si Francis ni Bringham Young kung unsa ang mahimo. Wala sa pagkakaron, miingon si Brigham. Ang problema anaa na sa mga kamot sa Ginoo.

Midawat si Francis sa desisyon ni Brigham, ug andam siya nga modawat sa bag-ong gitahas sa propeta alang kaniya didto sa Tooele. “Akong ikauban ang Napulog Duha sa Sabado sa buntag,” mi-telegrama siya kang George Q. Cannon.¹⁶

Ang Tooele Stake natukod sa Hunyo 24, 1877, ug si Francis gi-set apart isip ang unang presidente niini sa samang adlaw.¹⁷ Sa wala pa kini nga panahon, ang unom nga kinadak-ang mga pamuy-anan sa dapit sa Tooele may mga branch sa Simbahan nga gidumala sa usa ka tigdumalang bishop nga ginganlan og John Rowberry. Diha sa pagtukod sa bag-ong stake, ang matag usa sa mga branch nahimong ward nga ang gidak-on gikan sa baynte syete ka mga pamilya ngadto sa duha ka gatus.¹⁸

Naamguhan nga pipila sa mga Santos sa Tooele mahimong magmulo nga ang ilang bag-o nga presidente usa ka batan-ong lalaki gikan sa laing stake, sa wala madugay mipalit dayon si Francis og balay diha sa tunga sa lungsod ug mitawag og duha ka lokal nga mga lalaki isip iyang mga tigtambag. Mitawag dayon siya ni Bishop Rowberry sa pag-uban kaniya sa mga pagbisita ngadto sa nagkalain-laing mga ward, diin nag-organisar sila og bag-ong mga korum sa pagkapari ug namulong ngadto sa mga Santos, nag-awhag kanila sa ilang mga pagkamaunungon ngadto sa Ginoo.¹⁹

“Ang atong temporal ug espiritwal nga mga interes sa gingharian dili gayud magkabulag,” gitudloan ni Francis ang mga miyembro sa iyang bag-o nga stake. “Pagpaubos sa atubangan sa Ginoo ug pagbaton sa kahayag sa Iyang Balaang Espiritu alang sa atong makanunayong giya.”²⁰

---

Sa tunga-tunga sa Hulyo 1877, milingkod si Jane Richards tupad ni Brigham Young sa pulpito sa tabernakulo sa Weber Stake sa Ogden. Ang okasyon mao ang usa ka komperensya alang sa mga Relief Society sa siyudad ug sa Young Ladies’ Associations. Si Jane, ang presidente sa Relief Society sa Ogden Ward, nag-organisar og usa ka hitabo ug gidapit si Brigham sa pagpamulong.²¹

Ang pagpangulo sa ingon ka dako nga grupo sa mga babaye dili kanunay sayon alang ni Jane. Una siyang mipasakop sa Relief Society isip usa ka batan-ong babaye sa Nauvoo.²² Apan sa dihang siya gitawag sa pagpangulo sa Relief Society sa Ogden Ward kaniadtong 1872, nagpanuko siya. Ang iyang panglawas kanunay nga dili maayo, bisan pa sa kalig-on nga iyang nakaplagan sa mga panalangin sa pagkapari, ug kini ilabi na nga dili maayo sa dihang nadawat niya ang call.

Usa ka adlaw, ang iyang higala nga si Eliza Snow mibisita kaniya. Giaghat siya ni Eliza sa pagpakabuhi, nasiguro nga si Jane adunay daghan pang buhaton sa iyang kinabuhi. Samtang nangalagad ni Jane, misaad si Eliza kaniya nga kon iyang dawaton ang calling sa pagpangulo sa Relief Society sa Ogden, makaangkon siya og maayong panglawas ug mga panalangin gikan sa Ginoo.

Naayo si Jane sa wala madugay pinaagi sa gahum sa Dios, apan migahin gihapon siya og mga semana sa pagpamalandong kon kinahanglan ba niyang dawaton ang call. Sa katapusan, ang iyang bishop ug mga sister sa Relief Society midasig kaniya sa pagdawat. “Ang Ginoo mipanalangin kanimo og maayong panglawas aron sa pagbuhat og maayo kanamo,” miingon sila, “ug gusto mi nga dawaton nimo ang katungdanan.” Nakaamgo niana si Jane nga ang iyang serbisyo mihatag og dakong kaayohan walay pagsapayan unsa kakapoy o kahadlok ang iyang gibati.²³

Karon, human sa lima ka tuig, ang tabernakulo sa Weber Stake nagdasok sa mga babaye ug mga lalaki matinguhaong maminaw sa propeta. Human namulong si Brigham sa mga Santos, ang ubang mga lider sa Simbahan namulong. Usa kanila mao ang bana ni Jane, si apostol Franklin Richards, kinsa bag-ohay nga gi-release isip ang presidente sa Weber Stake isip kabahin sa pag-organisar og usab sa pagkapari.

