Kasaysayan sa Simbahan
42 Inspirasyon diha sa Balaanon nga Tuburan


“Inspirasyon diha sa Balaanon nga Tuburan,” kapitulo 42 sa Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 2, Walay Dili Balaan nga Kamot, 1846–1893 (2020)

Kapitulo 42: “Inspirasyon diha sa Balaanon nga Tuburan”

Kapitulo 42

Inspirasyon diha sa Balaanon nga Tuburan

Imahe
estatuwa sa anghel nga naghuyop og trumpeta

Sa sayong bahin sa Enero 1892, si Zina Young ug si Emmeline Wells nagtagbo sa Siyudad sa Salt Lake uban sa laing mga miyembro sa general board sa Relief Society aron sa pagplano og usa ka “jubilee” pagsaulog sa ika-singkwenta nga anibersaryo sa Relief Society. Gusto sa board nga ang matag Santos sa Ulahing mga Adlaw nga kababayen-an sa tibuok kalibutan moapil sa selebrasyon, busa nagpadala sila og sulat sa matag Relief Society sa Simbahan, nag-awhag kanila sa paghimo og jubilee sa ilang kaugalingon.1

Human mipaabot og “kinasingkasing nga pagtimbaya” ngadto sa tanang mga sister, ang sulat mihangyo sa kapangulohan sa matag Relief Society sa pagdapit sa ilang mga miyembro ug mga lider sa pagkapari [priesthood] ngadto sa lokal nga jubilee ug sa pagpili og tig-organisar nga komitiba aron moplano sa kalihokan. Ang matag selebrasyon pagasugdan sa alas dyes sa buntag inig ka Marso 17, ang adlaw diin ang Relief Society unang giorganisar didto sa Nauvoo, ug maghiusa human sa duha ka oras diha sa “tibuok kalibutan nga pag-ampo sa pagdayeg ug pasalamat ngadto sa Dios.”2

Si Zina nagsalig pag-ayo sa tabang ni Emmeline sa pag-organisar sa jubilee sa Siyudad sa Salt Lake sa katagbawan sa matag usa. Ug sa pagsugod sa Marso puno na sa kadasig si Emmeline sa pagplano. “Naningkamot ko sa pagbuhat kon unsay posible alang sa mga pagpangandam sa jubilee,” misulat siya sa iyang diary. “Mas bisi kaayo ko kay sa una.”3

Ang board sa Relief Society napaglano sa pagpahigayon sa jubilee sa Siyudad sa Salt Lake sa tabernakulo. Alang sa mga dekorasyon, ganahan sila nga magbitay og dagko nga mga hulagway ni Joseph Smith, Emma Smith, Eliza R. Snow, ug Zina Young sa likod sa pulpito.4

Tungod kay si Emma Smith, ang unang presidente sa Relief Society, nagpabilin sa Illinois ug mipasakop sa Reorganized Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints [Giorganisar Pag-usab nga Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw], ang ubang mga tawo nagtuo nga ang pagbitay sa iyang hulagway sulod sa tabernakulo dili angay. Sa dihang ang debate nagkagrabe, nangutana si Zina ni Presidente Wilford Woodruff sa iyang hunahuna bahin sa pagpasundayag sa hulagway. “Si bisan kinsa nga supak niini,” siya miingon, “mabaw ra kaayo og panghunahuna.”5

Nianang adlaw sa jubilee, tanang upat ka mga hulagway gibitay sa mga tubo sa organ. Sa kilid niini adunay gihan-ay nga mga bulak nga giporma og yawe nga nagsimbolo sa yawe nga gihatag ni Joseph Smith ngadto sa mga kababayen-an niadtong 1842.6 Si Zina ug Emmeline naglingkod sa atubangan uban ni Bathsheba Smith, Sarah Kimball, Mary Isabella Horne, ug ubang kababayen-an kinsa nag-ugma sa misyon sa Relief Society sa milabayng singkwenta ka tuig. Liboan ka mga miyembro sa Relief Society nagpundok sulod sa Tabernakulo. Daghang kalalakin-an mitambong usab, lakip na ni Joseph F. Smith ug duha ka mga sakop sa Napulog Duha.7

Si Zina mibukas sa jubilee, nagmanggihunahunaon nga ang mga kababayen-an sa tibuok Simbahan nagsaulog sa okasyon. “O nga ang ako untang mga pulong madungog sa tanang katawhan,” miingon siya, “dili lang kaninyo akong mga kaigsoonan dinhi sa tabernakulo ug sa tibuok Utah, apan nga kini unta madungog ug masabtan sa tanang katawhan niini nga kontinente, ug dili lamang niini nga kontinente apan sa mga kontinente sa tanang Uropa, Asia, Africa, ug sa tanang mga isla sa kadagatan.”

“Isip mga igsoong mga babaye niini nga organisasyon, gilahi kita alang sa katuyoan nga makahatag og kahupayan ug kagaan sa pagbati sa mga masakiton ug nag-antus, sa kabus ug nahasol,” siya mipuno. “Kon kita magpadayon sa paghimo niining mga butanga diha sa espiritu niini mismo, ang Ginoo, sa panahon nga moanhi na Siya aron bawion ang Iyang mga mutya, modawat kanato.”

