Gugma kontra Kahigal
Kon mas makasabut kita kon unsa gayud ang tinuod nga kahulugan sa kahigal, makat-on kita unsaon sa paglikay niini ug mohimo og pagpili nga makapaduol nato sa Espiritu Santo.
Kahigal.
Usa gayud kini ka laksot nga pulong. Kadaghanan nato dili ganahang maghunahuna niini, labaw ang pagkat-on mahitungod niini. Ang pulong maoy hinungdan sa malaw-ay nga pagbati, usa ka dautan nga butang—makapadani apan sayop.
Adunay maayong rason alang niana: Kon “ang pagkamahigugmaon ug salapi mao ang gamut sa tanang pagkadautan” (1 Timoteo 6:10), nan, sigurado nga ang kahigal mao ang iyang tinago nga kasangga niini. Kini hiwi ug makapaulaw. Ang kahigal mousab sa tawo, mga butang, ug gani sa mga ideya ngadto sa usa sa mga butang nga mapanag-iya o maangkon aron sa pagtagbaw sa kahidlaw. Apan kon nahibalo na kita niana, nganong kinahanglan pa man nato nga mas makahibalo pa mahitungod niini?
Tungod kay kon mas makasabut kita kon unsa gayud ang tinuod nga kahulugan sa kahigal, makat-on kita unsaon sa paghulma ang atong mga hunahuna, mga pagbati, ug mga lihok aron makalikay ug makabuntog sa mga pagpakita niini. Mogiya kini nato nga mas mahiduol sa pakig-uban sa Espiritu Santo, nga molimpyo sa atong mga hunahuna ug intensyon ug molig-on kanato. Ug kana mosangput ngadto sa mas malipayon, malinawon ug hingpit nga kalipay sa kinabuhi.
Pagbatbat sa Kahigal
Kita may kalagmitan nga maghunahuna sa kahigal isip pagbaton og dili tukma, hilabihan nga mga pagbati sa pisikal nga kaibog ngadto sa laing tawo, apan kini posible nga may kahigal ngadto o maibug sa basta bisan unsa nalang: kwarta, mga kabtangan, mga butang, ug, siyempre, sa ubang mga tawo (tan-awa sa Giya sa mga Kasulatan, “Kahigal”).
Ang kahigal nagpugos sa tawo nga angkunon ang usa ka butang nga supak sa kabubut-on sa Dios. Gilangkuban kini sa bisan unsa nga pagbati o tinguha nga makahimo sa indibidwal sa pagtutok sa kalibutanong mga kabtangan, o hinakog nga binuhatan—personal nga interes, mga tinguha, hilig, ug mga gana—imbis sa paghupot sa mga sugo sa Dios.
Sa laing pagkasulti, ang pagtinguha og butang nga supak sa kabubut-on sa Dios o nagtinguha sa pagpanag-iya sa mga butang sa pamaagi nga nahisupak sa Iyang kabubut-on mao kini ang kahigal, ug mosangpot kini ngadto sa pagka dili malipayon.1
Ang Makuyaw sa Sekswal nga Kahigal
Bisan tuod og gipahimangnoan kita batok sa kahigal isip usa ka porma sa pagkaibug sa kinatibuk-an, ang sekswal nga kontexto sa kahigal mao ang makuyaw kaayo. Ang Manluluwas mipahimangno: “Bisan kadtong magatan-aw og babaye uban sa pagkaibog kaniya, nakapanapaw na kaniya diha sa sulod sa iyang kaugalingong kasingkasing” (Mateo 5:28).
Ang karaang mga apostoles mipasidaan og maayo batok sa kahigal niini nga pagbati. Isip usa ka ehemplo, ang Apostol nga si Juan miingon, “Kay ang tanan nga anaa sa kalibutan, ang pangibog sa unod, ug ang mga pangibog sa mata, ug ang pagpagarbo sa kinabuhi, dili gikan sa Amahan, kondili sa kalibutan” (1 Juan 2:16; tan-awa usab sa bersikulo 17; Mga Taga-Roma 13:14; 1 Pedro 2:11).
