’Āmuira’a rahi
Pe’e ia Iesu : ’Ei ta’ata fa’atupu hau
’Āmuira’a rahi nō ’Ēperēra 2022


Pe’e ia Iesu : ’Ei ta’ata fa’atupu hau

E’ita te ta’ata fa’atupu hau e fa’aea noa ; e tāparu rā mai te Fa’aora te huru.

E au mau taea’e, e au mau tuahine, tē nā roto ra tātou i te mau mahana ’oto mau ’e te ’ārepurepu, ’e te mārōra’a, ’e nō te ta’ata e rave rahi, te māuiui rahi, ’ua ’ī rā tō tātou ’ā’au i te māuruuru rahi nō tō tātou Fa’aora ’e nō te mau ha’amaita’ira’a mure ’ore a te ’evanelia a Iesu Mesia i fa’aho’ihia mai. ’Ua here tātou iāna ’e ’ua ti’aturi tātou iāna, ’e tē pure nei tātou e pe’e a muri noa atu tātou iāna.

Te fifi nō te rāve’a tūreiara’a sōtiare

’Ua riro te ’ohipa rahi a te natirara i ni’a ia tātou ’ei ha’amaita’ira’a ’e ’ei fifi, e ’ohipa ta’a ’ē i tō tātou nei ’anotau.

I roto i te hō’ē ao nō te rāve’a tūreiara’a sōtiare ’e te mau purūmu rahi nō te mau parau, e nehenehe te reo o te hō’ē ta’ata e fa’arauhia ē rahi roa ’ino. E haere taua reo ra, noa atu te parau mau ’e te parau hape, te au ’e te fa’a’ino, te maita’i ’e te taehae, nā te ao ato’a nei, i reira ra.

Pinepine te mau piara’a tūreiara’a sōtiare nō te mana’o maita’i ’e te hāmani maita’i i te haere māmū noa, te mau parau vahavaha rā ’e te riri, e pa’a’ina mai ïa i tō tātou tari’a, nō ni’a ānei i te parau poritita, te mau ta’ata i roto i te parau ’āpī ’aore rā te mana’o nō ni’a i te pararera’a ma’i pe’e. ’Aita e ta’ata ’e ’aita e tumu parau, ’o te Fa’aora ato’a ho’i ’e tāna ’evanelia i fa’aho’i-fa’ahou-hia mai, e pāruru-’ē-hia i te peu sōtiare nō te parau mā’iti i tōna pae.

Te rirora’a ’ei ta’ata fa’atupu hau

E poro’i te A’ora’a i ni’a i te mou’a nō te tā’āto’ara’a, ’ua hōro’a-ta’a-’ē-hia rā te reira i te mau pipi a te Fa’aora, ’o rātou tei mā’iti e pe’e iāna.

’Ua ha’api’i te Fa’aora e nāhea i te ora, i terā tau ’e i teienei, i roto i te hō’ē ao tāhitohito. « E ao tō tei fa’atupu i te parau hau ra », tāna i parau, « e parauhia rātou, ’o te tamari’i nā te Atua ».1

Ma te pāruru o tō tātou fa’aro’o ia Iesu Mesia, ’ua riro tātou ’ei ta’ata fa’atupu hau, i te tīnaira’a, ’oia ho’i te fa’ahaura’a, te tāmarūra’a ’e e tūpohera’a i te mau ihe auahi ato’a a te ’enemi.2

’A rave ai tātou i tā tātou tuha’a, tē parau nei ’oia ē e parauhia tātou e « tamari’i nā te Atua. » Te mau ta’ata ato’a i ni’a i te fenua nei e « [huā’ai] »3 ïa nā te Atua, ’ia parauhia rā tātou e « tamari’i nā te Atua », e aura’a rahi a’e ïa, rahi roa a’e. ’Ia haere mai tātou ia Iesu Mesia, ’e ’ia rave tātou i te mau fafaura’a i mua iāna, ’ua riro tātou ’ei « tōna huā’ai » ’e ’ei « feiā ’āi’a i te bāsileia o te Atua »,4 « e mau tamari’i nā te Mesia, ’oia ho’i tāna mau tamari’i tamāroa ’e tāna mau tamāhine. »5