“Unsa ang gipasabot niining jubilee sa kababayen-an?” Gipangutana ni Emmeline ang kongregasyon sa pagtapos sa miting. “Dili lang nga singkwenta na ka tuig kaniadto kini nga organisasyon gitukod sa usa ka propeta sa Dios, apan nga ang babaye nahimong luwas gikan sa sayop ug tuo-tuo ug kangitngit; nga ang kahayag miabut na sa kalibutan, ug ang ebanghelyo nakahimo kaniya nga gawasnon; nga ang yawe sa kahibalo giliso na, ug siya nakainom na og inspirasyon diha sa balaanon nga tuburan.”8


Sulod niining panahona, si Charles Eliot, ang presidente sa Harvard University, mibisita sa Siyudad sa Salt Lake sa usa ka pagsuroy sa kasadpang Estados Unidos. Si Charles nakadayeg sa gamayng grupo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw kinsa miadto sa Harvard sa miaging tuig, ug gidawat niya ang imbitasyon sa pagpamulong diha sa Tabernakulo.

Pito kalibo ka mga tawo ang mitambong sa mubo nga pakigpulong. Si Charles misuporta sa kawsa sa relihiyoso nga kagawasan ug midayeg sa kakugi ug industriya sa mga Santos, mitandi kanila sa mapagarbuhong paagi ngadto sa nag-unang mga Ingles nga mga dumoduong kinsa nagpundar sa Harvard.9 Human niana, human ang Salt Lake Tribune ug ubang mga mantalaan nanghinaway sa iyang maayong pagtan-aw sa mga Santos, si Charles mipanalipud kanila.

“Nagtuo ko nga kinahanglan silang itratar, kalabut sa ilang mga katungod sa kabtangan ug kagawasan sa hunahuna ug pagsimba, sama sa tukma mismo nga pagtratar sa mga Romano Katoliko, mga Judeo, mga Methodist, o bisan unsa nga relihiyoso nga mga denominasyon,” siya mipahayag.10

Naglingkod diha sa nanambong mao sila si Anna Widtsoe, iyang igsoong babaye nga si Petroline, ug ang katorse anyos nga anak ni Anna, si Osborne. Dul-an na sa usa ka tuig ang milabay sukad nga si John, ang kinamagulangang anak nga lalaki ni Anna, nag-eskwela sa Harvard, ug nahangangha kaayo si Anna sa inila nga mamumulong kinsa nagtahud kaayo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga estudyante didto.11

Ang mga Widtsoe nagpuyo na nianing panahona uban ni Petroline sa Thirteenth Ward sa Siyudad sa Salt Lake, nga adunay igong gidaghanon nga mga Scandinavian nga mga Santos nga mohimo sa mga testimony meeting nga usa ka dinaghang pinulongan nga okasyon. Si Osborne nagtrabaho sa tindahan sa Zion’s Cooperative Mercantile Institution sa Main Street samtang si Anna ug Petroline nagtrabaho isip mga mananahi. Si Osborne ug ang iyang mama usab nagtambongan og sinemana nga mga lektyur didto sa lokal nga akademya sa stake.12

Atol sa unang tapus sa semana [weekend] sa Abril, ang snow miabut sa Siyudad sa Salt Lake ingon nga tunga-tunga na kadto sa tingtugnaw. Ang buntag sa Miyerkules, Abril 6, hayag ug tataw, hinuon, samtang si Anna ug Osborne miapil sa sobra sa kwarenta mil ka tawo diha ug sa palibut sa Temple Square aron sa pagsaksi sa pagpahiluna sa simboryo [capstone - bato nga giporma og kawa nga nagkulob] sa tumoy sa pinakatunga nga spire sa silangang habig sa templo sa Salt Lake. Ang simboryo gidesinyo aron isuporta sa dose piye nga eskultor sa anghel nga gigama ni Cyrus Dallin, nga isiguro sa pagsumpay niini sa kadugayan nianang adlawa. Human mapahiluna ang simboryo ug ang anghel, ang gawas nga bahin sa templo makompleto na, ang sulod na lang nga bahin maoy kinahanglang humanon sa dili pa buhaton ang pagpahinungod.13

Ang mga dalan palibot sa templo napuno sa mga tartanilya. Ang ubang mga nanan-aw nagbarug sa mga karomata, nangatkat sa mga poste sa telegrama, o nangatkat sa atop aron mas makakita pag-ayo.14 Ang pamilyang Widtsoe nagbarug taliwala sa baga kaayong katawhan, nakita nila si Presidente Wilford Woodruff ug ubang mga lider sa simbahan diha sa entablado sa silong sa templo.

