Ua Ou Iloa o Loo Soifua Lo’u Faaola!
Talu ai ona sa maliu lo tatou Faaola i Kalevaria, e le o se mea tumau la le oti i soo se tasi o i tatou.
Talu ai nei sa ou matamata ai i nisi o tusiata a lo matou aiga. O mea taua e manatuaina sa faatumulia ai lo’u mafaufau a o ou tau atu i lea ata ma lea ata o e pele a o faapotopoto i tafaoga faaleaiga, aso fanau, faatasiga, ma aso faamanatu. Talu mai le taimi na pu’e ai nei ata, o nisi o le aiga e pele ua tuua lenei olaga. Sa ou mafaufau i afioga a le Alii, “Ia outou nonofo faatasi i le fealofani, ina ia outou fetagisi ai mo e ua oti.”1 Ou te misia i latou uma taitoatasi o e ua tuua lo matou aiga.
E ui i le faigata ma le tiga, ae o le oti o se vaega taua o lo tatou aafiaga faaletino. Sa tatou amataina la tatou faigamalaga e agai mai iinei i le tuua lea o lo tatou muai olaga ae o mai i lenei lalolagi. Na faamatalaina lelei e le tusisolo o Wordsworth lena faigamalaga i lana solo musuia i le tino ola pea. Na ia tusia:
O lo tatou fananau mai ua na o se moe ma le faagaloina:
Ma o se Fetu taiala le Agaga ua tatou aumaia,
E mai se tasi mea lona amataga,
Ma e mamao lava lana faigamalaga:
E le o le matua faagalo oti:
E le o le matua le lavalava foi,
A o ao mamalu o le lagi na tatou o mai ai
Mai lo tatou aiga o le Atua le matai:
I lo tatou nuu i le lagi sa masani ai!2
E alu pea lava le olaga. O le talavou e sosoo atu i le tamaitiiti, ma e faifaimalie ona oo mai le matua. A o tatou saili ma mafaufau loloto i le faamoemoega ma faafitauli o le olaga, e le umi ae o se taimi mulimuli ane e feagai i tatou ma le fesili o le umi o le olaga ma se olaga faavavau faaletagata. O nei fesili e tulai mai pea lava pe a tuua e i latou o e pele i tatou po o lo tatou feagai foi ma le tuua o e tatou te alolofa i ai.
O taimi faapea, tatou te mafaufau ai i le fesili ua taatele, lea na sili ona faaupuina lelei e Iopu anamua, o le na fesili i seneturi ua mavae, “Afai e oti le tagata, e toe ola mai ea o ia?”3
O aso nei, e pei ona masani ai, o leo o e le talitonu o loo luitauina le afioga a le Atua, ma e tatau i tagata taitoatasi ona filifili po o ai e faalogo i ai. Na faailoa mai e Clarence Darrow, o se loia lauiloa ma o se tagata e le talitonu i le Atua, “E leai se olaga e sili atu ona taua, ma … o oti uma [ua na] o se toesea.”4 Na tusia e Schopenhauer, le Siamani faitofa ma o se tagata e masalosalo gofie, “O le olaga o se mea matuai sese lava ma e le tatau ai ona tatou moomoo ina ia faaauau e faavavau.” 5 Ma o a la upu ua faaopoopo atu i upu a le augatupulaga fou o ni tagata valea ina ua latou toe faasatauroina Keriso—aua ua latou fesuiaia Ana vavega, ua masalosalo i Lona paia, ma teenaina Lona Toetu.
O Robert Blatchford, i lana tusi God and My Neighbor, na matuai osofaiaina ia talitonuga faaKerisiano ua taliaina, e pei o le Atua, Keriso, tatalo, ma le tino ola pea. Na ia tautino manino mai, “Ou te faapea atu ua ou faamaonia mea uma na ou faamoemoe e faamaoniaina atoatoa ma le sa’o e faapea e leai se Kerisiano e mafaia, e tusa po o le a lona maoae ma lona gafatia, ona taliina mai a’u finauga pe masalomia mea ua ou finauina.”6 Sa lofituina o ia i le masalosalo. Ona tupu ai lea o se mea e maofa ai. Na faafuaseia ona suia ona manatu. Sa le mafai ona toe fesoasoani ona talitonuga e puipuia o ia mai mea sa ia oo i ai. Sa amata malie lava ona ia toe foi i le faatuatuaga sa ia taufaifai ma ula i ai. O le a le mea na mafua ai lenei suiga tele i ona manatu? Na maliu lona toalua. Faatasi ai ma se loto nutimomoia, sa alu atu o ia i totonu o le potu sa taoto ai lona tino oti. Sa ia toe vaai i foliga sa ia alofa lelei i ai. Ina ua alu ese mai o ia i fafo, sa ia faapea atu i se uo: “O ia le la, ae peitai e le o ia. Ua suia mea uma. Sa i ai muamua se mea iina a o lei aveeseina. Ua le toe tutusa o ia. O le a se isi mea e mafai ona aluese e ese mai i le agaga?”
