Konifelenisi Lahi
Laka Atu ʻi he Tui
konifelenisi lahi ʻo ʻEpeleli 2020


Laka Atu ʻi he Tui

ʻOku ou tāpuakiʻi kimoutolu ʻaki ʻa e melinó pea mo ha tui lahi ange ki he ʻEikí.

Siʻoku kāinga ʻofeina, ʻi heʻetau aʻusia e fakaʻosinga ʻo e konifelenisi fakahisitōliá ni, ʻoku tau fakahaaʻi ʻetau fakafetaʻi ki he ʻEikí. Kuo fakaʻofoʻofa e hivá, mo fakalaumālie e ngaahi pōpoakí.

Ne tau aʻusia ha ngaahi meʻa mahuʻinga lahi lolotonga e konifelenisí ni. ʻI hono fakamanatu e taʻu ʻe uangeau ko ʻení, kuo mau fakafeʻiloaki ha fanongonongi ki he māmaní ʻo fakahā hono moʻoni ʻo e Fakafoki mai e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisíʻi hono kakató.

Ne tau fakamanatua ai e Fakafoki mai ʻo e Ongoongoleleí ʻaki e Kalanga Hosaná.

Ne tau fakahaaʻi ai ha fakaʻilonga foʻou mahuʻinga ʻo ʻetau tui ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí mo e ʻata totonu ki he fakamatala mo e ngaahi nunau fakaʻofisiale ʻo e Siasí.

Ne tau kole ki ha ʻaho fakamāmani lahi ʻo e ʻaukai mo ha lotu, ke lava ʻo mapuleʻi e mahaki fakaʻauha lolotongá, ke maluʻi e kau tauhi mahakí, ke fakamālohia e ʻekonōmiká, mo toe foki e tuʻunga ʻo e moʻuí. ʻE fakahoko e ʻaukai ko ʻení ʻi he Falaite Leleí, ko e ʻaho 10 ʻo ʻEpelelí. Pea ʻe hoko ia ko ha ʻaho Falaite maʻongoʻonga!

Ko e Sāpate ka hokó ko e Sāpate Toetuʻú ia, te tau toe fakamanatu ai e Fakalelei mo e Toetuʻu ʻa hotau ʻEiki ko Sīsū Kalaisí. Tuʻunga ʻi Heʻene Fakaleleí, ʻe hoko mai ai ʻEne meʻaʻofa ʻo e toetuʻú ki he taha kotoa kuo faifaiange pea moʻui. Pea ʻe hoko mai ʻene meʻaʻofa ʻo e moʻui taʻengatá ki he taha kotoa ʻoku taau ʻaki ʻene nofotaha ki he ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava naʻe fai ʻi Hono ngaahi temipale māʻoniʻoní.

ʻE lava ke fakamatalaʻi e ngaahi konga fakalaumālie lahi ʻo e konifelenisi lahi ko ʻeni ʻo ʻEpeleli 2020—pea mo e uike toputapu kuo tau toki kamatá—ʻaki ha foʻi lea fakalangi ʻe ua: “Fanongo kiate Ia.”1 ʻOku mau lotua ʻe hoko hoʻomou tokanga ki he Tamai Hēvaní, ʻa ia naʻá Ne folofola ʻaki e ngaahi foʻi lea ko iá, pea mo Hono ʻAlo ʻofaʻanga ko Sīsū Kalaisí, ko ha meʻa mahuʻinga taha ia ʻi hoʻomou ngaahi manatú ki he meʻa kotoa kuo hokó. ʻOku mau lotua te mou kamata foʻoumoʻoni ke fanongo, tokanga, mo talangofua ki he ngaahi lea ʻa e Fakamoʻuí.2 ʻOku ou palōmesi atu ʻe muiaki mai ha ilifia siʻi ange pea tupulaki ʻa e tuí.

Fakamālō ʻi hoʻomou holi ke ngaohi homou ʻapí ko e ungaʻanga moʻoni ʻo e tuí, ke lava ʻo nofoʻia ʻe he Laumālie ʻo e ʻEikí. ʻE kei tāpuekina pē heʻetau naunau fakalēsoni ʻo e ongoongolelei ke ako, Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Aú, ʻa hoʻomou moʻuí. Ko hoʻomou feinga taʻetukua ʻi he meʻa ko ʻení—ʻo aʻu ki ha ngaahi momeniti te mou ongoʻi ai ʻoku ʻikai ke mou fuʻu lavameʻá—te ne liliu hoʻo moʻuí, mo ho fāmilí, pea mo māmani. ʻE fakaivia kitautolu ʻi heʻetau fakaʻau ke hoko ko ha kau ākonga lototoʻa ange ʻa e ʻEikí, ʻoku tuʻu mo lea Maʻana ʻi ha potu pē ʻoku tau ʻi ai.

