“Hangtud sa Pag-anhi sa Anak sa Tawo,” kapitulo 28 sa Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 2, Walay Dili Balaan nga Kamot, 1846–1893 (2020)
Kapitulo 28: “Hangtud sa Pag-anhi sa Anak sa Tawo”
Kapitulo 28
Hangtud sa Pag-anhi sa Anak sa Tawo
Sa Hunyo 19, 1875, mibiya si Brigham Young sa Siyudad sa Salt Lake aron sa pagduaw sa mga pamuy-anan sa sentral Utah.1 Bag-o pa lamang siyang nagsetenta y kwatro anyos, ug ang pagbiyahe nahimong mas lisud. Sa matag higayon nga siya milihok, ang iyang mga lutahan misakit sa artritis. Apan ang pagbisita sa mga pamuy-anan midala kaniya nga mas maduol ngadto sa mga Santos—ug nagbutang og mahigalaong distansya tali kaniya ug sa bag-ohay nga legal nga mga kalisud.
Human si George Reynolds napasakahan og kaso tungod sa bigamiya, ang abogado sa Estados Unidos nga si William Carey wala mituman sa iyang saad sa mga lider sa Simbahan ug mipasaka usab og kasong bigamiya kang George Q. Cannon. Ang kaso ni George Cannon wala magdugay nabasura, apan si Reynolds gihusay, nakonbikto, gipamulta og $300, ug nasentinsyahan ngadto sa usa ka tuig nga pagkabilanggo. Ang korte suprema sa teritoryo miabswelto sa pagkakonbiktado ni Reynold, apan, human ang iyang mga abogado malampuson nga milalis nga siya gipasakahan og kaso sa usa ka hurado nga iligal pagkapundok. Karon gawasnon na si Reynolds, ang mga piskal nanumpa sa pagdala kaniya og balik sa husay.2
Ang nahimulag nga dinaghan nga asawa ni Brigham nga si Ann Eliza Young, gawas pa niana, bag-ohay nga misanib og mga grupo nga kritiko sa Simbahan aron sa pagkiha sa propeta og diborsyo. Sa dihang siya midemanda og labaw pa sa $200,000 nga pinansyal nga suporta ug uban pang mga gipang-angkon, ang mga abugado ni Brigham midumili sa iyang gipangayo, nagtuo nga kini pagpasulabi. Gilalis usab nila nga si Ann Eliza dili makadiborsyo ni Brigham sa korte tungod kay ang Estados Unidos wala moila sa dinaghan og asawa isip pinasubay sa balaod. Si Huwes James McKean mihukom dapig ni Ann Eliza, bisan pa niana, ug gipabilanggo si Brigham og usa ka gabii sa dihang siya, sa tambag sa iyang mga abogado, midumili sa pagbayad hangtud ilang mahangyo ang desisyon didto sa taas nga hukmanan.
Ang mga pamantalaan sa tibuok nasud nakakita sa mga lihok sa huwes isip usa ka pasundayag aron sa pagpakaulaw ni Brigham, ug ilang gisaway ug gibiaybiay si McKean tungod niini. Pipila ka adlaw human niini, gipapulihan siya sa presidente sa Estados Unidos og laing huwes, ug si Brigham mibayad ni Ann Eliza og $3,000 nga bayad sa abugado.3
Duha ka adlaw human mibiya sa Siyudad sa Salt Lake, si Brigham ug ang iyang mga kauban nakigkita sa Relief Society sa Moroni, usa ka gamay nga lungsod sa Walog sa Sanpete. Si Eliza Snow ug Mary Isabella Horne, kinsa mibiyahe uban sa pundok, miawhag sa mga babaye sa pagpadayon sa pagtambayayong ug sa paghimo nga makabarug sa kaugalingon sa mga butang nga ekonomikanhon. Giaghat sila ni Mary Isabella sa pagbutang sa gingharian sa Dios og una diha sa ilang mga kinabuhi. “Unsa ang gipaabut nato nga madawat,” miingon siya, “kita kinahanglan gayud nga motrabaho niini.”
Dayon si Eliza namulong mahitungod sa relihiyoso nga edukasyon. Ang pipila sa mga pamilya sa Walog sa Sanpete mipadala sa ilang mga anak ngadto sa bag-ong giablihan nga eskwelahan nga gipadagan sa usa ka misyonaryo sa laing tinuohan, ug ang mga lider sa Simbahan naguol nga ang iyang mga leksyon mahisupak sa unsay nakat-unan sa mga bata gikan sa ilang mga ginikanan ug sa Simbahan.