E nāhea te ta’ata fa’atupu hau i te fa’ahau ’e i te tāmarū i te mau ihe auahi ? Pāpū roa e ’ere nā roto i te ’ōrioriora’a i mua i te feiā e fa’atiho ia tātou. ’Aita, nā roto rā i te vai-pāpū-noa-ra’a i ni’a i tō tātou fa’aro’o, ma te fa’a’ite i tō tātou mau ti’aturira’a ma te mana’o pāpū, ma te riri ’ore noa ’e te tāiroiro ’ore.6

’Aita i maoro a’enei, i mua i te hō’ē parau teimaha tei fa’ahapa i te ’Ēkālesia, ’ua pāhono atu te ’Orometua Amos C. Brown, e ti’a nō te ti’ara’a tīvira ’e e ’orometua ho’i nō te toru o te ’Ēkālesia Bāpetizo i San Francisco :

« Tē fa’atura nei au i te ’ite ’e te hi’ora’a a te ta’ata i pāpa’i i teie mau parau. Teienei rā, ’aita vau e ’ite ra i tāna e ’ite ra. »

Nō’u nei e ’oa’oa iti rahi te mātaura’a i teie nau feiā fa’atere [o te ’Ēkālesia], mai te peresideni Russell M. Nelson. Iā’u nei, tē fa’ahōho’a nei rātou i te fa’aterera’a maita’i roa a’e tā tō tātou nei fenua e nehenehe e hōro’a. »

Hōho’a
Peresideni Nelson ’e te ’Orometua Brown

’Ua parau fa’ahou a’era : « E nehenehe e fa’ahapa i te mau mea i tahito. E nehenehe e pāto’i e fā’i i te maita’i e ravehia ra… E’ita rā teie huru arata’ira’a e fa’aora i te ’āmahamahara’a i tō tātou fenua… Mai tā Iesu i ha’api’i, e’itā tātou e fa’a’ore i te ’ino nā roto i te ’ino rahi atu ā. E here tātou ma te rima hōro’a, ’e e ora ma te ha’amahura’a, noa atu ē e ta’ata tā tātou e hi’o ra e ’enemi. »7

E ta’ata fa’atupu hau te ’Orometua Brown. ’Ua tāmarū ’oia i te mau ihe auahi, ma te hau ’e te fa’atura. E’ita te ta’ata fa’atupu hau e fa’aea noa ; e tāparu rā mai te Fa’aora te huru.8

E aha te mea e hōro’a nei i te pūai ’o roto nō te tāmarū, nō te fa’ahau ’e nō te tīnai i te mau ihe auahi tei fa’atorohia i ni’a i te mau parau mau tā tātou i here ? Nō roto mai te pūai i tō tātou fa’aro’o ia Iesu Mesia ’e tō tātou fa’aro’o i tāna mau parau.

« E ao tō ’outou ’ia fa’a’ino mai […] ’e ’ia pari ha’avare noa mai te ta’ata ia ’outou i te mau ’ino ato’a nei, nō’u.

« […] E utu’a rahi ho’i tā ’outou i te ao ra : i nā reira ho’i rātou i te hāmani ’ino i te mau peropheta ra, ’o mua ïa ia ’outou. »9

Te faufa’a rahi nō te ti’amāra’a ’ia mā’iti

E piti parau tumu rahi e arata’i nei i tō tātou hina’aro ’ia riro ’ei ta’ata fa’atupu hau.

’A tahi, ’ua hōro’a mai tō tātou Metua i te ao ra i te ta’ata tāta’itahi i tōna ti’amāra’a ’ia mā’iti, e nehenehe e mā’iti i tōna iho ’ē’a.10 Teie ti’amāra’a ’ia mā’iti, ’o te hō’ē ïa o te mau hōro’a rahi roa a’e a te Atua.

Te piti, ’āpiti i teie ti’amāra’a ’ia mā’iti, ’ua fa’ati’a tō tātou Metua i te ao ra i « nā pae e piti i te mau mea ato’a ra. »11 « E tāmata [tātou] i te maramara, ’ia ti’a ia [tātou] ’ia ’ite i te faufa’a rahi o te maita’i. »12 ’Eiaha tātou e māere i nā pae e piti. E ha’api’i tātou i te fa’ata’a i te maita’i ’e te ’ino.