Human sa pagtugtug sa usa ka banda ug sa pagkanta sa Tabernacle Choir, si Joseph F. Smith mihalad sa pambukas nga pag-ampo. Ang arkitekto sa Simbahan nga si Joseph Don Carlos Young, anak ni Brigham Young ug Emily Partridge, dayon misinggit gikan sa damba sa ibabaw sa templo, “Ang simboryo [capstone] andam na aron mapahiluna!”15

Si Presidente Woodruff milakaw ngadto sa ngilit sa entablado, milantaw sa mga Santos, ug giisa og taas ang iyang mga kamot. “Tanan nga mga kanasuran sa kalibutan!” miingon siya. “Ato na karong ipahiluna ang kinaibabwang bato sa templo sa atong Dios!” Iyang gipislit ang usa ka buton, ug ang kuryente mipaabli og tranka nga mihulog sa simboryo sa tukmang dapit.16

Human niana, ang mga Santos mihimo sa Singgit sa Hosana ug mikanta sa “Ang Espiritu sa Dios sama sa Kalayo.” Si Apostol Francis Lyman dayon mibarug atubangan sa bagang katawhan. “Mosugyot ko,” miingon siya, “nga kining kahugpungan mopasalig sa ilang kaugalingon, isip usa ka grupo ug isip indibidwal, sa paghatag, sa labing madali kon gikinahanglan, sa tanang kwarta nga gikinahanglan aron makompleto ang templo sa labing madaling panahon, aron ang pagpahinungod mahitabo sa ika 6 sa Abril, 1893.”

Ang gisugyot nga petsa mao ang ika-kwarenta nga anibersaryo sa adlaw nga gipahimutang ni Brigham Young ang pamag-ang nga bato sa templo. Si George Q. Cannon mihangyo alang sa pagpaluyo nga boto sa sugyot, ug ang mga Santos mipataas sa ilang tuo nga mga kamot ug misinggit og, “Oo!”17

Si Francis mipasalig og dakung kantidad sa kaugalingon niyang kwarta sa pagkompleto sa templo. Si Anna misaad og lima ka dolyares alang sa iyang kaugalingon ug dyes dolyares alang kang Osborne. Nasayud nga si John ganahan usab nga mosaad sa paghatag og kwarta, si Anna mitampo og dugang napulo ka dolyares alang kang John.18


Nianang tingpamulak, si Joseph F. Smith mibisita sa panimalay sa saysenta y tres anyos nga si James Brown. Samtang batan-on pa kaayo nga lalaki, si James miuban sa pagmartsa sa Mormon Battalion ug miserbisyo og usa ka misyon didto sa Tahiti ug sa silinganang mga isla uban ni Addison ug Lousia Pratt, Benjamin Grouard, ug uban pa. Samtang nagserbisyo sa Anaa atoll [isla nga giliyokan sa sagangsangon nga mga bato sa dagat ug adunay lim-aw sa tunga] niadtong 1851, hinuon, si James giaresto sa bakak nga mga pasangil nga pagsupak sa awtoridad ug gidala didto sa Tahiti, diin siya gipriso ug sa katapusan gipapalayas gikan sa mga isla.19 Ang gobyerno mipugos usab sa ubang mga misyonaryo sa pagbiya, ug ang misyon gisirad-an sukad niadto.

Karon, mga kwarenta ka tuig ang milabay, ang mga lider sa Simbahan nagsugod sa pagpauswag sa misyonaryo nga buhat sa South Pacific. Pagka Hulyo 1891, ang misyon sa Samoa mipadala og duha ka batan-ong mga elder, si Brigham Smoot ug Alva Butler, aron sugdan ang pagsangyaw sa Tonga. Paglabay sa unom ka bulan, duha ka laing mga misyonaryo gikan sa misyon sa Samoa, si Joseph Damron ug William Seegmiller, misugod na usab sa misyonaryo nga buhat sa French Polynesia, nangalagad sa dugay na nga nag-inusara nga mga Santos diha ug sa palibot sa Tahiti.20

Apan si Joseph Damron nagmasakiton, ug siya ug si William nakabantay nga halos tanang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa maong dapit mipasakop sa Gi-organisar Pag-usab nga Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, nga nagpadala og mga misyonaryo didto sa Habagatang Pasipiko sa nag-unang pipila ka tuig. Kining duha ka mga lalaki nagtuo nga ang misyon nanginahanglan og tawo nga adunay daghang kasinatian sa pagpangulo sa buhat sa mao nga dapit.21

Sa balay ni James sa Siyudad sa Salt Lake, si Joseph F. mikuha og usa ka sulat nga ilang nadawat gikan sa mga misyonaryo sa Tahiti. “Gahanan ka ba nga moserbisyo og lain na usab nga misyon sa mga Society Islands?” nangutana siya ni James.

“Wala ko mangandoy nga tawagon ko ni bisan kinsang tawo sa pag-alagad bisan asa nga misyon,” gisultihan siya ni James.22 Tigulang na siya karon nga adunay tulo ka asawa ug daghang mga anak ug mga apo. Dili siya himsug, ug naputol ang iyang tiil sa usa ka aksidente sa armas de fuego sa milabayng mga katuigan. Ang pag-adto sa South Pacific usa ka dakung tahas alang sa tawo nga anaa sa iyang kondisyon.