“Ang Zion kinahanglan mao ang dapit sa pag-edukar sa mga bata sa Zion,” misulti si Eliza sa mga babaye. “Pasabta ang mga bata nga ang inyong relihiyon mao ang labing importante sa inyong hunahuna.”4
Sa laing pamuy-anan sa Sanpete, giawhag ni Brigham ang mga Santos sa madasigong pag-apil og mas matinabangong sistema sa ekonomiya. Duha ka tuig ang milabay, usa ka tibuok nasud nga pagkanihit nakadaot sa ekonomiya sa Utah. Daghang mga kooperatiba nga mga tindahan ug mga industriya diha sa teritoryo ang nakasugakod sa pinansyal krisis, hinoon naglig-on sa pagtuo ni Brigham diha sa pagtinabangay.
Sukad niana, miawhag siya sa mga Santos sa pagpuyo sama sa karaang mga tawo ni Enoch, kinsa nagkahiusa sa kasingkasing ug sa hunahuna ug walay kabus kanila.5 Ang sistema nga nailhan isip ang Nagkahiusang Kapunongan ni Enoch, nagpahinumdom sa pagpadayag sa Ginoo kabahin sa balaod sa pagpahinungod. Ang mga sakop sa kapunongan gikinahanglan nga mosangkap sa usag usa sama sa pamilya, walay pagpugong sa paghatag og trabaho ug personal nga kabtangan aron sa pagpalambo og mga pangabuhian nga gipasikad diha sa panimalay ug sa pagpauswag sa lokal nga ekonomiya.
Daghan nang mga Santos ang nagtukod og nagkahiusang mga kapunongan sa ilang mga komunidad. Bisan og ang mga kapunongan dili managsama og mga plano, nag-ambit kini og mga hiyas sa ekonomikanhong pagtinabangay, sa pagbarug nga kinaugalingon, ug sa pagkayano.6
Samtang nakigmiting sa mga Santos sa Sanpete, si apostol Erastus Snow namulong kabahin sa giunsa sa Nagkahiusang Kapunongan pagpanalangin sa mga Santos sa habagatang Utah. “May kalagmitan kitang motrabaho sa hinakog nga paagi nga mohilig ngadto sa pagpadato sa pipila sa kadautan sa daghang mga kabus,” siya mipahimatngon. “Kini sa iyang kaugalingon dautan.”
“Ang Nagkahiusang Kapunongan mao ang pagkat-on kon unsa ang buhaton sa mga kabtangan nga kita aduna,” gidugang ni Brigham wala madugay nianang adlawa, “ug sa paggamit sa atong mga kaugalingon ngadto sa katumanan sa mga plano sa Dios.”7
Sa wala pa matapos ang iyang paglibut sa Sanpete, namulong si Brigham ngadto sa lokal nga mga lider sa Simbahan. “Makatukod kita og mga templo dinhi nga mas barato kay niadtong anaa sa Salt Lake,” misulti siya kanila. “Gibati ba ninyo ang responsibilidad ug ang pagtukod sa templo dinhi sa inyong mga kaugalingon?”
Mipataas sa iyang kamot ang matag usa nga lalaki diha sa kwarto aron sa pagpakita sa iyang suporta, ug sila miuyon nga ang propeta kinahanglang mopili sa dapit. Mibisita si Brigham og daghang posible nga mga dapit, ug iyang gianunsyo ang iyang desisyon sa pagkasunod nga adlaw.
“Ako moingon nga ang akong inspirasyon tataw nga nagpakita diha sa bahin sa bukid nga naglugway ngadto sa Manti,” siya miingon.8
Sa dihang si Brigham mipauli gikan sa sentral Utah, usa ka lalaki nga ginganlan og Meliton Trejo dinha sa Siyudad sa Salt Lake naghubad sa Basahon ni Mormon ngadto sa Kinatsila. Usa ka beteranong sundalo gikan sa Espanya, si Meliton mianha sa siyudad gikan sa Pilipinas sa naghinapos nga ting-init sa 1874. Miabut siya sa Utah nga nagsul-ob og uniporme sa militar, ug ang iyang panagway dali nga nakadani sa mga panan-aw sa mga lumalabay.
Mianha si Meliton sa teritoryo nga gamay ang nahibaloan mahitungod sa Simbahan. Nakadungog siya kabahin sa mga Santos didto sa Rocky Mountains ug gusto nga mobisita kanila sa pipila ka adlaw. Usa ka gabii didto sa Pilipinas, human mag-ampo alang sa paggiya, naawhag siya sa usa ka damgo sa paghimo sa panaw. Miretiro siya sa kasundalohan, gitahi ang tanan niyang kwarta sa sulod sa iyang saliko, ug milawig padulong sa San Francisco.