Atol sa usa ka pamulong, milingi si Brigham ngadto ni Jane ug sa hinay nangayo sa iyang hunahuna kabahin sa pag-organisar sa mga Relief Society sa stake ug sa pagpahimo kanila nga magkomperensya kausa sa matag tulo ka bulan. Siya bag-ohay nga naghunahuna sa pagbuhat sa mao isip kabahin sa iyang mga paningkamot nga mas ayuhon pag-organisar ang Simbahan, ug naka konsulta na siya og daghang mga tawo kabahin sa paningkamot, lakip ni Bathsheba Smith, laing babaye nga aktibo sa pagpangulo sa Relief Society.²⁴

Ang pangutana misorpresa ni Jane apan dili tungod kay ang ideya sa usa ka Relief Society sa stake lisud nga hunahunaon. Bisan og ang mga Relief Society sa karon naglihok lamang diha sa ward nga kahimtang, siya ug ang iyang mga tigtambag sa Ogden Ward naglihok na sa usa ka impormal nga kapangulohan sa dihang sila mitambag sa mas gagmay nga mga Relief Society sa dapit. Unsa ang tinuod nga nakapasorpresa kaniya mao ang ideya nga ang Relief Society maghimo og regular nga mga komperensya.

May gamay nga panahon si Jane nga maanad sa ideya. Sa wala pa mahuman ang komperensya, gitawag siya ni Brigham sa pagserbisyo isip presidente sa Stake Relief Society sa Weber ug gihangyo siya sa pagkolekta og mga report gikan sa mga presidente sa ward Relief Society mahitungod sa espiritwal ug pinansyal nga mga kahimtang sa mga babaye sa ilang mga kongregasyon. Kon motugot ang iyang panglawas, tuyo niya nga makigkita kanila pag-usab sa ilang sunod nga komperensya aron sa pagpaminaw sa ilang mga report.

Human sa komperensya, gihangyo ni Brigham si Jane sa pagbiyahe uban sa grupo ngadto sa kasilinganang mga pamuy-anan. Sa pagpadulong, iyang gitudloan siya mahitungod sa mga katungdanan sa iyang bag-ong calling ug ang importansya sa pagtipig og maayo sa mga rekord sa unsay nabuhat niya ug sa Relief Society. Ang pagpangulo og Relief Society sa stake mahimong usa ka dako kaayo nga reponsibilidad. Sa wala pa ang bag-ong pag-organisar og usab sa Simbahan, gitambagan ni Jane ang tulo ka mga Relief Society sa Ogden. Ang bag-ong natukod nga Weber Stake, ang pagkalahi, adunay napulog unom ka mga ward.²⁵

Sa dihang mibalik si Jane ngadto sa Ogden, nakigkita siya sa iyang Relief Society sa ward. “Gusto kong makadungog gikan sa tanang mga sister ug masayud kon unsa ang ilang gibati mahitungod sa unsay gisulti ni Presidente Young kanato,” miingon siya.

Sa nahibiling panahon sa miting, naminaw si Jane samtang ang mga babaye mipamatuod ug mipakigbahin sa ilang mga kasinatian sa komperensya. Daghan kanila ang mipahayag sa ilang gugma alang sa ebanghelyo. “Kita adunay kahayag ug kahibalo sa Balaang Espiritu,” misulti si Jane sa mga sister, “ug kon mawala kana kanato, grabe kaayo ang kangitngit.”

Sa sunod nga miting human sa pipila ka mga adlaw, midugang si Jane sa iyang pagpamatuod. “Ako nagtinguha sa pagpuyo sa akong relihiyon,” mipahayag siya, “ug sa pagbuhat sa tanang maayo nga akong mahimo.”²⁶

---

Nianang ting-init, samtang ang Simbahan naghimo og dako kaayo nga kausaban sa organisasyon, si Susie Young Dunford naghunahuna kon kini panahon ba sa paghimo og kausaban sa iyang kaugalingong kinabuhi. Ang iyang bana, si Alma, mao pay pagbiya sa misyon ngadto sa Britanya. Apan kay sa mingawon kaniya, mapasalamaton siya nga siya nawala.