Ug ang mga pasidaan nagpadayon karon.2 Si Elder Jeffrey R. Holland sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles mipasabut: “Nganong ang kahigal ingon usa man ka makamatay nga sala? Kana, agig dugang sa hingpit nga epekto niana diha sa atong mga kalag, nagtuo ako nga sala kini tungod kay mohugaw kini sa labing taas ug labing balaan nga pakigrelasyon nga gihatag sa Dios dinhi kanato sa mortalidad—ang gugma nga gibatunan sa lalaki ug sa babaye alang sa usag usa ug ang tinguha nga ang magtiayon kinahanglan magbaton ug mga anak ngadto sa usa ka pamilya gituyo nga magmahangturon.”3
Ang pagtugot sa mahigalon nga mga tinguha magsugod sa pagtubo diha sa sinugdanan sa daghang mga makasasala nga buhat. Unsay magsugod sa daw inosenting nasigpatan lang mahimong molambo ngadto sa pagkamaluibon uban sa tanang makadaut nga sangputanan. Tungod kana kay ang kahigal mipapahawa sa Espiritu Santo ug mobiya kanato nga madutlan sa ubang mga tintasyon ug mga bisyo ug sa mga pagpanghaylo sa yawa.
Ang subo nga pagpili ni Haring David mao ang usa ka makaguol nga ehemplo kon unsa ka gamhanan ug makamatay kini nga emosyon. Nahitabo nga si David nakakita ni Bathsheba nga naligo ug naibug kaniya. Ang kahigal misangput sa buhat, ug iyang gipakuha si Bathseba aron makigdulog kaniya. Unya, sa sayop nga mga paningkamot aron tagoon ang iyang mga sala, mimando si David nga idetisno ang bana ni Bathsheba sa gubat diin iyang nasiguro nga mapatay siya (tan-awa 2 Samuel 11). Isip sangputanan, si David nawad-an sa iyang kahimayaan (tan-awa D&P 132:38–39).
Ang sitwasyon ni David daw migrabe, apan kini siguradong nagmatuod og usa ka punto: ang kahigal usa ka gamhanang tintasyon. Ang pagtahan ngadto niini makapahimo natong malambigit sa mga butang nga walay usa ka tawo nga sa ilang hustong panghunahuna makahimo. Sa pagkatinuod hilabihan kini ka makadaut, hilabihan ka makapagana, ug epektibo kaayo sa pagtintal kanato sa pagpahilayo gikan sa Espiritu Santo ug paundayunan ang atong kabubut-on ngadto sa butang nga ginadili makapahimo niining tanan nga labaw nga makuyaw. Kini magsugod pinaagi sa pagtan-aw og pornograpiya, pagpaminaw og mga malaw-ay nga mga lyric, o pag-apil sa dili tukma nga kasuod. Sa samang higayon, ang kahigal nga pagbati mag-aghat sa usa ka indibidwal sa pagtinguha sa pornograpiya. Kining balik-balik nga relasyon hilabihan ka gamhanan ug makuyaw.4
Ang sekswal nga kinaiyahan sa kahigal moguba ug mopahuyang sa tanang mga relasyon, dili ang labing minos nga mao ang personal nga pakigrelasyon uban sa Dios. “Ako moingon nganha kaninyo, sumala sa Ako miingon kaniadto, siya nga motan-aw diha sa usa ka babaye nga may kahigal kaniya, o kon si kinsa nga makahimo sa pagpanapaw diha sa ilang mga kasingkasing, sila dili makabaton sa Espiritu, apan molimud sa hugot nga pagtuo ug mahadlok” (D&P 63:16).
Sumala sa gitudlo ni Elder Richard G. Scott (1928–2015) sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, “Ang sekswal nga imoralidad makamugna og usa ka babag sa impluwensya sa Espiritu Santo sa tanan niining makapabayaw, makapadan-ag ug makahatag og gahum nga mga kapabilidad. Makaingon kini sa gamhanang pisikal ug emosyonal nga kagana. Sa katapusan magmugna kana og dili kapugngan nga gana nga mogiya sa nakasala ngadto sa mas seryuso nga sala.”5
Unsa ang Dili Kahigal
Kay nakonsiderar na kon unsa ang kahigal, importante usab kining masabtan kon unsa ang dili ug aron maampingan nga dili mahinganlan ang tukma nga mga hunahuna, mga pagbati ug mga tinguha isip kahigal. Ang kahigal usa ka matang sa tinguha, apan adunay mga matarung usab nga mga tinguha. Sama pananglit, mahimo kitang magtinguha og maayo ug tukma nga mga butang nga makatabang nato sa pagtuman sa buhat sa Ginoo.