Gitunol ni Joseph F. ang sulat ngadto ni James ug mihangyo niya nga basahon kini. Mibiya dayon siya nga nagsaad nga mobalik siya sa sunod nga adlaw aron sutaon kon unsay hunahuna ni James mahitungod niini.23

Gibasa ni James ang sulat. Ang batan-ong mga misyonaryo tataw nga nagkalisud. Kay siya na lang ang nahabiling buhi sa nag-una nga mga misyonaryo, pamilyar ni James ang mga tawo ug ang ilang pinulongan nga makatabang kaniya sa paghimo og daghan kaayong kaayohan. Kon ang Unang Kapangulohan mohangyo niya sa pag-adto sa Pasipiko, nakahukom siya, nga moadto siya. Aduna siyay pagtuo nga ang Dios dili mohangyo niya sa pagbuhat og bisan unsa nga butang nga dili mohimo kaniyang angayan sa buluhaton.24

Dihang mibalik si Joseph F. Smith pagkasunod adlaw, gidawat ni James ang tawag sa misyon. Pipila ka semana human niana, si James nanamilit sa iyang pamilya ug mibiya sa siyudad uban sa iyang anak nga si Elando, kinsa gitawag sa pagserbisyo uban niya.

Si James, Elando, ug laing usa ka misyonaryo miabut sa Tahiti sa sunod nga bulan. Gikuyogan ni Elder Damron ug Elder Seegmiller ang bag-ong mga misyonaryo ngadto sa balay sa usa ka Tahitian nga tawo nga ginganlan og Tiniarau, kinsa nagsangkap og higdaanan alang ni James ug sa iyang anak aron ilang katulgan. Human sa makaluya kaayo nga biyahe, si James wala mobiya sa iyang kwarto sulod sa pipila ka adlaw.25

Sa wala madugay, hinuon, daghang mga bisita ang misugod sa pagduaw. Ang usa gikan sa Anaa ug miingon nga nakaila siya ni James pinaagi sa iyang tingog. Ang uban miila niya sa samang paagi, ang tawo miingon, bisan kon wala sila makaila niya sa iyang panagway. Ang ubang mga bisita natawo human si James milawig pauli, apan malipayon gihapon sila nga nakahimamat kaniya. Usa ka tigulang na nga babaye nakaila niya ug milamano dayon niya og hugot kaayo nga nakahunahuna siya mobuhi ba kaha ni siya. Didto kining babaye sa Anaa, nasayran ni James, sa dihang ang Pransiya nga mga opisyales miaresto kaniya ug mikuha kaniya gikan sa atoll [isla nga giliyokan sa sagangsangon nga mga bato sa dagat] sakay sa ilang panggubat nga barko.

Usa ka gabii, nakahimamat si James og lain pa gyud nga lalaki gikan sa Anaa, Pohemiti, kinsa nakahinumdom niya. Si Pohemiti mipasakop sa Giorganisar og usab nga Simbahan, apan nalipay siya nga nakahimamat ni James pag-usab ug misangkap niya og pagkaon. Kon moadto mo sa Anaa, iyang gisaaran ang misyonaryo, ang mga tawo didto maminaw ninyo.26


Didto sa Harvard University, si John Widtsoe nakadawat og nagsunod-sunod nga mga sulat gikan sa iyang mama ug igsoong lalaki sa Siyudad sa Salt Lake. Ang ilang mga pulong kanunayng puno sa mga tambag ug pagdasig. “Nag-ingon si Mama nga kinahanglan kang magmatngon sa imong chemistry,” nagsulat si Osborne usa ka adlaw niana. “Nakabasa siya bahin sa usa ka propesor nga nabutaan sa duha ka mga mata kay dunay ningbuto o ingon niana nga hitabo.”27

“Mamaayo ra ang tanan para nimo,” si Anna misulat sa mas mapasaligon nga paagi. “Basta ihalad lang ang imong kaugalingon sa pagbuhat og maayo ngadto sa matag tawo pinaagi sa tanan nga anaa kanimo ug maimo, aron ikaw makaserbisyo Kaniya kinsa mao ang Tiglalang sa tanang maayong mga butang ug kinsa dili gayud maluya sa paghimo sa tanang butang nga mas maayo ug mas maanindot alang sa Iyang mga anak.”28

Dihang ang tartanilya [horse-drawn streetcar] mihatud ni John sa Harvard sa unang higayon, nahangangha siya sa kasaysayan ug tradisyon sa eskwelahan. Inig kagabii magdamgo siya kon unsaon pag-angkon sa tanang kahibalo sa kalibutan nga dili kinahanglang mabalaka kon unsa kadugayon ang gikinahanglang pagtuon aron mabansay ang matag tun-anan.

Samtang nagsugod siya sa pagpangandam sa mga entrance exam, nga kinahanglan niyang kuhaon sa tinglarag [fall], nasubrahan siya sa kabalaka sa gidaghanon sa kinahanglan niyang makat-unan. Nanghulam siya og daghang mga basahon gikan sa librarya sa kampus og gibasa pag-ayo ang mga pahina. Apan nag-anam og kawala ang iyang kadasig samtang nakaamgo siya kon unsa kalisud ang pagkahimong hingpit nga hanas sa usa ka pagtulon-an. Siya ba, nga usa ka kabus nga langyaw gikan sa Norway, makahimo sa pagpakig-indigay sa iyang mga kauban sa klase? Daghan kanila ang nakadawat og pinakataas nga klase nga edukasyon sa ubang pinakamaayong pangpangandam nga mga tulunghaan sa Estados Unidos. Ang iyang edukasyon sa Utah nakaandam ba kaha niya sa unsay umaabot?