Ang iyang kaminyoon dili malipayon sukad sa sinugdanan. Sama sa iyang ig-agaw nga si Morley, kinsa nangasawa sa igsoong babaye ni Susie si Dora, si Alma kanunay nga nag-inom og bino. Human sa pagpadayag sa Pulong sa Kaalam kaniadtong 1833, daghang mga Santos ang wala mosunod pag-ayo sa tambag niini. Apan sa 1867, ang amahan ni Susie, si Brigham Young, misugod sa pag-aghat sa mga Santos sa pagsunod niini sa mas eksakto pinaagi sa pagdili sa kape, tsa, tabako, ug alkohol.

Dili tanan midawat sa tambag, ug si Alma kanunay nga mangatarungan mahitungod sa iyang pag-inom. Usahay gani siya nahimong walay pamatasan. Usa ka gabii, human sa iyang pag-inom, iyang gihinginlan si Susie ug ang ilang unom ka bulan nga anak nga babaye, si Leah, pagawas sa ilang balay, nagsinggit kanila sa dili na gayud pagbalik.

Mibalik si Susie, malaumon nga ang sitwasyon mamaayo. Siya ug si Alma karon aduna nay anak nga lalaki usab, si Bailey, ug gusto niyang himoon ang iyang kaminyoon nga malampuson. Apan walay kausaban. Sa dihang nadawat ni Alma ang iyang call sa misyon, nahupay siya. Usahay ang mga batan-ong lalaki sama ni Alma ipadala og mga misyon aron sa pagtabang kanila nga mahingkod ug mausab ang ilang pamatasan.

Nalingaw si Susie sa bag-ong nakaplagan nga kalinaw ug kahilum sa iyang panimalay. Sa mas daghang panahon nga siya nalayo ni Alma, naminos ang iyang gusto nga makigkita kaniya pag-usab.²⁷

Ang pamilya ni Alma nagpuyo tupad sa Bear Lake, duol sa amihanang utlanan sa Utah, ug nagplano si Susie nga mobisita kanila niana nga ting-init. Sa wala pa mopadulong ngadto sa amihanan, hinoon, miadto siya sa pagpakigkita sa iyang amahan mahitungod sa laing butang nga nagbug-at sa iyang hunahuna.²⁸

Bag-ohay lang, ang mga Santos mimantala og usa ka libro diha sa Siyudad sa New York nga gitawag og The Women of Mormondom aron sa pagbatok sa mga paglarawan sa mga kababayen-an nga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga makita diha sa mga libro ug mga pagpanudlo nila ni Fanny Stenhouse, Ann Eliza Young, ug sa ubang mga kritiko sa Simbahan. Ang The Women of Mormondom naglangkob sa mga pagpamatuod sa pipila ka prominenting kababayen-an sa Simbahan ug mipakita sa ilang mga kasinatian sa positibo nga paagi.

Aron sa pagtabang og sangyaw sa basahon, gusto ni Susie nga mohimo og nasudnong pakigpulong nga tour kauban ang duha sa mga asawa sa iyang amahan, si Eliza Snow ug Zina Young, ug ang iyang igsoong babaye nga si Zina Presendia Williams. Kanunay nga nangandoy si Susie nga mahimong bantugan nga mamumulong ug manunulat, ug siya naghinamhinam sa pagbiyahe sa nasud ug sa paghatag og mga lecture.²⁹

Misulti si Brigham nga mauyunon ngadto ni Susie mahitungod sa tour, apan gusto niya nga motinguha siya niini sa hustong mga katarungan. Nahibalo siya nga si Susie may ambisyon, ug siya kanunay naningkamot sa pagsuporta sa iyang naglambo nga mga talento pinaagi sa pagpadala kaniya ngadto sa eskwelahan nga may labing maayo nga mga magtutudlo sa teritoryo. Apan dili siya gusto kaniya nga mangita og kalibutanong pagdayeg nga maghatag og kadaot sa iyang pamilya.

“Kon ikaw ang mahimong labing bantugang babaye sa kalibutan,” gisultihan niya si Susie, “ug imong mapasagdan ang imong katungdanan isip asawa ug inahan, momata ka sa buntag sa Unang Pagkabanhaw ug makita nimo nga ikaw napakyas sa tanang butang.”

Ingon sa naandan, ang iyang amahan prangka nga misulti. Apan wala mobati si Susie nga gibadlong. Ang iyang pamatasan mabination ug masinabtanon, ug sama nga siya nakasabut sa iyang gibati. “Ang tanan nga imong mahimo human imong matagbaw ang matarung nga mga panginahanglan sa imong panimalay ug pamilya,” gipasaligan niya si Susie, “modugang ngadto sa imong kaugalingong kaayo ug ngadto sa dungog ug himaya sa Dios.”