Tau talanoa he taimí ni ki he ngaahi temipalé. ʻOku ʻi ai hatau ngaahi temipale ʻe 168 kuo ʻosi fakatāpui ʻi he funga māmaní. Ko e toengá ʻoku ʻi ha ngaahi tuʻunga kehekehe ʻi hono palaní mo e langá. Ko e taimi ʻoku fanongonongo ai ha palani ke langa ha temipale foʻou, ʻoku hoko ia ko ha konga hotau hisitōlia toputapú.

ʻE ngali kehe ke fakahā ha ngaahi temipale foʻou kae lolotonga iá ʻoku tāpuni fakataimi kotoa hotau ngaahi temipalé.

Naʻe mamata ʻa Palesiteni Uilifooti Utalafi ʻi he taʻu ʻe teau tupu kuo hilí, ki he ngaahi tūkunga hangē ko ia ʻoku tau ʻi ai he ʻaho ní, ʻo hangē ko hono lekooti ʻi heʻene lotu fakatāpui ʻo e Temipale Sōlekí, ʻi he 1893. Mahalo kuo ʻi ai hamou niʻihi ne mou mamata kimuí ni ki ha ngaahi konga ʻo e lotu fakaofó ni ʻi he mītia fakasōsialé.

Fanongo ki he ngaahi tautapa ko ʻeni mei ha palófita maʻongoʻonga ʻa e ʻOtuá: “Ko e taimi ʻe ʻikai maʻu ai ho kakaí ha faingamālie ke hū ki he fale toputapu ní … pea ʻoku lolomi kinautolu mo faingataʻaʻiá, ʻākilotoa ʻe he ngaahi faingataʻá … pea tafoki honau fofongá ki heni ko Ho fale toputapú mo tautapa atu ki ha fakatauʻatāina, ki ha tokoni, ke fakahoko mai Ho mālohí koeʻuhi ko kinautolú, ʻoku mau tautapa kiate Koe, ke ke ʻafio hifo mei ho ʻafioʻanga toputapú ʻi he ʻaloʻofa … ʻo ongona siʻenau tangí. Pe ko e taimi ʻe fakamavaheʻi ai siʻi fānau ʻo Ho kakaí, he ngaahi taʻu ka hokó, ʻi ha faʻahinga meʻa, mei he feituʻú ni, … pea nau tangi ki he ʻAfioná mei he loloto ʻo ʻenau faingataʻaʻiá mo e mamahí ki ha fakanonga mo ha fakatauʻatāina kiate kinautolu, ʻoku mau tautapa ʻi he loto fakatōkilalo ki he ʻAfioná ke … ke tokanga muʻa ki heʻenau tangí, ʻo foaki kiate kinautolu e ngaahi tāpuaki ʻoku nau koleá.”3

Ngaahi tokoua mo e tuofāfine, ʻi he taimi ko ʻeni ʻo ʻetau faingataʻaʻiá mo e taimi ʻoku tāpuni ai e ngaahi temipalé, te mou kei lava pē ʻo maʻu tokoni mei he mālohi ʻo hoʻomou ngaahi fuakava fakatemipalé mo e ʻenitaumení ʻi hoʻomou tauhi hoʻomou ngaahi fuakavá. Kātaki ʻo fakaʻaongaʻi e taimi ko ʻeni ʻoku tāpuni ai e ngaahi temipalé ke mou kei moʻui ʻi ha tuʻunga taau mo e temipalé, pe hoko ʻo taau mo e temipalé.

Talanoa ki he temipalé mo ho fāmilí pea mo ho ngaahi kaungāmeʻá. Koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi ko e uho ia ʻo e meʻa kotoa pē ʻoku tau fakahoko ʻi he temipalé, ko e taimi te ke fakakaukau lahi ange ai ki he temipalé, te ke fakakaukau lahi ange ai kiate Ia. Ako mo lotu ke ke ʻilo lahi ange ki he mālohi mo e ʻilo kuo fakakoloaʻi ʻaki koé—pe ko ia ʻoku teu ke fakakoloaʻi ʻaki koé.

ʻOku mau fiefia he ʻahó ni ke fanongonongo e ngaahi palani ke langa ha temipale foʻou ʻe valu ʻi he ngaahi feituʻu ko ʻení: Pahia Palangikā, ʻĀsenitina; Talahasi, Fololita; Lumipasi, Lepupelika Temokalati ʻo Kongokoú; Pitisipeeki, Penisilivēnia; Penini Siti, Naisīlia; Silakiuse, ʻIutā; Tupai, Ngaahi Puleʻanga Fakatahataha ʻo ʻAlepeá; pea mo Sengihai, Lepupelika ʻo e Kakai ʻo Siainá.

ʻE ngāue fakataha ʻa e kau langa ʻa e Siasí mo e kau ʻofisiale fakaloto fonua ʻo e ngaahi feituʻu ko ʻeni ʻe valú ke faaitaha pea hoko ko ha tānaki fakaʻofoʻofa atu ki honau tukui koló.