Ang kamingaw sa pamilya nakapuno lamang sa iyang mga kahingawa sulod nianang unang mga bulan, ug naghunahuna siya nga mopauli. Apan nakahukom siya nga magpabilin, ug mipadayon siya sa pagpasar sa mga entrance exam, lakip na sa exam sa Iningles, bisan tuod ang Iningles ikaduha lamang niya nga pinulongan.

Karon, nga nahuman na ang usa ka tuig sa iyang pagtuon, mas masaligon na si John sa iyang pagtuon. Nagpuyo siya sa abangan nga balay uban sa laing mga batan-ong mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga lalaki nga nag-eskwela sa Harvard ug sa silinganang mga eskwelahan. Human sa daghang pag-ampo, gipili niya ang chemistry nga maoy pinakauna niya nga tutokan sa iyang pagtuon. Pipila ka mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nangandoy nga mahimong mga syentista, samtang ang uban nagtuon alang sa karera sa pagka-enhinyero, abogado, panambal, musika, arkitektura, ug negosyo. Sama sa daghang mga estudyante sa kolehiyo, kining mga batan-ong mga lalaki kasagaran magkalingaw kaayo sa pagdebate sa manggialamon nga mga hisgutanan.29

Pagka Hulyo 1892, si James Talmage, usa ka kauban nga kemista ug tinahud nga eskolar sa Simbahan, mibisita sa Boston aron sa pagsiksik og pagkolekta og mga instrumento sa laboratoryo alang sa usa ka unibersidad sa Simbahan sa Siyudad sa Salt Lake.30 Ang amigo ni James ug kanhi kaeskwela nga si Susa Gates miabut usab sa Harvard aron sa pagkuha og pang-summer nga kurso sa Iningles.

Si Susa nakapadani ni John isip usa ka maayong mamumulong ug talentado nga tigsulat. Si Susa, usab, nakadayeg sa iyang pino og artistik nga kinaiya, ug dali silang nahimong managhigala. “Diay usa ka batan-ong lalaki diri, ambungan ug hilumon, kugihan magtuon ug maulawon,” si Susa misulat sa iyang anak nga si Leah, kinsa mga pareha og pangidaron ni John. “Ekselente ang iyang pamatasan ug sa tinuod maoy pinakamaayo nga eskolar sa tanan. Tingali makagusto ka niya.”

“Nagduhaduha ko kon maantigo ba siyang mosayaw,” nagsubo si Susa, “apan ang iyang utok sama ka maalamon sa kang James Talmage ug para nako ang kagwapohon sa iyang nawong mibagay niini.”31


Human magtago-tago sa kapin sa duha ka tuig, si Lorena Larsen ug ang iyang mga anak may kaugalingon na usab sila nga balay sa Monroe, Utah, dili layo sa gipuy-an sa iyang bana, si Bent, uban sa iyang unang asawa, si Julia.32 Apan bisan ang Monroe mao ang lungsod nga nadak-an ni Lorena, wala niya batia nga kanunay siyang gihangop didto.

Sa tibuok Simbahan, daghan sa dinaghan nga mga pamilya ang nagpuyo sama sa naandan, masaligon nga ilang gibuhat ang kabubut-on sa Dios. Ang ubang mga miyembro sa Simbahan sa Monroe, hinuon, nagtuo nga usa ka pagpakasala ang pagpadayon sa pagpa-anak sa ilang dinaghang mga asawa. Dihang naklaro na nga si Lorena nagsabak na og laing bata, ang uban niyang mga silingan ug mga sakop sa pamilya nagsugod sa dayag nga pagbiaybiay niya.

Ang inahan ni Bent nahadlok nga tungod ni Lorena ang iyang anak nga lalaki mabalhug pag-usab sa bilanggoan. Ang igsoong babaye ni Lorena miingon nga ang mabdos nga dinaghang asawa walay kalainan sa tawo nga nakasala og pagpanapaw. Ug usa ka adlaw ang kaugalingong inahan ni Lorena, kinsa mao usab ang presidente sa Relief Society sa ward, mibisita sa iyang balay ug nangasaba niya sa iyang pagpadayon sa pagpanganak uban ni Bent.33

Nianang gabhiona, pagkahuman ni Bent sa pagbugha og mga kahoy para niya ug sa mga bata, gisultihan siya ni Lorena kon unsa ang gisulti sa iyang inahan. Apan imbis mosimpatiya ni Lorena, gisultihan siya ni Bent nga uyon siya sa iyang ugangan nga babaye. Nakigsultihanay na siya sa iyang mga higala bahin niining butanga, ug nakahukom siya nga ang tawo nga adunay dinaghang mga asawa walay laing mahimo gawas sa pagpakig-uban lamang sa iyang unang asawa ug pasagdan ang uban. Siya ug si Lorena nakasilyo lang gihapon, apan kinahanglan sila nga maghulat sa sunod nga kinabuhi aron mahiusa pag-usab.