“Ako nanghinaut nga ang ebanghelyo tinuod,” miangkon si Susie samtang mipadayon sila sa pag-istorya. Gusto siya nga mahibalo nga kini tinuod diha sa ilawom sa iyang kalag, sa paagi nga ang iyang mga ginikanan nahibalo niini.³⁰

“Adunay usa lamang ka paagi, anak, nga ikaw makakuha sa pagpamatuod sa kamatuoran,” yano nga misulti si Brigham, “ug kini mao ang paagi nga ako nakakab-ut sa akong pagpamatuod ug ang paagi nga ang imong inahan nakakuha sa iya. Sa imong pagluhod sa atubangan sa Ginoo, pag-ampo ug Siya maminaw kanimo ug motubag.”

Usa ka kulba hinam milukop ni Susie, ug siya nahibalo nga unsa ang gisulti sa iyang amahan tinuod. “Kon dili pa tungod sa Mormonismo,” siya dayon misulti kaniya.“ako karon usa ka panday sa balangay sa nasud.”

Gitalikdan ni Brigham ang iyang trabaho dugay na sa wala pa natawo si Susie, apan siya mao gihapon nga tawo sa hugot nga pagtuo kinsa mibiya sa iyang panimalay sa New York aron sa pakiglamano sa propeta sa Dios didto sa Kirtland. Sa wala pa mamatay si Brigham, buot ni Susie nga mahibalo kon unsa siya ngadto kaniya.

“Unsa ako ka mapasigarbuhon ug ka mapasalamaton,” miingon siya, “nga ako gitugutan sa pag-anhi sa yuta isip imong anak nga babaye.”³¹

---

Sa gabii sa Agusto 23, 1877, si Brigham milingkod uban ni Eliza Snow diha sa lawak diin ang iyang pamilya kasagaran magdungan sa pag-ampo. Naghisgut sila mahitungod sa plano sa pagpadala nilang Eliza, Zina Presendia, ug ni Susie ngadto sa silangan aron sa pagtuboy sa The Women of Mormondom ug sa paghatag sa katawahan og mas maayong pagsabut sa Simbahan.

“Kini usa ka ekspirimento, apan usa nga ako kinahanglang makakita nga gisulayan,” miingon si Brigham.

Mibarug siya ug gipunit ang iyang kandila. Sayo nianang gabhiona, nakigsulti siya sa mga bishop sa Siyudad sa Salt Lake, nagtudlo kanila sa pagsiguro nga ang mga priest ug mga teacher magmiting og binulan uban sa matag miyembro sa ilang ward. Niana siya mitudlo og komitiba sa pagdumala sa pagtukod sa balay tigumanan tupad sa templo sa Salt Lake. Karon siya gikapoy.

“Ako tingali moadto na ug mopahulay,” gisultihan niya si Eliza.

Atol sa gabii, hilabihang kasakit sa tiyan ni Brigham. Sa pagkabuntag, ang iyang anak nga lalaki si Brigham Young Jr. midali pagtupad kaniya ug gigunitan ang kamot. “Unsay imong gibati?” nangutana siya. “Sa imong hunahuna mamaayo ka ra?”

“Wala ako mahibalo,” miingon si Brigham. “Pag-ampo sa Ginoo.”

Sulod sa duha ka adlaw naghigda siya sa katre, nag-antus sa hilabihang kasakit nga gamay ra og kinatulgan. Bisan sa kasakit, nagpakatawa siya, naninguha sa pagpagaan sa kaguol sa pamilya ug mga higala kinsa nagliyok kaniya. Sa higayon nga may mangutana kaniya kon siya nag-antus, moingon siya, “Wala, wala ako kahibalo nga ako nag-antus.”

Mga apostoles ug ubang mga lider sa Simbahan mihatag kaniya og mga panalangin, nagdasig sa iyang mga espiritu. Apan human sa upat ka adlaw, misugod siya sa pagkanawad-an usahay og panimuot. Ang iyang mga sintomas nahimong grabe, ug ang doktor nga nag-opera sa iyang tiyan walay nahimo.

Sa pagka-Agosto 29 gihatagan siya sa doktor og medisina alang sa sakit ug giirog ang iyang katre duol sa bintana alang sa presko nga hangin. Sa gawas, usa ka pundok sa mga Santos nagbarug sa ligdong nga kahilum sa nataran sa Lion House. Ang pamilya ni Brigham, sa maong higayon, miluhod nga nag-ampo alirong sa iyang katre.

Naghigda duol sa bintana, si Brigham naulian og kadiyot. Mibuka sa iyang mga mata ug mihangad sa kisame. “Joseph,” miingon siya. “Joseph, Joseph, Joseph.”

Ang iyang pagginhawa dayon nagkamugbo ug nagkamugbo hangtud kini mihunong.³²