Sa diha na sa Siyudad sa Salt Lake, nakahimamat si Meliton og usa ka lalaki nga Kinatsila ang sinultihan kinsa mipaila-ila kaniya ngadto ni Brigham Young ug sa ubang mga lider sa Simbahan.9 Bag-ohay lang mihangyo si Brigham og duha ka lalaki, si Daniel Jones ug Henry Brizzee, sa pagpangandam alang sa usa ka misyon ngadto sa Mehiko. Mituo si Brigham nga pipila sa mga kaliwatan sa mga tawo sa Basahon ni Mormon mipuyo didto, ug siya nangandoy sa pagsangyaw sa ebanghelyo ngadto kanila. Apan nahibalo usab siya nga si Parley Pratt misulay sa pagsangyaw sa ebanghelyo ngadto sa Latin America kaniadtong 1851 ug nga ang paningkamot wala magmalampuson sa usa ka bahin tungod kay walay Basahon ni Mormon nga Kinatsila.10
Isip kabahin sa pagpangandam ni Daniel ug Henry, gihangyo sila ni Brigham sa pagtuon sa pinulongan ug sa kadugayan sa paghubad sa ang Basahon ni Mormon. Ang duha ka lalaki nakahibalo og pipila ka Kinatsila, apan ang hunahuna sa paghubad og usa ka basahon sa kasulatan makahadlok. Ni usa mibati nga siya adunay igo nga kasinatian sa pinulongan. Gikinahanglan nila ang usa ka lumad nga tagsulti kinsa makatabang kanila.
Gihunahuna ni Daniel ug ni Henry nga ang pag-abut ni Meliton usa ka diosnong tabang. Ilang gitudloan siya sa ebanghelyo, ug tibuok kasingkasing gidawat ni Meliton ang bunyag.11 Gidapit dayon si Meliton sa pagpabilin uban kaniya sulod sa tingtugnaw aron sa paghubad.
Migahin og daghang mga bulan si Meliton sa paghubad sa sagradong basahon. Sa nahutdan na og kwarta, nakadawat si Daniel og pagtugot gikan ni Brigham Young sa pagpangayo sa mga Santos og mga donasyon. Sobra sa upat ka gatus ka mga tighatag ang mihatag og kwarta aron sa pagsuporta ni Meliton ug sa pagbayad alang sa pag-imprinta.
Human gisusi pag-usab ang hubad, mikuha si Daniel og usa ka gatus nga pinili nga mga pahina gikan sa hubad aron iimprinta isip Trozos selectos del Libro de Mormon.12 Gusto ni Brigham nga siguraduhon ni Daniel ang hubad nga walay sayop, bisan pa niana, nakigsabut si Daniel sa pagbasa og usab sa hubad kauban ni Meliton. Samtang sila nagbasa, nag-ampo si Daniel sa Dios sa pagtabang kaniya sa pagpangita og mga sayop sa buhat. Kon siya mobati nga adunay problema diha sa gibasa, mangayo siya og tabang gikan ni Meliton. Dayon tun-an og maayo ni Meliton ang hubad ug mangita sa gikinahanglan nga pag-usab. Gibati ni Daniel nga ang Ginoo naggiya kanila sa buhat.
Wala madugay human ang Trozos selectos naimprinta, si Daniel ug ang ubang mga misyonaryo gitawag ngadto sa Mehiko. Si Meliton wala matudlo sa pag-uban kanila, apan siya milaum nga ang mga paningkamot sa mga misyonaryo mamunga.13
Migikan ang mga misyonaryo sa tinglarag sa 1875. Sa wala pa mogikan, si Daniel ug ang mga kauban mabinantayon nga mikarga og kinse ka gatus ka kopya sa Trozos selectos sa mga buko-buko sa mga asno nga tigdala og mga karga. Dayon sila misugod sa paglakaw sa hugaw nga dalan, naghinamhinam sa pagpaila sa ang Basahon ni Mormon ngadto sa mga tawo sa Mehiko.14
Niining mga panahona, ang Siyudad sa Salt Lake mihagonghong sa balita sa umaabut nga pagbisita ni Presidente Ulysses Grant. Walay presidente sa Estados Unidos nga sukad mibisita sa teritoryo, ug usa ka delegasyon sa teritoryo nga mga opisyal, tag-as og mga katungdanan sa siyudad, ug pribado nga mga siyudadnon dali nga nagkapundok aron sa pag-abi-abi kaniya. Gidapit si Brigham Young sa pag-apil sa delegasyon, ingon man si John Taylor ug Joseph F. Smith.15
Miabut si Grant sa teritoryo sa Oktubre, ug nahimamat siya ug ang iyang asawa, si Julia, ni Brigham diha sa tren sa Ogden. Daklit nga nakahatag og katahuran si Brigham sa grupo sa wala pa manamilit ang presidente aron sa pagtan-aw sa karo sa tren nga bildo ang mga bintana.
“Matinguhaon akong makakita sa nasud,” mipasabut si Grant.
Human sa pagbiya sa presidente, miingon si Julia, “Ako wala mahibalo kon unsay akong itawag kanimo, G. Young.”
“Usahay ako tawgon og gobernador,” mitubag si Brigham, “usahay presidente, ug, usab, Heneral Young.” Nadawat niya ang katapusan nga titulo sa milabay nga katuigan isip usa ka opisyal sa Nauvoo Legion.