Ne fakahoko e palani ki ha temipale ʻi Tupaí ko ha tali ki heʻenau fakaafe angaʻofa, ʻa ia ʻoku mau fakahaaʻi ia mo e loto houngaʻia.

ʻOku mahuʻinga e ngaahi ʻuhinga ki he palani ki Sengihaí Kuo lahi hake ʻi he taʻu ʻe uofulu tupú ʻa e ʻalu ʻa e kāingalotu moʻui taau mo e temipaléʻi he Lepupelika ʻo e Kakai ʻo Siainá ki he Temipale Hong Kong China. Ka ʻi Siulai 2019, ne tāpuni e temipale ko iá ke fakahoko ha fakalelei ne fuoloa hono palaní.

ʻE ʻoange ʻe ha fale fakatahaʻanga ʻi Sengihaí ha founga ke kei hokohoko atu pē ʻa e kau atu e kāingalotu Siainá ki he ngaahi ouau ʻo e temipalé—ʻi he Lepupelika ʻo e Kakaiʻo Siainá—maʻanautolu mo ʻenau ngaahi kuí.4

ʻOku akoʻi ʻe he Siasí ni ʻi he fonua kotoa, ʻa hono kāingalotú ke nau fakaʻapaʻapaʻi, talangofua, pea tauhi ʻa e laó.5 ʻOku tau akoʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e fāmilí, ʻo e hoko ko ha mātuʻa leleí pea hoko ko e kau tangataʻi fonua lelei. Koe ʻuhi ʻoku tau fakaʻapaʻapaʻi e lao mo e tuʻutuʻuni ʻa e Lepupelika ʻo e Kakai ʻo Siainá, ʻOku ʻikai ʻave ai ʻe he Siasí ha kau faifekau malanga ki ai; pea he ʻikai ke mau fai ia he taimí ni.

ʻE kei hokohoko atu pē ʻa e fakataha mavahevahe ʻa e kau ngāue atu ki Siainá mo e kau Siainá. ʻOku ʻikai liliu ʻa e tuʻunga fakalao ʻo e Siasí. ʻI he kamata ʻo e ʻuluaki konga hono fakaʻaongaʻi ʻo e falé, ʻe toki lava pē ha hū ki ai ʻi he ʻapoinimeni. He ʻikai hoko ʻa e Temipale Shanghai ko ha temipale maʻá e kau folau ʻeveʻeva mei he ngaahi fonua kehé.

ʻE tāpuekina ʻe he temipale foʻou ʻe valu ko ʻeni e moʻui ʻa ha kakai tokolahi ʻi he ongo tafaʻaki fakatouʻosi ʻo e veilí. Ko e temipalé ko e konga fungani ia ʻo e Fakafoki mai e kakato ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. ʻI he lelei mo e angaʻofa ʻa e ʻOtuá, ʻokú Ne ʻomi ai e ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé ke ofi ange ki Heʻene fānaú he potu kotoa pē.

ʻI he hokohoko atu hono Fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí, ʻoku ou ʻilo ʻe kei fakahā mai ʻe he ʻOtuá ʻamui ha ngaahi meʻa lalahi mo mahuʻinga ʻo kau ki Hono puleʻangá ʻi māmani.6 Ko e puleʻanga ko iá ʻa e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

Siʻi ngaahi tokoua mo e tuofāfine ʻofeina, ʻoku fakahoko atu ʻeku ʻofa kiate kimoutolu. ʻI he lolotonga ʻo e taimi puputuʻu mo taʻepaú ni, ʻi he mafai ʻoku ʻiate aú, ʻoku ou fie foaki kiate kimoutolu ha tāpuaki fakaeʻaposetolo.

ʻOku ou faitāpuekina kimoutolu ʻaki ʻa e melinó mo ha tui lahi ange ki he ʻEikí.7

ʻOku ou tāpuakiʻi kimoutolu ʻaki ha loto holi ke fakatomala pea ke mou hoko ʻo hangē pe ko Iá ʻi he ʻaho takitaha.8

ʻOku ou tāpuakiʻi kimoutolu ke mou ʻiloʻi ko e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ko e palōfita ia ʻo e Fakafoki mai e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisi ʻi hono tuʻunga kakató.

Ka ʻi ai ha fokoutua ʻiate kimoutolu pe ko siʻomou fānaú, ʻoku ou tuku ha tāpuaki ʻo e fakamoʻui, ʻo fakatatau mo e finangalo ʻo e ʻEikí.

ʻOku pehē ʻeku tāpuakiʻi kimoutolu, mo toe tānaki atu hono fakahaaʻi ʻo ʻeku ʻofa kiate kimoutolu takitaha, ʻi he huafa toputapu ʻo Sīsū Kalaisí ʻēmeni.