Tē ’oa’oa nei tātou i te ha’amaita’ira’a nō te ti’amāra’a ’ia mā’iti, ma te māramarama ē, e rave rahi ’o tē ’ore e ti’aturi i tā tātou e ti’aturi. Te mea pāpū, e iti te ta’ata i te mau mahana hope’a nei e mā’iti i te fa’ariro i tō rātou fa’aro’o ia Iesu Mesia ’ei pū nō te mau mea ato’a tā rātou e feruri ’e e rave.13

Nō te mau tahua rāve’a tūreiara’a sōtiare, e nehenehe te hō’ē reo ti’aturi ’ore ’ia riro ’ei pu’e reo pāto’i,14 noa atu rā e pu’e reo, e mā’iti tātou i te ’ē’a nō te ta’ata fa’atupu hau.

Te feiā fa’atere a te Fatu

E mau ta’ata e hi’o nei i te Peresidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti mai te ta’ata e tītau nei i te mau mea o te ao, mai te mau ti’a poritita, te mau ’ona taiete ’e te mau fa’atere nō te ta’ere.

E mea ta’a ’ē roa rā tō mātou taera’a i ni’a i tō mātou ti’ara’a. ’Aita mātou i mā’itihia ’aore rā i ravehia nā ni’a i te hō’ē parau tinotītau. ’Aita tā mātou fa’aineinera’a ta’a ’ē mai te mau tōro’a ’ohipa, ’ua pi’ihia mātou ’e ’ua fa’atōro’ahia nō te hōro’a i tō mātou ’itera’a pāpū nō te i’oa o Iesu Mesia nā te ao ato’a nei ē tae roa i tō mātou aho hope’a. Tē fa’aitoito nei mātou i te ha’amaita’i i tei pohe i te ma’i, tei vai mo’emo’e, tei paruparu te mana’o ’e tei veve, ’e i te ha’apūai i te bāsileia o te Atua. Tē ’imi nei mātou ’ia ’ite i te hina’aro o te Fatu ’e ’ia poro i te reira, ia rātou iho ā rā e ’imi nei i te ora mure ’ore.15

Noa atu ā ’o tō mātou hina’aro ha’eha’a ’ia fa’aturahia te mau ha’api’ira’a a te Fa’aora e te tā’āto’ara’a, pinepine te mau parau a te Fatu nā roto i tāna mau peropheta i te pāto’i i te ferurira’a ’e te peu o te ao. Mai te reira noa iho ā.16

’Ua parau te Fa’aora i tāna mau ’āpōsetolo :

« ’Ia riri mai tō te ao ia ’outou ra, ’a ha’amana’o ē ’o vau tā rātou i riri mai na, hou i riri mai ai ia ’outou […]

« […] E nā reira mai ai rātou […] nō te mea ’aore rātou i ’ite iāna i tei tono mai iā’u. »17

’Atu’atu i te mau ta’ata ato’a

E here mau tātou ’e e aupuru mau tātou i te ta’ata tupu ato’a, ’ua tu’ati tō tātou mau ti’aturira’a ’aore rā ’aita. ’Ua ha’api’i mai Iesu ia tātou i roto i te parabole nō te ta’ata maita’i nō Samaria ē, ’ia toro ateate te feiā nō terā ’e terā ti’aturira’a i te rima nō te tauturu i te ta’ata tei hina’aro i te tauturu, e ta’ata fa’atupu hau atu ra ïa, e tītaura’a ïa i te mau ’ohipa maita’i ’e te huru ari’i.