Wala hapit makatingog si Lorena. Sukad sa Manipesto, kadaghan siya sultihi ni Bent nga dili gyud siya niya biyaan. Karon iya na siyang biyaan ug ang iyang mga anak nga sila na lang, ug pipila na lang ka semana sa dili pa siya manganak.

Ang magtiayon nag-istoryahay sa tibuok gabii. Samtang mihilak si Lorena, si Bent misulti kaniya nga ang iyang mga luha dili makausab sa pagkatinuod sa ilang sitwasyon.34

“Kon wala pa lang ko magtuo nga nagbuhat ka sa serbisyo sa Dios,” gisultihan ni Lorena si Bent, “dili gyud unta ka nako mapasaylo.”

Human milakaw si Bent, si Lorena nag-ampo alang sa kalig-on ug kaalam. Sa dihang ang adlaw nagsugod na sa pagpakita ibabaw sa mga bungtod, nakita niya si Bent nga nagtrabaho diha sa usa ka pasungan sa likud sa balay ni Julia ug gisultihan niya si Bent nga kinahanglan siyang mag-uban kaniya hangtud nga ang bata matawo. Pagkahuman niana, miingon si Lorena, nga mahimo na siyang moadto kon asa siya gustong moadto. Ang Dios mao na lamang ang iyang higala karon, ug moduol siya Niya alang sa tabang.35

Nanganak si Lorena og usa ka batang babaye human sa duha ka semana. Sa dihang ang bata lima ka adlaw na, nagdamgo si Lorena nga namatay siya ug mibangon siya sa kakuyaw. Makasalig ba siya ni Bent sa pag-atiman sa ilang mga anak kon mamatay siya? Misangkap siya niya ug sa mga bata panahon sa iyang pagmabdos, sama sa gisaad. Apan panagsa ra kaayo siyang makigsultihanay sa mga bata, ug kon iya kining buhaton, ang kadali ra kaayo, mabalak-on nga pagduaw sa kasagaran makapabati nila sama nga adunay usa ka estranghero nga mihapit sa ilang balay nianang gabhiona.

Dihang gisultihan ni Lorena si Bent mahitungod sa iyang pagbati sa umaabot, iya kining gibaliwala. “Damgo ra kana,” miingon siya. Nagpabiling mibati og kahingawa, nag-ampo siya sa kasagaran sa misunod nga bulan, misaad sa Ginoo nga molahutay siya sa tanang mga pagsulay ug mga kalisud nga magmainantuson ug buhaton niya ang tanan sa pagpa-uswag sa Iyang buhat, lakip na sa buhat sa templo.36

Lima ka semana human sa damgo ni Lorena, usa ka opisyal sa militar miaresto niya ug ni Bent tungod sa supak sa balaod nga panagpuyo. Gibuhian silang duha sa korte pinaagi sa piyansa sa paglaum nga si Lorena motestigo sa korte batok ni Bent kon ang iyang kaso moabut sa kaulahiang bahin sa tuig.

Ang pag-aresto ug pagtamay nga gibati ni Lorena gikan sa iyang pamilya ug mga higala bug-at ra kaayo alang kaniya. Wala makasiguro kon unsay buhaton, iyang gitug-an ang iyang tanang gibati ngadto ni apostol Anthon Lund, ang presidente sa templo sa Manti. Mibakho si Anthon samtang naminaw sa iyang istorya. “Padayon sa imong padulngan taliwala sa tanang mga pagbiaybiay ug pagtamay,” siya mitambag kaniya. “Maayo ra ka.”37

Nagsunod sa tambag sa apostol, si Lorena mipadayon sa iyang kinabuhi. Ang iyang makaalarma nga damgo, ug ang mga pag-ampo nga misunod, nakatabang niya nga mas mahimong mainantuson, mas sarang nga makalahutay sa iyang mga pagsulay, ug mas mapasalamaton sa Ginoo alang sa iyang kinabuhi. Nakita usab ni Bent nga ang iyang pagpasagad nakahatag ni Lorena og hilabihang pag-antus, ug sa katapusan siya ug si Lorena nakahukom nga magpadayon sa ilang kinabuhi nga magkauban, bisan kon kini dili gayud mahimong sayon.

Nianang Septyembre, si Bent nagpakiluoy nga sad-an sa kasong supak sa balaod nga pakig-ipon, ug usa ka huwes misentensya kaniya sa pagserbisyo og usa ka bulan sa bilanggoan. Ang silot dili kaayo grabe sama sa milabay nga mga katuigan, dihang si Bent nagserbisyo og unom ka bulan sa sama nga kaso. Sa pagkatinuod, sukad sa Manipesto, ang sentensya sa supak sa balaod nga pagpuyo-puyo sagad mas mubo na kay sa una. Apan usa kini ka pahinumdom nga kon si Lorena ug Bent magpadayon sa ilang relasyon, ang sangputanan mahimong lisud kaayo sagubangon.38

Bisan pa, usa kini ka risgo nga karon andam nang dawaton sa managtiayon.

  1. Wells, Diary, volume 15, Ene. 5 ug 8, 1892. Hilisgutan: Relief Society

  2. Zina D. H. Young, Jane S. Richards, ug Bathsheba W. Smith, “Letter of Greeting,” Ene. 21, 1892, Relief Society Historical Files, CHL; tan-awa usab sa Derr ug uban pa, First Fifty Years of Relief Society, 590.