“Ingon nga ako naanad sa titulo sa militar, tawgon ko ikaw sa naulahi,” miingon si Julia. Ang iyang bana, usa ka bayani sa Gubat Sibil sa Amerikano, nahimong opisyal sa kasundalohan kadaghanan sa iyang kinabuhi.
“Maayo, maam,” miingon si Brigham, “karon ikaw adunay oportunidad sa pagtan-aw niining kabus, gitamay, ug gikasilagan nga mga tawo.”
“Uy, dili, Heneral Young,” mitubag si Julia. “Sa binali, ang imong mga tawo girespitohan ug gidayeg tungod sa ilang paglahutay, pagkamakanunayon, ug hugot nga pagtuo.” Dayon siya midugang, “May usa lang nga pagsupak nganha sa imong mga tawo—nganha kanimo, Heneral.”
Wala kinahanglana nga ipahayag pa ni Julia ang iyang pagsupak; ang iyang bana usa ka lig-on nga kontra sa dinaghang kaminyoon. “Hinoon,” miingon si Brigham, “kon wala kana kami walay gidaghanon nga kami aduna.”
“Gidili kana sa mga balaod sa nasud,” miingon si Julia, “ug unta dugay nang nawagtang pinaagi sa pwersa sa gobyerno kon dili pa ang kalooy alang sa mga bata ug sa walay sala nga kinahanglan nga mag-antus.”
Sa wala pa makatubag si Brigham, usa ka opisyal midapit kaniya sa pakig-uban sa presidente didto sa karo sa tren, ug si Brigham nanamilit sa Unang Ginang.
Wala madugay, human miabut sa Siyudad sa Salt Lake, mibulag si Brigham sa mga Grant, nagpahayag og paglaum nga sila malingaw sa ilang pagbisita. Gikan sa estasyonan sa tren, ang mga Grant dayon mibiya alang sa paglibut sa siyudad uban ni George Emery, ang gobernador sa teritoryo. Samtang nagmaneho sila duol sa templo, nakita nila ang laray sa mga bata, nagsul-ob og puti, naglinya sa mga dalan kauban sa ilang mga magtutudlo sa Sunday School. Samtang miagi ang karwahe sa mga Grant, ang mga bata miitsa og mga bulak diha sa dalan ug mikanta ngadto sa mga bisita.
Nadani, nangutana si Presidente Grant, “Kang kinsang mga bata kini?”
“Mormon nga mga bata,” miingon ang gobernador.
Nahilum ang presidente sulod sa pipila ka segundo. Ang tanan niyang nadungog mahitungod sa mga Santos migiya kaniya sa pagtuo nga sila imoral nga mga tawo. Apan ang panagway ug pamatasan niini nga mga bata misugyot og bali.
“Ako nalingla,” mibagutbot siya.16
Nianang tingtugnaw, si Samuel Chambers mibarug aron sa pagpamatuod diha sa usa ka miting sa korum sa mga deacon sa Stake sa Salt Lake. Sama sa mga lalaki nga naglingkod libut kaniya siya usa ka hamtung. “Mianhi ako tungod sa akong relihiyon,” misulti si Samuel sa mga lalaki. “Akong gibaligya ang tanan nga ako aduna ug mianhi dinhi aron sa pagtabang og tukod sa gingharian sa Dios.”
Si Samuel nahimong miyembro sa Simbahan sulod sa kapin sa treynta ka tuig. Natawo ngadto sa pagkaulipon didto sa habagatan sa Estados Unidos, nabunyagan siya sa edad nga trese human siya tudloi sa misyonaryo sa ebanghelyo. Tungod kay siya naulipon, dili makakuyog si Samuel sa nahibilin nga mga Santos sa Nauvoo. Gamay ang iyang kontak sa Simbahan sa mga tuig nga misunod, apan gipabilin niya ang iyang hugot nga pagtuo pinaagi sa impluwensya sa Balaang Espiritu.
