“Wilika Vakamalua: Raica na iVakabula ena iVolanikalou,” Liaona, Janu. 2024.
Wilika Vakamalua: Raica na iVakabula ena iVolanikalou
Na vakayagataki ni vakasama vaka oqo me baleta na cakacakaniliga ena rawa ni vukei keda me ka raici Jisu Karisito ena iVola i Momani.
La Pietà [Yalololoma], mai vei Michelangelo
A taura o Michelangelo e sivia ni dua na yabaki me bulia kina na La Pietà, e dua na ivakatakarakara totoka kei Meri ni keveta tiko na yagoi Jisu ni oti na Nona Lauvako. O Leonardo da Vinci a balavu sara, e rauta ni tolu na yabaki, na nona droinitaka na droini vakasakiti na The Last Supper [iOtioti ni Vakayakavi].
Kevaka mo na vakilakila, ena vakacava beka na balavu ni gauna ena vakayagataka e dua e veisiko ki na dua na vale ni maroroi cakacaka ni liga—vakacaca—me vakasarava kina na vei cakacaka ni liga yadua?
Na kena isau e 17 na sekodi, me vaka e vakaraitaka e dua na vakadidike.1
Vakasamataka mada: 17 na sekodi na saravi ni dua na cakacaka ni liga ka taura e vica vata na yabaki vua e dua na kenadau me cakava.
E kilai vakamatata. E tu e drau na droini kei na matakau-ceuti ena dua na vale ni maroroi yaya, ka da tamata osooso. O koya gona eda vakusakusa ga kina ka vakasarava na kena levu ga eda rawata. Ia e lasa, ena noda rerevaka ni da na calata e dua na ka, eda tini ena noda calata na inaki dina ni cakacaka ni liga—na itovo ni yalo kei na vakanananu era vinakata na bulia me da vakila. Eda sarava vakatotolo na vei cakacaka ni liga yadua ena vale ni maroroi yaya, ia eda sega ni raica vakaidina e dua vei ira. Ka da biubiu mai na vale ni maroroi yaya ena wawale ka da sega ni vakauqeti. Eda na rairai vakataroga beka se cava era taleitaka kina na tamata na sarava na cakacaka ni liga—ka rairai vakadeitaka vei iko ni cakacaka ni liga sa nodra ga na vuli torocake, ka sega ni baleti keda kece.
Sarasara Vakamalua
Me wali na leqa oqo, era sa vakauqeti ira tiko na vulagi na vei vale ni maroroi cakacaka ni liga e veiyasai vuravura me ra vakatovotovotaka na ka era vakatoka me “sarasara vakamalua.”2 Era sureti ira na tamata me ra digitaka e dua na cakacaka ni liga ena vale ni maroroi yaya, me ra vakacegu vinaka, ka vakadikeva vakamalua me dua na gauna—5 ki na 10 na miniti. Raica mai na veitutu duidui eso. Toso voleka yani ka dikeva vaka matailalai. Toso ki muri ka dikeva vakataucoko. Ena so na gauna, e dau tukuni vei ira na vulagi me ra kakua ni wilika na ivakamacala me baleta na cakacaka ni liga ka vakarautaka tu na veivanua oqori—me yacova ni ra sa dui bucina vakataki ira na nodra nanuma ka rawata vakataki ira na nodra vakadidike.
Na sarasara vakamalua e sa veisautaka na veika e sotavi ena vale ni maroroi cakacaka ni liga vei ira e vuqa na tamata. Eso era a sega ni dau vakasamataki ira tu me ra dau taleitaka na cakacaka ni liga e sa yaco me ra taleitaka. Era vakadeitaka vei ira ni sa rawa me ra kila na i balebale ni dua na cakacaka ni liga cava ga, ka ra kune reki ena veika era kunea. Era vulica ni ra sega ni gadreva e dua na diqiri ena itukutuku makawa ni cakacaka ni liga mai na koliji me ra uqeti kina; era gadreva ga me ra toso vakamalua ka laiva me vakayacora na cakacaka ni liga na inaki ka buli kina.
E rawa beka ni vakayagataki na ivakavuvuli vata oqo me wiliki kina na ivolanikalou—me ivakaraitaki, ki na noda vulica na iVola i Momani ena Lako Mai, Mo Muri Au ena yabaki oqo?
Eda kila ni iVola i Momani, e sa dua tale na ivakadinadina kei Jisu Karisito, a volai ena inaki me vakaqaqacotaka na noda vakabauta na iVakabula (raica na 1 Nifai 6:4). Eda kila ni a volai mai vei ira na parofita vakauqeti ni Kalou, vakatabakidua ki na noda gauna (raica, me kena ivakaraitaki, na Momani 8:35). Eda kila ni o ira na parofita ni gauna makawa ka ra a vola na iVola i Momani era a vakayacora vakakina ena nodra solibula cecere vakayadua. Na iwalewale mada ga ni kena ceuti na vosa ena peleti kaukamea e a taura na gauna ka dredre (raica na Jekope 4:1). Ka so e a voleka ni vakaleqai na nodra bula me ra taqomaka na itukutuku me rawa ni tiko kina vei keda nikua (raica na Momani 6:6; Moronai 1).