Hunahunaa ang mahitungod sa:
-
Tinguha nga makakwarta. Diha ug mismo, ang pagtinguha og kwarta dili dautan. Si Pablo wala mag-ingon nga ang kwarta mao ang hinungdan sa tanang kadautan. Siya miingon, “ang pagkamahigugmaon og salapi mao ang gamut sa tanang pagkadautan” (1 Timoteo 6:10; empasis gidugang). Sa mga pagtulun-an ni Jacob midugang og mga katin-awan: Apan sa dili pa kamo mangita sa mga katigayunan, pangita kamo sa gingharian sa Dios. “Ug human kamo makadawat og usa ka paglaum diha ni Kristo kamo makadawat og mga katigayunan, kon kamo mangita kanila; ug kamo mangita kanila sa katuyoan sa pagbuhat og maayo—sa pagsaput sa hubo, ug sa pagpakaon sa gigutom, ug sa paghatag og kagawasan sa mga bihag, ug sa paghatag og kahupayan sa masakiton ug sa may mga kasakit.” (Jacob 2:18–19).
-
Pagbaton og tukma nga sekswal nga mga pagbati ngadto sa inyong kapikas. Kadtong hinatag sa Dios nga mga pagbati makatabang sa pagpalig-on, ug pag-hiusa sa kaminyoon. Apan kini posible nga magbaton og dili angay nga pagbati ngadto sa kapikas. Kon magtinguha kita og katumanan nga alang lamang sa atong kaugalingon, o aron lang sa pagtagbaw sa atong kaugalingong kahidlaw o mga pagbati, kita mahimong madakin-as ngadto sa maibugon nga mga tinguha, ug kana mahimong makadaot ngadto sa usa ka relasyon sa kaminyoon. Ang yawe sa pagpangita ug pagpabilin sa tukmang pisikal nga kasuod sa kaminyoon mao ang putli ug mahigugmaon nga mga katuyoan.
Ang importante nga baruganan mao ang pagpangita sa mga butang alang sa husto nga katuyoan—sa pagtukod sa gingharian sa Dios ug pagpalambo sa kaayohan sa kalibutan. Agig kalahian, ang kahigal nag-awhag kanato sa paglapas sa angay nga mga utlanan, diin ang atong mga tinguha mahimong makapahiubos sa Dios, ipakaubos ang mga katawhan, ug mohimo sa mga butang, bahandi, ug gani sa gahum ngadto sa pagkadautan nga motuis sa atong kasensitibo ug makadaut sa atong mga relasyon.
Nganong Motugyan Kita Kanunay ngadto sa Kahigal
Sayud nga unsa ka makadaot ug makuyaw ang kahigal, nganong makatintal ug uso kaayo? Ngano nga kanunay man nato kining tugutan nga molupig kanato? Kon tan-awon, maingon kini nga ang kahakog o kakulang sa pagpugong sa kaugalingon maoy sentro sa kahigal. Mao kadto ang nakatampo nga mga hinungdan, apan sa lintunganay sa kahigal sa kanunay mao ang kahaw-ang. Ang mga indibidwal mahimong magumon sa kahigal diha sa kawang nga pagsulay sa paghulip sa kahaw-ang sa kinabuhi. Ang kahigal mini nga pagbati, usa ka ubos nga puli alang sa tiunay nga gugma, tinuod nga bili ug malungtaron nga pagkadisipulo.
Ang tukmang pagpugong sa emosyon, sa usa ka pagsabut, mao ang kahimtang sa kasingkasing. “Kay maingon nga siya nagahunahuna sa sulod sa iyang kaugalingon, sa ingon niana mao man siya” (Mga Proverbio 23:7). Bisan asang dapit nato itutok ang atong panghunahuna ug espirituhanon paglabay sa panahon mamahimong pwersa sa atong mga hunahuna, mga pagbati, ug mga buhat. Sa matag higayon nga kita mismo mibati nga gitintal ngadto sa kahigal, kinahanglan natong pulihan kanang tintasyon sa mga butang nga mas angay.