I te ’āva’e nō Fepuare, ’ua pāpa’ihia i roto i te mau upo’o parau nō te Arizona Republic : « E ’ōpuara’a ture piti pae tei turuhia e te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a Nei e pāruru i te mau homo’āpeni ’e te mau huriāhete nō Arizona. »18

Tātou nei te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a Nei, ’ua « ’oa’oa tātou i te ’āmuira’a i teie aururu nō te pae fa’aro’o, nō te mau taiete, nō te mau ta’ata LGBTQ ’e te mau fa’atere orara’a pae tīvira, ma te ti’aturi ’e te fa’atura. »19

I te hō’ē taime ’ua ui te peresideni Russell M. Nelson ma te ’ā’au tae : « E’ita ānei e nehenehe i te mau rēni ’ōti’a ’eiaha e riro ’ei rēni ’arora’a ? »20

Tē fa’aitoito nei tātou ’ia riro ’ei « ta’ata i pe’e atu i te Mesia ma te hau. »21

Te mau taime ’eiaha e pāhono atu

E parau taora i ni’a i te Fa’aora e mau parau taehae mau ’e ’aita ’oia i pāhono noa a’e. « Tē pari onoono māite mai ra rā te mau tahu’a rarahi ’e te mau pāpa’i parau […] tāhitohito mai ra », ’aita rā Iesu « i parau noa atu ia [rātou]. »22 I te tahi taime e ta’ata fa’atupu hau ra, e fa’a’oroma’i ïa i te hina’aro ’ia pāhono atu, ’e e fa’aea mū noa ïa ma te tura.23

E mea māuiui te ’ā’au nō tātou pā’āto’a nei ’ia parauhia te mau parau teimaha ’e te vahavaha nō ni’a i te Fa’aora, tōna feiā ’āpe’e ’e tāna ’Ēkālesia, ’aore rā ’ia ha’apararehia te reira e te ta’ata tei ti’a noa na ia tātou nei, tei rave i te ’ōro’a ’e tātou ’e tei parau pāpū ’e tātou nō te misiōni hanahana a Iesu Mesia.24

’Ua tupu ato’a te reira i roto i te tau tāvinira’a a te Fa’aora.

E mau pipi nā Iesu, tei pīha’i iho iāna ’a tupu ai tāna mau semeio hanahana roa a’e, tei fa’aoti « ’aita [e] pe’e fa’ahou iāna. »25 Te vāhi ’oto, e’ita te tā’āto’ara’a e vai ’āueue ’ore noa i roto i tō rātou here i te Fa’aora ’e tā rātou fa’aotira’a e ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a.26

’Ua ha’api’i mai Iesu ’ia ’ōtohe i rāpae i te fa’a’ōhura’a nō te riri ’e te mārō. Hō’ē hi’ora’a, i te fa’aūra’a te mau pharisea ia Iesu ’e ’ua tāhu’a a’era i te rāve’a nō te ha’amou iāna, tē parau nei te mau pāpa’ira’a mo’a ē, ’ua ’ōtohe mai Iesu mai roto atu ia rātou,27 ’e ’ua tupu te mau semeio « ’e te ta’ata e rave rahi i te pe’era’a iāna, fa’aora atu ra ’oia i tō rātou mau ta’ata ma’i ato’a ra. »28

Ha’amaita’i i te orara’a o vetahi ’ē

E nehenehe ato’a tā tātou e haere ’ē atu i te mārōra’a nō te ha’amaita’i i te orara’a o te ta’ata,29 ’eiaha rā e ha’apa’i ia tātou i tō tātou vāhi mo’emo’e.

I Mbuji-Mayi, te Rēpupirita manahune o Tōneto, e feiā fa’ahapa mau i te ’Ēkālesia i te mātāmua, ’aita pa’i rātou i māramarama i tō tātou mau ti’aturira’a, ’e ’aita i mātau i tō tātou mau melo.

’Aita i maoro a’enei, ’ua haere māua Kathy i te hō’ē purera’a ta’a ’ē mau a te ’Ēkālesia i Mbuji-Mayi. E ’ahu ’uo’uo maita’i tō te mau tamari’i, e te mata ’ata’ata ’e te ’ana’ana. ’Ua mana’o vau e paraparau ia rātou nō ni’a i tā rātou ha’api’ira’a, ’ua fa’aro’o rā vau e rave rahi o rātou ’aita e haere nei i te ha’api’ira’a. ’Ua ’itehia mai e tō tātou feiā fa’atere te rāve’a nō te tauturu atu, ma te ’āfata tauturura’a i te ao nei nō te ta’ata tāta’itahi.30 I teienei, ’ua hau i te 400 pīahi, te tamāhine ’e te tamāroa, te melo ’e te ta’ata ato’a e ’ere nō tō tātou fa’aro’o, tei fāri’ihia ’e tei ha’api’ihia e 16 ’orometua, e melo nō te ’Ēkālesia.