Na ia tusia mulimuli ane: “O le oti e le o le mea lea e pei ona mafaufau i ai nisi tagata. E pei o le alu atu i totonu o se isi potu. I totonu o lena potu tatou te mauaina ai … o tamaitai ma alii e pele ma fanau pele sa tatou alolofa i ai ae ua mou atu.”7
E matua tetee lava lea malamalama i le aoaoga ua taatele i le lalolagi i ona po nei e faatatau i le paia o Keriso, tatou te saili se tulaga e faamaonia ai, se faapogai atoatoa, e oo lava i se molimau a se tasi na vaaitino i ai. O Setefano, mai taimi o le tusi paia, na sauaina i se oti faamaturo, na ia tepa a’e i le lagi ma faapea mai, “Ua ou vaaia le lagi ua avanoa, ma le Atalii o le tagata o loo tu i le itu taumatau o le Atua.”8
O ai se tasi e le mafai ona talitonu i le molimau faatupumanatu a Paulo i tagata o Korinito? Sa ia folafola atu “na maliu Keriso ma sui o a tatou agasala, pei ona tusia; ma na tanu foi o ia, ma toe tu ai i le aso tolu pei o upu ua i ai i tusi: ma … na iloa foi o ia e Kefa, ona iloa lea e le toasefulu ma le toalua: … Ma,” fai mai Paulo, “e mulimuli lava na iloa o ia e a’u nei.”9
O lo tatou tisipenisione sa tautalagia malosi ai foi le molimau lava lenei e tasi na tuuina mai e le Perofeta o Iosefa Samita, e pei ona la molimau ai ma Sini Rikitone, “O lenei, ina ua uma ona faia molimau e tele e uiga ia te ia, o le molimau tupito mulimuli lenei i mau uma lava, ma te faia ia te ia: O loo soifua o ia!”10
O le malamalama lenei e tumau. O le upumoni lea e faamafanafanaina ai. O le faamautinoa lea e taitaia ai i latou o e ua mafatia i le faanoanoa—mai le pogisa i le malamalama.
I le Aso a o Lumanai le Kerisimasi, i le 1997, sa ou feiloai ai i se aiga tulaga ese. E tofu tagata uma o le aiga ma se molimau e le maluelue o le upumoni ma le moni o le Toetu. O le aiga e aofia ai se tina ma le tama ma le fanau e toafa. O le fanau uma lava—e toatolu atalii ma se afafine—na fananau uma mai lava ma ni faaletonu i o latou musele, ma sa le atoatoa uma lo latou malolosi. O Mark, sa 16 tausaga i le taimi lena, sa faia sona taotoga i lona tuasivi i se taumafaiga e fesoasoani ai ia te ia ina ia saoloto lana gaoioi. O isi tama e toalua, o Christopher, 13 tausaga, ma Jason, 10 tausaga, sa sauni e malaga mo Kalefonia i ni nai aso mo taotoga foi faapena. O le afafine e toatasi, o Shanna, sa na o le lima tausaga le matua—o se teineitiiti aulelei. O tamaiti uma lava sa atamamai ma tumu i le faatuatua, ma sa matuai iloga le mitamita o o latou matua o Bill ma Sherry, ia i latou uma taitoatasi. Sa matou feiloai mo sina taimi, ma sa faatumulia lo’u ofisa ma lo’u loto i le agaga faapitoa o lena aiga. Sa ma tuuina atu ma le tama ia faamanuiaga i atalii e toalua o le a feagai ma taotoga, ona talosaga mai lea o matua pe mafai ona usuina e Shanna se pese mo au. Na ta’ua e lona tama faapea e faalelava le malosi o ona mama ma atonu e faigata ai mo ia, ae sa manao e faataitai. Faatasi ai ma se lipine sa taina i le laau, ma se leo matagofie, ma manino—e aunoa ma se nota na misia—sa pese ai o ia i se lumanai susulu:
I se aso manaia sa ou miti i ai
I se lalolagi ou te fia vaai i ai,
I se nofoaga manaia e oso a’e ai le la
Ma susulu ai mo a’u mai luga.