  3. Wells, Diary, volume 15, Mar. 2–4, 1892.

  4. Report of Relief Society Jubilee, Mar. 17, 1892, sa Derr ug uban pa, First Fifty Years of Relief Society, 591; Wells, Diary, volume 15, Mar. 7, 1892.

  5. Wells, Diary, volume 15, Mar. 15, 1892. Kinutlo gi-edit alang sa tukmang pagsabot; “misupak” sa orihinal giilisan og “supak.” Hilisgutan: Emma Hale Smith

  6. Wells, Diary, volume 15, Mar. 14 ug 17, 1892; Report of Relief Society Jubilee, Mar. 17, 1892; Nauvoo Relief Society Minute Book, Abr. 28, 1842,sa Derr ug uban pa, First Fifty Years of Relief Society, 591, 59; Saints, volume 1, chapter 37.

  7. Wells, Diary, volume 15, Mar. 17, 1892; Abraham H. Cannon, Diary, Mar. 17, 1892; Report of Relief Society Jubilee, Mar. 17, 1892, sa Derr ug uban pa, First Fifty Years of Relief Society, 591.

  8. Report of Relief Society Jubilee, Mar. 17, 1892, sa Derr ug uban pa, First Fifty Years of Relief Society, 592–93, 610; Wells, Diary, volume 15, Mar. 17, 1892. Ang katapusang kapahayag sa kinutlo gi-edit alang sa tukmang pagsabot; “miinom” sa orihinal giilisan og “nakainom.” Ang pakigpulong ni Emmeline Wells gibasa ni Abraham H. Cannon.

  9. “Mormons at Harvard,” Provo Daily Enquirer, Mar. 14, 1892, [2]; “President Eliot’s Address,” Deseret Evening News, Mar. 17, 1892, 5; “President Eliot’s Visit,” Salt Lake Tribune, Mar. 17, 1892, 5.

  10. “President Eliot Replies,” Deseret Evening News, Mar. 26, 1892, 8; “Soft Word to Mormons,” New York Sun, Mar. 25, 1892, [1]; “President Eliot’s Visit,” Deseret Evening News, Mar. 29, 1892, 5; tan-awa usab sa “Eliot’s Status,” Salt Lake Tribune, Mar. 18, 1892, 4.

  11. Anna Widtsoe ngadto ni John A. Widtsoe, Mar. 24, 1892; Osborne Widtsoe ngadto ni John A. Widtsoe, Abr. 10, 1892, Widtsoe Family Papers, CHL; tan-awa usab sa Widtsoe, In a Sunlit Land, 34.

  12. Osborne Widtsoe ngadto ni John A. Widtsoe, Nob. 1, 1891; Ene. 17, 1892; Abr. 24, 1892; Mayo 8, 1892; Hunyo 7, 1892, Widtsoe Family Papers, CHL. Hilisgutan: Church Academies

  13. Joseph H. Dean, Journal, Abr. 3, 1892; Woodruff, Journal, Abr. 6 ug 11, 1892; George Q. Cannon, Journal, Abr. 6, 1892; “Temple Capstone,” Salt Lake Herald, Abr. 7, 1892, 6; “The Temple,” Sunday Herald (Salt Lake City), Abr. 3, 1892, 3; John Nicholson, “At the Tabernacle,” Deseret Evening News, Abr. 6, 1892, 4, 8; Francis Marion Lyman, Journal, Abr. 6, 1892; Talmage, Journal, Abr. 6, 1892; Osborne Widtsoe ngadto ni John A. Widtsoe, Abr. 10, 1892, Widtsoe Family Papers, CHL. Mga Hilisgutan: Angel Moroni; Salt Lake Temple

  14. “Temple Capstone,” Salt Lake Herald, Abr. 7, 1892, 6; John Nicholson, “At the Tabernacle,” Deseret Evening News, Abr. 6, 1892, 4, 8.

  15. John Nicholson, “At the Tabernacle,” Deseret Evening News, Abr. 6, 1892, 8; Osborne Widtsoe ngadto ni John A. Widtsoe, Abr. 10, 1892, Widtsoe Family Papers, CHL.

  16. John Nicholson, “At the Tabernacle,” Deseret Evening News, Abr. 6, 1892, 8; Talmage, Journal, Abr. 6, 1892; Joseph H. Dean, Journal, Abr. 6, 1892; “Temple Capstone,” Salt Lake Herald, Abr. 7, 1892, 6.

  17. John Nicholson, “At the Tabernacle,” Deseret Evening News, Abr. 6, 1892, 8; Francis Marion Lyman, Journal, Abr. 6, 1892; Joseph H. Dean, Journal, Abr. 6, 1892; George Q. Cannon, Journal, Abr. 6, 1892; “Temple Capstone,” Salt Lake Herald, Abr. 7, 1892, 6; tan-awa usab sa Osborne Widtsoe ngadto ni John A. Widtsoe, Abr. 10, 1892, Widtsoe Family Papers, CHL.