Sa dihang natapos ang Gubat Sibil ug ang naulipon nga mga tawo sa Estados Unidos gibuhian, siya ug ang iyang asawa, si Amanda, walay kwarta nga makabalhin ngadto sa Utah. Mitrabaho sila sulod sa lima ka tuig, nagtigum sa matag usa ka dako nga ilang mahimo, sa dili pa sila makabiyahe. Miabut sila sa Utah sa Abril 1870 uban sa anak nga lalaki ni Samuel, si Peter. Ang igsoong lalaki ug bayaw nga babaye ni Amanda si Edward ug Susan Leggroan, mibalhin ngadto sa Utah kauban usab ang ilang tulo ka anak.17
Ang mga pamilya sa mga Chamber ug Leggroan namuyo nga managsilingan sa Siyudad sa Salt Lake First Ward. Si Richard ug Johanna Provis, usa ka magtiayon nga lainlain og kadugo gikan sa Habagatang Aprika, mipuyo usab sa ward. Ang mga Leggroan mipasakop sa Simbahan kaniadtong 1873 ug sa wala madugay human niana mibalhin uban sa mga Chambers ngadto sa Eighth Ward, diin si Jane Manning James, ang iyang bana, si Frank Perkins, ug pipila ka itom nga mga Santos namuyo usab.18
Dinhi niini nga mga ward, ang itom nga mga Santos ug ang puti nga mga Santos nagtipon sa pagsimba. Bisan og ang Simbahan wala mohatag og pag-orden sa pagkapari ngadto sa itom nga mga Santos niini nga panahon, si Samuel miserbisyo isip usa ka wala ma-orden nga kaabag ngadto sa korum sa mga deacon ug mihatag sa iyang pagpamatuod matag bulan sa mga miting sa korum. Si Amanda miapil uban ni Jane sa Relief Society. Mibayad sila sa ilang mga ikapulo ug mga halad ug mitambong kanunay sa ilang mga miting sa Simbahan. Sa dihang ang panawagan miabut sa paghatag ngadto sa templo sa St. George, mihatag si Samuel og singko dolyares ug si Jane ug Frank mihatag kada usa og singkwenta sentabos.
Si Samuel ug Amanda, uban sa pipila ka kaubang itom nga mga Santos, bag-ohay lang usab nga miapil sa mga bunyag alang sa mga patay didto sa Endowment House. Si Samuel ug si Amanda nabunyagan alang sa labaw sa duha ka dosena nga mga higala ug mga paryente. Si Edward Leggroan gibunyagan alang sa unang bana sa iyang asawa. Si Jane Manning James gibunyagan alang sa usa ka higala sa pagkabata.19
Gimahal ni Samuel ang iyang pagkamiyembro sa Simbahan ug sa oportunidad sa pagpamatuod ngadto sa korum sa mga deacon. “Kon ako dili mohatag sa akong pagpamatuod,” miingon siya, “unsaon ninyo pagkahibalo kon unsay akong gibati, o unsay inyong gibati? Apan kon ako mobarug ug mamulong, ako nasayud nga ako adunay usa ka higala, ug kon ako makadungog kaninyo nga namulong sama nga ako namulong, ako nasayud nga kita nagkahiusa.”20
Sa hapit na ang kagabhion kaniadtong Abril 5, 1876, usa ka kusog kaayo nga buto mibuak sa hangin sa tingpamulak sa tibuok Siyudad sa Salt Lake. Usa ka higanting bola sa kalayo misaka gikan sa bungtod ngadto sa amihanan diin dagkong mga batong sudlanan gisudlan og polbora sa pusil. Usa ka butang mipasilab sa mga igpabuto, nagguba sa mga tipiganan sa mga hinagiban.
Sa eskwelahan sa Twentieth Ward, diin si Karl Maeser mitudlo og mga klase, ang buto mihugno og bahin sa plaster nga kisame ngadto sa salog. Tungod kay siya may iskedyul sa paghatag og lecture diha sa eskwelahan nianang gabhiona, nahibalo dayon si Karl nga kinahanglan siyang makigsulti sa iyang bishop mahitungod sa naguba.21
Nakit-an ni Karl ang bishop nga nakigmiting ni Brigham Young sa opisina sa propeta. Gireport ni Karl ang dakong kaguba sa eskwelahan ug gisultihan sila nga ang mga klase dili makapadayon hangtud kini ayohon.
“Kana eksakto kaayo, Brother Maeser,” miingon si Brigham. “Ako adunay lain nga misyon alang kanimo.”22
Naguol si Karl. Pipila pa lamang ka tuig ang milabay sukad sa iyang pagpauli gikan sa misyon didto sa Germany ug Switzerland. Ang iyang permanenting pagtrabaho sa eskwelahan sa Twentieth Ward nahimong usa ka panalangin alang sa iyang pamilya. Haruhay ang ilang pagpuyo sa Siyudad sa Salt Lake ug gibati ang pagkataga diha.23
Apan dili gusto ni Brigham nga moadto siya og layo. Sama ni Eliza Snow, si Brigham ug ang uban nga mga lider sa Simbahan naguol mahitungod sa nagtubo nga henerasyon sa batan-ong mga tawo, kansang hugot nga pagtuo wala pa masulayi pinaagi sa sayong pagpanggukod sa Simbahan o nalig-on pinaagi sa mga kasinatian sa pagkakabig ug paglangyaw.24
Wala mosupak si Brigham sa kalibutanong kahibalo o sa mga unibersidad; gani pipila sa iyang mga anak nga lalaki mi-eskwela og kolehiyo sa silangang Estados Unidos. Apan siya naguol nga ang batan-ong mga Santos sa Utah gitudloan sa mga tawo kinsa hilabihang nakapanaway sa gipahiuli nga ebanghelyo. Ang Unibersidad sa Deseret, unang gitukod sa 1850, midawat og mga estudyante gikan sa laing mga simbahan ug wala mitudlo sa mga tinuohan sa Santos sa Ulahing mga Adlaw isip kabahin sa kurikulum. Gusto ni Brigham nga ang kabatan-onan sa Simbahan adunay mga oportunidad sa edukasyon nga molig-on sa ilang tinuohan ug motabang sa pagmugna sa katilingban sa Zion.25
Aron sa pagtuman niini nga tumong, sa tinuod, bag-ohay niyang gitukod ang usa ka eskwelahan sa Provo nga gitawag og Brigham Young Academy. Ang unang semestre niini bag-o lang nga natapos, ug karon gidapit niya si Karl sa pagpangulo niini.