Ia ena so na gauna, ena noda gauna ni osooso, eda vakusakusataka na noda wilika na iVola i Momani. E rawa ni da wilika vakatotolo e vica na tikina ena gauna ni katalau se ena ilakolako ki cakacaka. E rawa ni da wilika na veivosa yadua ena dua na iwase, ia e sega tu ni vakaibalebale vei keda. Sega ni veigauna kece, ia ena so na gauna, eda sogota na ivola se na app ka sega ni dua na veisau e vakilai.
Wiliwili Vakamalua
Kevaka e gadrevi me taleitaki e dua na cakacaka ni liga totoka ena kena saravi vakamalua, e rairai, ena yaga talega me da “wilika vakamalua” na iVola i Momani.” Oqori e sega ni kena ibalebale me balavu cake na noda vulica na ivolanikalou, ia ena rawa ni yaga vei keda ni da toso vakamalua. Ena kena vakusakusataki me otivi e dua na iwase, e na vinaka me vakanamata na vuli nikua ki na tolu se va ga na tikina. Ia eda na vakasamataka sara ga vakatitobu na veitikina oqori. Eda raica na veika matailalai, na veivosa, kei na veimalanivosa eso. Eda vakasamataka vakatitobu na vuna yadua era bibi kina—e vakavulica beka vei au e dua na ka me baleta na iVakabula? E vakatitobutaka beka na noqu loloma Vua kei na noqu vakabauti Koya? E tiko beka e dua na ka e vinakata o Koya me‘u kila?
Na wiliwili vakamalua e vakatarai keda me da raica na veika ena iVola i Momani ka da na sega ni raica rawa ke da vakusakusa. Ka bibi duadua, ni na rawa ni vukei keda me da raica vakawasoma na iVakabula ena ivola oqo ka a volai me vakadinadinataki Koya. Na wilivola vakamalua e dua na sala me dolavi kina na matada, vakasama, kei na lomada ki na ivakadinadina mana ni iVola i Momani me baleti Jisu Karisito. E rawa ni veisau na bula, ni da taura na gauna me da raica kina vakaidina, e dua na cakacaka ni liga veivakauqeti. Ia ena dua na sala e bibi cake sara, na raici ni iVakabula ena ivolanikalou e rawa ni vakayacoka vakatitobu ki na noda vakasama kei na veika eda vakila—kei na noda bula talega.
Me ivakaraitaki, taura mada ni o wilika tiko na 1 Nifai wase 1. Sa vakagolei na nomu vakasama ki na tikina e 6, mo vakamalua sara ka tiko vakalailai e kea. O na vakagolei beka ki na “duru bukawaqa” a raica o Liai ka mai “toka ena dua na vatu.” Oqori e ka matalia me yaco ki na dua na bukawaqa. Na cava beka e rawa ni kena ibalebale o ya? Na nomu vakanananu ena rawa ni lako ki na vei duru bukawaqa tale eso ka cavuti ena ivolanikalou (na ivakamacala e ra ena rawa ni vukei iko e kea). Sa rawa mo vakasamataka vakatitobu na vuna e dau vakatauvatani kina na iserau ni Turaga ki na bukawaqa. Na cava e tukuna o ya me baleti Koya? E a sa bau vaka beka e dua na duru bukawaqa o Koya ena nomu bula?
E vuqa sara na ka me vakasamataki. Ka o se bera mada ga ni vakacavara na tikina o ya.
E tiko talega na yaga ni kena wiliki vakatotolo na iVola i Momani. E rawa ni vukei keda me da vulica na veisemati ni veika e yaco tiko ena italanoa ka kila na ulutaga raraba era basika vakawasoma. Ia e vuqa na veika matailalai me vulici baleti Jisu Karisito e tiko ena iVola i Momani, ka so na gauna na sala vinaka duadua me da raica kina na veika o ya sa ikoya me da toso vakamalua ka vakararai vakavinaka.
A tukuna vakaoqo o Nifai me baleta na veivosa a vola ena iVola i Momani, “Na vosa oqo … era sa vosa i Karisito, ka a solia vei au ko koya; ka … ena vakaraitaka vei kemudou na Karisito, ena kaukauwa kei na lagilagi, ni ra sa nona vosa” (2 Nifai 33:10–11). E sega ni gadrevi mo kenadau ena wilivola mo kunea kina na vosa ni iVakabula ena iVola i Momani. Mo vakamalua ga ka solia ki na iVola i Momani e dua na gauna me vakayacora na ka a buli kina—me tara cake na nomu vakabauti Jisu Karisito.