Hōho’a
Kalanga Muya

’Ua parau mai ’o Kalanga Muya, ’ahuru ma maha matahiti ē : « [Nō te iti o te moni], e maha matahiti ’aita vau i haere i te ha’api’ira’a… ’Ua māuruuru rahi au i te mea tā te ’Ēkālesia i rave… I teienei e ti’a iā’u ’ia tai’o, ’ia pāpa’i ’e ’ia paraparau nā roto i te reo farāni. »31 Nō ni’a i te reira ’ōpuara’a, ’ua parau te tāvana ’oire nō Mbuji-Mayi ē « E fa’aurura’a mau Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei nō’u, i te mea ē tē ’ohipa ra [te tahi atu] mau ha’apa’ora’a i tō rātou noa pae… [’outou rā] tē ’ohipa nei ’outou ’e [vetahi ’ē] nō te tauturu i te huira’atira tei hina’aro i te tauturu. »32

Here te tahi i te tahi

I te mau taime ato’a e tai’o vau i te Ioane pene 13, e ha’amana’o vau i te hi’ora’a maita’i roa o te Fa’aora ’ei ta’ata fa’atupu hau. ’Ua horoi Iesu i te ’āvae o te mau ’āpōsetolo ma te here. ’Ei reira tē tai’o ra tātou ē « horuhoru roa atu ra tōna ’ā’au »33 i te mana’ora’a i te hō’ē ’o tāna i here tē fa’aineine ra i te ho’o iāna. ’Ua tāmata vau i te feruri i te mana’o o te Fa’aora i roto i tōna ferurira’a ’e tōna ’ā’au ’a haere ai Iuda. Te mea e nehenehe e tāpe’a mai, ’oia ho’i i terā taime ’oto, ’aita Iesu i parau fa’ahou nō tōna « ’ā’au horuhoru » ’e nō te ho’ora’a iāna. ’Aita, ’ua paraparau rā ’oia i tāna mau ’āpōsetolo nō ni’a i te here, e mau parau tei tahe haere nā roto i te mau tenetere :

« E tuu atu vau i te parau ’āpī nā ’outou, e aroha atu ’outou ia ’outou iho, mai iā’u e aroha atu ia ’outou na […]

« ’O te mea teie e ’ite ai te ta’ata ato’a ē, e pipi ’outou nā’u ’ia aroha ’outou ia ’outou iho. »34

’Ia here tātou iāna ’e ’ia here tātou te tahi i te tahi. ’Ia riro tātou ’ei ta’ata fa’atupu hau, ’ia parauhia tātou « te mau tamari’i nā te Atua, » ’o tā’u ïa pure, nā roto i te i’oa o Iesu Mesia, ’āmene.

Fa’ata’ara’a

  1. Mataio 5:9.

  2. Hi’o Ephesia 6:16 ; Te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a 3:8.

  3. Te ’Ohipa 17:28.

  4. Mosia 15:11.

  5. Mosia 5:7.

  6. ’Ua parau te peresideni Dallin H. Oaks : « ’Ia riro te feiā e pe’e i te Mesia ’ei hi’ora’a nō te peu maita’i i mua i te ta’ata. E here tātou i te mau ta’ata ato’a, ’e ’ia riro tātou ’ei feiā fa’aro’o maita’i, ’e ’ia auraro i tō rātou mau ti’aturira’a. Noa atu ē, ’aita tātou e fāri’i, ’eiaha tātou ’ia riro ’ei feiā au ’ore. ’Eiaha tō tātou mau ti’ara’a ’e tā tātou mau parau nō ni’a i te mau parau tumu pāpū ’ore ’ia riro ’ei mārōra’a » (« Te herera’a ia vetahi ’ē ’e te orara’a i roto i te ta’a-’ē-ra’a », Liahona, Nov. 2014, 27).