I lenei taeao manaia o le malulu,
Pe afai e mafai ona tini o’u moomooga,
O le aso manaia sa ou miti i ai
O le a oo mai nei ma i ai.11
Na iloa lelei lo matou ootia uma ina ua uma lana pese. O le faaleagaga o lenei feiloaiga na maua ai le agaga mo la’u Kerisimasi i lena tausaga.
Sa matou feutagai pea ma le aiga, ma ina ua aulia e le atalii matua, o Mark lona 19, sa faia loa ni fuafuaga mo ia ina ia auauna atu i se misiona faapitoa i le laumua o le Ekalesia. Na iu lava foi ina maua e isi uso e toalua se avanoa e auauna atu ai i ni misiona faapena.
Toeitiiti atoa le tausaga talu ai, na maliu ai Christopher, i le 22 lena o ona tausaga i le faamai lava lea na aafia uma ai le fanau. Ma o Setema talu ai, na ou maua ai le faamatalaga faapea o Shanna, ua 14 nei tausaga, ua maliu. I sauniga o le maliu sa faamamaluina ai Shanna i ni saafiafiga matagofie. A o fepi’iti atu i le pulelaa e faalagolago i ai, sa taufai faasoa uma atu e ona tuagane o loo ola, o Mark ma Jason, ni aafiaga faaleaiga faamomoiloto. Sa usuina e le tina o Shanna se pese matagofie, o se vaega o le pese toalua. Sa tuuina atu foi e le tama o Shanna faapea ma lona tamamatua ni lauga faagaeetia. E ui sa nutimomoia o latou loto, ae sa latou tuuina uma atu se molimau mamana ma le loloto i le moni o le toetu ma le tulaga moni e faapea o loo ola pea Shanna, e faapea foi i lona tuagane o Christopher, o loo faatalitali uma mai i se faatasiga mamalu ma lo latou aiga pele.
Ina ua oo i le taimi ou te lauga ai, sa ou toe faamatalaina lena feiloaiga ma le aiga i lo’u ofisa lea ua lata i le iva tausaga talu ai ma sa ou talanoa foi i le manaia o le pese na usuina e Shanna i lena faatasiga. Sa ou faaiuina i le manatu: “Talu ai ona sa maliu lo tatou Faaola i Kalevaria, e le o se mea tumau la le oti i soo se tasi o i tatou. O loo ola Shanna, o loo atoatoa ma manuia, ae mo ia i lena aso manaia sa ia pese ai e uiga i se Aso Faapitoa a o Lumanai le Kerisimasi i le 1997, o lena aso sa ia moemiti i ai, o lea ua i ai nei.”
O’u uso e ma tuafafine, tatou te talie, tatou te fetagisi, tatou te galulue, tatou te taaalo, tatou te fealofani, tatou te ola. Ona tatou oti lea. E oo mai le oti ia i tatou uma lava. E sopoia e tagata uma lava faitotoa o le oti. E oo mai le oti i e matutua, o e mamai ma vaivai. E asiasi mai i le autalavou a o i ai o latou faamoemoega tele mo le lumanai mamalu. E oo lava foi i fanau iti e le faapea e taofia mai le oti. I upu a le Aposetolo o Paulo, “Pei ona tofia foi mo tagata ia tasi lo latou oti.”12
Ae semanu tatou te tumau ai pea i le oti pe ana le seanoa le Tagata e toatasi ma Lana misiona, o Iesu lea o Nasareta. Sa fanau i le fale o manu, taoto i le faatanoa e fafaga ai manu, o Lona soifua mai na faataunuuina ai valoaga musuia a le tele o perofeta. Sa aoaoina o Ia mai luga. Sa Ia tuuina mai le ola, malamalama, ma le ala. Na mulimuli ia te Ia le motu o tagata. Sa faaaloalogia o Ia e fanau iti. O e faamaualuluga sa teenaina o Ia. Sa Ia fetalai i faataoto. Sa Ia aoao atu e ala i faataitaiga. Sa Ia ola i se soifuaga atoatoa.