  18. Francis Marion Lyman, Journal, Abr. 6, 1892; Osborne Widtsoe ngadto ni John A. Widtsoe, Abr. 10, 1892; Mayo 8, 1892, Widtsoe Family Papers, CHL.

  19. Brown, Life of a Pioneer, 129, 168, 204–13, 223–37, 267–70, 480. Hilisgutan: French Polynesia

  20. Britsch, Unto the Islands of the Sea, 16–23, 431; Damron, Diary, Nob. 29, 1891, 6; Ene. 28, 1892, 60; Seegmiller, Journal, Nob. 29, 1891, ug Ene. 27, 1892.

  21. Abraham H. Cannon, Diary, Mar. 31, 1892; Damron, Diary, Peb. 8 and 11, 1892, 74, 77; Joseph W. Damron ug William A. Seegmiller ngadto sa Unang Kapangulohan, Mayo 12, 1892, First Presidency, Mission Administration Correspondence, CHL; Britsch, Unto the Islands of the Sea, 21–22.

  22. Brown, Reminiscences and Journal, Mar. 30, 1892; Brown, Life of a Pioneer, 478. Ang kinutlo gi-edit alang sa tukmang pagsabot; “pangutan-a ko unsaon nako pagbuhat” sa orihinal giilisan ngadto sa “unsaon nimo,” ug “wala nagdahom ” sa orihinal giilisan ngadto sa “wala magdahom.” Ang pangutana nga marka gidugang usab alang sa katin-awan.

  23. Brown, Life of a Pioneer, 438–39, 445–46, 478; Brown, Reminiscences and Journal, Mar. 30, 1892.

  24. Brown, Reminiscences and Journal, Mar. 30, 1892; George Q. Cannon, Journal, Abr. 11, 1892; Brown, Life of a Pioneer, 478–79.

  25. Brown, Life of a Pioneer, 478–83; Brown, Reminiscences and Journal, Hunyo 1, 1892; Damron, Diary, Mayo 24–Hunyo 1, 1892; Seegmiller, Journal, Hunyo 1, 1892; James Brown ngadto sa First Presidency, Hunyo 10, 1892, First Presidency, Mission Administration Correspondence, CHL.

  26. Brown, Life of a Pioneer, 483–85; James Brown ngadto sa First Presidency, Hunyo 10, 1892, First Presidency, Mission Administration Correspondence, CHL; Damron, Diary, Hunyo 10, 1892; Seegmiller, Journal, Hunyo 10, 1892.

  27. Osborne Widtsoe ngadto ni John A. Widtsoe, Abr. 24, 1892, Widtsoe Family Papers, CHL.

  28. Anna Gaarden Widtsoe ngadto ni John A. Widtsoe, Ago. 9, 1892, Widtsoe Family Papers, CHL.

  29. Widtsoe, In a Sunlit Land, 28–32; John A. Widtsoe ngadto ni John H. Squires, Sept. 22, 1892, John A. Widtsoe, Papers, CHL; tan-awa usab sa Morison, Three Centuries of Harvard, 421–22; ug McLachlan, American Boarding Schools, 205–6.

  30. Talmage, Journal, Hunyo 29–30 ug Hulyo 12–13, 1892; John A. Widtsoe ngadto ni Anna Gaarden Widtsoe, Hulyo 12, 1892, Anna K. Gaarden Widtsoe Papers, Widtsoe Family Papers, CHL.

  31. John A. Widtsoe ngadto ni Anna Gaarden Widtsoe, Hulyo 4, 1892; Ago. 17, 1892, Anna K. Gaarden Widtsoe Papers, Widtsoe Family Papers, CHL; Susa Young Gates ngadto ni Leah Dunford, Hulyo 10, 1892; Ago. 7, 1892, Widtsoe Family Papers, CHL; Widtsoe, In a Sunlit Land, 38.

  32. Autobiography ni Lorena Eugenia Washburn Larsen, 57, 109, 111–12.

  33. Autobiography ni Lorena Eugenia Washburn Larsen, 109–11.

  34. Autobiography ni Lorena Eugenia Washburn Larsen, 110–12.

  35. Autobiography ni Lorena Eugenia Washburn Larsen, 112. Ang kinutlo gi-edit alang sa tukmang pagsabot; ang orihinal nga tinubdan nag-ingon “Ako siyang gisultihan nga kon wala pa lang ko magtuo nga siya nagbuhat sa serbisyo sa Dios, dili gyud naku siya mapasaylo.”

  36. Autobiography ni Lorena Eugenia Washburn Larsen, 112–13, 124–25; Larsen, “Life Sketch,” 254, 257; Larsen, “Memories of My Father.”

  37. “Bent Larson and His Plural,” Salt Lake Times, Mar. 28, 1892, 5; United States of America v. Bent Larsen, Case No. 1381, 1892, Territorial Case Files of the U.S. District Courts of Utah, National Archives, Washington, DC; Autobiography ni Lorena Eugenia Washburn Larsen, 110.

  38. Larsen, “Story of Bent Rolfsen Larsen,” 6; Larsen, “Memories of My Father”; “Provo,” Salt Lake Herald, Sept. 23, 1892, 3; “District Court,” Provo Daily Enquirer, Nob. 7, 1892, [4]. Hilisgutan: Manipesto