  7. « Amos C. Brown: Follow the LDS Church’s Example to Heal Divisions and Move Forward », Salt Lake Tribune, 20 nō Tēnuare 2022, sltrib.com.

  8. ’Ua parau Elder Dale G. Renlund : « ’Ia pū’ohu te here o te Mesia i tō tātou orara’a, e rave tātou i te mau mana’o tū’ati ’ore ma te marū ’e te fa’a’oroma’i ’e te hāmani maita’i. » (« E fa’a’ore te hau o te Mesia i te au ’ore », Liahona, Nov. 2021, 84).

  9. Mataio 5:11–12.

  10. Hi’o 2 Nephi 10:23.

  11. 2 Nephi 2:11.

  12. Mose 6:55.

  13. Hi’o 1 Nephi 14:12.

  14. Tē fa’a’ite ra te mau putura’a ’ā ē tei ni’a i te fāito 3 i ni’a e 5 ta’ata e ha’aparare nei i te upo’o parau o te hō’ē ’ā’amu tā rātou i ’ore i tai’o (hi’o Caitlin Dewey, « 6 in 10 of You Will Share This Link without Reading It, a New, Depressing Study Says », Washington Post, 16 nō Tiunu 2015, washingtonpost.com; Maksym Gabielkov and others, « Social Clicks: What and Who Gets Read on Twitter ? » [e parau tei vauvauhia i roto i te putuputura’a ra 2016 ACM Sigmetrics International Conference on Measurement and Modeling of Computer Science, 14 nō Tiunu 2016], dl.acm.org).

  15. ’Eiaha e māere mai te mea i te tahi taime i te ha’amatara’a, ’aita tā ’outou huru hi’ora’a i tū’ati roa i te mau ha’api’ira’a a te peropheta a te Fatu. E taime te reira nō fāri’i i te ha’api’ira’a, nō te fa’aha’eha’ara’a, ’ia tūturi tātou nā roto i te pure. Tē haere nei tātou i mua ma te fa’aro’o, ma te ti’aturi i ni’a i te Atua, ma te ’ite ē, i roto i te tau e fāri’i mai tātou i te māramarama rahi a’e nō ’ō mai i tō tātou Metua i te Ao ra.

  16. Hi’o Te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a 1:14–16.

  17. Ioane 15:18, 21 ; reta tei fa’ahuru-’ē-hia.

  18. « Bipartisan Bill Supported by Latter-day Saints Would Protect Gay and Transgender Arizonans », Arizona Republic, 7 nō Fepuare 2022, azcentral.com.

  19. « Why the Church of Jesus Christ Supports a New Bipartisan Religious Freedom and Non-discrimination Bill in Arizona », 7 nō Fepuare 2022, newsroom.ChurchofJesusChrist.org.

  20. Russell M. Nelson, « Teach Us Tolerance and Love », Ensign, Mē 1994, 69.

  21. Moroni 7:3. ’Ua parau te peresideni Gordon B. Hinckley ē : « ’Eiaha tātou e huru fa’aoromai noa, e ’atu’atu rā i te hō’ē vārua nō te māuruuru fā’i i te ta’ata ’aita e hi’o ra i te mau mea mai tā tātou e hi’o ra. ’Aita e tītauhia ’ia ha’afifi i tā tātou ha’api’ira’a hōhonu roa nō ni’a i te Atua, tō tātou mau ti’aturira’a, tō tātou ’ite nō te parau mau mure ’ore mai tei heheuhia e te Atua nō te ra’i. E nehenehe tā tātou e pūpū atu i tō tātou ’ite nō te parau mau, ma te marū ’e te ateate, ma te ha’avare ’ore, ’eiaha rā ma te fa’a’ino ia vetahi ’ē […] Tītauhia ia tātou ’ia ha’api’i i te fa’a’ite i te māuruuru ’e i te fa’atura i te ta’ata ateate i roto i tō rātou mau ti’aturira’a ’e tā rātou mau ravera’a, mai ia tātou » (« Out of Your Experience Here » [Purera’a i te Brigham Young University, 16 nō ’Ātopa 1990], 6, speeches.byu.edu).