Wala motubag si Karl sa pagdapit ni Brigham diha-diha dayon. Apan human sa duha ka semana, human niya dawata ang pagkatudlo, mibisita si Karl sa propeta. “Hapit na ako mobiya paingon sa Provo, Brother Young, aron sa pagsugod sa akong trabaho diha sa akademya,” miingon siya. “Aduna ka bay mga panudlo?”
“Brother Maeser,” miingon si Brigham, “Gusto kong imong hinumduman nga ikaw dili angay nga motudlo bisan sa alpabeto o sa talaan sa multiplikasyon nga wala ang Espiritu sa Dios.”26
Wala madugay niana nga tuig, ang matag ward sa Siyudad sa Salt Lake naghimo og pagtipon-tipon aron sa pagpangita og kwarta nga ihuman sa templo sa St. George. Nakaila sa baynte anyos nga Heber Grant nga usa ka kasaligan nga batan-ong lalaki nga adunay daghang mga higala, si Bishop Edwin Wooley sa Thirteenth Ward mihangyo kaniya sa pag-organisar og pagtipon-tipon sa iyang ward. “Gusto ko nga himoon mo kini nga malampuson,” gisultihan niya si Heber.
Sa miaging tuig, gitawag si Heber isip usa ka tigtambag diha sa kapangulohan sa Young Men’s Mutual Improvement Association sa iyang ward (Y.M.M.I.A.), usa ka bag-ong organisasyon nga giporma kaniadtong 1875 human mihangyo si Brigham Young sa mga ward sa pag-organisar sa ilang batan-ong mga lalaki sama sa ilang pag-organisar sa ilang batan-ong mga babaye. Isip usa ka lider sa Y.M.M.I.A., si Heber responsable alang sa pagtabang sa batan-ong mga lalaki sa pag-ugmad sa ilang mga talento ug sa paglig-on sa ilang mga pagpamatuod sa ebanghelyo.27
Adunay mga kabalaka si Heber mahitungod sa hangyo ni Bishop Woolley. “Akong buhaton ang labing maayo nga akong mahimo,” miingon siya, “apan kinahanglan gayud nga ikaw mogarantiya, kon kini dili mokita og daghan, imong bayaran ang kulang.”
Gipasabut niya nga ang batan-ong mga tawo gustong motambong og mga sayaw diin sila makasayaw og waltz. Ang nabantog nga sayaw milakip og mga pares nga naggunitay og sikit samtang nagtuyok sa dakong lingin libut sa sayawanan. Bisan og ang pipila sa mga tawo naghunahuna sa waltz nga dili kaayo angay kay sa mas kinaraang sayaw nga tinagup-at ka pares nga ang matag pares anaa sa kada kilid sa kwadrado [quadrille dance], nabantog si Brigham Young nga nagtugot og tulo ka waltz sa kada pagtipon-tipon. Wala motugot si Bishop Woolley sa sayaw, hinoon, ug gidili kini sa mga pagtipon-tipon sa Thirteenth Ward.28
“Maayo,” miingon si Bishop Woolley, “mainyo ang tulo ka waltz.”
“Aduna pay laing butang,” mipadayon si Heber. Walay maayong banda alang sa sayaw, kita maglisud sa pagbaligya sa mga tiket. “Dili ka motugot sa Quadrille Band sa mga Olsen sa pagtugtog sa inyong ward tungod kay kausa ang tigplawta nahubog,” gisultihan niya ang bishop. “Adunay usa lamang ka primera klase nga banda nga kwerdas, ug kana mao ang Olsen.”
Nagdiki-diki, ang bishop miuyon sa pagtugot ni Heber sa pagkuha usab sa banda. “Akong gitugutan kanang batan-ong lalaki sa tanan nga iyang gusto,” miingon siya samtang milakaw palayo. “Kasab-an ko siyag maayo diha sa publiko kon dili niya himoong malampuson kini.”