E ui o le Tupu o tupu ma le Alii o alii na afio mai, sa tuuina atu ia te Ia e nisi le faafeiloaiga na tuuina atu i se fili, o se faalata. Ona sosoo ai lea ma le tauemuina lea sa ta’ua e nisi o se faamasinoga. O taualaga “faasatauro ia te ia, faasatauro ia te ia”13 sa faatumulia ai le ea. Ona amata lea o le savaliga i le mauga o Kalevaria.
Sa tauemuina, tuuaia, ulagia, ma tutui o Ia i luga o se satauro i le totonugalemu o tuualaga “Ina alu ifo nei lava le Keriso, le tupu o Isaraelu i le satauro, tatou te iloa ai ma talitonu ai.”14 “Na ia faaolaina isi tagata; na te le mafaia ona faaola o ia ia te ia.”15 O Lana tali: “Lo’u Tama e, ia e faamagaloina atu ia te i latou; aua ua latou le iloa le mea ua latou faia.”16 “Ou te tuuina atu lo’u nei agaga i ou aao, ua na fetalai ia upu, ona to ai lea o lana manava.”17 Sa teuina Lona tino e ni lima alolofa i se tuugamau na foa i le papa.
I le uluai aso o le vaiaso, i le taeao po lava, na o atu ai Maria le Makatala ma Maria le tina o Iakopo, faatasi ai ma isi e asiasi i le tuugamau. Na ofo i latou, ona ua leai le tino o lo latou Alii. Na faamaumauina e Luka faapea e toalua tagata ua oofu i ofu pupula ua tutu mai ia te i laua ma faapea mai: “Se a le mea tou te saili ai le ua soifua i e ua oti? E le o iinei o ia, a ua tu.”18
O le vaiaso a sau o le a faamanatuina ai e le lalolagi Kerisiano le mea silisili ona taua na tupu ua faamaumauina i le talafaasolopito. O le faasilasilaga faigofie, “E le o iinei o ia, a ua tu,” o le uluai faamaoniga mautu lea o le Toetu moni mai o lo tatou Alii ma le Faaola, o Iesu Keriso. O le tuugamau avanoa i lena uluai taeao o le Eseta na aumaia ai se faamautinoaga faamafanafana ma se tali lelei i le fesili a Iopu, “Afai e oti le tagata, e toe ola mai ea o ia?”19
Ia i latou uma o e ua maliliu e pele, tatou te liliuina le fesili a Iopu i se tali: Afai e oti le tagata, e toe ola mai o ia. Ua tatou iloa, aua ua ia i tatou le malamalama o le upumoni faaalia. “O a’u nei o le toetu ma le ola,” na fetalai ai le Matai. “O le faatuatua mai ia te au, e ui lava ina oti, ae ola lava ia: O tagata ola uma o e faatuatua mai ia te au, e le oti lava e oo i le faavavau.”20
E ui i loimata ma faigata, e ui i atuatuvalega ma faanoanoaga, e ui i le lototiga ma le tuua toatasi ona o le maliu o e pele, o loo i ai se faamautinoaga e faavavau le olaga. O lo tatou Alii ma le Faaola o le molimau ola lea e faavavau le olaga.
Ma lo’u loto atoa ma le mafanafana o le malosi o lo’u agaga, ou te sii a’e ai lo’u leo o se molimau faapitoa ma folafola atu faapea o loo soifua le Atua. O Iesu o Lona Alo, le Alo Pele e Toatasi o le Tama na fanaua. O Ia o lo tatou Togiola; o Ia o lo tatou Puluvaga i le Tama. O Ia lea na maliu i luga o le satauro e togiola mo a tatou agasala. Na avea ma uluai fua o le Toetu. Talu ai sa maliu o Ia, o le a toe ola ai tagata uma. “E maeu le manaia o le olioli e aumaia e lenei fuaiupu: ‘Ua Ou iloa o loo soifua Lo’u Togiola!’ ”21 Ia iloa e le lalolagi uma ma ola ai i lena malamalama, ou te tatalo faamaualalo ai, i le suafa o Iesu Keriso, le Alii ma le Faaola, amene.