  22. Hi’o Luka 23:9–11.

  23. ’Ua parau Elder Dieter F. Uchtdorf : « Tātou te feiā ’āpe’e ia Iesu Mesia, e pe’e tātou i [tōna] hi’ora’a. ’Aita tātou e fa’aha’amā ’aore rā e fa’a’ino i te ta’ata. E ’imi tātou ’ia here i te Atua ’e ’ia tāvini i tō tātou ta’ata tupu. E ’imi tātou ’ia ha’apa’o i te mau fa’auera’a a te Atua ma te ’oa’oa, ’e ’ia ora mai te au i te mau parau tumu o te ’evanelia » (« Five Messages That All of God’s Children Need to Hear », [Brigham Young University Education Week devotional, 17 nō ’Ātete 2021], 5, speeches.byu.edu).

  24. ’Ua parau Elder Neal A. Maxwell : « E ora noa te mau melo o te ’Ēkālesia i roto i teie vaira’a nō te sītona ’e te zīzānia ē tae roa i te Mileniuma. E mau zīzānia mau e ha’avare nei e sītona, mai te ma’a ta’ata paieti e fa’ahapa nei i te toe’a o tātou nō ni’a i te mau ha’api’ira’a tumu a te ’Ēkālesia ’o tā rātou e ’ore e ti’aturi fa’ahou ra. Tē fa’ahapahapa nei rātou i te fa’a’ohipara’a o te mau mātēria a te ’Ēkālesia ’o tā rātou e ’ore e tauturu fa’ahou nei. Ma te ’ōihā, tē ’imi nei rātou i te a’o i te mau Taea’e ’o tā rātou e ’ore e pāturu fa’ahou ra. Ma te mana’o pāto’i, ’eiaha rā i ni’a ia rātou iho, ’ua ta’a iho ā ïa ia tātou ē, e fa’aru’e rātou i te ’Ēkālesia, e’ita rā rātou e fa’aru’e i te ’Ēkālesia ’o rātou ana’e iho » (« Becometh As a Child », Ensign, Mē 1996, 68).

  25. Ioane 6:66.

  26. « [E tau poto noa] te navenave […] o te parau ’ino ra » (hi’o Hebera 11:24–26).

  27. Hi’o Mataio 12:1–15.

  28. Mataio 12:15.

  29. Hi’o 3 Nephi 11:29–30.

  30. Nā roto i te tauturu a te Don Bosco Foundation, ’ua fāna’o te fa’anahora’a a te fare ha’api’ira’a i te ’ite fāito maita’i ’e te faufa’a rahi i te pae nō te ha’api’ira’a ’e te mau mātēria.

  31. ’Ua parau ’o Muleka, te hō’ē metua : « E mea au nā’u teie fa’anahora’a nō te mea ’ua fāna’o tā’u tamāhine […] i te ha’api’i ’ia tai’o ’e ’ia pāpa’i, ’e te ti’aturira’a i te ananahi maita’i a’e. ’Aita i noa’a iā’u ’ia tu’u iāna i te ha’api’ira’a nō te mea e ta’ata ho’o faraoa ota tō papa’ā noa vau i te mātete… e nava’i noa te ’āpī nō te mā’a. ’Ua māuruuru roa vau i te ’Ēkālesia nō teie mea. » Tē parau te tuahine Monique: te hō’ē ’orometua : « ’Ua riro teie fa’anahora’a ’ei ha’amaita’ira’a rahi nō teie mau tamari’i. I roto i tā’u piha ha’api’ira’a […] e tamari’i ’ōtare te rahira’a o rātou. E mea au roa nā rātou, ’ia haere pinepine i te ha’api’ira’a ’e ’ia rave i tā rātou mau ’ohipa ha’api’ira’a. » (Te mau parau ’e te mau hōho’a nā Elder Joseph W. Sitati, 24 nō Fepuare 2022).

  32. Te mau parau a te tāvana Louis d’or Ntumba Tshipota, i roto i te hō’ē rurura’a nō ni’a i te ’ōpuara’a Mbuji-Mayi literacy tei ’ōmuahia e Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei, 10 nō ’Ātopa 2021.

  33. Ioane 13:21.

  34. Ioane 13:34–35.