Gihangyo ni Heber si Eddie ang anak sa bishop sa pagtabang og baligya sa mga tiket ug sa pag-andam sa gambalay sa ward alang sa pagtipon-tipon. Gihawanan nila sa mga desk ang dakong kwarto, gibutangan og hinuwaman nga mga alpombra [rugs] ang salog, ug mipabitay og mga litrato ni Brigham Young ug sa ubang mga lider sa Simbahan diha sa mga bongbong. Dayon sila mihangyo og pipila ka batan-ong mga lalaki sa pagpasiugda sa sayaw diha sa dapit sa ilang mga trabahoan.
Sa adlaw sa sayaw, milingkod si Heber sa may pultahan nga may gi-alpabetong lista sa tanan kinsa mipalit og mga tiket. Walay usa nga gitugutan sa pagsulod kinsa wala makabayad og usa ka dolyar og tunga alang sa usa ka tiket. Dayon si Brigham Young miabut—walay tiket.
“Nakasabut ako nga kini alang sa kaayohan sa templo sa St. George,” miingon si Brigham. Miitsa siya og dyes dolyares. “Igo ba kana alang sa akong tiket?”
“Daghan,” miingon si Heber, wala masiguro kon hatagan ba niya og sukli ang propeta.
Nianang gabhiona, giihap ni Heber ang kwarta samtang giihap ni Brigham ang mga waltz. Ang ward nakakuha og sobra sa otsenta dolyares, nga sobra pa kay sa nakolekta sa bisan hain nga ward alang sa templo. Ug ang batan-ong mga tawo misayaw sa ilang tulo ka waltz.
Sa wala pa matapos ang party, hinoon, mihagawhaw si Heber ngadto sa lider sa banda sa pagtugtog og waltz quadrille, usa ka waltz nga adunay pagka-square dance.
Sa misugod pagtugtog ang banda, milingkod si Heber tupad ni Brigham aron sa pagpaminaw kon unsay iyang isulti kon iyang makita ang ikaupat nga waltz. Tinuod man, sa pagsugod og sayaw sa mga batan-on, miingon si Brigham, “Nagwaltz sila.”
“Wala,” mipasabut si Heber, “kon sila nagwaltz, magwaltz sila libut sa kwarto. Kini usa ka quadrille.”
Mitan-aw si Brigham ni Heber ug mikatawa. “Haay, kamong batan-ong mga lalaki, kamong batan-ong mga lalaki,” miingon siya.29
Pagkahuman dayon sa sayaw sa Thirteenth Ward, mipadulong si Brigham sa habagatan kauban ni Wilford Woodruff aron sa pagpahinungod sa mga bahin sa templo sa St. George. Bisan og ang templo dili pa mahuman hangtud sa tingpamulak, ang pipila sa mga kwarto sa ordinansa andam na sa paggamit.30 Sa templo sa Nauvoo ug ang Endowment House, ang mga Santos nakapahigayon lamang og mga pagtuga alang sa mga buhi. Kon ang templo sa St. George mapahinungod na, mopahigayon sila og mga pagtuga alang sa mga patay sa unang higayon.31
Sa nagkaduol si Brigham sa pamuy-anan, sayon niyang makita ang templo. Gikan sa layo, kini sama sa templo sa Nauvoo, apan sa duol ang sulod niini mas yano. Kini adunay laray sa tag-as nga mga bintana ug walay adorno nga mga banting aron sa pagsuporta sa tag-as nga puting mga bongbong niini. Usa ka gilingin nga tore misaka ibabaw sa sama og kota nga mga lungag nga milinya sa atop.32
Sa Adlaw sa Bag-ong Tuig sa 1877, sobra sa dose ka gatus ka mga tawo naghuot sulod sa silong sa templo alang sa pagpahinungod sa bunyaganan.33 Human mosaka ngadto sa ibabaw nga ang-ang sa bunyaganan, gipahilum ni Wilford Woodruff ang mga Santos. “Akong nakita nga kining pundoka dili makaluhod sa pagkadasok nga kahimtang,” miingon siya, “apan kamo makayukbo sa inyong mga ulo ug mga kasingkasing ngadto sa Dios.”
Human si Wilford mihatag sa pahinungod nga pag-ampo, ang kongregasyon mibalhin sa taas ngadto sa usa ka kwarto-tigumanan. Ang artritis ni Brigham dili pa dugay nga naghimo sa iyang paglakaw og imposible, busa tulo ka tawo mialsa kaniya ngadto sa kwarto. Dayon si Erastus Snow mipahinungod sa kwarto, ug ang tulo ka tawo mialsa ni Brigham pasaka pa og mga hagdanan aron sa pagpahinungod og usa ka sealing nga kwarto.
Sa dihang mibalik si Brigham ngadto sa kwarto-tigumanan, naningkamot siya sa pagbarug diha sa pulpito. Nagpahiluna sa iyang kaugalingon uban sa usa ka hickory nga sungkod, miingon siya, “Dili ako makatugot sa akong mga pagbati sa pagbiya gikan niini nga balay nga walay pagbansay sa akong kalig-on—ang kalig-on sa akong mga ba-ga, tiyan, ug sa igsusulti nga mga bahin sa lawas.”