Ang katapulan makahimo usab og maibugon nga mga panghunahuna. Kon gamay ra kaayo ang atong gimbuhaton diha sa atong kinabuhi, may kalagmitan nga kita mas madutlan sa dautang mga impluwensya. Samtang aktibo natong tinguhaon ang pag-apil sa usa ka maayong katuyoan (tan-awa sa D&P 58:27) ug maningkamot sa paggamit sa atong panahon sa mabungahong paagi, maminusan ang atong kabantang sa maibugon nga mga hunahuna o sa ubang mga negatibong mga impluwensya.
Sumala sa gipasabut ni Elder Dallin H. Oaks sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, ang tinguha nga atong pilion sa pagsunod gikinihanglan nga makaapekto dili lamang sa atong mga lihok apan kon si kinsa kita mamahimo sa katapusan: “Ang mga tinguha ang momando sa atong mga prayoridad, ang mga prayoridad mohulma sa atong mga pagpili, ug ang mga pagpili motino sa atong mga binuhatan. Ang mga tinguha nga atong gihimo motino sa atong kausaban, sa atong kalampusan, ug kon unsa kita mamahimo.”6
Sa laing pagkasulti, kinahanglan atong bantayan dili lamang ang mga emosyon nga atong tugutan ang atong mga kaugalingon sa pag-apil apan sa mga hunahuna usab nga moapil o maoy hinungdan niadto nga mga pagbati. Sumala sa gitudlo ni Alma, kon ang atong mga hunahuna dili putli, “ang atong mga hunahuna usab mohukom kanato” (Alma 12:14).
Ang Tambal: Kristohanon nga Gugma
Ang kahigal malikayan. Tungod kay ang Langitnong Amahan naghatag kanato og kabubut-on, aduna tay gahum batok sa atong mga hunahuna, pagbati, ug mga lihok. Dili kita kinahanglang magpadayon sa maibugon nga mga hunahuna ug mga pagbati. Kon moabut ang tintasyon, makapili kita nga dili mosubay niadto nga mga dalan.
Sa unsang paagi nga atong mabuntog ang tintasyon sa kahigal? Magsugod kita pinaagi sa pagpalambo og tukma nga relasyon uban sa atong Langitnong Amahan ug sa pagpili sa pagserbisyo sa uban. Ug mobuhat kita og inadlawng relihiyoso nga mga pamatasan, lakip sa pag-ampo ug pagtuon sa kasulatan, nga modapit sa Espiritu Santo sa atong kinabuhi. Sa katapusan, ang sekretong kasangkapan mao ang Kristohanong gugma—putli, sinsero, matinuoron nga paghigugma, uban sa tinguha sa pagtukod sa gingharian sa Dios ug magpabilin nga bug-os ngadto sa Iyang himaya. Kana nga gugma posible lamang kon kita makabaton sa pakig-uban sa Espiritu Santo.
Ang pagtangtang sa kahigal nagkinahanglan og kinasingkasing nga pag-ampo diin mangamuyo kita sa Dios nga tangtangon kadtong mga pagbati ug maghatag, sa ipuli niini nga, ang manggiloy-on nga gugma (tan-awa sa Moroni 7:48). Kini nahimong posible, sa samang paagi nga ang tanang paghinulsol nahimong posible, pinaagi sa grasya sa Pag-ula ni Jesukristo.7 Tungod Kaniya, kita makakat-on sa paghigugma sa mga paagi nga Siya ug ang atong Langitnong Amahan nahigugma kanato.
Kon kita kanunay magtutok sa atong Langitnong Amahan, kon kita magpuyo sumala sa mga una ug ikaduhang dako nga mga sugo—sa paghigugma sa Dios ug sa atong mga silingan sama sa atong kaugalingon (tan-awa sa Mateo 22:36–39)—ug kon mobuhat kita sa tanan nga atong mahimo sa pagsunod samtang Siya nagtudlo, putli ug matinuoron nga intensyon moimpluwensya sa atong mga kinabuhi uban sa mas gikusgon niini. Samtang atong hiusahon ang atong kabubut-on uban sa kabubut-on sa Amahan, ang mga pagtintal ug ang epekto sa kahigal mokunhod, mapulihan sa tiunay nga gugma ni Kristo. Dayon mapuno kita sa usa ka balaanon nga gugma nga mopuli sa mga ubos nga tinguha niini nga kalibutan uban sa kaanyag sa pagtukod sa gingharian sa Dios.