Gusto ni Brigham sa mga Santos nga ipahinungod ang ilang mga kaugalingon ngadto sa pagtubos sa mga patay. ““Kon ako maghunahuna niini nga hilisgutan, ako gusto nga ang tingog sa pito ka dalugdog mopukaw sa katawhan,” mipahayag siya. “Maluwas ba ang mga amahan kon wala kita? Dili. Maluwas ba kita kon wala sila? Dili. Ug kon kita dili mahigmata ug mohunong sa pagtinguha sa mga butang niini nga yuta, atong makita nga kita isip mga indibidwal manaog ngadto sa impiyerno.”
Naguol si Brigham nga daghang mga Santos nagtinguha sa kalibutanon nga mga butang. “Pananglitan kita nahigmata ngadto niini nga butang, sa ato pa ang kaluwasan sa tawhanong pamilya,” miingon siya, “kini nga balay maghuot, ingon nga atong gilauman nga mahimo, gikan sa Lunes sa buntag hangtud sa Sabado sa gabii.”
Sa paghuman sa iyang sermon, gipataas ni Brigham ang iyang sungkod. “Ako wala mahibalo kon ang mga tawo natagbaw ba sa mga serbisyo sa pagpahinungod sa templo o wala,” mipahayag siya. “Ako wala kaayo matagbaw, ug dili gayud magdahum nga matagbaw hangtud ang yawa mabunalan ug mapalayas gikan sa nawong sa yuta.”
Samtang siya namulong, gihapak og kusog ni Brigham ang pulpito sa iyang sungkod, nagbilin og hup-ak diha sa kahoy.
“Kon akong naguba ang pulpito,” miingon siya, “ang pipila niining maayo nga mga trabahador nga lalaki makaayo niini pag-usab.”34
Sa Enero 9, si Wilford Woodruff miubog ngadto sa bunyaganan uban sa anak nga babaye ni Brigham, karon dyesiotso anyos ug naminyo ngadto sa usa ka batan-ong lalaki nga ginganlan og Alma Dunford. Naggamit og crutch ug sungkod mibarug si Brigham isip saksi samtang si Wilford mibunyag ni Susie alang sa usa sa iyang namatay nga mga higala, ang unang bunyag alang sa patay diha sa templo sa St. George. Human niana, si Wilford ug si Brigham mipandong sa ilang mga kamot diha sa ulo ni Susie ug mikumpirma kaniya alang sa namatay.
Human sa duha ka adlaw, gidumala ni Wilford ug Brigham ang unang mga pagtuga alang sa mga patay nga gipahigayon sa bisan diin nga templo. Si Wilford dayon migahin og hapit kada adlaw human niana og buhat sa templo. Misugod siya sa pagsul-ob og ternong puti, ang unang higayon nga ang usa ka tawo nakasul-ob og puti nga mga saput kay sa kasagarang sinina isip kabahin sa mga seremonyas sa templo. Ang inahan ni Susie, si Lucy, kinsa sa ingon usab mipahinungod sa iyang kaugalingon ngadto sa buhat sa templo, misul-ob og puti nga sinina isip ehemplo alang sa mga babaye.35
Samtang nagtrabaho si Wilford sa templo, mihangyo si Brigham kaniya ug sa ubang mga lider sa Simbahan sa pagsulat sa seremonya sa pagtuga ug sa ubang mga ordinansa sa templo. Sukad sa panahon ni Joseph Smith, ang mga pulong sa mga ordinansa gipreserbar pinaagi lamang sa pulong sa ba-ba. Karon nga ang mga ordinansa ipahigayon nga layo gikan sa mga punoang buhatan sa Simbahan, gusto ni Brigham nga ang mga seremonyas isulat aron sa pagsiguro nga sila mahitabo sa samang paagi sa matag templo.36
Sa pagpahiuyon sa mga ordinansa, nagtuman si Brigham og responsibilidad nga gihatag ni Joseph Smith kaniya human sa unang mga pagtuga sa Nauvoo. “Wala kini mahan-ay og husto, apan among nahimo ang labing maayo ubos sa mga kahimtang,” misulti si Joseph kaniya kaniadto. “Nanghinaut ako nga kamo mobati og responsibilidad ug mo-organisar ug mohan-ay tanan niini nga mga seremonyas.”37
Si Wilford ug ang uban mitrabaho niini sulod sa mga semana sa gipatrabaho. Human gisulat ang mga seremonyas, gibasa nila kini ngadto ni Brigham, kinsa midawat ug miusab niini ingon sa paggiya sa Espiritu. Sa dihang sila nahuman, miingon si Brigham ngadto ni Wilford, “Karon ikaw aduna sa imong atubangan og usa ka ehemplo sa pagpadayon sa mga pagtuga diha sa tanan nga mga templo hangtud sa pag-anhi sa Anak sa Tawo.”38